Ka tsuʼuw jawaʼ a tákuy

¿Jantʼiniʼ i éjtowal ki tʼajaʼ ka ulits tin ichích an alwaʼ kaw i yanel axi yab i belom?

¿Jantʼiniʼ i éjtowal ki tʼajaʼ ka ulits tin ichích an alwaʼ kaw i yanel axi yab i belom?

«Kit ayin ta kʼimáʼ kʼal a yanelchik, ani ka tʼilchij patal jawaʼ a Jehová in tʼajamal kʼal tatáʼ ani jantʼiniʼ jajá ti lej yajnanchi», jats jawaʼ in uchaʼ a Jesús kʼal jitaʼ tu leʼnabak ka tsʼatenchat. Walám kʼwajatak utat ban bichow Gadara, ti sur al an púlik lejem ti Galilea. Kʼal in káwintal a Jesús in tejwamédhaʼ abal in exbayalak jantʼoj in atsʼalak an atiklábchik kin olchij in yanel kʼal jantʼoj axi más exbádh (Mar. 5:19).

Xowéʼ ta kʼicháj jayetsekʼij kʼwajat ti watʼel jutamitskʼij junchik in tejwamedhál más. Jaxtám tam jun kin tʼajaʼ ti ólchix kʼal a Jehová in leʼ kin ólchij in yanél jantʼoj it in exobnámal. Pero, ¿jantʼiniʼ tin tomnál kin tʼajaʼ abal ka ulits tin ichích an alwa káw axi in kwaʼal kʼeat in bélomtal bélits max yab in belál kʼal a Dios? An Biblia in binál i alwaʼ tolmixtaláb.

«I ELAMALITS AN MESÍAS»

Ti kʼaʼál siglo, a Andrés jats axi in exlaʼ abal a Jesús jats an Mesías. ¿Jitaʼ in tʼilchij dhubatkʼij? «Okʼox in elaʼ in epchal, a Simón ani in uchaʼ: ‹I elamalits an Mesías› (axi in le’ kin uluw Cristo)». Talbél in neʼdhaʼ a Pedro juʼtáj ti kʼwajatak a Jesús ani antsanáʼ in bajuw kin tʼajaʼ jayej tin aykolil (Juan 1:​35-42).

Seis i támub talbél a Pedro axi kʼwajatak ti Jope in batsʼuw an kanixtaláb ka kʼalej ti norte, ti Cesarea, tin kʼimáʼ jun i oficial axi in bij Cornelio. ¿Jitaʼ in elaʼ tam ti ulits? Antsanáʼ in ulal an tʼilab: «A Cornelio in aychalak [a Pedro ani jitaʼ talakchik kʼal jajáʼ] ani tanáʼ in kwaʼalak tamkudh in yanél ani in jaʼúbchik». Antsanáʼ in yanél a Cornelio in ejtow kin atsʼaʼ an alwaʼ káw axi in olnálak a Pedro ani kin tʼajaʼ jun i takuxtaláb tin kwetemtalchik (Hech. 10:​22-33).

¿Jantʼoj i exobnál kʼal jawaʼ in tʼajaʼ a Andrés ani a Cornelio abal kin tólmiychik in yanél?

Tin tsablom in aliychik jantʼiniʼ ti kin tʼajaʼ abal kin tólmiy a Andrés, in tólmiy in epchal abal kin ejtow kin exlaʼ a Jesús ani a Cornelio in tamkuy in yanél abal kin ejtow kin otsʼowiy a Pedro. Ni jun kʼal jajáʼ in nixokʼnaʼ in yanél abal kin tʼajaʼchik ti belom. ¿Jantʼoj tu exóbchal nixéʼ? ¿Jantʼiniʼ ti éjtowal ki nitsʼbiy? Walám i éjtowal ki tʼilchij i yanél jun i exobintaláb axi lej exbadh i éjtowal ki jolkʼaʼ i kʼij abal ki exóbchij jawaʼ in olnál an Biblia ani ki tólmiy kin exlaʼ kʼeʼat i epchal. Ani etsʼey ki kʼakʼnaʼ an takuxtaláb axi kin tʼajaʼ ani yab ki nixokʼnaʼ ni ki tidhebédhaʼ. Abal ki ejtow ki tólmiy, ki tsuʼuw jawaʼ in watʼaʼ a Jürgen ani a Petra, jún i tomkinél axi ti Alemania.

A Petra in exóbnaʼ an Biblia kʼal an ólchixchik kʼal a Jehová ani pujan a Jürgen in okʼnalak jun i ejército ani ti kʼaʼál yab in kulbétnaʼ an takuxtaláb axi in tʼajaʼ a Petra. Kʼal an kʼij in tʼajaʼ ti kwéntaj abal an ólchixchik kʼal a Jehová in olnaʼ an chubaxtaláb tin kwéntaj kʼal an Biblia, jaxtám talbél pujan ani xowéʼ pél i ókʼnom al jun i tamkuntaláb. ¿Jantʼoj tu ólchal jajáʼ abal ki ejtow ki tólmiy jun i yanél axi yab pel i belom?

A Jürgen in ulal: «Yab ka exóbchij kʼal i tsapláb jawaʼ a belál ani ka exóbchijchik ti wachik. Nixéʼ neʼets kin tʼajaʼ ka owméj más kʼal tatáʼ. Más alwaʼ ka exóbchij kʼayúm kʼayúm. Jayej neʼets ka tólmiyat kin exlaʼ keʼat i epchalchik axi in kwaʼal jayetsej in támub o kin exlaʼ i epchalchik axi in kulbetnál kin tʼajaʼ etilits jajá. Nixéʼ neʼets kin tʼajaʼ kin leʼnaʼ ka exobláts».

«Yab ka exóbchij kʼal i tsapláb jawaʼ a belál ani ka exóbchijchik ti wachik.» (Jürgen)

An aykol Pedro ani in yanél a Cornelio in batsʼuw an alwaʼ kaw dhubatkʼij ani kʼeʼat i atiklábchik axi ti kʼaʼál siglo in jilaʼ ka watʼey más i kʼij.

IN EPCHALCHIK A JESÚS

Yanchik in yanél a Jesús in belaʼchik kʼal jajáʼ tam ti xeʼtsin ti ólnom. Jun i tʼiplab, a Santiago ani a Juan pelak in primos, ani a Salomé, in mamá jajáʼchik pelak in tsanúb. Jajáʼ ani «kʼeʼat i mimlábchik» in «tolmiyalak [a Jesús ani in aykolilchik] kal jawaʼ in kwaʼalak» (Luc. 8:​1-3).

Kʼeʼat in yanél a Jesús yab in belálak jawaʼ in ulal tin tujtal jun a kʼicháj talbél ti watʼenek jun i támub tam ti a Jesús pujan tamkun jun i mukʼeʼ i atiklábchik al jún i atáj abal kin otsʼowiy a Jesús. «Tam ti in yanél in atsʼaʼchik jawaʼ kʼwajatak in tʼilál kʼalejchik abal kin teynaʼ kom in tsalpayalakchik abal kʼwajatak ti olmanal.» Talbél, tam tin tsʼejel epchalchik a Jesús in uchaʼ juʼtáj in éjtowalak ka kʼalej, yab in tokʼtsiy dhubatkʼij. ¿Jaleʼ ti imbáj? Pel «kom in epchalchik yab in belálak kʼal jajáʼ» (Mar. 3:21; Juan 7:5).

¿Jantʼoj i exobnál kʼal a Jesús abal jantʼiniʼ tin tólmiy in yanél? Yab tsakuy tam ti jajáʼ uchan abal kʼwajatak ti olmanal talbél tam ti tsemdháj ani wichbanchat in éjatal in tólmiy in yanél kom tejwamej kʼal in tsʼejel epchal a Santiago. Axéʼ in tʼajaʼ abal a Santiago ani in epchalchik kin tʼajaʼ ti kwéntaj abal a Jesús pelak an Mesías. Jajáʼchik kʼwajatak kal an abatwalejchik al jun i atáj ti Jerusalén ani jajáʼchik jayej in batsʼuw an tʼokat tsapláb. Talbél a Santiago ani a Judas in tsʼejel epchal jayej a Jesús pidhanchik jayej jun i ayláb lej exbadh (Hech. 1:​12-14; 2:​1-4; 1 Cor. 15:7).

WAʼATS AXI IN YÉJENCHALCHIK MÁS I KʼIJ

«Ki koʼoy i kʼayaʼtaláb ani ki tejwamédhaʼ i kʼayaʼtaláb, yan i kʼayaʼtaláb.» (Roswitha)

Jayetsekʼij jantʼiniʼ ti kʼaʼál siglo i yanél in yéjenchal más i kʼij abal kin tʼajaʼchik jun i alwaʼ takuxtaláb tin kwéntaj kʼal in bélomtal. Ki tsuʼuw in tʼiplabil a Roswitha, axi pelak i católica tam tin tomkíl in tʼajaʼ ti ólchix kʼal a Jehová ti 1978. Kom in tsálpayalak abal in bélomtal jats axi alwaʼ in pojkaʼ an takuxtaláb axi in tʼajaʼ in tomkíl. Ani tam ti watʼey an kʼij, in jalkʼuy in tsalápil ani in bajuw kin exbay abal an ólchixchik kal a Jehová in olnálak an chubaxtaláb ani ti 2003 pujan. ¿Jantʼoj in tʼajaʼ abal kin jalkʼuy in tsalápil? Pel in alwaʼ tʼiplabil in tomkíl jajáʼ. Yab tsákuy kom u odhnábak in jilchalak i kʼij abal kin jalkʼuy in tsalápil. ¿Jantʼoj in ulal a Roswitha abal i éjtowal ki tʼajaʼ? «Ki koʼoy i kʼayaʼtaláb ani ki tejwamédhaʼ i kʼayaʼtaláb, yan i kʼayaʼtaláb.»

A Monika pujan ti 1974 ani tsablom in tsakámil in tʼajaʼ ti ólchix diez i támub talbél. In tomkíl, a Hans, yab jaykʼiʼ in pojkaʼ an belomtaláb ani pujan ma ti 2006. Tam, ¿jantʼoj tu exóbchal axéʼchik xi tʼiplab? «Kit kʼwajiy putudh kʼal a Jehová ani yab ka walbaʼ ta baʼ tam in kwaʼal kin tsuʼuw kʼal a bélomtal.» Jayej, kʼal jantʼoj ti tólmiyat a Hans pel kom tejwamédhanchat kʼal in yanél abal u kʼanidháb. Ani yab jaykʼiʼ in kʼibaʼchik an aychixtaláb abal jun a kʼicháj neʼets kin tʼajaʼ ti aykol.

IN ÉJTOWALCHIK KIN ATSʼAʼ ALWAʼ TAM KIN EXLAʼCHIK AN CHUBAXTALÁB

Jun a kʼicháj a Jesús in júmbiy an jaʼ jantʼiniʼ axi in binál an ejataláb (Juan 4:​13, 14). I leʼ abal in yanél kin utsʼaʼ axéʼ xi jaʼ axi lej tʼokat pero yab in tomnál ki pidhaʼ yan abal yab ka dhikʼpanchik kʼal jawaʼ ki uchaʼ. In éjtowal kin atsʼaʼ tsamamál o ka dhikʼpan, jaxtám ki lej tʼajaʼ ti kwéntaj tam ki uchaʼ jawaʼ i belál. An Biblia in ulal «in ichich axi bolidh in alwaʼ tsalpayal abal ka tokʼtsin» pero «in wiʼ in kʼál an pojkaxchik in tʼajál ka kale dhubatkʼij yan jantʼoj axi kidháb ani kal jawaʼ in ulal in tʼajál ka bela». ¿Jantʼiniʼ ti éjtowal ki eyendhaʼ axéʼ? (Prov. 15:28; 16:23.)

Jun i mimláb axi tómkidh max in leʼ kin ólchij an alwaʼ kaw in tomkíl kwaʼal kin «alwaʼ tsalpay jantʼoj axi neʼets kin uluw» ani kwaʼal kin tʼajaʼ kʼal i kʼayaʼtaláb, yab kwaʼal kin tejwamédhanchij in tomkíl abal jajáʼ más bolidh ani in kwaʼal más i exlomtaláb. Max kin tʼajaʼ antsanáʼ patal jawaʼ kin uluw neʼets kin kulbétnaʼ ani neʼets ka waʼtsin i koyataláb. Ani abal ka atsʼatbéj abal in «tsalpayal jawaʼ in ulal», in kwaʼal kin tʼajaʼ axéʼ xi konowixtaláb: «¿Jaykʼiʼ walám kʼwajat más koyat u tomkíl abal ku tʼilmay? ¿Jantʼoj in kulbetnál kin tʼilaʼ? Ani tam u ajum, ¿jantʼoj játs axi in kulbetnál? ¿Jawaʼ más in kulbetnál an política, an ciencia o an deportes? ¿Jantʼoj u éjtowal ku tʼajaʼ abal kin leʼnaʼ kin ajiy an Biblia ani kin tʼajaʼ ti kwéntaj abal in tʼeʼpinal kal jawaʼ in tsalpayal ani in kulbetnál?».

Xowéʼ max i leʼ ki tsuʼuw ka ulits tin ichích an alwa kaw i yanél axi yabayej pel i belom, in tomnál ki tejwamédhanchij kʼal jawaʼ i tʼajaʼ ani yab tokot kal jawaʼ i ulal.

I ALWAʼ TʼAJBILÁBIL

«Chudhél chudhél ka tʼajaʼ ta éjatal jawa a exobnál ban Biblia, antsaná a yanel neʼets kin tʼajaʼ ti kwéntaj abal alwaʼ jawaʼ a tʼajál bélits abal max kin uluw abal yab in belál», antsanáʼ jantʼiniʼ tin uluw a Jürgen, axi tʼilaʼ okʼxidh. A Hans axi pujan treinta i támub talbél, in tsuʼtal jayetsekʼij «abal kwaʼal ki tejwamédha jun i alwaʼ tʼajbiláb, antsanáʼ neʼets kin tʼajaʼ ti kwéntaj i yanél axi yab pel i belom abal tu tólmiyal jawa i exobnál ban Biblia». I yanél kwaʼal kin tʼajaʼ ti kwéntaj abal jawaʼ i exobnál in tʼajál junits i xeʼtsintal, axi alwaʼ ani yab i tsalpayal axi kidháb.

«kwaʼal ki tejwamédha jun i alwaʼ tʼajbiláb, antsanáʼ neʼets kin tʼajaʼ ti kwéntaj i yanél axi yab pel i belom abal tu tólmiyal jawa i exobnál ban Biblia.» (Hans)

An abatwálej Pedro in pidhaʼ axéʼ xi abatnaxtaláb an mimlábchik axi kʼwajat tómkidh kʼal axi yab pel i belom: «Tatáʼchik axi it tómkidh uxum ka putuw kʼal a uchbíl kʼal a tomkíl, walám max a tomkíl yabayej in belámal an alwaʼ kaw ani kin bajuw kin belaʼ tam kin tsuʼuw abal a putuwal kʼal a uchbíl tit kʼimadhláb. Walám kin belaʼ kal jawaʼ ka tʼajchij ani yab expidh abal a ólchal an alwaʼ kaw, neʼets kit tʼajchin ti kwéntaj abal it xeʼets tʼokat ani it lej kʼaknax. Yab kit tsuʼtat tit alabél expidh ta iniktal eléb kal a xiʼíl watʼadh dhipadh kʼal i tsamuts oro ani i owlab oro, kʼal a toltomil lej alabél ka koʼoy tʼokat a éjatal ani koyat, kom jats axi lej alabél ani yab u talél ani in lej tsuʼchal in exbádh a Dios» (1 Ped. 3:​1-4).

A Pedro in uluw abal an mimláb in éjtowal kin tólmiy in tomkíl kʼal in alwaʼ tʼajbilabil. Jun i epchal axi in bij Christa in tʼajámal ti kwéntaj axéʼ xi abatnaxtaláb. In tsapnanchamal kin exóbchij an alwaʼ kaw in tomkíl ma ti pujnenek ti tamub1972, pero yabayej in takuyamal kin tʼojonchij a Jehová. Kʼalnek al junchik i tamkuntaláb ani in neʼdhál alwaʼ kʼal an epchalchik ani yabchik in nixál kin tʼajaʼ nixéʼ xi takuxtaláb. ¿Jantʼoj in tʼajál a Christa abal ka ulits an chubaxtaláb tin ichích in tomkíl?

Jajáʼ in ulal: «U tsalpayal ku tʼajaʼ patal jawaʼ a Jehová ti kin uchaʼ, ani kʼwajat u tsapnanchal ku tólmiy u tomkíl kʼal u tajbilabil. Etsʼey in kʼwajíl belkax kʼal u tomkíl biyat yab u jekʼchal jun i tsalpadh kaw, ani u lej kʼakʼnál patal jawaʼ in tsalpayamal kin tʼajaʼ ani u jilchal patal tin kʼubak a Jehová».

In tʼiplabil a Christa tu exóbchal abal lej exbadh ki tsalpay jawaʼ neʼets ki tʼajaʼ bélits abal u lej tólmix ti olnomtaláb ani u kʼalel ti tamkuntaláb. Jajáʼ in lej tʼajál ti kwéntaj in tomkíl. An epchal in exlál abal kwaʼal kin tejwamédhanchij i kʼanidhomtaláb in tomkíl ani kin pidhaʼ an kʼij axi in yéjenchal. Ti yaném in yéjenchal ki koʼoy i kʼayaʼtaláb kʼal i yanél axi yabayej pel i ólchix. «Waʼats jun i kʼij axi bijidhits abal patal», in ulal an Biblia. Jaxtám in tomnál ki watʼbaʼ i kʼij kal i yanél axi yab belkax kʼal a Jehová ani kʼal jitaʼ más in tomnál jats kʼal in tomkíl. Max ka watʼaʼchik i kʼij junax más neʼetschik kin tʼilmáts ani yab neʼetschik tit paʼixnom, antsanáʼ yab neʼetschik kin atsʼaʼ kwetém» (Ecl. 3:1).

YAB JAYKʼIʼ KI KʼIBAʼ AN AYCHIXTALÁB

«Lej exbAdh abal i yanél kin atsʼaʼ abal i kʼanidhál ani abal u ol kʼal jajáʼ» in ulal a Holger, kʼal patal in yanél, in papá jats axi pujan veinte i támub talbél. A Christa in ulal: «Yab jaykʼiʼ neʼets ku kʼibaʼ an aychixtaláb abal jun i kʼicháj u tomkíl neʼets jayej kin tʼojonchij a Jehová». Yab ki tsalpay abal i yanél axi yab pél i ólchix yab jaykʼiʼ neʼets kin batsʼuw an alwaʼ kaw, yab ka walbaʼ ta baʼ.

Jawaʼ i le jats ki koʼoy jun i alwaʼ jaʼubtaláb kʼal i yanél. Jawaʼ i leʼ jats jayej ki tólmiychik kin exlaʼ an chubaxtaláb ani ki tʼajaʼ ka ulits tin ichích an alwaʼ kaw. Jaxtám in tomnál ki tejwamédhanchij i «kʼayaʼtaláb ani abal i lej kʼanidhálchik» (1 Ped. 3:15).