Beji mhan ha rẹ manman ha lẹn ikpẹ esili nin ọria mhọnlẹn, iriọ mhan ha rẹ ha lẹn unan ọria nin ọle khin. Ọnan ki rẹ mhan manman ha sikẹ ọle. Iriọ yẹ nọn rẹji Jehova, beji mhan ha rẹ manman ha lẹn ikpẹ esili nesọle, iriọ mhan ha rẹ ha lẹn unan ọria nin ọle khin. Ikolu nin mhan bi ọle ko mhọnlẹn ki manman ha ziẹn ọbhọ. Jehova mhọn ikpẹ esili ne bunbun. Ọkpakinọn, ikpẹ enẹn ribhọ nin ọle manman rẹman. Ene ikpẹ nan hi: ahu, ẹwanlẹn, ibhohiẹn nọn gbale, bi oyẹẹ.

“Eo, Jehova nin Ebeanlẹn Nọn Ke Okhun Nẹ! Ghọle! Uwẹ hi ọnọn re ahu nọn khua nọnsẹ . . .  rẹ man otọ bi okhun.”​—JEREMIAH 32:17.

Emhin nin Osẹnobulua manlẹn rẹman ghe ọle manman mhọn ahu. Bhi ọsi ijiẹmhin, uwẹ ha dagbare bhi olele sade ovuẹn zẹ, ọne ovuẹn ki ghan mun uwẹ. Emhin nin Osẹnobulua re ahu nọnsọle man, ọle rẹso uwẹ riọ. Ọ iyi obhi ahu khere ribhi ovuẹn. Ẹkẹ ọle manman ghan. Ọ re igba 150,000 ghan gbera amẹn nọn ti bhi eranlẹn. A ha rẹ kuẹ bomb ne khua ne bunbun kugbe, ahu nọn ribhọ bha sẹ emhin soso bhi eji ovuẹnlẹn ye.

Ọrẹyiriọ, ovuẹn dia khere bhi eji ahiẹnhiẹn ne bunbun ye. Ekhẹn azemhinre yọle ghe ubhiamhin ọsi ahiẹnhiẹn natiọle UY Scuti rẹ igba 1,700 gbera ubhiamhin ọsi ovuẹn. A ha mun ọne ahiẹnhiẹn nan ọbhi eji ovuẹn ye, ọ ki so otọ nọnsẹmhan lọ, yẹ bhia gbera eji Jupiter ye. Ọnan da rẹkpa mhan rẹ lẹn ebi Jeremiah ha tẹmhọn ọlẹn ẹghe nin ọle rẹ yọle ghe ahu nọn khua, ọle Jehova rẹ man otọ bi okhun.

Be Osẹnobulua rẹ re ahu nọnsọle rẹkpa mhan yẹ? Ovuẹn bi emhin nekẹle nin Osẹnobulua man bhi otọ bi okhun, ele zẹle nin mhan da nyẹnlẹn. Uwedẹ ọbhebhe sẹyẹ ribhọ nin Osẹnobulua rẹ re ahu nọnsọle rẹkpa mhan. Uwedẹ nela khọnin? Bhi ẹghe nin Jesu rẹ ha ribhi otọ, Osẹnobulua da re ahu nanlẹn rẹ ha lu emhin ọhan-ilo ne bunbun. Rẹji emhin ọhan-ilo nin ọle lu, Baibo da yọle: “Ene ru ẹlo daghe, ene akhun sabọ ha khian, a rẹkpa ene khọnmhọn egbekẹn rẹ kuan, ene ayiehọ munhẹn ha hẹnmhọn, a riọ ene yulu kpanọ bhi idin.” (Matthew 11:5) Ukpẹdẹ nin ẹlẹnan kii? Ebe nọnsi Isaiah da yọle: ‘Osẹnobulua re ahu nin ene egbe lọle, . . . ene mun udu nyan iJehova dẹ kie miẹn ahu.’ (Isaiah 40:​29, 31) Osẹnobulua dẹ sabọ re “ahu nọn gbera eji ahu ọsi ọria sẹle” nin mhan rẹ ziẹngbe ọnọghọ nọn ki rẹ khin nin mhan miẹn bhi iẹnlẹn. (2 Corinthians 4:7) Ọ bha be yẹẹ uwẹ rẹ sikẹ Osẹnobulua nọn re inian noo ahu nọnsọle rẹ rẹkpa mhan?

“Eo Jehova, iwẹnna obọ nọnsẹ wo kpọa! Ẹwanlẹn uwẹ wo rẹ man ele rebhe.”​—PSALM 104:24.

Beji mhan ha rẹ ha gbẹlokotọ bhi emhin nin Jehova manlẹn, iriọ mhan ha rẹ ha daghe ẹwanlẹn nọn khua nin ọle mhọnlẹn. Ekhẹn azemhinre bhọ fẹ emhin nin Osẹnobulua manlẹn, nin ele rẹ man emhin kẹkẹ. Bhi ọsi ijiẹmhin, emhin nin ele daghe bhi egbe emhin nin Osẹnobulua manlẹn, ọle ekhẹn azemhinre rẹ lu ibata eso, bi arople eso.

Uwedẹ ọhan-ilo nin Osẹnobulua rẹ man egbe ọsi eria wo manman rẹman ghe ọle mhọn ẹwanlẹn. Bhi ọsi ijiẹmhin, ria ẹmhọn ebi ọmọn rẹ wanre bhi ẹkẹ yẹ. Bhi ẹghe nin uki ha rẹ gbera okhuo, ọmọn nọn ri ọle bhi ẹkẹ bha sẹ miẹn eji ọ kpọnọ sẹ. Sokpan, beji ẹghe ha ki rẹ ha khian, bhi ẹghe nọn khẹke tee, ọne ọmọn ki fẹkẹ ha jẹ iguẹ, efun, bi emhin nekẹle bhi egbe nọnsọle. Uki isinlin ha ki gba, ọne okhuo ki biẹ ọmọn nin emhin rebhe gba ọle bhi egbe. Uwedẹ nin Osẹnobulua rẹ mhanmhan ene emhin nan rebhe da rẹ ẹbho ne bunbun rẹọ bhi ebi ọria ọkpa nọn gbẹn iBaibo tale. Ọle da yọle: “Imẹn gẹn uwẹ, ranmhude, uwedẹ ọnyunuan bi uwedẹ ọhan-ilo a rẹ man imẹn.”​—Psalm 139:14.

Elele nela mhan miẹn bhi ẹwanlẹn nọnsi Osẹnobulua? Osẹnobulua nọn man mhan lẹn emhin ne ha re imhan ha ghọnghọn. Ranmhude ọle manman mhọn ẹwanlẹn, ọle re ibhude ne gbale nin mhan bhi ẹkẹ iBaibo. Bhi ọsi ijiẹmhin, ọle da taman mhan nin mhan “ha re ọkhọle rebhe rẹ rẹhunmhan.” (Colossians 3:​13) Ẹwanlẹn be ribhi ọne adia nan? Ehe. Ene guanọ otọ emhin fẹghe dọ kere ghe ahamiẹn ọria re ọkhọle rebhe rẹ rẹhunmhan, ọne ọria ki ha wẹ sotọ nọnsẹn. Sẹyẹ, ọle ida ha mhọn emianmhẹn nin ẹbho khọnmhọn ranmhude ọkhọle nọnsele bha fure. Inian Osẹnobulua diabe ọmọẹ nọn mhẹn nọn rẹ ibhude nọn mhẹn nin mhan ẹghe rebhe. (2 Timothy 3:​16, 17) Ọ ida be yẹẹ uwẹ rẹ ha mhọn ọmọẹ nọn sẹ iriọ?

“Jehova hoẹmhọn ibhohiẹn nọn gbale.”​—PSALM 37:28.

Osẹnobulua igbo lu emhin nọn bha gba. Baibo da yọle ghe “emhin nọn ida sabọ sunu nọn, nin Osẹnobulua ọsi ẹmhọanta rẹ lu emhin ọbe, la nin Osẹ nọn Ke Okhun Nẹ rẹ lu emhin nọn bha gba!” (Job 34:10) Beji ọkpa bhi eria ne gbẹn ebe nọnsi Psalm tale, Osẹnobulua ibhohiẹn eku. (Psalm 67:4) Ranmhude, Jehova sabọ daghe ebe ri eria bhi ọkhọle, ọria ida sabọ bha ohoghe rẹ hiẹ ọle. Ọle lẹn emhin rebhe. Ọle yẹ wo bhohiẹn nọn gbale. (1 Samuel 16:7) Rẹ deba ọnin, Osẹnobulua lẹn emhin ebe nin ẹbho lu ibo ele le bhi ọne agbọn nan ẹlẹnan. Ọle vele ghe ọle dẹ ke fuẹn ene lu emhin ebe sibhi ọne otọ re.​—Proverbs 2:​22.

Ọrẹyiriọ, Osẹnobulua mhọn itohan. Ọle ikẹ re ohu re oya nin eria. Baibo da yọle: “Jehova mhọn itohan bi ẹkẹ-ẹjẹjẹ.” Eria ọbe ha fidenọ, ọle ki wo mhọn itohan da ele. Osẹnobulua gene wo bhohiẹn nọn gbale!​—Psalm 103:8; 2 Peter 3:9.

Elele nela mhan miẹn ranmhude uwedẹ nin Jehova rẹ bhohiẹn nọn gbale? Peter nin odibo da yọle: “Osẹnobulua izọn eria. Ọkpakinọn, bhi agbaẹbho nọn irẹ ha khin, ọria nọn mun ofẹn ọlẹn, nọn yẹ lu emhin nọn mhẹn, ọle Osẹnobulua miẹn ọbhi egbe.” (Acts 10:​34, 35) Ranmhude Osẹnobulua izọn ọria soso, ọle zẹle eji ọ irẹ khin nin mhan na vae, ihe nọn irẹ khin nin mhan ye, ebi mhan irẹ lẹn emhin sẹyẹ, la mhọn igho sẹyẹ, ọle ki yẹ miẹn mhan ọbhi egbe.

Ranmhude Osẹnobulua guanọ nin mhan lẹn uwedẹ nin ọle re bhohiẹn nọn gbale, yẹ ha re egbe khọkhọ ọle, ọle da re ọkhọle-umueria nin mhan. Baibo da yọle inian ọkhọle-umueria nọnsẹmhan diabe ‘uhi bhi ọkhọle nọnsẹmhan,’ nọn taman mhan si emhin nin mhan lu mhẹnmhin, la si ọ imhẹn. (Romans 2:​15) Be ọkhọle-umueria nọnsẹmhan rẹ rẹkpa mhan yẹ? Ahamiẹn mhan man ọlẹn emhin nọnsẹn, ọ dẹ sabọ rẹkpa mhan rẹ rẹban emhin ọbe. Sẹyẹ, ahamiẹn mhan lu emhin ọbe, ọ dẹ rẹkpa mhan rẹ fidenọ dọ ha lu emhin nọn mhẹn. Bhi ọsi ẹmhọanta, mhan ha lẹn uwedẹ nin Osẹnobulua rẹ bhohiẹn nọn gbale, ọ dẹ sabọ rẹkpa mhan, yẹ rẹ mhan sike ọle.

“Osẹnobulua hi ahoẹmhọn-egbe.”​—1 JOHN 4:8.

Osẹnobulua manman mhọn ahu, ọle mhọn ẹwanlẹn, yẹ bhohiẹn nọn gbale. Ọkpakinọn, Baibo bha yọle ghe Osẹnobulua hi ahu, ẹwanlẹn la ibhohiẹn nọn gbale. Sokpan, Baibo da yọle ghe, Osẹnobulua hi ahoẹmhọn-egbe. Bezẹle nọn da ta iriọ? Ranmhude, mhan dẹ gene sabọ yọle ghe, ahu nin Osẹnobulua mhọn rẹkpa ọle rẹ lu emhin nin ọle lu. Sẹyẹ, ẹwanlẹn bi ibhohiẹn nọn gbale dia emhin nin ọle lu. Sokpan, oyẹẹ re ọle lu emhin nọn hi ki rẹ khin nin ọle lu.

Arẹmiẹn Osẹnobulua imhọn ebi ọle guanọ bhi obọ emhin soso, ọle da man eria bi ẹhi ranmhude oyẹẹ nin ọle mhọnlẹn. Ọle da man ele beji ele ha da ha ghọnghọn, yẹ miẹn elele bhi oyẹẹ nin ọle mhọn da ele. Ọle da man ọne otọ nan nin mhan nin eria da ha nyẹnlẹn bhọ. Ọle da yẹ ne emhin rebhe ne ribhi ẹkẹ ọle nin mhan. Ọle da wo ha re oyẹẹ nọnsọle man ẹbho rebhe. “Ọle ji ovuẹn da zẹ nyan ọria nọn mhẹn bi ọria ọbe. Sẹyẹ, ọle ji amẹn da rọ nyan ọria nọn khiale bi ọria nọn bha khia.”​—Matthew 5:​45.

Rẹ deba ọnin, “Jehova mhọn ẹkẹ-ẹjẹjẹ bi itohan.” (James 5:​11) Ọle re oyẹẹ man ẹbho ne re ẹkẹ-ata guanọ nin ele dọ lẹn ọlẹn. Osẹnobulua lẹn ọdeọdẹ bhi eria ne sẹ iriọ. Gene gene, “ẹmhọn bha rẹtẹ ọle.”​—1 Peter 5:7.

Be imhan rẹ miẹn elele yẹ bhi oyẹẹ nọnsi Osẹnobulua? Ọ rẹ mhan ghọnghọn rẹ daghe ose nọn ribhi okhun sade oẹnlẹn khian la defia. Ọ rẹ mhan ghọnghọn rẹ ha họn ojiẹ ọsi ọmọn-obọ. Ọ ti mhan bhọ rẹ ha mhọn ẹbho ne hoẹmhọn mhan. Arẹmiẹn ene emhin nan imanman yi okpemhin kpataki bhi iẹnlẹn nọnsẹmhan, e deba emhin ne rẹ mhan ghọnghọn bhi iẹnlẹn.

Uwedẹ ọbhebhe nin mhan rẹ miẹn elele bhi oyẹẹ nin Osẹnobulua mhọn da mhan hi, isẹhoa nin mhan mhọn rẹ ha nan erọnmhọn ji ọle. Baibo da taman mhan yọle: “Bha hẹi ji emhin soso re ibha ha kpokpo egbe. Bhi emhin rebhe, bha ha re erọnmhọn, ubhiimhin bi ekhuẹnmhẹn rẹ taman Osẹnobulua ebi bha guanọ.” Ranmhude aba nọn mhọn oyẹẹ ọle Osẹnobulua khin, ọle guanọ nin mhan ha taman ọlẹn ebi emhin dia mhan yẹ bhi egbe. Mhan ha lu iriọ, Osẹnobulua ki re ‘ọfure nọn na bhi obọ ọle vae, nọn khua okhun gbera ilẹn-otọ emhin rebhe nin mhan.’​—Philippians 4:​6, 7.

Ahu nin Osẹnobulua mhọnlẹn, ẹwanlẹn nin ọle rẹ lu emhin, ibhohiẹn nọn gbale nọnsọle, bi oyẹẹ nin ọle mhọnlẹn, ọle mhan zilo nyan bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan. Ene emhin nan nin mhan zilo nyan be rẹkpa uwẹ rẹ lẹn unan ọria nin Osẹnobulua khin? Nin ẹmhọn Osẹnobulua rẹ manman ha ti uwẹ bhọ, ọkhẹke nin uwẹ luẹ emhin nin Osẹnobulua sẹ lu nin uwẹ, bi emhin nin ọle ha lu nin uwẹ bhi ẹghe odalo.