YESU yamba ngwenyi, “yako ku mahienu kuli usoko we, ukaambulwile yize yuma yinene Mwene hanakulingila, ngwe chize akuvwilanga keke.” Hano, Yesu kota te kali mu Gadara ku sodoeste ya chitende cha Ngalileya kuze te anahanjika ni lunga yoze wazangile kupwa kambaji kenyi. Maliji ja Yesu kanasolola ngwo, iye te kananyingika chuma chimwe chize atu akufupiwa chinji: Nyonga lia kuzanga kuhanjika ni asoko hakutwala ku yuma yilemu.—Marku 5:19.

Chipwe ngwe ndako yino yakusoloka chinji ku minyachi yimwe, nihindu, kanji-kanji muze mutu akuputuka kuwayila Zambi Wamwenemwene, iye kakuzanga kulweza asoko jenyi yuma yize analilongesa. Mba jila yika yipema yakulingilamo chuma chino? Kuchi muhasa kukwata ku mbunge ya asoko je waze akwete yingeleja yo hanji waze keshi kufuliela? Mu Mbimbiliya muli yiyulo yinji yize muyihasa kukukwasa kupwa ni nyonga lialita ni kuhanjika zwalala.

Ku sekulu yitangu, Andeleu kapwile umwe wa kuli mutu mutangu yoze wanyingikine ngwenyi Yesu mwe Mesaya. Mba iya yoze aliangile kulweza? “Iye Andeleu, mwanakwo ya Semone Petulu. Iye yalianga kuwana yayo Semone, yamba kuli iye ngwenyi, Hitwawana Mesaya (linalumbunuka ngwo, Kristu).” Andeleu yatwalwa Petulu kuli Yesu, yahana kuli yayo uhashi wa kupwa kambaji kenyi.— Yoano 1:38-41.

Ha kupalika cha miaka yisambano, muze Petulu te ali mu Yopa, yatambula usongwelo wa kuya ku Sezarea hanga akameneke Koneliu, kapitau mukwa ululi. Iya wapwileho muze Petulu aheteleko? ‘Koneliu te kanatalatala [Petulu ni waze te aneza hamwe nenyi], se hanakungulula usoko wenyi ni masepa jenyi.’ Hakulinga chino, Koneliu yahana kuli usoko wenyi uhashi wa kupanjika Petulu ni kukwata chiyulo chipema kulita ni yize evwile.—Yilinga 10:22-33.

Yika mutuhasa kulilongesa ha chize Andeleu ni Koneliu akwashile asoko jo?

Niumwe wa kuli ayo aali wapalikishile uhashi wenyi wakuhi. Andeleu yatwala Petulu kuli Yesu, Koneliu yasa tachi hanga asoko jenyi ahase kupanjika yize petulu te maalweza. Alioze o kakashinjilile asoko jo hanji kwalinga yuma yimwe hanga apwe tumbaji twa Kristu. Shina wawana limwe longeso hano? Muhasa kuhanjika ni asoko je hanji kwakwasa hanga ahanjike ni umwe ndumbu Chela cha Yehova. Chipwe chocho, twatamba kuvumbika ulite wo wa kusakula. Kutwatambile kwashinjila. Tutalenu chilweza cha pwo ni lunga a mu Alemanha waze avuluka ngwo Jürgen ni Petra hanga tumone chize mutuhasa kukwasa asoko jetu.

Petra kalilongesele Mbimbiliya ni Yela ja Yehova, chocho yamupapachisa. Mukwo lunga Jürgen kapwile swalale. Ku uputukilo iye kapihililile ni chiyulo cha mukwo pwo. Alioze, ha kupalika cha mashimbu, yamona ngwenyi Yela ja Yehova kakwambujola umwenemwene wa mu Mbimbiliya. Jürgen neye yalihana kuli Yehova ni kumupapachisa, musono kali mukulwana mu chikungulwila. Mba chiyulo chika iye anahana hakutwala ku kukwata ku mbunge ya asoko jetu waze keshi kufuliela?

Jürgen yamba ngwenyi: “Kutwatambile kushinjila asoko jetu hanji kwalweza sango jinji ja ku ufulielo. Chino muchihasa kwachinyisa. Muchipema nyi twalweza umwenemwene hakehe-hakehe. Chikwo nawa, twatamba kuchilinga ni mana. Chili nawa chipema kusolola mandumbu jetu waze ali ni miaka yimuwika ni ya asoko jetu waze nawa akuzanga yuma yize asoko jetu no akuzanga. Kulinga chino muchihasa kukwasa chinji.”

Postolo Petulu ni usoko wa Koneliu, muze evwile lusango wa mu Mbimbiliya, kawashi-washi yalumuna mwono wo. Eka nawa waze evwile sango lipema ku sekulu yitangu kafupiwile mashimbu mba te alumune mwono wo.

Muze Yesu apwile hano hashi, amwe a ku kuli asoko jenyi kamufulielele. Chakutalilaho, kota postolo Tiangu ni Yoano kapwile asonyi ja Yesu, alioze chisemi cho Salome kapwile Tata pwo ya Yesu. Salome kota kapwile umwe wa kuli mapwo waze ‘avumbikile ni tumbaji twenyi ni yikumba yo.’—Luka 8:1-3.

Alioze, asoko akwo ja Yesu kakafulielele muli iye. Chakutalilaho, ha chisuho chimwe, muze te hikwapalika mwaka umuwika hanyima lia upapachiso wa Yesu, atu anji yalikungulula mu limwe zuwo hanga aalongese kuli Yesu. “Ha kuchivwa usoko wenyi yatuhuka mukumukwata. Mumu ambile ngwo, Kanazaluka.” Ha kupalika cha mashimbu, muze ana-kwo ja Yesu amuhulile hakutwala ku wenyi, iye kaakumbulwile kulita ni chize o te anashimbwila. Mumu liaka? “Mumu chipwe ana-kwo kamufulielele.”—Marku 3:21; Yoano 7:5.

Yika mutuhasa kulilongesa ha chilweza cha Yesu? Iye kakevwile uli muze amwe amwambile ngwo kanazaluka. Chipwe muze amuhindwishile, Yesu yatakamisa asoko jenyi. Yasoloka kuli mwana-kwo Tiangu, chino kota chakwashile Tiangu ni ana-kwo kutayiza pundu ngwo, Yesu mwe Mesaya. Kashika o apwile hamuwika ni apostolo ni atu akwo mu chipatulo cha kwilu mu Yerusaleme. Sango jino jakusolola ngwo, kota kwenako atambwilile spiritu yisandu. Ha kupalika cha mashimbu, Tiangu ni Yundase mwana-kwo mukwo wa Yesu yapwa ni yiteli yinji.—Yilinga 1:12-14; 2:1-4; 1 A-Korindu 15:7.

Chizechene ngwe ku sekulu yitangu, ni musono nawa, asoko amwe kakufupiwa mashimbu anji mba aputuke kwenda mu jila ya mwono. Tutalenu chilweza cha Roswitha, yoze wapwile mu yingeleja ya katolika, kapwile nawa ni kulikwachilila chinji ku malongeso jamo. Muze mukwo lunga amupapachishile ngwe Chela cha Yehova ha mwaka wa 1978, ku uputukilo kalimikine ni lunga lienyi. Alioze ha kupalika cha mashimbu, yatepulula kulimika chenyi ni kumona ngwenyi kumana Yela ja Yehova kakulongesa umwenemwene. Chocho, ha mwaka wa 2003 neye yamupapachisa. Yika yamukwashile kwalumuka? Shimbu te mukwo lunga Roswitha anenganyane ha yize mukwo pwo apwile ni kulinga, iye yamwaha mashimbu hanga alumune nyonga lienyi. Mba yika pwo yono akwamba? “Chuma chize muchihasa kukwasa chinji chili kupwa ni uhomboloji unji.”

Monika kamupapachishile ha mwana wa 1974, alioze ana jenyi aali kapapachishile muze te hikwapalika kumi lia miaka. Chipwe ngwe mukwo lunga, Hans keshi kulimika no, nihindu kanakamupapachisa wika ha mwaka wa 2006. Ha kutala kunyima, chiyulo chika usoko uno anatwehe? “Nunga ni kushishika kuli Yehova, kanda wecha hanga nichimwe chuma chipihise ufulielo we.” Tunanyingika ngwetu, o kapwile ni kusolola ngwo te kakuzanga Hans. Chikwo nawa, kakatokesele kutalatala cho ngwo tangwa limwe Hans te matayiza umwenemwene.

Yesu tangwa limwe yamba ngwenyi sango lipema liapwa ngwe meya waze akuhana mwono wa mutolo. (Yoano 4:13, 14) Tunazange hanga tuhuzulule mbunge ja asoko jetu ni meya akekema. Kutwatambile kwashinjila hanga anwe meya jacho ni “kwaswenya.” Nyi chino muchilingiwa hanji ka, kanji-kanji chino muchitala chinji ha chize mutwalumbunwina ufulielo wetu. Mbimbiliya yakwamba ngwo: “Mbunge ya mukwa ululi kuyakunyonga ha kumbululo.” Yakwamba nawa ngwo, “mbunge ya mukwa mana kuyakulongesa kanwa lienyi, kuyakuweza yinyingi ku mivumbo yenyi.” Kuchi mutuhasa kukaula yiyulo yino?—Yishima 15:28; Yishima 16:23.

Pwo mahasa kuzanga kulumbunwina ufulielo wenyi kuli mukwo lunga. Nyi manyonga ha kumbululo lienyi, masakula kanawa maliji hanga achine kuhanjika kalusu-lusu. Iye katambile kusoloka ngwe kahiana mukwo lunga hanji ngwo kali “mwenya-umwenemwene.” Nyi manyonga kanawa ha yize mahanjika, mahasa kukwasa lunga lienyi ni kupwa ni sambukila mu zuwo lio. Ha mashimbu aka mukwenu lunga akuzanga kuhanjika? Yikuma yika yize iye akuzanga kuhanjika chinji hanji kutanga? Shina kakuzanga yuma ya ciência, yuma ya mafwefwe, hanji kutala konda? Kuchi pwo mahasa kulingisa mukwo lunga hanga azange sango ja mu Mbimbiliya aku nawa mamusolwela vumbi ha manyonga jenyi? Kunyonga ha yuma yino muchihasa kukwasa pwo kuhanjika ni mana.

Nyi tunazange kukwata ku mbunge ya asoko jetu, kutwatambile wika kuhanjika hakutwala ku ufulielo wetu. Yuma yize twakuhanjika twatamba kuyisolola nawa mu yitanga.

Jürgen yoze twatongolanga ku uputukilo yamba ngwenyi: “Kukaula shimbi ja mu Mbimbiliya ku mwono matangwa eswe, yili jila yipema yakukwashilamo asoko jetu hanga amone kwalumuka chetu, chipwe ngwe kakwivwa sonyi ja kutuchichimieka.” Pwo lia Hans kaliangile kumupapachisa mba hakupalika cha 30 a miaka lunga neye yamupapachisa. Lunga yamba ngwenyi: “Chili chilemu kupwa ni yitanga yipema. Chino muchikwasa asoko jetu kumona ngwo kumana umwenemwene wakwalumuna mwono wa atu.” Twamona ngwetu, asoko jetu katamba kumona ngwo, ufulielo wetu wakutupwisa atu alisa ni atu akwo.

Postolo Petulu kahanyine chiyulo chipema kuli mapwo waze apwile ni malunga keshi kufuliela ngwenyi: “Chizechene, yenu mapwo, zeyelenu kuli akwenu-malunga; hanga chipwe kachi amwe keshi kwononoka ku lie liji lia Zambi, akaazuke ni liji liakuhi ku kwenda cha akwo-mapwo, ha kutala ku kwenda chenu cha kulinanga hamwe ni woma. Uhenya wenu kanda upwa uze wa haze, wa kuyinda cha kambu, ni wa kujinga cha oru, hanji wa kuzala cha mahina apema, ka. Alioze ukapwe mwe mutu wa muchima mu mbunge, ni kuzala chingunu cha spiritu ya kushimbika ni ya kuhola, yize kumeso ja Zambi ya ndando yinene chikolo.”—1 Petulu 3:1-4.

Petulu kasonekene ngwenyi yitanga yipema ya pwo muyihasa kukwasa lunga kwalumuka. Chisoneko chino cha Mbimbiliya chakukwasa umwe pangi avuluka ngwo, Christa yoze apapachishile ha mwaka wa 1972. Chize ha tangwa lize amupapachishile, kakusa tachi hanga akwate ku mbunge ya mukwo lunga. Chipwe ngwe lunga kakulilongesa Mbimbiliya, nihindu kanda achisakula kupwa sali lia umwenemwene. Alioze ha mashimbu amwe kakukunguluka, chikwo nawa kakulivwashana ni mandumbu. Mandumbu no kakuvumbika ulite wenyi wa kusakula yize malinga. Mba kuchi Christa akweseka kukwata ku mbunge ya mukwo lunga?

“Mungununga ni kusa tachi hanga ngwononokene Yehova. Chikwo nawa, ngunazange kuzuka mukwetu lunga ‘ni liji liakuhi’ kupalikila mu yitanga yami. Mashimbu eswe nakumona ngwami chuma chimwe kuchisolo kulimika ni shimbi ja mu Mbimbiliya, nakusa tachi hanga ngulinge chuma chize lunga liami akuzanga. Nakusa nawa tachi hanga nguvumbike ulite wanyi wa kusakula ni kuhichika chikuma chacho mu moko ja Yehova.”

Chilweza cha Christa chinasolola ulemu wa kupwa atu ashi. Christa kakusa tachi hanga alinge yuma ya ku ufulielo ngwe, kukunguluka ni kwambujola. Chipwe chocho, kapwa mutu mwashi ha kwiuluka ngwenyi mukwo lunga kali ni ulite wa kushimbwila zango ni shimbu lienyi. Kuli waze ali ni asoko keshi kuwayila Yehova, chili chilemu chinji kupwa atu ashi. Mbimbiliya yakwamba ngwo, “chuma cheswe chili ni kangonde kacho.” Chino chinatale nawa ha mashimbu waze twakupalikisa ni asoko jetu, chipi-chipi ni waze twalimbata no alioze keshi kufuliela. Kupalikisa mashimbu hamuwika chakukwasa hanga nuhanjeke. Yuma yakusolola ngwo, kuhanjeka chakukwasa hanga akwetu achine kulivwa ukawo, hanji kulivwa ngwe twasapula. Nyi twachilinga, chino muchihasa kukoka ukwa.—Chilumbununyi 3:1.

Holger yoze wamwene tato kanamupapachisa hanyima lia kupalika miaka 20 muze te atu eswe mu usoko hapwa kupapachisa, yamba ngwenyi: “Chili chilemu kusolola ngwo twakuzanga asoko jetu ni kwalembela.” Christa yamba nawa ngwenyi: ‘Kechi keza katokesa kutalatala chenyi ngwo, tangwa limwe mukwo lunga makatayiza kupwa ku sali lia umwenemwene.’ Muze mutunyonga hali asoko jetu waze keshi kuwayila Yehova, twatamba kupwa ni nyonga lialita. Kutwatambile kutokesa kutalatala chetu.

Tunazange kununga ni kupwa ni usepa upema ni asoko jetu, kwaaha uhashi wa kunyingika umwenemwene ni kukwata ku mbunge jo ni sango ja mu Mbimbiliya. Kanda tuvulama kuhanjika “ni kushimbika ni woma.”—1 Petulu 3:15.