Kututuluka ha Chikuma

Makulwana a mu Chikungulwila Kali Akwa-Kristu Waze ali—‘Yikwashi ya Uwahililo Wetu’

Makulwana a mu Chikungulwila Kali Akwa-Kristu Waze ali—‘Yikwashi ya Uwahililo Wetu’

Tuli yikwashi ya uwahililo wenu.”2 Kori. 1:24.

1. Yika Titu ambile hakutwala kuli Akwa-Kristu mu Korindu yize yanehenene uwahililo wahiana kuli Paulu?

 HA MWAKA 55, postolo Paulu kanyingikine ngwo mandumbu amwe mu Korindu kanakazwela. Iye kapwile ni kwazanga ngwe ana jenyi. Hachino, yaatumina mukanda hanga aakumike. (1 Kori. 1:11; 4:15) Chikwo nawa, iye yeta kuli sepa lienyi Titu hanga ameneke mandumbu wano. Hanyima, Titu te maliwana ni Paulu mu mbonge ya Troa hanga amwambulwile chize wenyi wendele. Ngwe chize alitesele, ha tukweji amwe kulutwe, Paulu te halianga kuheta ku Troa ni kushimbwila Titu. Paulu te unachilihulumba ni mandumbu jenyi a mu Korindu. Alioze, chaluyinda Titu kakasolokele. Hachino, Paulu yalinga wenyi wakuya ku Masendoniya. Ha kupalika cha mashimbu, iye yawahilila ha kuwana Titu mu Masendoniya. Alioze Paulu ‘kanakawahilila kuhiana’ muze Titu amulwezele ngwo, mandumbu mu Korindu kanakatayiza chiyulo chenyi nawa ngwo, te kanazange kumumona.—2 Kori. 2:12, 13; 7:5-9.

2. (a) Yika Paulu asonekene kuli mandumbu mu Korindu hakutwala ku ufulielo ni uwahililo? (b) Yihula yika mutukumbulula ha longeso lino?

2 Ha mashimbu akehe wika, Paulu yasonekena nawa mandumbu mu Korindu mukanda ukwo. Iye yamba ngwenyi: “Kuchapwile ngwe twakuyula ufulielo wenu, alioze tuli yikwashi ya uwahililo wenu: mumu ku ufulielo nunamana.” (2 Kori. 1:24) Yika Paulu azangile kwamba ni maliji wano? Yika makulwana a mu chikungulwila mahasa kulilongesa ni maliji wano?

UFULIELO WETU NI UWAHILILO WETU

3. (a) Yika Paulu azangile kwamba muze asonekene ngwenyi ‘nunamana mumu lia ufulielo wenu’? (b) Kuchi makulwana a mu chikungulwila musono akwimbulula chilweza cha Paulu?

3 Paulu kahanjikile ha yitanga yaali yilemu yize Akwa-Kristu atamba kusolola, ufulielo ni uwahililo. Hakutwala ku ufulielo iye yasoneka ngwenyi: ‘Kuchapwile ngwe twakuyula ufulielo wenu . . . nawa nunamana mumu lia ufulielo wenu.’ Iye te kananyingika ngwenyi, mandumbu mu Korindu kapwile ni kushishika kuli Zambi mumu lia ufulielo uze te akwete, hi mumu lia Paulu ko, hanji mutu mweswawo. Paulu kapwile ni shindakenyo ngwenyi, mandumbu kapwile lume ni kuzanga Zambi nawa kazangile kulinga yuma yalita. Kashika, iye kakafupile kukaujola-kaujola ufulielo wa mandumbu, chipwe kweseka kuchilinga ka. (2 Kori. 2:3) Musono, makulwana a mu chikungulwila kakwimbulula Paulu. Ayo kananyingika ngwo mandumbu kali ni ufulielo nawa kakuwayila Zambi ni nyonga lipema. (2 Tesa. 3:4) Chikwo nawa, keshi kusela mandumbu mu chikungulwila shimbi jikalu. Shimbu achilinge, makulwana a mu chikungulwila kakuzachisa shimbi ja mu Mbimbiliya ni usongwelo wa mu ululikiso wa Yehova hanga akwase mandumbu ni kukwata yiyulo. Makulwana a mu chikungulwila hi miata ko a ufulielo wa mandumbu.—1 Petu. 5:2, 3.

4. (a) Yika Paulu azangile kwamba muze asonekene ngwenyi “tuli yikwashi ya uwahililo wenu”? (b) Kuchi makulwana a mu chikungulwila musono akwimbulula Paulu?

4 Paulu kambile nawa ngwenyi: “Tuli yikwashi ya uwahililo wenu.” Muze ambile maliji wano, iye te kanahanjika hali iye mwene ni hali mandumbu waze te akwenda nenyi. Mumu liaka tunambe chocho? Mumu ha mukanda wowone, Paulu katongwele mandumbu aali a mu Korindu muze asonekene ngwenyi: ‘Yesu . . . yoze twambujolele hakachi kenu, (te yami ni Silivanu, ni Timoteu). (2 Kori. 1:19) Chikwo nawa, muze Paulu apwile ni kutongola liji “yikwashi” ha mikanda yenyi, iye kapwile ni kuhanjika hali mandumbu waze iye te akwenda nenyi hanji ananyingika kanawa ngwe Apolu, Akwila, Prisila, Timoteu, Titu ni akwo nawa. (Rom. 16:3, 21; 1 Kori. 3:6-9; 2 Kori. 8:23) Kashika, muze Paulu ambile ngwenyi “tuli yikwashi ya uwahililo wenu,” te kanahana shindakenyo kuli mandumbu mu Korindu ngwo, iye ni mandumbu akwo te malinga yeswe yize mahasa hanga mandumbu eswe mu chikungulwila awahilile. Musono, makulwana a mu chikungulwila no che anazange kulinga. Kakuzanga kulinga yeswe mahasa hanga akwase mandumbu jo ‘kulingila Yehova ni uwahililo.’—Samu 100:2; Fwili. 1:25.

5. Makumbululo a chihula chika mutushimutwina, nawa yika twatamba kuhengwola?

5 Ha mashimbu akehe kunyima, kahulile chimwe chizavu cha mandumbu ni mapangi a ku yihela yalisa ngwo: “Maliji ni yitanga yika ya umwe mukulwana wa mu chikungulwila yize yakuhele uwahililo unji?” Ha kushimutwina yize mandumbu ambile, tesa ni yize ni yena te muhasa kukumbulula. Chikwo nawa, mutuhengwola chize mutuhasa kuneha sambukila mu chikungulwila. a

“MENEKENU PERISITE, MUKWETU WA ZANGO”

6, 7. (a) Jila yika makulwana a mu chikungulwila mahasa kwimbulwilamo Yesu, Paulu ni tuvumbi akwo a Zambi? (b) Mumu liaka kwiwuluka majina ja mandumbu chakuwezela uwahililo wo?

6 Kulita ni makumbululo waze mandumbu ni mapangi ambile, yize yakwokesa uwahililo wo chili kulihulumba hali hita ndumbu. Jila yimwe yakuchilingila yili kwimbulula chilweza cha Ndawichi, Elihu ni Yesu. (Tanga 2 Samuele 9:6; Yombi 33:1; Luka 19:5.) Hita umwe wa kuli tuvumbi wano a Yehova kasolwele zango kuli akwo ha kwatongola ha jina. Paulu neye kanyingikike ulemu wa kwiwuluka ni kuzachisa majina ja mandumbu. Ha maliji a kusongo waze iye asonekene a mikanda yenyi, Paulu katongwele majina ja mandumbu ni mapangi 25, kuchingako umwe Mukwa-Kristu avuluka ngwo Perisite, ha kwamba ngwo: “Menekenu perisite, mukwetu wa zango.”—Roma 16:3-15.

7 Makulwana amwe a mu chikungulwila chakwakalila kwiwuluka majina ja mandumbu. Muze akusa tachi hanga ewuluke majina ja mandumbu, chili ngwe kanambe kuli ndumbu hanji pangi ngwo, ‘Uli mulemu kuli yami.’ (Kutuhu. 33:17) Makulwana a mu chikungulwila mahasa kuvwisa mandumbu kuwaha muze akwiwuluka majina jo ni kwasanyika hanga akumbulule ha longeso lia Kaposhi wa Kutalila hanji ha kukunguluka cheswacho.—Yoa. 10:3.

“WAKILIKICHILE CHIKOLO MULI MWENE”

8. Jila yikwo yika yize Paulu embulwilemo chilweza cha Yehova ni Yesu?

8 Paulu nawa kasolwele zango kuli mandumbu ha kwachichimieka, yino yili jila yikwo yilemu ya kukolwezelamo mandumbu hanga awahilile. Kashika, ha mukanda uzewene iye asolwele zango lia kukwasa mandumbu hanga awahilile, kasonekene ngwenyi: “Kulisamba chami chinene ha kutwala kuli yenu.” (2 A-Kor. 7:4) Maliji wano katakamishine mandumbu a mu Korindu. Paulu kasolwele zango lia mutapu au, muyikungulwila yikwo. (A-Rom. 1:8; A-Fwil. 1:3-5; 1 A-Tes. 1:8) Kwamba pundu, hanyima lia kutongola Perisiti mu mukanda uze atumine ku chikungulwila cha A-Roma, Paulu yawezela ngwo: Perisiti “Wakilikichile chikolo muli Mwene.” (A-Rom. 16:12) Maliji wano auchichimieko, katakamishine pangi yono washishika! Ha kuchichimieka akwo, Paulu kakawile chilweza cha Yehova ni Yesu.—Tanga Marku 1:9-11; Yoano 1:47; Uso. 2:2, 13, 19.

9. Mumu liaka kuchichimieka akwetu ni kutuchichimieka chakuweza uwahililo wa mandumbu mu chikungulwila?

9 Makulwana a mu chikungulwila musono, no kakumona ulemu wa kuchichimieka mandumbu ni kwasakwilila. (Yishi. 3:27; 15:23) Muze umwe mukulwana wa mu chikungulwila akuchilinga, kwamba pundu, iye kakwamba hali mandumbu ngwenyi: ‘Yami nazanga chinji yize walinga. Nakulihulumba chinji hali yena.’ Kwamba umwenemwene, mandumbu kanafupiwa kwivwa maliji a utakamiso a makulwana a mu chikungulwila. Umwe pangi uli ni miaka 50 ni yimwe ndambu yahanjika chize atu anji akunyonga muze ambile ngwenyi: “Chili chikalu kunguchichimieka ku mulimo. Akwa-milimo-ni-akwetu keshi kulipala kakufupa wika kulitesa umwe ni mukwo. Hachino, muze umwe mukulwana wa mu chikungulwila akunguchichimieka ha mulimo uze nalinga mu chikungulwila, nakulivwa kanawa chikwo nawa, chakungutakamisa chinji! Chino chakungukwasa kumona zango lize Tata wetu wa mu malilu akwete hali yami.” Umwe ndumbu yoze wakulela ana aali, neye che akunyonga. Ha mashimbu akehe wika kunyima, umwe mukulwana wa mu chikungulwila kanakamuchichimieka ni mbunge yeswe. Kuchi ndumbu yono alivwile? Iye yamba ngwenyi: “Maliji a mukulwana wa mu chikungulwila kapwile ngwe ndongo ya zango yize yangukwashile kulivwa kanawa!” Kwamba pundu, muze mukulwana wa mu chikungulwila akuchichimieka mandumbu ni mbunge yeswe, chino chakukwasa mandumbu kulivwa kanawa ni kuweza uwahililo wo. Kulinga chino chakukwasa mandumbu kupwa ni tachi hanga anunge mu jila ya mwono ‘chakuhona yikatalo.’—Iza. 40:31.

‘FUNGENU CHIKUNGULWILA CHA ZAMBI’

10, 11. (a) Kuchi makulwana a mu chikungulwila mahasa kwimbulula chilweza cha Nehemia? (b) Yika muyikwasa mukulwana wa mu chikungulwila kulianyina chawana chimwe cha uspiritu muze anameneka?

10 Mu mulali uka chipi-chipi makulwana a mu chikungulwila akusolwelamo ngwo kakulihulumba hali hita ndumbu ni kuweza uwahililo mu chikungulwila? Ha kulianga kufupa kunyingika waze anafupiwa utakamiso. (Tanga Yilinga 20:28.) Ha kulinga chino, makulwana a mu chikungulwila kakwimbulula tufunga a ku spiritu a ku mashimbu akunyima. Chakutalilaho, tutalenu yize Nehemia alingile muze anyingikine ngwenyi, amwe mandumbu jenyi A-Yunda te hakokoloka ku ufulielo. Lusango kanambe ngwo, kawashi-washi iye ‘yakatuka’ yaatakamisa. (Nehe. 4:14) Ni musono nawa, makulwana a mu chikunguwila no che anazange kulinga. Ayo ‘kakukatuka’ che kwamba, kakulianga kulinga chimwe chuma hanga akwase mandumbu kukolesa ufulielo wo. Mba ahase kutakamisa hita ndumbu, ayo kakuya ni kwameneka ku mazuwo jo, nyi muchilita. Muze akwameneka, ayo kakuzanga ‘kulianyina chawana chimwe cha uspiritu.’ (Roma 1:11) Yika muyikwasa makulwana a mu chikungulwila kulinga chino?

11 Shimbu kanda achiya ni kumeneka, mukulwana wa mu chikungulwila kakufupiwa kusa mashimbu hanga anyonge hali mutu yoze mameneka. Yipikalo yika anapalika? Yika mahasa kwamba hanga amukolweze? Chisoneko chika ni yakulitakana nayo ya umwe mutu anatongola mu Mbimbiliya yoze unatale ha kapinda wenyi? Kulilulieka chino, muchikwasa mukulwana wa mu chikungulwila kuhanjika kanawa ni mutu yoze mameneka, chakuhona kutungumwisa mutu wacho. Muze anameneka, mukulwana wa mu chikungulwila kakwecha hanga mandumbu alivwe kanawa muze anahanjika, hachino iye maapanjika kanawa. (Tia. 1:19) Umwe pangi yamba ngwenyi: “Chili utakamiso unene muze umwe mukulwana wa mu chikungulwila akupanjika kanawa yize tunahanjika.”—Luka 8:18.

Kulilulieka chakukwasa mukulwana wa mu chikungulwila ‘kulianyina chawana chimwe cha uspiritu’ muze anameneka

12. Iya unafupiwa utakamiso mu chikungulwila, nawa mumu liaka?

12 Iya mayuka ha kumeneka chacho? Paulu katowezele makulwana-ni-akwo Akwa-Kristu hanga ‘akeye. . . ku mbunga yeswe ya mapanga.’ Kwamba pundu, yetweswe mu chikungulwila tunafupiwa utakamiso, kuchingako akwa-kwambujola ni mapionelu waze akwambujola ni ushishiko wo hita mwaka. Mumu liaka ayo akufupiwa ukwaso wa tufunga wano a ku spiritu? Mumu mandumbu wano chipwe ngwe kali akolo ku ufulielo, ha mashimbu amwe no kakupalika mu yeseko ya mu chifuchi chino chipi. Chakutalilaho, mba tunyingike kanawa mumu liaka chipwe umwe kavumbi mukolo wa Zambi ha mashimbu amwe mahasa kufupiwa ukwaso wa mukwo, tutalenu yize yalingiwile ku mwono wa Mwanangana Ndawichi.

‘ABISHAI . . . YEZA YAMUKWASA’

13. (a) Ishebe-Mbenobe yika azangile kulinga muze Ndawichi ahongele? (b) Mumu liaka Abishai alamwinyine Ndawichi?

13 Hanyima lia kumuwayisa ngwe mwanangana, Ndawichi yalimika ni Ngoliate mwana wa umwe chindululu. Chocho Ndawichi yapwa ni hamu ni kushiha chindululu wacho. (1 Samue. 17:4, 48-51; 1 Sango 20:5, 8) Kulutwe, muze ashile jita ni A-Filistea, Ndawichi yalimika nawa ni umwe chindululu. Jina lienyi Ishebe-Mbenobe, mwana wa umwe chindululu. (2 Samue. 21:16) Ha mashimbu jacho, chindululu kambile kushaha Ndawichi. Mumu liaka? Mumu hi ko ngwo Ndawichi te hatokesa hamu, alioze iye te kanahongo. Lusango kanambe ngwo: ‘Ndawichi wahongele.’ Muze anyingikine ngwenyi Ndawichi hahonga, Ishebe-Mbenobe yanyonga kushaha Ndawichi. Muze chindululu wacho te anayi ni kushiha Ndawichi ni kunga, hazehene lume “Abishai mwana wa Zeluia yamukwasa; yalamba Ka-Filistea ni kumushiha.” (2 Samue. 21:15-17) Mwono wa Ndawichi wapwile mu ponde! Iye kota kanakasakwilila chinji Abishai yoze wamwene ponde yacho ni kulihana hazehene lume hanga alamwine mwono wenyi. Yika mutuhasa kulilongesa ha lusango yono?

14. (a) Kuchi mutuhasa kukumba yipikalo yize yakusoloka ngwe Ngoliate? (b) Kuchi makulwana a mu chikungulwila mahasa kukwasa akwo kupwa cheka ni tachi ni uwahililo? Hana chilweza.

14 Hashi heswe, tuvumbi twa Yehova kanalingi mulimo wa kwambujola chipwe ngwe Satana ni atu jenyi kanase yikwiko mu jila yo. Amwe a kuli yetu twakupalika mu yimwe yipikalo yikalu chinji, alioze mumu lia kufuliela muli Yehova, twakulimika ni kukumba “Mangoliate” wano. Hachino, ha mashimbu amwe yeseko yize twakupalika hita tangwa mu chifuchi chino, yakutohongesa. Muze tunahongo, twakupwa alelu, kashika chakupwa chashi ‘kutukumba’ ha yipikalo yize te mutuhasa kukumba mu jila yikwo. Ha mashimbu jacho, ukwaso uze mahasa kutwaha kuli umwe mukulwana wa mu chikungulwila, muuhasa kutukwasa kupwa cheka ni uwahililo hamwe ni tachi, ngwe chize chalingiwile kuli anji. Umwe pionelu wa miaka 60 ni ndambu yamba ngwenyi: “Ha mashimbu amwe kunyima, yami te chishi kulivwa kanawa, mulimo wa kwambujola te wakunguhongesa. Umwe mukulwana wa mu chikungulwila yamona chize te ngunahongo yeza ahanjike ni yami. Yuma yize twahanjikile hakutwala ku lusango wa mu Mbimbiliya, kangutakamishine chinji. Nakawile yiyulo yize anguhele, chino changukwashile chinji.” Iye yamba nawa ngwenyi: “Mukulwana wacho kasolwele zango ha kumona yize te ngunapalika ni kwiza kungukwasa.” Kwamba umwenemwene, chili chipema kunyingika ngwo tuli ni makulwana a mu chikungulwila waze akusolola zango ni kulihulumba hali yetu, chizechene ngwe alingile Abishai kunyima, ayo kakulilulieka hanga ‘atukwase.’

‘NYINGIKENU ZANGO LIZE . . . NAKUNUZANGA NALIO’

15, 16. (a) Mumu liaka Paulu apwile ni kumuzanga chinji kuli mandumbu jenyi? (b) Mumu liaka ni yetu twakuzanga makulwana jetu a mu chikungulwila?

15 Kupwa kafunga chinatale ha kukalakala chinji. Ha mashimbu amwe, makulwana a mu chikungulwila keshi kupomba, kakulihulumba hali mandumbu ni kwalembela, hanji kuhana ukwaso wa ku spiritu kuli mapanga ja Zambi. (2 Kori. 11:27, 28) Chipwe chocho, chizechene ngwe Paulu, makulwana a mu chikungulwila kakulinga mulimo wo ni uwahililo. Iye yasoneka ngwenyi: “Ni kuwaha chahiana mungwecha yuma yami, ewa munguliecha yami mwene hali yenu.” (2 Kori. 12:15) Kwamba pundu, ha zango lize te akwete hali mandumbu, Paulu ‘yaliecha iye mwene’ hanga aatakamise. (Tanga 2 A-Korindu 2:4; Fwili. 2:17; 1 Tesa. 2:8) Kashika mandumbu amuzangile chinji!—Yili. 20:31-38.

16 Ngwe tuvumbi twa Zambi musono, ni yetu twakuzanga chinji makulwana a mu chikungulwila, nawa mu yilemba yetu, twakusakwilila Yehova ha chawana chino. Ayo kakutukwasa hanga tununge ni kuwahilila ni kulihulumba hali hita umwe wa kuli yetu. Muze ayo akwiza ni kutumeneka ku mazuwo, twakutakama. Chikwo nawa, twakusakwilila muze ayo akulihana hanga atukwase muze twakuhonga mumu lia kapinda yoze twakupalika mu chifuchi chino. Kwamba pundu, makulwana a mu chikungulwila kakulihulumba chinji hali mandumbu, ayo kali ‘yikwashi ya uwahililo wetu.’

a Mandumbu ni mapangi no kaahulile ngwo, “Chitanga chika chize wakuzanga kuli umwe mukulwana wa mu chikungulwila?” Anji a kuli ayo kambile ngwo, “Kupwa mutu mwashi.” Chitanga chino chilemu mutukachishimutwina ha mutwe muhataho wa Kaposhi yono.