Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

TIONDOO! No. 2 2018 | Sɔɔŋ 12 Tosa Mi Yuŋgoo Wa a Nyaale Woŋ

Sɔɔŋ 12 Tosa Mi Yuŋgoo Wa a Nyaale Woŋ

Miŋ tuei sɔɔŋ wɔɔŋ yɔŋnuŋ o yuŋgula sɔla batiuwaa le laŋ niŋndoŋ. Kɛ ŋ pɛɛkuŋ ndɔ miŋ sina nyɛ tosa mi yuŋgulaŋ lapum la sɔla batiuwaa wo.

  • Chɔŋ wɔsi 1990 kɔ bii 2015, wanaa hiou niŋ wɔsilaŋ 50 ɔɔ 65 o Amɛlika niŋnda, cho hiouwɔɔ lachi a kɛyaŋndo o nɔlaŋ niŋ.

  • Kalaŋ chuauwa sina pɛŋ nyɛ nda tosa wo le. Wanaa sinaa dɛniaa apum dimi maa, kalaŋ chuauwa nɔ ma chandu chuauwaa ndaa. Kɛ mi apum dimi maa a nɔ ma bii nda ŋuasu ŋuasu.

  • Feleŋguaa cho simnɔŋndo kaasoŋnda, kɛ a sɔla pɛɛku mala nda le batiuwaa sɔlaa wo le.

Kɛ a koŋ kpou, tonyaa cho ni maa . . .

  • Wanaa cho o nɔɔ niŋnda nɔla ma sɔla batiuwaa, nduyɛ mi nɔ ndaa wa le fɛɛŋ a fɛɛŋ.

  • Kalaŋ chuauwa nɔla ma pɛɛku le chuauwaa ndaa silaa o nɛi kaalaa niŋ.

  • Feleŋguaa nɔla ma pɛɛku sɔɔŋ mala nda o kaasoŋyɛi niŋndoŋ.

O nɛi kuɛɛ choo? Yau Tiondoo! hoo cho yaasiaa sɔɔŋ 12 tosa mi yuŋgoo wa a nyaale woŋ.

 

1: Loo o Lediom

Sɔɔŋ ŋgaa mala pɔnɔɔ a lanɔɔ ma lo diompilɛ woŋ.

2: Wallo Tosaa Diompilɛ

Baa mɛɛ wanaa ŋiɔɔŋ wa o lumui pilɔɔ niŋ yɛ ŋ che wana nya cho o nɔɔ niŋndo ni?

3: Bɛɛleŋ

Pɛɛku diomndaŋ a kaala sɔvɛla mala num mi wana nya cho o nɔɔ niŋndo sinaŋ bɛɛleŋ ndo.

4: Malɔɔ Hakioo

Yɛɛ mala yɛ num a kɛsi kɔllo o biondɔŋnda wana nya cho o nɔɔ niŋndo choo le?

5: Suukaŋndo

Sɔɔŋ ŋgaa ŋ nɔ ma tosa le num malaa ma sɔɔŋguu chuauwaa numnda ikɛi kpɛɛluŋndo.

6:Silaa

Baa mi silaa tusi pa chua numndo ɔɔ po numndo siɔmbulaŋ?

7: Kaala Kɛndɛlaŋ

Kaala kɛndɛla suu kuɛɛ ŋ yeema yɛ chuauwaa numnda pɛɛkoo?

8: Tamaseliiyo

Te a yeema pɛ mi chuauwaa numnda tosa nyɛ ŋ cho nda dimullo, mɛɛ mi kaala numndaŋ la chɛlaŋ a nyɛ numpila cho tosaa wo.

9: Wana Suu Ŋ Cho Wo

Vɛɛ feleŋguaa sim yɛ yi ma soo a laalaŋnda ndalaŋ okɔɔ?

10: Wa Wana Wana Tiindaŋ

Tosaa mi wanaa velu numnda dɔu tiindaŋndo o num niŋ cho nɛi sɔvɛ ŋ chɔm maa a cho simnɔŋndo kaasoŋnɔ wo ni.

11: Wallo Tosaa Kalaŋ

Te a pɛɛku pɛ le wallo tosaa kalaŋ o feleŋgɔyɛi niŋ, hei mala num ma sɔla batiuwaa o nyɛ o nyɛ ŋ wa pɛ tosaa o yoomu numndo niŋ.

12: Kpeleŋndaŋ

Kpeleŋnda numndaŋ komallo tosa ma chɔɔlu tiindaŋndo nɔ, ma kindi chaŋyaŋ numndoŋ, nduyɛ ma chɔɔlu nyaaloo nɔ o yoomu numndo niŋ.

Malaa le Yuŋgoo

Silala cho o Baabuiyo niŋndaŋ la mala num ma sɔla batiuwaa o nɔ numndo niŋ, nduyɛ mi yuŋgu numndo wa a nyaale.