Abal ki ejtow ki ja’úbna’ jun i atikláb kwa’al ki exla’ jant’ini játs. Jayej abal ki ja’úbna’ a Dios, kwa’al ki exla’ jant’ini’ játs in ey. Tam más ki exla’, más ne’ets ki lé’na’ ku utey k’al Jajá’. Jawa’ más in tejwamedhál a Jehová játs an tsapláb, an tsalpadhtaláb, an bolidhtaláb ani an k’anidhomtaláb.

«¡Tatá’ Jehová játs axi más it púlik! Tatá’ a eyendha’ a tsap abal ka ts’ejka’ an k’aylal ani an Tsabál» (JEREMÍAS 32:17).

Patal jawa’ a Dios in ts’ejkámal in tejwamedhál an tsapláb axi in kwa’al. Jun i t’ipláb, ¿jant’oj i ats’ál tam u xe’ets tu belelél ani lej dhijiy an k’ak’al? I ats’ál lej michal. Nixé’ in tejwamedhál an tsapláb axi in kwa’al a Jehová. ¿Jay in ­tsap in kwa’al an k’ak’al? Tin ál, in bájuwal 15.000.000 °C. An ­k’ak’ém axi in pet’nál an k’ak’al al jun i segundo, pel ejtíl max ka peten cien millones i bombas.

An k’ak’al lej tsipíl max ki jumbiy k’al k’e’at i ot. An atiklábchik axi exoblámadh in ulal abal wa’ats jun i ­ot axi más púlik, in bij UY Scuti. In puwém pel 1.700 i kalel más k’al an k’ak’al. Max a UY Scuti ka k’wajiy ju’táj ti k’wajat an k’ak’al, an Tsabál ani a Júpiter ne’ets ka jílk’on tin ál. Axé’ tu tólmiyal ki exbay jale’ ti a Jeremías in uluw abal a Jehová in ts’ejka’ an k’aylal ani an Tsabál k’al in tsap.

¿Jant’ini’ tu tólmiyal an tsapláb axi in kwa’al a Dios? Abal wawá’ ku k’wajiy ejat, i yéjenchal patal jawa’ a Jehová in ts’ejkámal, ejtíl an k’ak’al ani patal jawa’ wa’ats ban Tsabál. Jayej, a Jehová in eyendhál in tsap abal tu ku tólmiy ti junchik, ¿jant’ini’? Ban k’a’ál siglo, a Dios in pidha’ i tsapláb a Jesús abal kin t’aja’ i labidh t’ajbiláb. In ejtow kin t’aja’ axé’: «U tsu’uxmedhál an jók’tsejchik ani u jeldhál an k’wets’e’chik abal ka alwa’ beláts. U jeldhál an inikchik axi in kwa’al i t’it’ axi u k’apux k’al in anam t’u’úl, u ots’oxmedhál an tsínejchik ani u edhál an tsemélomchik» (Mateo 11:5). Ani, ¿jant’oj k’wajat in t’ajál a Dios xowé’? An Biblia in ulal: «K’wajat in pidhál i tsapláb axi tsékenekchik». Jayej in ulal: «Jita’chik kin aliy in tólmixtal a Jehová ne’ets ka kanatbéj» (Isaías 40:​29, 31). A Dios tu pidhál «in lej tsap abal ki wat’enchij jawakits tam k’ibataláb o abal ki ejtow ki kuxuy» (2 Corintios 4:7). Tam ki exla’ abal a Dios in eyendhál in tsap abal tu ku tólmiy, ¿yab aníts abal más u utel k’al Jajá’?

«¡Lej yan jawa’ a ts’ejkámal Jehová! K’al yan i tsalpadhtaláb a ts’ejkámal patal» (SALMO 104:24).

Tam ki lej tsalpay k’al patal jawa’ in ts’ejkámal a Dios, i lej jik’pál an tsalpadhtaláb axi in kwa’al. Ma wa’ats i atiklábchik axi exoblámadh axi in lej t’ajál ti kwéntaj jawa’ a Jehová in ts’ejkámal, abal kin t’ipoy kin ts’ejka’ yan jant’oj. Jun i t’iplab in ts’ejkámalchik an velcro ani an avión.

Pero k’al jawa’ más u tejwamél an tsalpadhtaláb axi in kwa’al a Dios pel k’al i iniktal. Ki tsalpay jant’ini’ tu k’alel ti ts’ejkanal jun i t’ele’. Expidh in yéjenchal jun i célula axi in kwa’al patal an olchixtaláb abal jant’ini’ ka ts’ejkan. K’al axé’ xi célula, u tujél ti kalel k’e’atchik axi lej junat. Pero, talbél u tujél ti jálk’unal abal ka ts’ejkan i beklák, i xits’ál ani k’e’at jant’oj. Jayej u tujél ti ts’ejkanal patal jawa’ i kwa’al ti ál ani u tujél ti t’ojnal. Nixé’ xi júnkats i célula, wenk’on ti jun i t’ele’ ani xowé’ in kwa’al miles de millones i células. Yan i atiklab in t’ajámal ti kwéntaj abal a Dios in kwa’al yan i tsalpadhtaláb. In t’ajámalchik ti kwéntaj abal lej chubax axé’ xi kaw, axi in uluw jun i dhuchum axi ti biyál: «Tu puwénchal kom tin ts’ejkámal lej alwa’» (Salmo 139:14).

¿Jant’ini’ tu tólmiyal an tsalpadhtaláb axi in kwa’al a Dios? A Jehová in exlál jant’oj i yéjenchal abal ki ats’a’ u kulbél. Jajá’ lej tsalpadh, jaxtám tu pidhámal yan i alwa’ exobchixtaláb ti Biblia. Jun i t’iplab, tu uchámal axé’ xi kaw: «Ka pákwlanchij a at inik max walbinének k’al tata’» (Colosenses 3:13). ¿Walám tu tólmiyal axé’ xi kaw? An atiklábchik axi exoblámadh in t’ajámal ti kwéntaj abal jita’ in pákwlanchal axi k’e’at, u wayal más alwa’ ani yab u lej ya’ul k’al in ichích. Jayej in t’ajámalchik ti kwéntaj abal yab u lej atáb k’al an t’e’pintaláb ani k’al k’e’at i yawláts. A Dios pel ejtíl jun i ja’úb axi tu lej k’anidhál, jaxtám tu exóbchal lej alwa’ (2 Timoteo 3:​16, 17). ¿A lé’ ka ko’oy jun a ja’úb ejtíl Jajá’?

«A Jehová in kulbetnál kin t’aja’ jawa’ bolidh» (SALMO 37:28).

A Dios ets’ey in t’ajál jawa’ tekedh. An Biblia in ulal abal ni wé’ yab ki tsalpay abal an Dios axi chubax in t’ajál i pojkaxtaláb (Job 34:10). Jun i dhuchum axi ti biyál in uluw tin kwéntaj a Dios: «Ne’ets ka boliy an bíchowchik k’al i bolidhtaláb» (Salmo 67:4). Tam a Jehová tu bóliyal, in t’ajál ti kwéntaj jawa’ i ats’ál ti ichích ani yab expidh jawa’ i t’ajál (1 Samuel 16:7). Jayej in tsu’tal patal jawa’ in t’ajál an atiklábchik axi pojkax ani in ulumal abal «lej wé’its ne’ets kin talabédha’» (Proverbios 2:22).

Pero axé’ yab in lé’ kin uluw abal a Dios in kulbetnál kin ódhna’ an atiklábchik. Tam kin tsu’uw abal jun i atikláb in tomnál ka pákwlanchat, in yájnanchal. A  Jehová «u yájnanchix ani alwa’ inik» k’al jita’chik in jilál kin t’aja’ jawa’ kidháb. ¿Yab aníts abal a Jehová ets’ey in t’ajál jawa’ bolidh? (Salmo 103:8; 2 Pedro 3:9).

¿Jant’ini’ tu tólmiyal kom a Dios ets’ey in t’ajál jawa’ bolidh? An abatwálej Pedro in uluw: «A Dios yab u pok’odh tsu’ux k’al an inikchik, a Dios patal in báts’uwal, jitákitsk’ij tam inik axi k’ak’nax k’al Jajá’ ani in t’ajál alwa’ jant’ini’ in lé’ Jajá’» (Hechos 10:​34, 35). Patal i báts’uwal i alwataláb kom a Dios tu tsu’tal jununúl. Bélits max pil i káwintal, i bichówil, i wal, max i kwa’al i tumín o max u ts’ejwantál, Jajá’ tu jílchal ki k’ak’na’.

A Jehová in lé’ abal ki exbay abal Jajá’ ets’ey in t’ajál jawa’ bolidh ani abal nixé’ tu lej tólmiyal, Jajá’ tu jilál abal ku tsálpaxin ti kwetémtal. An Biblia in ulal abal i tsalápil pel ejtíl jun i abatnaxtaláb axi k’wajat dhuchadh ti ichích, axé’ tu uchál max tékedhits jawa’ k’wajat i t’ajál o imbáj (Romanos 2:15). ¿Jant’ini’ tu tólmiyal axé’? Max i tsalápil k’wajat alwa’ exóbchidh, yab ne’ets ki t’aja’ jant’oj axi yab tekedh. Ani max ki t’aja’ jant’oj axi kidháb, ne’ets ki yajna’ ani ne’ets ki jila’ ki t’aja’. Ki exla’ abal a Jehová ets’ey in t’ajál jawa’ bolidh, tu lej tólmiyal ani in t’ajál abal ku utey más k’al Jajá’.

«A Dios in ey lej k’anidhom» (1 JUAN 4:8).

An Biblia tu tejwamédhanchal abal a Dios lej tsapik, lej tsalpadh ani abal ets’ey in t’ajál jawa’ bolidh. Pero jawa’ más exbadh játs abal in ey lej k’anidhom. ¿Jale’ ti ulal nixé’? A Dios in eyendhál in tsap abal kin t’aja’ yan jant’oj ani ets’ey in tejwamedhál abal tsalpadh ani in t’ajál jawa’ bolidh. Pero patal axé’ in t’ajál k’al i k’anidhomtaláb. Ets’ey u nixnal k’al an k’anidhomtaláb abal kin t’aja’ jant’oj.

A Jehová yab in yéjenchal ka tólmiyat, pero kom lej k’anidhom in ts’ejka’ i ejataláb ti éb ani ti Tsabál. K’al yan i k’anidhomtaláb in t’ojojoy an Tsabál abal ku k’wajiy. Ani xowé’ belej in tejwamedhál abal tu k’anidhál, kom in «abchal in tajáx a k’icháj axi alwa’ inik ani jayej axi pojkax inik, in júnini’ úldhanchal an áb axi putudh inik ani axi yab putudh inik» (Mateo 5:45).

Jayej, «in ey a Dios lej yájnanchix ani lej k’anidhom» (Santiago 5:11). In lej k’anidhál jita’chik in tsápnanchal ka utey k’al Jajá’ ani ka exláj. A Dios in exlál nixé’ xi atiklábchik. Ma in ulal abal «yab ow ti k’wajat k’al wawá’» (Hechos 17:27).

¿Jant’ini’ tu tólmiyal an k’anidhomtaláb axi a Dios tu ko’onchal? Wa’ats yan jant’ini’ tu tejwamél an k’anidhomtaláb axi tu ko’onchal a Dios, ejtíl tam i tsu’tal abal u te’e’él jun i t’ele’, tam i ats’ál abal i yanél tu k’anidhál ani tam i tsu’tal jant’ini’ u otskanal a k’icháj. Patal axé’ yab i yéjenchal abal ku k’wajiy ejat, pero in t’ajál abal ki ats’a’ más u kulbél.

K’e’at jant’oj axi tu tejwamédhanchal an k’anidhomtaláb axi tu ko’onchal a Dios pel an oláb. An Biblia in ulal: «Jawakitsk’ij ka wat’a’, yab ka walka’ a ichích kit t’e’pidhanchat. Ets’ey ka tala’ wálbanchij k’al a Dios ani ka konchij in tólmixtal, ka konchij jawats ka yéjenchij ani ets’ey ka bína’ i k’ak’namal yan k’al a Dios». A Jehová tu lej k’anidhál ani in lé’ abal ki ólchij patal jawa’ tu t’e’pindhál. Jajá’ in ulumal abal max antsaná’ ka t’aja’ «ne’ets ti ejetbédhanchij o koydhanchij a ichích» (Filipenses 4:​6, 7).

Al axé’ xi artículo i exobnámal abal a Dios lej tsapik, lej tsalpadh, ets’ey in t’ajál jawa’ bolidh ani lej k’anidhom. Pero tu kániyal ka áynanchij ka ajiy abal ka exóbna’ jant’oj in t’ajámal a Dios abal k’al tatá’, ani jant’oj ne’etsej kin t’aja’.