Ir al contenido

Ña̱ ndákaxinyó keʼéyó ná ndasakáʼnuña Ndióxi̱

Ña̱ ndákaxinyó keʼéyó ná ndasakáʼnuña Ndióxi̱

Ña̱ ndákaxinyó keʼéyó ná ndasakáʼnuña Ndióxi̱

“Na̱ ndíchi ndákani va̱ʼa xi̱nína ndáaña keʼéna” (PRO. 14:15).

1, 2. a) ¿Ndáaña xíniñúʼu ndakanixi̱níyó tá ndáka̱xinyó keʼéyó iin ña̱ʼa? b) ¿Ndáa pregunta kúú ña̱ ndakuiinyó?

 DIʼI ki̱vi̱ ndáka̱xinyó ña̱ keʼéyó. Savaña va̱ása saxóʼvi̱ña miíyó, soo savaña násamaña ki̱ʼva ña̱ tákuyó. Ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ka̱ʼa̱nyó vitin. Ni ndáyáʼvi ña̱ nda̱kaxinyó keʼéyó á kǒo ndáyáʼviña, soo ná kiʼinyó kuenta ña̱ ndasakáʼnuña Ndióxi̱ (kaʼvi 1 Corintios 10:31).

2 ¿Á íxayo̱ʼvi̱ña xíʼún ndaka̱xiún keʼún iin ña̱ʼa á va̱ása? Tá kúniyó kuaʼnuyó xíʼin tu̱ʼun Ndióxi̱, xíniñúʼu ndakuniyó ndáaña kúú ña̱ va̱ʼa xíʼin ña̱ va̱ása va̱ʼa, ta, ná keʼéyó ña̱ kúni̱ miíyó ta su̱ví ña̱ káʼa̱n inkana xíʼinyó (Rom. 12:​1, 2; Heb. 5:14). ¿Ndáa inka ña̱ʼa xíniñúʼu sakúaʼayó keʼéyó ña̱ va̱ʼa vií koo ña̱ ndaka̱xinyó keʼéyó? ¿Nda̱chun sava yichi̱ íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó ña̱ ndaka̱xinyó ña̱ keʼéyó? ¿Ndáa ki̱ʼva na̱ʼa̱yó xíʼin ña̱ ndáka̱xinyó keʼéyó ná ndasakáʼnuña Ndióxi̱?

¿Nda̱chun xíniñúʼu ndaka̱xinyó ndáaña keʼéyó?

3. ¿Ndáana kǒo xíniñúʼu kuniso̱ʼoyó tá ndáka̱xinyó keʼéyó iin ña̱ʼa?

3 Va̱ása kaka-iniyó ña̱ ndaka̱xinyó ndáaña keʼéyó tá va̱ása kítáʼanña xíʼin ña̱ káʼa̱n Biblia. Saáchi na̱ káʼvi xíʼinyó escuela á na̱ káchíñu xíʼinyó ndakanixi̱nína ña̱ va̱ása kándíxavíyó ña̱ káʼa̱n Biblia ta kivi keʼéyó ña̱ káʼa̱nna xíʼinyó, á sana ka̱ʼa̱nna ña̱ vatá á ixakuíʼnána ta kunina ña̱ ná kitáʼanyó xíʼinna, á ka̱ʼa̱nna xíʼinyó ña̱ ná va̱ása natúʼunyó xa̱ʼa̱na. Ta ña̱yóʼo kúú ña̱ kundiku̱nyó na̱ yiví (Éxo. 23:2). Na̱ cristiano na̱ keʼé ña̱ kútóo Ndióxi̱ va̱ása táxina ña̱ sayíʼvinana ña̱ xa̱a̱na keʼéna ña̱ kúni̱ miína á keʼéna ña̱ kini tasaá ya̱ʼandosóna ña̱ káʼa̱n Biblia (Rom. 13:5).

4. ¿Ama kúú ña̱ kivi ka̱ʼa̱n inkana xíʼinyó ña̱ keʼéyó ña̱ kúni̱na?

4 Sava na̱ yiví káʼa̱nna xíʼinyó ndáaña keʼéyó ta túvina ña̱ va̱ʼa kúú ña̱ káʼa̱nna xíʼinyó. Na̱ migoyó kúni̱na ña̱ ná keʼéyó ña̱ káʼa̱nna xíʼinyó. Savayó va̱ása ndóokayó xíʼin na̱ veʼeyó, soo nisaá na̱ veʼeyó ndíʼi-inina xa̱ʼa̱yó ta kúni̱na ña̱ vií ná koo ña̱ ndaka̱xinyó, xa̱ʼa̱ ña̱kán kúú ña̱ káʼa̱nna xíʼinyó. Tá kúú, ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ta̱tán ña̱ xíniñúʼu na̱ doctor. Sava ña̱yóʼo, tá kúú ña̱ nde̱e ni̱i̱ miíyó Biblia káʼa̱nña ña̱ kǒo xíniñúʼu keʼéyóña (Hech. 15:​28, 29). Soo sava yichi̱ Biblia va̱ása káʼa̱n káxiña xíʼinyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, ña̱kán miíyó xíniñúʼu ndaka̱xin á ndakiʼinyóña á va̱ása. a Xa̱ʼa̱ ña̱kán na̱ veʼeyó kivi ka̱ʼa̱nna xíʼinyó ndáaña kúú ña̱ xíniñúʼu keʼéyó. Soo xíniñúʼu ndakaʼányó ña̱ iin tá iin miíyó na̱ cristiano na̱ xa̱a̱ nda̱kuchi xíniñúʼu ndakuiinyó xa̱ʼa̱ ña̱ kéʼéyó (Gál. 6:​4, 5). Ña̱ xíniñúʼu kundi̱ʼi̱ka-iniyó xa̱ʼa̱ kúú ña̱ vií koo ña̱ xínitúni̱yó nu̱ú Ndióxi̱, ta su̱ví ña̱ sakúsi̱íyó-ini na̱ yiví (1 Tim. 1:5).

5. ¿Ndáaña kivi keʼéyó tasaá kǒo kuxíkáyó nu̱ú Ndióxi̱?

5 Ña̱ kaka-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndáka̱xinyó keʼéyó i̱yoníña. ¿Nda̱chun káʼa̱nyó ña̱yóʼo? Saáchi ta̱ discípulo Santiago ni̱ka̱ʼa̱nra na̱ xíka-ini “xa̱a̱ síín síín ña̱ ndáka̱xinna keʼéna” (Sant. 1:8). Nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin barco tú kǒo nda̱a̱ ni iinna káva tú kánda̱ xíʼin ta̱chí kini, saá íyo na̱ yiví na̱ táxi ña̱ ndaka̱xin inka na̱ yiví ña̱ kúni̱na keʼéna, tasaá xáa̱na kuxíkána nu̱ú Ndióxi̱. Ta savana chíka̱a̱na ku̱a̱chi inkana xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱kaxinna keʼéna (1 Tim. 1:19). ¿Ndáaña keʼéyó tasaá kǒo kundoʼoyó ña̱yóʼo? Ná chikaa̱yó ndee̱ ña̱ ndakúníka koo ña̱ kándíxayó Ndióxi̱ (kaʼvi Colosenses 2:​6, 7). Tá ndakú íyo ña̱ kándíxayó Ndióxi̱ saá kúú ña̱ va̱ʼa ndaka̱xinyó ña̱ keʼéyó ta kandíxayó tu̱ʼunra (2 Tim. 3:​14-17). Soo íyo ña̱ kivi saxóʼvi̱ miíyó tá ná ndaka̱xinyó keʼéyó iin ña̱ʼa. ¿Ndáaña kúú ña̱yóʼo?

¿Nda̱chun íxayo̱ʼvi̱níña xíʼinyó ña̱ ndaka̱xinyó keʼéyó iin ña̱ʼa?

6. Xa̱ʼa̱ ña̱ yíʼviyó, ¿ndáa ki̱ʼva saxóʼvi̱ña miíyó?

6 Xa̱ʼa̱ ña̱ yíʼviyó kúú ña̱ va̱ása vií kána ña̱ ndáka̱xinyó keʼéyó, xa̱ʼa̱ ña̱kán ku̱a̱ʼání na̱ yiví kǒo kéʼéna ña̱yóʼo. Ta kúnda̱a̱va-iniyó xíʼin ña̱yóʼo; saáchi nda̱a̱ ni iinna va̱ása kúnina keʼéna iin ña̱ʼa ña̱ sakíʼvi miína nu̱ú tu̱ndóʼo. Soo iin ña̱ chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ kǒo yi̱ʼvíyó ndaka̱xinyó keʼéyó iin ña̱ʼa kúú ña̱ kúʼvi̱-iniyó kuniyó Ndióxi̱ xíʼin tu̱ʼunra. Ña̱yóʼo kúú ña̱ chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ nandukúyó nu̱ú Biblia á nu̱ú tutu ña̱ tává na̱ ñuu Ndióxi̱ tá kúma̱níka ndaka̱xinyó keʼéyó iin ña̱ʼa ña̱ ndáyáʼviní, tasaá viíní koo ña̱ ndaka̱xinyó. ¿Nda̱chun? Saáchi Biblia táxiña ña̱ ndíchi nda̱ʼa na̱ kǒo xíni̱ ta chíndeétáʼanña xíʼin na̱ va̱lí kúa̱an ña̱ vií ndakanixi̱nína (Pro. 1:4).

7. ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ ndoʼo ta̱ David?

7 ¿Á kúni kachi ña̱ xa̱a̱ ni̱ka̱ʼa̱nyó ña̱ ndiʼi yichi̱ ndaka̱xinyó ña̱ va̱ʼa? Va̱ása, saáchi ndiʼiyó kúú na̱ yiví ku̱a̱chi (Rom. 3:23). Tá kúú, ta̱ David iin ta̱a ta̱ ndíchiní ni̱xi̱yora ta̱ nda̱kúní ni̱xi̱yo inira xíʼin Ndióxi̱, soo nisaá ke̱ʼéra sava ña̱ va̱ása va̱ʼa ta ku̱a̱ʼání tu̱ndóʼo ki̱xi nu̱úra ta saátu nu̱ú inka na̱ yiví (2 Sam. 12:​9-12). Soo kǒo nítaxira kasi ña̱yóʼo nu̱úra, ña̱ ndakundeéra vií koo ña̱ ndaka̱xinra tasaá sakúsi̱íra ini Ndióxi̱ (1 Rey. 15:​4, 5). Xíniñúʼu ndakaʼányó ña̱ mií Jehová íxakáʼnu-inira xa̱ʼa̱ ku̱a̱chiyó ta kǒo ndákaʼánra xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼéra xíʼin ta̱ rey David, ta ndiʼi tiempo chíndeétáʼanra xíʼin na̱ kúʼvi̱-ini xíni miíra ta kandíxanara. Tásaá ná kǒo taxiyó kasi ku̱a̱chi ña̱ ke̱ʼéyó tá ya̱chi̱ nu̱úyó ña̱ vií koo ña̱ ndaka̱xinyó (Sal. 51:​1-4, 7-10).

8. ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Pablo?

8 ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ kǒo kundi̱ʼi̱ní-iniyó tá xa̱a̱ ndáka̱xinyó keʼéyó iin ña̱ʼa? Ña̱ chindeétáʼan xíʼinyó kúú ña̱ ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ inkaka ña̱ʼa ña̱ kivi keʼéyó. Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ apóstol Pablo tá ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ na̱ kúni̱ tindaʼa̱. Ña̱yóʼo ka̱ʼyíra: “Soo tá iin na̱ kúa̱an ndákanixi̱nína ña̱ kǒo kívi ka̱ʼnu̱-inina ña̱ kúni̱nína ku̱su̱nna xíʼin inkana, ta su̱ví na̱ válíka kúúna, va̱ʼaka ná tindaʼa̱vana. Su̱ví ku̱a̱chiví kúúña. Soo tá iinna xa̱a̱ chi̱ka̱a̱-inina ña̱ koo kúa̱anna ta túvina ña̱ va̱ása xíniñúʼu tindaʼa̱na, ta saátu xa̱a̱ xíni̱na ka̱ʼnu̱-inina nu̱ú ña̱ kútóona, va̱ʼaníva kéʼéna. Ña̱kán, na̱ tíndaʼa̱ va̱ʼava kéʼéna, soo va̱ʼaníka kéʼé na̱ va̱ása tíndaʼa̱” (1 Cor. 7:​36-38). Nda̱a̱ táki̱ʼva ka̱ʼviyó ta̱ Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ va̱ʼaníva ná kindo̱o kúa̱anyó, soo kǒo níkáʼa̱nra ña̱yóʼo kúú ña̱ xíniñúʼu keʼé ndiʼiyó.

9. ¿Á xíniñúʼu ndi̱ʼi-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndákanixi̱ní inkana xa̱ʼa̱yó? Ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱ ndákanixi̱níún.

9 ¿Á xíniñúʼu ndi̱ʼi-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndákanixi̱ní inkana xa̱ʼa̱yó? Sava yi̱chi̱ kiʼinvayó kuenta xíʼin ña̱yóʼo. Ná kotoyó consejo ña̱ ta̱xi ta̱ apóstol Pablo xa̱ʼa̱ ña̱ kuxuyó ña̱ táxina ndaʼa̱ ndióxi̱ vatá. Ña̱ nu̱ú, ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ sava ña̱ ndáka̱xinyó keʼéyó su̱ví ña̱ kiniví kúúña, soo sana sandákavaña na̱ vitá íyo xíʼin tu̱ʼun Ndióxi̱. “Ña̱kán, tá ña̱ xíxii̱ sándakavaña-ini ñanii̱, nda̱a̱ ni iin yichi̱ va̱ása ndikókai̱ kuxui̱ ku̱ñu, ña̱ va̱ʼa ná kǒo sandákavai̱-ini ñanii̱” (1 Cor. 8:​4-13). Xíniñúʼu ki̱ʼin va̱ʼayó kuenta xíʼin ña̱ ndáka̱xinyó kéʼéyó ña̱ ná va̱ása saxóʼvi̱ña inkana, soo ña̱ ndáyáʼvika kúú ná kǒo sakúxíkaña miíyó nu̱ú Jehová (kaʼvi Romanos 14:​1-4). ¿Ndáa texto kúú ña̱ chindeé miíyó ña̱ vií ndaka̱xinyó ña̱ keʼéyó tasaá sákusi̱íyó-ini Ndióxi̱?

I̱ñu̱ ña̱ va̱ʼa ña̱ kivi keʼéyó

10, 11. a) ¿Ndáaña chindeé miíyó ña̱ ndaka̱xinyó keʼéyó ti̱xin veʼeyó? b) ¿Ndáaña xíniñúʼu ndakaʼán na̱ anciano tá xa̱a̱ ndáka̱xinna keʼéna iin ña̱ʼa ti̱xin congregación?

10 Ña̱ kǒo xíniñúʼu keʼéyó. Xíniñúʼu nda̱ka̱tu̱ʼúnyó miíyó: “¿Á miíi̱ xíniñúʼu ndaka̱xin keʼé ña̱yóʼo?”. Ta̱ rey Salomón ka̱ʼyí ña̱yóʼo: “Tá ni̱nu kúniyó sákukaʼanña nu̱úyó, soo ña̱ ndíchi íyoña xíʼin na̱ vitá ini” (Pro. 11:2).

11 Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ iin ejemplo, na̱ íyo seʼe̱ va̱ʼa taxina ña̱ ndaka̱xin seʼe̱na ña̱ keʼéna sava ña̱ʼa. Soo ña̱yóʼo kǒo kúni kachiña ña̱ kivi keʼéna ña̱ kúni̱ miína (Col. 3:20). Saátu íyo xíʼin ñá xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ va̱ʼava ndaka̱xinñá keʼéña sava ña̱ʼa, soo va̱ása xíniñúʼu nandósoñá ta̱ yi̱i̱ñá kúú ta̱ níʼi yi̱chi̱ nu̱úñá (Pro. 1:8; 31:​10-18; Efe. 5:23). Soo ta̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ va̱ása nandósora ta̱ Cristo kúú ta̱ níʼi yi̱chi̱ nu̱úra (1 Cor. 11:3). Ti̱xin congregación na̱ anciano íyo ku̱a̱ʼá ña̱ ndáka̱xinna kéʼéna xa̱ʼa̱ na̱ hermano. Ña̱kán xíniñúʼu ndakaʼánna ña̱ xíniñúʼu keʼé kuitína ña̱ va̱xi “nu̱ú tu̱ʼun Ndióxi̱”, ña̱ Biblia (1 Cor. 4:6). Soo xíniñúʼu chika̱a̱na ndee̱ ta kundiku̱nna ña̱ káʼa̱n ta̱ esclavo ta̱ nda̱kúní-ini (Mat. 24:​45-47). Miíyó kǒo kúni̱yó ndiʼi-iniyó ni ña̱ xo̱ʼvi̱yó, tásaá ¿á saxóʼvi̱yó na̱ íyo xíʼinyó? Va̱ása, ña̱kán xíniñúʼu vitá koo iniyó ta ndaka̱xinyó keʼéyó iinlá ña̱ xíniñúʼu keʼé mií kuitíyó.

12. a) ¿Nda̱chun ndáyáʼviní siʼna nandukúyó xa̱ʼa̱ ña̱ kúni̱yó keʼéyó? b) ¿Ndáaña kiʼún kuenta xíʼin tá ná ndaka̱xiún ña̱ keʼún?

12 Nandukú va̱ʼa xa̱ʼa̱ ña̱ kúni̱ún keʼún. Ta̱ Salomón ka̱ʼyíra ña̱yóʼo: “Na̱ ndákani vií xi̱ní xa̱ʼa̱ iin chiñu ña̱ kéʼéna viíní kánaña, soo na̱ kamaní kéʼéña va̱ása va̱ʼa kánaña” (Pro. 21:5). Ná kotoyó iin ejemplo. ¿Á íyo iin na̱ káʼa̱n xíʼún ná kachíñun xíʼinna? Va̱ása keʼúnña xa̱ʼa̱ ña̱ kúsi̱í kuití iniún. Nandukú va̱ʼa xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, ta saátu nda̱ka̱tu̱ʼún na̱ xíni̱ xa̱ʼa̱ña ta nda̱a̱ kaʼvi texto ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo (Pro. 20:18). Kaʼyí ndáaña kundoʼún tá ná keʼúnña. Ndakaʼán chi na̱ cristiano na̱ ndákani vií xi̱ní kíʼinna kuenta á va̱ʼa kana ña̱ ndáka̱xinna keʼéna (Luc. 14:28). Ndakanixi̱ní xa̱ʼa̱ xu̱ʼún ña̱ keʼún á chindeétáʼanña xíʼún ña̱ kitáʼan va̱ʼakaún xíʼin Ndióxi̱. Xíniñúʼu taváyó tiempo ña̱ nandukú va̱ʼayó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ta ndaka̱tu̱ʼúnyó miíyó á kivi keʼéyó ña̱yóʼo á va̱ása, chi tásaá ná keʼéyó va̱ása kixi tu̱ndóʼo nu̱úyó.

13. a) Nda̱a̱ táki̱ʼva káʼa̱n Santiago 1:5, ¿ndáaña va̱ʼa ka̱kayó á ndukúyó nu̱ú Ndióxi̱? b) ¿Nda̱chun ndáyáʼviní ndukúyó ña̱ ndíchi nu̱ú Ndióxi̱?

13 Ndukúyó ña̱ ndíchi. Ña̱ va̱ʼa ndasakáʼnuyó Ndióxi̱ xíʼin ña̱ ndáka̱xinyó keʼéyó ná ka̱ʼa̱nyó xíʼinra ña̱ ná chindeétáʼanra xíʼinyó. Ta̱ Santiago ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo: “Xa̱ʼa̱ ña̱kán, tá iin ndóʼó kúma̱ní ña̱ ndíchi nu̱úndó ndukúníndóña nu̱ú Ndióxi̱ ta ndakiʼinvandóña. Chi ta̱kán va̱ʼaní-inira ta ku̱a̱ʼáníña táxira ndaʼa̱ ndiʼi na̱ ndúkúña nu̱úra ta va̱ása ndáʼyi̱ra nu̱úna tá táxiraña ndaʼa̱na” (Sant. 1:5). Va̱ása xíniñúʼu kukaʼan nu̱úyó ña̱ ka̱ʼa̱nyó ña̱ xíniñúʼuyó ndee̱ Ndióxi̱ ña̱ va̱ʼa koo ña̱ ndaka̱xinyó keʼéyó (Pro. 3:​5, 6). Xa̱ʼa̱ ña̱ kandíxayó ña̱ ndákanixi̱níyó va̱ása va̱ʼa kana ña̱ kéʼéyó. Tá káʼa̱nyó xíʼin Jehová ña̱ ná taxira ña̱ ndíchi ndaʼa̱yó ta ná ndukúyó ña̱yóʼo nu̱ú Biblia, ña̱ espíritu santo chindeéña miíyó ña̱ kunda̱a̱ va̱ʼa iniyó nda̱chun ndáka̱xinyó keʼéyó iin ña̱ʼa (Heb. 4:12; ka̱ʼvi Santiago 1:​22-25).

14. ¿Nda̱chun va̱ása taxiyó ya̱ʼa ku̱a̱ʼání tiempo tá xa̱a̱ ndaka̱xinyó keʼéyó iin ña̱ʼa?

14 Ná va̱ása kaka iniyó tá xa̱a̱ nda̱kaxinyó keʼéyó iin ña̱ʼa. Va̱ása xíniñúʼu ndi̱ku̱n kama keʼéyó iin ña̱ʼa, siʼna xíniñúʼu kunda̱a̱ va̱ʼa iniyó xa̱ʼa̱ña ta ndukúyó ña̱ ndíchi nu̱ú Ndióxi̱. Saáchi na̱ ndíchi kíʼinna kuenta xíʼin ña̱ ndáka̱xinna kéʼéna (Pro. 14:15). Va̱ása taxiyó ña̱ ya̱ʼa ku̱a̱ʼání tiempo. Saáchi na̱ xíka-ini kivi ka̱ʼa̱nna ku̱a̱ʼání ña̱ʼa xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása kúni̱na ndaka̱xinna keʼéna iin ña̱ʼa (Pro. 22:13). Soo ña̱ va̱ása kíʼinna kuenta xíʼin kúú ña̱ inka na̱ yiví ndáka̱xin ndáaña keʼé na̱yóʼo.

15, 16. ¿Ndáaña keʼéyó ña̱ vií kana ña̱ ndáka̱xinyó keʼéyó?

15 Ndi̱ku̱n keʼéyóña. Tá va̱ása kama kéʼéyó iin ña̱ʼa, tiempo ña̱ ta̱váyó ña̱ nda̱kaxinyó keʼéyóña ña̱ ndíʼi-xa̱ʼa̱va kúúña. Xa̱ʼa̱ ña̱kán ta̱ Salomón ni̱ka̱ʼa̱nra: “Ndiʼi chiñu ña̱ kivi keʼún, keʼéña xíʼin ndiʼi ndeún” (Ecl. 9:10). Ná chika̱a̱níyó ndee̱ ña̱ vií kana ña̱ kúni̱yó keʼéyó. Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ iin ejemplo, tá iin na̱ publicador kúni̱na xa̱a̱na koona precursor. ¿Á kivi keʼé viína chiñuna nu̱ú Ndióxi̱? Kiviva, tá ná kǒo taxina ña̱ kindaa inka ña̱ʼa tiempo nu̱úna tá kúú chiñuna, ña̱ kusíkína á inkaka ña̱ʼa.

16 Ña̱ íxayo̱ʼvi̱ka xíʼinyó kúú ña̱ keʼéyó ña̱ va̱ʼa saáchi “iníísaá ñuyǐví ndíka̱a̱ña ndaʼa̱ ta̱ Ndi̱va̱ʼa” (1 Juan 5:19). “Saáchi su̱ví xíʼin na̱ yiví kúú ña̱ kánitáʼanyó, chi xíʼin na̱ xáʼndachíñu nu̱ú ña̱ ñuyǐví naá kúú ña̱ kánitáʼanyó, ta na̱yóʼo kúú na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa na̱ ndóo chí ndiví” (Efe. 6:12). Nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Pablo xíʼin ta̱ Judas, ndiʼi na̱ kúni̱ ndasakáʼnu Ndióxi̱ ña̱yóʼo kúú ña̱ kundoʼona (1 Tim. 6:12; Jud. 3).

17. ¿Ndáaña ndátu Jehová keʼéyó tá xa̱a̱ nda̱kaxinyó keʼéyó iin ña̱ʼa?

17 Ná kiʼinyó kuenta xíʼin ña̱ ndáka̱xinyó keʼéyó ta nasamayó savaña tá túviyó va̱ása va̱ʼaña. Chi su̱ví ndiʼi tiempo kána vií ña̱ kúni̱ miíyó chi ndiʼiyó kivi ndakava tu̱ndóʼo nu̱ú (Ecl. 9:11). Soo nisaá, nda̱a̱ ndáaka ña̱ ná ndaka̱xinyó keʼéyó, Jehová ndátura ña̱ nda̱kú ná koo iniyó ni ná ya̱ʼayó nu̱ú nda̱a̱ ndáaka tu̱ndóʼo. Tá kúú voto ña̱ kéʼéyó tá tíndaʼa̱yó á tá ndátaxiyó miíyó ndaʼa̱ Jehová su̱ví loʼo tiempo kúú ña̱yóʼo. Ta̱kán kúni̱ra ña̱ ná saxínuyó ña̱ ki̱ndooyó keʼéyó. (kaʼvi Salmo 15:​1, 2, 4). Ndixava, íyo sava ña̱ ndáka̱xinyó kéʼéyó ta va̱ása ndáyáʼvi va̱ʼaña. Na̱ cristiano na̱ ndíchi ndiʼi tiempo ndáka̱xinna ña̱ kéʼéna soo tá íyo iin ña̱ va̱ása va̱ʼa násamavana ña̱yóʼo ta va̱ása ni̱nu kúnina (Pro. 16:18). Ña̱ ndáyáʼvika nu̱úna kúú ña̱ ndasakáʼnuna Ndióxi̱.

Ná sanáʼa̱yó inkana ña̱ vií koo ña̱ ndaka̱xinna keʼéna ña̱ ndasakáʼnuna Ndióxi̱

18. ¿Ndáa ki̱ʼva sanáʼa̱ na̱ íyo se̱ʼe na̱ va̱lí se̱ʼena ña̱ ndaka̱xin viína ña̱ keʼéna?

18 Íyo ku̱a̱ʼání ña̱ kivi keʼé na̱ íyo se̱ʼe ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanna xíʼinna ña̱ vií koo ña̱ ndaka̱xinna keʼéna ta ndasakáʼnuna Ndióxi̱. Iin ña̱ kivi keʼéna kúú ña̱ chinúuna yi̱chi̱ nu̱úna (Luc. 6:40). Kivi ka̱ʼa̱nndó xíʼinna ndáaña kúú ña̱ ke̱ʼé miíndó tá nda̱ka̱xínndó ke̱ʼéndó iin ña̱ʼa. Kivi taxindó ña̱ ná ndaka̱xin mií se̱ʼendó keʼéna ña̱ kúni̱na. Soo tá vií ka̱na ña̱ ke̱ʼéna va̱ása nandósóndó ka̱ʼa̱nndó tu̱ʼun va̱ʼa xíʼinna. Ta tá keʼéna iin ña̱ va̱ása va̱ʼa, ¿ndáaña keʼéndó? Ña̱ kéʼé ku̱a̱ʼána kúú ña̱ ndi̱ku̱n kúni̱na chindeétáʼanna xíʼinna, soo ña̱yóʼo su̱ví ndiʼi tiempo va̱ʼaña. Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ iin ta̱ íyo se̱ʼe ña̱ ta̱xira permiso ndaʼa̱ se̱ʼera ña̱ tavára liciencia ña̱ kavara xíʼin carro. Soo ta̱ loʼo yóʼo va̱ása va̱ʼa íyo ña̱ ke̱ʼéra xa̱ʼa̱ ña̱kán ta̱xina iin multa ndaʼa̱ra ta xíniñúʼu chaʼvira. Yivá ta̱ loʼo yóʼo kivi chaʼvivara soo ña̱ kivi keʼéra kúú ña̱ ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ loʼo se̱ʼera ña̱ ná kachíñura saá tavára xu̱ʼún ña̱ chaʼvira, chi saá kúú ña̱ kivi sakúaʼa ta̱ loʼo se̱ʼera ña̱ ndaka̱xin viíra ña̱ keʼéra (Rom. 13:4).

19. ¿Ndáaña xíniñúʼu sanáʼa̱yó na̱ káʼviyó xíʼin xa̱ʼa̱ Biblia ta ndáa ki̱ʼva viíka keʼéyó ña̱yóʼo?

19 Ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ndiʼi na̱ discípulora ña̱ xíniñúʼu sanáʼa̱yó na̱ yiví (Mat. 28:20). Iin ña̱ ndáyáʼvi xíniñúʼu keʼé ndiʼiyó kúú ña̱ sanáʼa̱ viíyó na̱ káʼviyó xíʼin ña̱ ná ndaka̱xin viína ña̱ keʼéna. Ta ña̱ va̱ʼa keʼéna ña̱yóʼo kǒo xíniñúʼu ka̱ʼa̱nyó xíʼinna ndáaña kúú ña̱ xíniñúʼuna ndaka̱xinna keʼéna. Va̱ʼaníka kúú ña̱ chindeétáʼanyó xíʼinna ña̱ ndakanixi̱nína xa̱ʼa̱ ña̱ káʼa̱n Biblia tasaá ndaka̱xinna keʼéna ña̱ kitáʼan xíʼin ña̱yóʼo. Biblia káʼa̱nña: “Ndióxi̱ ndatiinra ku̱a̱chi xíʼin iin tá iinyó xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nyó xíʼin ña̱ ke̱ʼéyó” (Rom. 14:12). Ña̱kán kǒo xíka-iniyó ña̱ íyo ku̱a̱ʼání ña̱ chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ vií koo ña̱ ndaka̱xinyó keʼéyó tasaá ndasakáʼnuyó Jehová.

[Nota]

a Ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱ka-iniún xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo koto ña̱ naní “¿Qué opino de las fracciones sanguíneas y de los procedimientos médicos que impliquen el uso de mi sangre?” (Nuestro Ministerio del Reino de noviembre de 2006, página 3 nda̱a̱ 6).

¿Ndáaña ndakuiún?

• ¿Nda̱chun ndáyáʼviní ndaka̱xinyó ndáaña keʼéyó?

• Xa̱ʼa̱ ña̱ yíʼviyó, ¿ndáa ki̱ʼva saxóʼvi̱ña miíyó?

• ¿Ndáa i̱ñu̱ ña̱ʼa xíniñúʼu keʼéyó ña̱ va̱ʼa vií koo ña̱ ndásakáʼnuyó Ndióxi̱?

[Ña̱ ndákatu̱ʼunyó]

[Cuadro]

Ña̱ kivi keʼéyó ña̱ vií koo ña̱ ndaka̱xinyó keʼéyó

1 Ña̱ kǒo xíniñúʼu keʼéyó

2 Nandukú va̱ʼa xa̱ʼa̱ ña̱ kúni̱ún keʼún

3 Ndukúyó ña̱ ndíchi

4 Ná va̱ása kaka iniyó tá xa̱a̱ nda̱kaxinyó keʼéyó iin ña̱ʼa

5 Ndi̱ku̱n keʼéyóña

6 Ná kiʼinyó kuenta xíʼin ña̱ ndáka̱xinyó keʼéyó ta nasamayó savaña tá túviyó va̱ása va̱ʼaña

[Na̱ʼná]

Na̱ xíka ini íyona táki̱ʼva íyo iin barco tú kǒo nda̱a̱ ni iinna káva tú kánda̱ xíʼin ta̱chí kini