¿Bin-utʼil ya atsajtay te jayeb ya xjuʼ ya awuchʼ?

TE BIN kʼax ta stojol te Tony te la kalbeytik skʼoplal ta sbabial artículo, maniwan jichuk kʼot ta pasel te lajuk yal ta jamal te ya skʼan koltayele. Te bitʼil jich yilel-a te ma x-utsʼinot te bayal ya yuchʼe, la skuy te ya xjuʼ yuʼun skomel sbae. ¿Bin-utʼil-a te jaʼnix la sloʼlay sbae?

Jaʼ ta skaj te yak ta utsʼinel yuʼun te tragoe. Manchukme ma sta ta ilel-a, te schiname maba ya x-akʼbotix snaʼ te bin-nix yaʼiyel ya yaʼiy sba-ae. Te bitʼil bayalxan ya yuchʼ-ae, kʼunkʼunxan ta utsʼinbeyel te spensare.

Yanxan te bin yak ta utsʼinel-ae jaʼ te ma xjuʼ yuʼun skomel sbae. Jichnix kʼax ta stojol te Albertoe. Ta nail tale, skuyoj-a te ma bayaluk yak ta yuchʼel te tragoe. Jich ya yal: «Muken ya kuchʼ-a, sok te kʼalal bayal ya kuchʼe, maʼyuk skʼoplal ya kil. Te bin jnopoje: jaʼ te ya kuchʼxane». Jaʼ yuʼun manchukme ya xkomotik yuʼun te yantike, te Tony sok te Alberto skuyojik-a te ya xjuʼ yuʼunik skomel te jayeb ya yuchʼike. Pero, ta melel, mananix ya xjuʼ yuʼunik skomel-a te tragoe. ¿Bin ya xjuʼ ya spasik te machʼatik jich yak ta kʼaxel ta stojolike?

Ya skʼan ay bin ya apas

Bayalik te machʼatik juʼemix yuʼunik yijkitayel te yuchʼel trago jaʼ la spasik te bin la yal te Jesús: «Teme ha ya yaʼbat ale amul te awaʼel-sit, loqʼuesa, chʼoja bahel, ha lec xan teme ya xchʼay junuc asit te bin utʼil spisil abaqʼuetal ya yichʼ chʼojel ochel ta [Gehena, TNM]» (Mateo 5:29).

Ta melel, te bin la yal te Jesús lokʼombakʼopnax. Jaʼ ya skʼan ya yakʼ ta naʼel te tulan skʼoplal te ya kijkitaytik spisil te bin ya xjuʼ ya smakotik ta yamigoinel te Diose. Kʼax kʼuxniwan ta aʼiyel jich bitʼil jun ejchen, pero jaʼme ya skoltayotik yuʼun maba ya sloʼlayotik te jpensartik sok te bintik ya yakʼ te ya xkʼatpʼujotik ta jyakubel. Jaʼ yuʼun teme ay machʼa yalojbatix te bayal yakat ta yuchʼele, jaʼ lek te ya akom aba jtebuk. * Sok teme ya ata ta ilel te ma xjuʼ ya akom abae, jaʼ lek te jkʼaxel ya awijkitaye. Manchukme wokol ya awaʼiy yijkitayel, jaʼme wokolxan teme la yutsʼinbat te akuxlejale.

Pero, ¿bin ya xjuʼ ya kaltik ta stojol te machʼa maba jyakubeluk pero te bayal ya yuchʼe? ¿Bin ya xjuʼ ya spas yuʼun ya snaʼ stsajtayel te jayeb ya yuchʼe?

¿Banti ya ata koltayel?

1. Kʼopona Dios ta spisil-ora. Spisilik te machʼatik ay schʼuunel yoʼtanik ta stojol te Dios sok ya skʼan ya spasik te bin lek ya yile, jich ya x-albotik yuʼun te Biblia: «Ta scuenta scʼoponel Dios soc yalel wocol, aʼbeya snaʼ Dios spisil te bintic yac acʼambeyic, soc halbeyahic wocol Dios yuʼun. Hich te lamal qʼuinal te ya yacʼ te Diose, te cʼax mucʼ te ma xhuʼ cuʼuntic snaʼel, ya me scanantaybeyex awoʼtanic soc apensaric ta scuenta te Cristo Jesús» (Filipenses 4:6, 7). Pero ¿bintik ya skʼan ya awal ta oración yuʼun ya yakʼbat-a te lamalkʼinal te Diose?

Ta nail, ya skʼan ya xkʼot ta awoʼtan te bayal yakat ta yuchʼel te tragoe sok te jaʼatnix ay ta awenta yijkitayel. Sok teme ya awalbey ta jamal te Dios te bintik ya akʼan ya apas, jaʼme ya skoltayat ta yijkitayel te trago yuʼun maba ya ata awokol ta patil. Jich bitʼil ya yal te Proverbios 28:13, «te machʼa ya smuc smul, ma xpʼohl te bintic ay yuʼun, yan te machʼa ya yal ta jamal smul soc ya yihquitay spasel, ya me sta cʼuxultayel». Jaʼ te Jesús te la yalbotik te jich akʼa jkʼanbeytik te Diose: «Ma me xawacʼotcotic ta sujel ta mulil, acʼawotcotic ta libre yuʼun te bin chopol» (Mateo 6:13). Jich yuʼun, ¿bin ya xjuʼ ya apas yuʼun ya awakʼ ta ilel te smelelil te bin ya akʼan ta oracione? Sok ¿banti ya atabey sujtib te bin ya akʼan ya anaʼe?

2. Lea koltayel ta Biblia. Julukme ta awoʼtan te «cuxul te scʼop Dios soc ay yuʼel ya xʼaʼtej [...] ya stsahtay te jpensartic soc bintic ya scʼan ya spas te coʼtantique» (Hebreos 4:12). Bayalik ta tul te machʼatik jalix yakik ta yakubel-ae, jaʼ koltayotik ta yijkitayel te trago te kʼalal la skʼoponik ta jujun kʼajkʼal cheʼoxeb versiculoetik yuʼun te Biblia sok te la snopilan ta yoʼtanike. Jich bitʼil la yal jtul salmista «bayel me yutsil te machʼa ma ba ya stʼun te bin ya yal te machʼatic chopol yoʼtanic [...] te ha ya smulan te ley yuʼun Jehová, soc ya snaʼulan ta cʼahcʼal ahcʼabal». Ta patil ya yal bin yuʼun te bayal yutsile: «Lec ya xcʼoht spisil bintic ya spas» (Salmo 1:1-3).

Te Alberto juʼ yuʼun yijkitayel te uchʼ trago, melel yak ta snopel-a te Biblia sok te testigoetik yuʼun Jehová. Jich ya yal: «Te manchuk la jnop te Biblia, maniwan juʼ kuʼun yijkitayel sok lajemonixwan te jichuke».

3. Naʼa skomel aba. Te Biblia ya yal te kʼalal mato x-ochik ta congregación-ae, ay chaʼoxtulik te ya xyakubik-a, pero la yichʼik pokel «ta scuenta te Espíritu yuʼun te Dios» (1 Corintios 6:9-11). ¿Bin-utʼil? Jaʼ wokolayal te chʼul espíritu te la skom sbaik ta yakubel sok te maba ya xbajtik ta kʼin te banti ya x-ayin yakubel. Jaʼ yuʼun te sKʼop Dios jich ya yal: «Ma me xyacubex yuʼun vino [...] haʼuc me nojel ta awoʼtanic te Chʼul Espíritu» (Efesios 5:18; Gálatas 5:21-23). Te Jesucristo la yal: «Te Atatic ay ta chʼulchan ya yaʼbe te Chʼul Espíritu te machʼatic ya xcʼambot yuʼune». Sok la yalxan: «Cʼanahic, hich me ya xʼaʼbotex» (Lucas 11:9, 13).

Jaʼ yuʼun te machʼa ya skʼan te lek ya x-ilot yuʼun te Diose, ya skʼan ya snaʼ skomel sba. Te bin-utʼil ya xjuʼ ya spase, jaʼ te ya snop te Biblia sok te spisil-ora ya skʼopon te Dios ta spisil yoʼtan. Teme ay ya xchebaj koʼtantik, akʼa juluk ta koʼtantik ini: «Te machʼa ya stsʼun ta scuenta te Espíritu, ta scuenta Espíritu ya stsobe scuxlejal sbahtel qʼuinal. Ha yuʼun ma me xluhbotic ta spasel te bin lec ta pasele, como ya me sta yorahil te ya jtsobetic sit, teme ma ba ya xpehcʼaj coʼtantique» (Gálatas 6:8, 9).

4. Tsaa te machʼa ya ajokine. Te Proverbios 13:20 ya yal «te machʼa ya sjoquin te machʼatic pʼij yoʼtanic, ha nix hich pʼij ya xcʼoht, yan te machʼa ya sjoquin te machʼatic ma snaʼic qʼuinal, ya me sta swocol». Jaʼ yuʼun ya skʼan ya awalbey te awamigotak te ma bayalix ya awuchʼe. Sok mame xchamuk awoʼtan yuʼun teme ya awichʼ labanel sok ya awichʼ sujel yuʼun ya awuchʼ. Te Biblia ya yal te chajp ya yaʼiyik-a sok te ya slabanik te machʼatik ya skʼan ya yijkitayik te «yacubel [sok] pas-qʼuin» (1 Pedro 4:3, 4). Jaʼ yuʼun jaʼ lek te maba ya awamigoinix te machʼa jich stalel-abi.

5. Pʼisa te bin yipal ya awuchʼe. Te Romanos 12:2 jich ya yal: «Ma me xapajbeyic stalel te bahlumilal, yanuc awilelic ta scuenta yachʼubtesel te snopojibal awuʼunic, scuenta yuʼun hich yac anaʼic a te bin ya scʼan yoʼtan te Dios, te ha ay yutsil soc te cʼax leque». ¿Yabal akʼan te lek ya yilat te Diose? Teme yake, pʼisa te jayebnax ya xjuʼ ya awuchʼe, pero jaʼ xa atʼun te bin ya yal te Biblia ma jaʼuk te bin ya yalik te ants winiketike. Pero ¿bin-utʼil ya anaʼ te bin-nax yipal ya xjuʼ ya awuchʼe?

Ma wokol ta naʼel: teme xjimetix kʼinal ya awaʼiy sok ma mero ya anaʼix te bin ya apase, ya skʼan ya yal te bayal awuchʼojixe. Jaʼ yuʼun teme ya akʼan ya awuchʼ jxujtʼuke, naʼa bin yipal ya xjuʼ ya awuchʼ swenta maba ya xyakubat. Mame xa aloʼlay aba te ya akuy te yato xjuʼ awuʼun te ya awuchʼxane. Jaʼ lek te ya awal ta jamal te tikʼatix-ae, ma jaʼuk te ya awal te yato xkujch awuʼune.

6. Naʼa spʼajel. Kʼotesa ta pasel te akʼope, «hich, teme hiche, o: Maʼuc, teme maʼuque» (Mateo 5:37). Teme ay machʼa ya yalbat sok slekil yoʼtan te yakuk awuchʼ jxujtʼuk, naʼa yalel te maʼuke. Pero leknaxme xa awalbey jich bitʼil ya yal te Colosenses 4:6: «Bayeluc me yutsil acʼopic ya xcʼopojex, ayuc me yatsʼamul, scuenta yuʼun yac anaʼic bin utʼil yac ajacʼbeyic scʼopic ta jujutuhl».

7. Lea koltayel. Kʼanbeya koltayel te awamigotak te ya xjuʼ ya skoltayat ta swenta te skʼop Dios sok te ya skoltayat ta spasel tulan ta skomel te jayeb ya awuchʼe. Te Biblia jich ya yal: «Ha lec xan te cheb te bin utʼil jtuhl nax, como lec xan bin ya stahic yuʼun te yaʼtelique. Teme ya xyahl te jtuhle, ya xhahchot yuʼun te smohlole» (Eclesiastés 4:9, 10; Santiago 5:14, 16). Te Instituto Nacional sobre el Abuso del Alcohol y el Alcoholismo, ta Estados Unidos, jich ya yal: «Te kʼalal awoʼtanuk ya awuchʼ trago sok te ma xjuʼ awuʼun skomel aba ya awaʼiye, kʼanbeya koltayel ta ora te afamilia sok te awamigotake».

8. Mame xchebaj awoʼtan. Te Santiago 1:22 sok 25 jich ya yal: «Pasahic te bin ya yal te scʼop Dios, ma haʼuc nax te yac awaʼiyic, te hich yac aloʼloy abahic a. Yan te machʼa tʼojol sit ya yil te lequil ley te ya xʼacʼawan ta libre, teme hich ya spasulan, teme ma xchʼay ta yoʼtan te bin ya yaʼiy, teme ha ya spase, ha me bayel yutsil yuʼun».

Swenta ya awijkitay ta jkʼaxel

Ma spisilukik te machʼatik ma stsajtayik te jayeb ya yuchʼike ya xkʼatpʼujik ta jyakubel. Pero te machʼa bayal o spisil-ora ya yuchʼ ya xjuʼ te ya xjajch xkʼanbotix yuʼun te sbakʼetale. Swenta ya xjuʼ yuʼun yijkitayel te svicioe, te ants winik ma jaʼukxanix ya skʼan ya spas tulan sok te ya snop te Biblia. Te Alberto jich ya yal: «Te kʼalal yakon ta spasel tulan ta yijkitayel-a te trago, ay bin ya xjajch ta kʼuxubel ya kaʼiy ta skaj te ma xkuchʼe sok ma xkujch ya kaʼiy. Kʼot ta koʼtan te ma jaʼuknax ya skʼan ya jle koltayel ta Biblia, jaʼnix jich ya skʼan ya jle koltayel ta doctor».

Bayal te machʼatik kʼayemik ta yuchʼel trago jichnix ya yalik-euk. * Swenta ma xyuchʼik trago sok lek ya x-ilotik yuʼun te Diose, ay machʼatik te puersa ya yichʼik ikʼel bael ta hospital yuʼun ya yichʼik pox swenta ya xkujch yuʼunik te ma xyuchʼik trago. Te sNichʼan te Dios, te juʼ yuʼun spasel milagroetike, jich la yal: «Te machʼatic lec ayic ma xtuhun yuʼunic jpoxtaywanej, ha nax te machʼatic ayic ta chamel» (Marcos 2:17).

Ya skʼan ya jchʼam kaʼiytik te bin ya yal te Diose

Te lekil consejoetik te ya jtatik ta Biblia talem ta stojol te Diose. Jaʼ ya skʼan te lekuk ayotik, pero ma jaʼuk te cheʼoxebnax kʼajkʼal, jaʼ te sbajteluk-kʼinal. Te Alberto, te ayix 24 jaʼbil te la yijkitay te uchʼ tragoe, yato x-okʼ yuʼun te kʼalal ya xjul ta yoʼtan te bin la spas te nameye. Jich la yal te Alberto te kʼalal stsʼikoj yokʼel-ae: «Okʼon te kʼalal la jnop te ya xjuʼ ya jtojobtes te jkuxlejal, te ya skʼan ya skoltayon te Jehová sok te ya xkʼot ta yoʼtan te bin yaʼiyel ya kaʼiy jba, te ay jkʼoplal ta yoʼtan sok te ya skoltayon te kʼalal ya jkʼan koltayele. Maʼyuk bin-ora ya xlaj koʼtan ta yalbeyel wokol yuʼun te bin spasoj ta jtojole».

Jich yuʼun teme bayal ya awuchʼ o jich ya awaʼiy te ma xjuʼix awuʼun yijkitayele, mame xchebaj awoʼtan. Te Alberto sok yantikxan ants winiketik jich la yaʼiy sbaik te bitʼil te jaʼate, pero juʼ yuʼunik stsajtayel te jayeb ya yuchʼik o jkʼaxel la yijkitayik. Tseʼel yoʼtanik yuʼun te la spasik tulan sok jichnixme ya xbajt awaʼiy aba te jaʼate.

Chikan teme ya apʼis te jayeb ya awuchʼ o te jkʼaxel maba ya awuchʼixe, spisiluk-ora ayuk ta awoʼtan te skʼop te Jehová: «¡Te lajuc awichʼ ta cuenta te mandariletic cuʼun, hich cʼoht te lamal qʼuinal awuʼun te bin utʼil mucʼul-haʼ, soc te bin toj ta pasel awuʼun hich cʼoht te bin utʼil ya xbehen yip te mar te hichuque!» (Isaías 48:18).

[Notaetik]

[Recuadro sok foto]

 ¿Yakonbal ta jelawel?

Pasbeya aba te jojkʼoyeletik ini:

• «¿Jaʼbal bayalxan ya kuchʼ trago te bitʼil ta nailale?»

• «¿Nopikbal ya kuchʼ?»

• «¿Bayalxanbal yip te trago te ya kuchʼe?»

• «¿Yabal kuchʼ trago te kʼalal lujbenon o te kʼalal ya jmel koʼtane?»

• «¿Aybal yalojbon te kamigo o jfamilia te bayal ya kuchʼe?»

• «Ta skaj te tragoe, ¿aybal jtaoj kʼop ta jna, ta kaʼtel o te kʼalal ayon ta vacacione?»

• «¿Yabal xkujch kuʼun teme maba ya kuchʼ junuk semanae?»

• «¿Wokolbal ya kaʼiy te ya jokin te yantik teme maba yakik ta yuchʼele?»

• «¿Yabal jmuk ta stojol te yantik te jayeb ya kuchʼe?»

Teme la ata ilel te ay junuk o cheʼoxebuk te jich yakat ta spasel, ya skʼan ya apʼis te jayeb ya awuchʼe.

[Recuadro sok foto]

Yuʼun maba ya ata awokol-a

Te kʼalal ya akʼan ya awuchʼ tragoe, nopa awaʼiy:

• «¿Lekbal teme ya kuchʼ o maʼuk?»

Consejo: Teme wokol ya awaʼiy skejchanel o spʼisel te jayeb ya awuchʼe, jaʼ lek te ma xa awuchʼe.

• «¿Jayeb ya xbajt kuchʼ?»

Consejo: Nopa nail jayeb ya xbajt awuchʼ, ma jaʼuk te kʼalal awuchʼojix-ae?

• «¿Bin-ora ya kuchʼ?»

Consejo: Mame xa awuchʼ te kʼalal ya atij carro o ay bin tulan skʼoplal ya apas, ni jaʼuk te kʼalal ay bin ya apas ta swenta Dios. Sok mame xa awuchʼ teme awoloj o awikʼoj awal o te kʼalal yakat ta yichʼel pox.

• «¿Banti ya kuchʼ?»

Consejo: Mame xa awuchʼ te banti ma lek ta ilel, ni ta muken, ni jaʼuk te kʼalal ya yilat te ants winiketik te ma lek ya yilik te yuchʼel tragoe.

• «¿Machʼatik ya kuchʼ sok?»

Consejo: Jaʼ te kʼalal ajokinej awamigotak sok afamilia te lek stalelike; mame jaʼuk sok te machʼatik ma snaʼik skomel sbaike.

[Recuadro sok foto]

Te bin kʼax ta skuxlejal

Te Supot, jaʼ jtul winik ta Tailandia te mero ya xyakub-a. Ta sjajchibale jaʼnax ya yuchʼ ta ajkʼabal-a, pero kʼunkʼun jajch yuchʼ ta sab sok ta olil kʼajkʼal. Jaʼnax ya yuchʼ yuʼun ya xyakub. Pero jajch snop te Biblia sok te testigoetik yuʼun Jehová sok la snop te ma smulan Dios te jyakubeletike. Jaʼ yuʼun la yijkitay te tragoe, pero maba bayal tiempo ta patil, jajch ta yuchʼel yan buelta. Te kʼalal la yil te sfamiliae, la smel yoʼtanik yuʼun.

Pero te Supot kʼux ta yoʼtan-a te Jehová sok ya skʼan ya yichʼ ta mukʼ-a. Te yamigotak te ya yichʼik ta mukʼ te Diose maba la yijkitayik ta skoltayel, sok la stijbeyik yoʼtan te sfamilia yuʼun manchuk ya skuyik te ma xjuʼix yuʼun yijkitayel te tragoe, jaʼnix jich la skʼasesik tiempo sok te Supot. Te kʼalal la skʼopon te 1 Corintios 6:10, kʼot ta yoʼtan te maba ya yichʼik jilel te Wentainel yuʼun Dios te jyakubeletike. Jich la sta ta ilel te ya skʼan ya yijkitay te uchʼ tragoe.

Ya skʼan ya yijkitay-a te tragoe. Ta swenta te schʼul espíritu te Dios, te Biblia, te koltayel akʼbot yuʼun sfamilia sok te congregación, juʼ yuʼun yijkitayel te yakubele. Te sfamilia te Supot kʼax tseʼel yoʼtanik-a te kʼalal la yilik te la yichʼ jaʼ jich bitʼil testigo yuʼun Jehová. Ta kʼajkʼal ini te Supot kʼax lek yilojix sba sok te Diose jich te bitʼil la skʼan ta nail tale, sok bayal machʼatik skoltayoj ta snaʼbeyel sba te Diose.