Ir al contenido

¿Jas kqabʼano rech ri kqabʼij kopan pa ri kanimaʼ ri qafamiliares?

¿Jas kqabʼano rech ri kqabʼij kopan pa ri kanimaʼ ri qafamiliares?

«JAT cho awachoch kukʼ ri awachalaxik. Chayaʼ utzijoxik chke ronojel ri ubʼanom ri Ajawaxel chawe, jas xubʼano xel ukʼuʼx chawe», jewaʼ xubʼij ri Jesús che jun achi che xraj kux rajtijoxel. Weneʼ chunaqaj ri tinamit Gadara kʼo wi, pa ri sureste re ri mar re Galilea. Ri Jesús qas retaʼm che ri oj winaq kqaj kqatzijoj chke ri qafamilia ri kqetaʼmaj (Mar. 5:19).

Y kimik e kʼi winaq kkaj kkibʼij chke nikʼaj chik ri kketaʼmaj. Rumal laʼ, are chiʼ kqetaʼmaj chrij ri Jehová, kqaj kqatzijoj chke nikʼaj chik. Are kʼu, ¿jas kqabʼan che utzijoxik? ¿Jas kqabʼano rech ri kqabʼij kopan pa kanimaʼ ri qafamiliares che kʼo jun chi kikojonik o kkikoj taj che kʼo Dios? Ri Biblia kojutoʼ che ubʼanik wariʼ.

«XQARIQ RI MESÍAS»

Pa ri nabʼe siglo, jun chke ri nabʼe xriqow ri Mesías are Andrés. ¿Jachin che xubʼilaʼ wi? Che «ri Simón ri rachalal, xubʼij che: ‹Xqariq ri Mesías› (je kel waʼ pa qachʼabʼal: ri Cristo)». Tekʼuriʼ xukʼam bʼi ri Pedro rukʼ ri Jesús, je wariʼ ri areʼ xkunik xux tijoxel (Juan 1:​35-42).

Qʼaxinaq chi seis junabʼ, ri Pedro xtaq bʼi pa ri norte, pa Cesarea, cho rachoch Cornelio. ¿Jachin xeʼuriqo are chiʼ xopanik? Ri Biblia kubʼij: «Ri Cornelio e reyem. E usikʼim ri rachalal xuqujeʼ jujun e rachiʼl, ri qas kanimaʼ kukʼ». Je wariʼ, ri Cornelio xeʼutoʼ ri ufamilia rech xkitatabʼej ri xubʼij ri Pedro y rech ri e areʼ xkichaʼ ri kkaj kkibʼano (Hech. 10:​22-33).

¿Jas kqetaʼmaj chrij ri xkibʼan Andrés y Cornelio che kitoʼik ri kifamilia?

Ri e kebʼ xkikoj kichuqʼabʼ che kitoʼik ri kifamilia. Ri Andrés xutoʼ ri rachalal rech xretaʼmaj uwach ri Jesús, y ri Cornelio xuqujeʼ xumulij ri ufamilia rech xkitatabʼej ri xubʼij ri Pedro. Are kʼu xekitaqchiʼj taj rech xeʼux cristianos. ¿Jas kukʼut wariʼ chqawach? ¿Jas kqabʼan che resaxik kiwach? Kojkunik kqabʼij chke ri qafamilia jun pixabʼ che ktobʼanik, kqatzukuj kqabʼano rech kketaʼmaj ri qastzij o kketaʼmaj kiwach ri nikʼaj chi qachalal. Are kʼu rajawaxik nim kqil ri kkichaʼ ubʼanik y keqataqchiʼj taj. Rech kqetaʼmaj ri kqabʼan che kitoʼik; chqilaʼ ri xkikʼulmaj Jürgen y Petra, jun kʼulaj rech Alemania.

Petra xretaʼmaj chrij ri Biblia kukʼ ri testigos rech Jehová y xubʼan uqasanjaʼ. Jürgen xux oficial rech ri ejército y utz ta xril ri xuchaʼ ubʼanik ri rixoqil. Are kʼu, chiʼ xqʼax ri tiempo xrilo che ri testigos rech Jehová kkikʼut ri qastzij chrij ri Biblia. Rumal laʼ ri areʼ xuqujeʼ xujach ri ukʼaslemal che ri Jehová, y kimik are kʼamal bʼe pa ri congregación. Ri areʼ kubʼij chqe ri rajawaxik kqabʼano rech kopan ri qastzij pa ri ranimaʼ jun winaq.

Jürgen kubʼij: «Kabʼij ta che, che utz ta ri ukojonem y kabʼij ta kʼi información che rech ksach ta ukʼuʼx. Rumal che wariʼ kubʼano che xa kuya kan retaʼmaxik. Y jujun taq mul chakʼutuʼ jubʼiqʼ che ri kukʼut ri Biblia. Xuqujeʼ utz che keqakʼam bʼi qachalal che junam kijunabʼ rukʼ o junam ri utz kkilo. Wariʼ sibʼalaj ktobʼanik».

«Kabʼij ta che, che utz ta ri ukojonem y kabʼij ta kʼi información che rech ksach ta ukʼuʼx» (Jürgen).

Ri apóstol Pedro y ri ufamilia ri Cornelio qas utz xkita ri xbʼix chke. Are kʼu e jujun winaq re ri nabʼe siglo aninaq taj xkaj xketaʼmaj.

RI E RACHALAL RI JESÚS

Kʼi chke ri ufamilia ri Jesús xekojon chrij. Jun kʼutbʼal, weneʼ ri apóstoles Santiago y Juan e uprimos y ri utía are ri Salomé. Ri areʼ are jun chke ri ixoqibʼ «ri kkikoj ri jastaq kech che upatanexik ri Jesús» (Luc. 8:​1-3).

Are kʼu nikʼaj chi ufamilia ri Jesús nabʼe xekojon ta chrij. Jumul, chiʼ okʼowinaq chi jun junabʼ che Jesús ubʼanom chi ri uqasanjaʼ, e kʼi winaq xkimulij kibʼ rech xkitatabʼej. «Are taq xkita ri rachalal ri Jesús, xebʼe rukʼ che uchapik, kkibʼij kʼut: ‹Areʼ chʼujarinaq›». Are chiʼ qʼaxinaq chi ri tiempo, ri rachalal xetzijon rukʼ, are kʼu ri areʼ kʼo ta xubʼij chke. ¿Jasche? Rumal che ri rachalal xekojon ta chrij (Mar. 3:21; Juan 7:5).

¿Jas kqetaʼmaj chrij ri xubʼan ri Jesús che kilik ri ufamilia? Xpe ta royowal chiʼ jujun xkibʼij che xa chʼujarinaq. Xuqujeʼ are chiʼ xkamisaxik y kʼastajisam chik xuya kichuqʼabʼ ri ufamilia, rumal che xukʼut ribʼ chuwach ri Santiago ri rachalal. Wariʼ xtobʼan chke, rumal che ri Santiago y ri más ufamilia xkikojo che ri Jesús are ri Mesías. Xekʼojiʼ chkixoʼl ri nikʼaj chi apóstoles che xkimulij kibʼ pa jun sala re Jerusalén y xyaʼ ri uxlabʼixel pa kiwiʼ. Are chiʼ qʼaxinaq chi ri tiempo, ri Santiago xuqujeʼ ri Judas, jun chi rachalal ri Jesús, xyaʼ chi nikʼaj eqeleʼn chke (Hech. 1:​12-14; 2:​1-4; 1 Cor. 15:⁠7).

E JUJUN KAJWATAJ MÁS TIEMPO CHKE

«Katkunik katoʼ jun awachalal we kʼo apaciencia, paciencia y más paciencia» (Roswitha).

Junam rukʼ ri xkʼulmataj pa ri nabʼe siglo, kimik xuqujeʼ e jujun familia kajwataj más tiempo chke rech kketaʼmaj chrij ri Biblia. Chqilaʼ ri xukʼulmaj Roswitha, ri areʼ católica are chiʼ ri rachajil xux testigo rech Jehová pa 1978. Rumal che nim kril ri ukojonem, utz ta xril ri xuchaʼ ubʼanik ri rachajil. Are kʼu chiʼ xqʼax ri junabʼ, xkʼextaj ri ubʼantajik. Xrilo che ri Testigos kkikʼut ri qastzij, y pa ri 2003 xubʼan uqasanjaʼ. ¿Jas xtoʼwik rech xukʼex ri ukʼaslemal? Jun chke are ri utz ubʼantajik ri rachajil che xukʼutu chiʼ xbʼan kʼax che. ¿Jas kuya ubʼixik ri qachalal Roswitha? «Katkunik katoʼ jun awachalal we kʼo apaciencia, paciencia y más paciencia».

Monika xubʼan uqasanjaʼ pa 1974, y chiʼ qʼaxinaq chi diez junabʼ xkibʼan kiqasanjaʼ ri e kebʼ ral. Ri rachajil Hans, kʼo ta xubʼij chrij ri ukojonik ri rixoqil, are kʼu kʼa pa ri junabʼ 2006 xubʼan uqasanjaʼ. Ri e areʼ kkibʼij: «Amaqʼel chatux sukʼ che ri Jehová y kubʼan ta kebʼ akʼuʼx are chiʼ kbʼan kʼax chawe rumal ri akojonik». Xuqujeʼ ri xtoʼw Hans are che ri ufamilia amaqʼel xkikʼutu che nim kkil wi. Y amaqʼel xkikubʼsaj kikʼuʼx che kretaʼmaj na ri qastzij.

XETOʼ RUMAL RI BIBLIA

Jumul, ri Jesús xujunamisaj ri utzij ri Dios rukʼ jaʼ che kuya kʼaslemal (Juan 4:​13, 14). Kqaj che ri qafamilia kkitij ke wajun jaʼ riʼ che kuya tobʼanik. Are kʼu kqaj taj che kejiqʼ rumal ri jaʼ che kqaya chke. Oj kojbʼanowik we xa kqaya utzil chke o xa kqabʼan kʼax chke. Ri Biblia kubʼij che «ri sukʼalaj winaq kuchomaj na ri kutzelej ubʼixik» y che «ri kchoman rukʼ noʼj, utz ubʼixik ri kubʼij, e areʼ kʼut ri e utzij utzalaj chʼakanik kubʼano». ¿Jas kqabʼan che ukojik wajun texto riʼ? (Prov. 15:28; 16:23).

Ri ixoqil che kraj ktatabʼex rumal ri rachajil kuchomaj na ri kubʼij y aninaq taj kchʼawik. Kʼo ta jumul kukʼutu che are más nim unojibʼal chuwach ri rachajil. We rukʼ utz taq tzij ktzijonik kubʼano che kkʼojiʼ jamaril pa ri ufamilia. Y kkunik kchoman chrij wariʼ: «¿Jampaʼ qas utz kinchʼaw rukʼ ri wachajil? ¿Jas jastaq utz krilo y kraj kchʼaw chrij? ¿Jas taq kusikʼij uwach? ¿La are más utz kril ri ciencia, ri política o ri etzʼanem? ¿Jas kinbʼano rech utz kuta ri kubʼij ri Biblia y nim kwil ri kuchomaj?».

Rech kopan pa kanimaʼ ri qafamiliares ri kubʼij ri Biblia xaq xiw ta kqabʼij chke pa taq jubʼiqʼ. Ri kqaya ubʼixik chke rajawaxik kilitaj rukʼ ri kqabʼano.

RI UTZ QABʼANTAJIK

«Nim chawilaʼ wi y amaqʼel chakojoʼ pa akʼaslemal ri e pixabʼ re ri Biblia. Je wariʼ ri afamilia che kojonel taj kril ri utz taq bʼantajik che kakʼutu», kchaʼ Jürgen, ri xojchʼaw chrij nabʼe kanoq. Hans, che xubʼan uqasanjaʼ chiʼ treinta junabʼ ubʼanom chi re ri rixoqil, kubʼij: «Rajawaxik kkʼojiʼ jun utz qabʼantajik. Wariʼ kubʼano che ri winaq kril ri utz bʼantajik che kqakʼutu». Ri qafamilia rajawaxik kkilo che ri qakojonik kubʼan chqe che oj utz winaq.

«Rajawaxik kkʼojiʼ jun utz qabʼantajik. Wariʼ kubʼano che ri winaq kril ri utz bʼantajik che kqakʼutu» (Hans).

Ri apóstol Pedro xuya wa taq pixabʼ chke ri ixoqibʼ che kʼo kachajil che e kojonelabʼ taj: «Jeriʼ xuqujeʼ ix, ri ix ixoqilaxelabʼ, chijujunal rajawaxik chi kiya iwibʼ pa taqik chke ri qas e iwachajil, ri e achajilabʼ ri man kkikoj taj chi kʼo jun kolobʼal ibʼ kuyaʼ kekojonik, man rajawaxik taj kʼo ta jas kibʼij ta chke, xaneʼ rumal ri kibʼan ix ri ix ixoqilaxelabʼ. Ri e achajilaxelabʼ kekojonik are taq kekilo chi jikom xuqujeʼ kyaʼ uqʼij ri kikʼaslemal. Ri ijeʼlikal ix ma ta are ri usukʼumaxik ri iwiʼ, mawi e are taj ri e wiqbʼal re qʼan pwaq ri keʼikojo, mawi e are ta ri atzʼyaq ri keʼikojo. Xaneʼ chiwiqaʼ iwibʼ pa ri iwanimaʼ. Chikojoʼ wiqbʼal ri man ksach ta kiwach, are waʼ chi man kinimarisaj ta iwibʼ pa iwanimaʼ chi ix machʼal pa jamaril. Are waʼ sibʼalaj nim uqʼij chuwach ri Dios» (1 Ped. 3:​1-4).

Ri Pedro xubʼij che ri ixoq kkunik kutoʼ ri rachajil are chiʼ kukʼut utz taq bʼantajik chuwach. Chqilampeʼ jas xubʼan wa taq pixabʼ che utoʼik ri qachalal Christa che xukoj uchuqʼabʼ che utoʼik ri rachajil chiʼ xubʼan uqasanjaʼ pa ri junabʼ 1972. Ri rachajil tajin chi kretaʼmaj chrij ri Jehová kukʼ ri Testigos, are kʼu majaʼ kujach ri ukʼaslemal che ri Jehová. Bʼenaq jujun taq mul pa ri e riqbʼal ibʼ y utz kunaʼo kkʼojiʼ kukʼ ri qachalal, y ri qachalal nim kkil ri kuchaʼ ubʼanik. ¿Jas xubʼan Christa che utoʼik?

Areʼ kubʼij: «Kinkoj nuchuqʼabʼ che ubʼanik ri kutaʼ ri Jehová chwe. Xuqujeʼ kwaj kintoʼ ri wachajil rukʼ ri utz nubʼantajik. Kinbʼan ronojel ri kraj ri areʼ, xaq xiw we utz kril ri Jehová. Y, nim kwil wi ri kuchaʼ ubʼanik y ronojel kinya kan pa uqʼabʼ ri Jehová».

Junam rukʼ ri xukʼulmaj Christa sibʼalaj nim ubʼanik che kkʼojiʼ jun utz qabʼantajik. Paneʼ sibʼalaj latzʼ uwach rumal ri riqbʼal ibʼ y utzijoxik ri utzij ri Dios, amaqʼel xutoʼ ri rachajil. Retaʼm che rajawaxik krilij y kukʼut loqʼoqʼebʼal che ri rachajil. Qonojel rajawaxik kqakʼut jun utz bʼantajik y kqetaʼmaj ri kkinaʼ ri qafamiliares che e Testigos taj. Ri Biblia kubʼij: «Kʼo jun joqʼotaj che ronojel». Wariʼ kraj kubʼij che kojkʼojiʼ kukʼ ri qafamilia che e Testigos taj, y más na ri kʼo kikʼulaj. Are chiʼ ri kʼulaj kkitas kitiempo rech kekʼojiʼ junam, wariʼ kubʼano che ri jun chik kunaʼ taj che xaq utukel kʼolik, xaq ta wonobʼam kanoq y kunaʼ ta celos (Ecl. 3:1).

MAKʼISTAJ QAKʼUʼX

«Sibʼalaj nim ubʼanik che kqakʼut che ri qachalal che kqaj y kqabʼan qachʼawem puwiʼ», kchaʼ Holger, che chiʼ qʼaxinaq chi veinte junabʼ ri utat xubʼan uqasanjaʼ. Christa kubʼij: «Xinkubʼsaj nukʼuʼx che ri wachajil kux na Testigo y che kupatanij ri Jehová». Rajawaxik amaqʼel knaʼtaj chqe che ri qafamiliares kekunik kkipatanij ri Jehová. Makʼistaj qakʼuʼx che kitoʼik.

Ri más nim ubʼanik are che kkʼojiʼ jun utzalaj qachilanik kukʼ ri qafamiliares, kqakʼut ri qastzij chke che kʼo pa ri Biblia rech kopan pa ri kanimaʼ. Rumal laʼ rajawaxik kqabʼan wajun pixabʼ riʼ: «Xaq kʼu chixkʼol che reyexik utzelexik ubʼixik che ronojel winaq ri kutzʼonoj chiwe jas ri eyebʼal kʼuxaj ri kʼo iwukʼ» (1 Ped. 3:15).