1. Antoy nayarin epekto ed sikatayo na saray ag-inkahustisya?

 ANTOY reaksion mo ed sarayan situasyon? Walay maedad lan balo ya sinaol da tan imbatik day amin ya kuarta to. Inabandona na sakey ya ina so kaskasian ya baby to. Impriso so sakey ya laki ed kasalanan ya agto ginawa. Seguro, nakasian mo ra tan milmilay liknaan mod sikara. Natural met labat itan ta amta tayon ibiig so duga tan aliwa. No walay naagrabiado o nasaol, seguradon onsyodot tayo. Labay tayo ya niiter so hustisya ed samay biktima tan nadusa may nankasalanan. No ag-itan nagawa, seguro isipen tayo: ‘Nanenengneng kasi iraya na Dios? Akin et pappaulyanan to?’

2. Antoy reaksion nen Habacuc ed ag-inkahustisya, tan akin et aga nampasnokan nen Jehova?

² Ontan met so intepet na saray matoor ya lingkor nen Jehova nensaman. Singa bilang, oniay impikasi nen propetan Habacuc ed Dios: “Akin et aabuloyan mon nanengneng ko so mauges a kagagawa? Tan akin et aabuloyan mo so panamairap? Akin et sankanengneng ko so panagderal tan inkaruksa? Tan akin et dakel so pankokolkol tan pambubusolan?” (Habacuc 1:3) Aga nampasnokan nen Jehova si Habacuc nen intepet to iratan. Akin ey? On ta insipor Tod totoo so panlabay ed hustisya. Kanian anggan panon et sarag tayon ipanengneng so kualidad nen Jehova ya hustisya.

3. Akin et mas amta nen Jehova iray nagagawan ag-inkahustisya nen say sikatayo?

³ Agmanbubulag-bulagan si Jehova. Nanenengneng ton amin so ag-inkahustisya. Oniay ibabaga na Biblia tungkol ed panaon nen Noe: “Anengneng nen Jehova ya agaylay inkauges na too diad dalin, tan naynay a mauges so amin a pilalek na puso to.” (Genesis 6:5) Isip mo pay labay ya ibaga na satan. Mabetbet ya say amta ti labat ya ag-inkahustisya et amay nababalitaan tayo odino amay asali tayon mismo. Pero duma ed si Jehova ta amta ton amin so ag-inkahustisyan nagagawa ed interon mundo. Nanenengneng to iratan ya amin! Aliwan satan labat, nababasa toy walad puso, amta toy mauges ya iisipen na totoo ya manreresultad panggagawa day mauges.—Jeremias 17:10.

4, 5. (a) Panon ya ipapanengneng na Biblia ya imamalasakit nen Jehova iray biktima na ag-inkahustisya? (b) Panon ya asalin mismo nen Jehova so ag-inkahustisya?

⁴ Aglabat basta napapansin nen Jehova iray nagagawan ag-inkahustisya, imamalasakit to met iray biktima. Nen pinairap na saray kalaban ya bansa iray totoo to, “akasian [to ra] lapud panakis da” ta sikaray ‘napapairap tan namamaltrato.’ (Ukom 2:18) Seguro, napapansin mo ya no lanang ya makakanengneng na ag-inkahustisya iray totoo, napasal la ra kanian singa labat la normal ed sikara iratan. Aliwan ontan si Jehova! Diad manga 6,000 lan taon, anengneng nen Jehova so amin a klase na ag-inkahustisya. Pero siansia nin kabusol to itan. Ibabaga na Biblia ya kabkabusol to so “matilan dila,” “saray lima a mamapaagus na dala na andiay kasalanan,” tan “palson testigo a puro katilaan so ibabaga to.”—Proverbio 6:16-19.

 ⁵ Nia ni sakey ya pakanengnengan ya kabkabusol nen Jehova so ag-inkahustisya. Panamegley na propeta to, oniay imbaga tod saray aliwan patas ya lider na Israel: “Agta kaukolan yon amtaen no anto so maptek?” Kayarin indeskribe nen Jehova so makapabiglan gagawaen da, impasakbay toy pansumpalan da: “Onkerew ira na tulong ed si Jehova, balet agto ra ebatan. Diad satan a panaon et iyamot toy lupa tod sikara, lapud saray mauges a kagagawa ra.” (Miqueas 3:1-4) Talagan kabkabusol nen Jehova so ag-inkahustisya! Asali ton mismo itan! Nilibon taon lan sikatoy kakantiawan nen Satanas. (Proverbio 27:11) Aliwan satan labat, asali nen Jehova so sankagrabian ya ag-inkahustisya sanen say Anak to ya ‘anggapoy kasalanan’ et pinatey ya singa kriminal. (1 Pedro 2:22; Isaias 53:9) Makasegurado tayo sirin ya agmanbulag-bulagan si Jehova tan imalasakit to ray biktima na ag-inkahustisya.

6. Antoy nayarin reaksion tayo no sikatayo lan mismo so akanengneng odino abiktima na ag-inkahustisya, tan akin?

⁶ Pero anggano amta ti la ’tan, no makanengneng tayo na ag-inkahustisya odino sikatayon mismo et biktima na aliwan patas ya panagtrato, onsyodot tayo tan natural labat itan ta ginawa itayo “unong ed indengan” na Dios, tan say ag-inkahustisya et kabaliktaran na amin ya kualidad to. (Genesis 1:27) Kanian, akin et aabuloyan nen Jehova so ag-inkahustisya?

7. Panon ya apauges so ngaran nen Jehova tan say paraan na pananguley to?

⁷ Say ebat ed satan ya tepet et walay koneksion tod sakey ya importantin isyu. Singa amta tayo la, karapatan na Amalsa ya uleyan so interon dalin tan amin ya  manaayam dia. (Salmo 24:1; Apocalipsis 4:11) Ag-abayag, kayarin pinalsa nen Jehova so too, apauges so maabig ya ngaran to tan akuestion so paraan na pananguley to. Panon ya agawa man? Ingganggan nen Jehova so unonan too, si Adan, ya agkanen so bunga na sakey ya kiew diad hardin na Eden. Tan no agto unoren ey? Imbaga na Dios ed sikato: “Seguradon ompatey ka.” (Genesis 2:17) Aliwan mairap parad si Adan tan Eva ya unoren imay ganggan na Dios. Pero akombinse nen Satanas si Eva ya masyado kunon istrikto so Dios. Antoy nagawa ed sikato no kanen to may bunga na kiew? Tinilaan nen Satanas si Eva. Say kuan to: “Seguradon agkayo ompatey. Ta amta na Dios a diad mismon agew a pangan yo ed satan et nalukasan iray mata yo tan magmaliw kayon singa Dios, ya amta yoy maong tan mauges.”—Genesis 3:1-5.

8. (a) Antoy pinapaway nen Satanas ed samay imbaga tod si Eva? (b) Antoy kinuestion nen Satanas tungkol ed paraan na pananguley na Dios?

⁸ Diad satan ya imbaga nen Satanas, agto labat pinapaway ya walay iyaamot nen Jehova ed si Eva ya importantin impormasyon. Imbes, pinapaway to met ya tinilaan na Dios si Eva. Lapud saman, pinandudaan laingen nen Eva si Jehova. Dineral nen Satanas so ngaran o reputasyon na Dios. Kinuestion to met so paraan na pananguley nen Jehova. Aliwan say mismon soberanya nen Jehova so kinuestion nen Satanas. Imbes, say kinuestion to et no kasin karapat-dapat, duga, tan matunong so paraan na pananguley To. Labay ton ibaga, pinapaway nen Satanas ya aliwan duga so paraan na pananguley nen Jehova, ya agto kuno iisipen so pankaabigan na uuleyan to.

9. (a) Lapud benger si Adan tan Eva, antoy nansumpalan da, tan anto ran importantin tepet so kaukolan ya naebatan? (b) Akin et agtampol dineral nen Jehova iray rebelde?

 ⁹ Makapaermen ta parehon ag-inunor nen Adan tan Eva si Jehova tan inakan da may bunga na ibabawal ya kiew. Lapud benger ira, say dusa da et patey, ya singa imbaga na Dios. Tan lapud impantila nen Satanas, wala ray importantin tepet ya nepeg ya naebatan. Talaga kasin karapatan nen Jehova ya uleyan so too? Odino uleyan la na too so mismon sarili to? Kasin say pananguley na Dios so sankaabigan? Lapud si Jehova so Makapanyarin-amin, sarasarag to komon ya deralen lan tampol iray rebelde. Pero, say akuestion et aliwan say pakapanyari to noagta say ngaran to, kaiba lay paraan na pananguley to. Kanian no pinatey to lad saman si Adan, Eva, tan Satanas, aga napatunayan no kasin matunong so uley to. Imbes, ompan ompaway laingen ya singa duga may ibabaga nen Satanas. Kanian say saksakey ya paraan pian napatunayan no kasin sarag na too ya uleyan so sarili to ya anggapoy Dios et no palabasen ni so panaon pian nasali da.

10. Antoy apatunayan ed panuuley na too?

¹⁰ Antoy apatunayan diad inlabas na panaon? Diad nilibon taon, sinali na totoo so nanduruman klase na gobierno, singa say autokrasya, demokrasya, sosyalismo, tan komunismo. Antoy resulta? Aga alingo-lingo so imbaga na Biblia ya “say too et uuleyan toy kapara ton too diad pankaugsan to.” (Eclesiastes 8:9) Tan duga so imbaga nen propeta Jeremias: “Amtak, O Jehova, ya anggapoy autoridad na too ya uleyan so dalan to. Agkanepegan na too ya igiya so dilin kupbang to.”—Jeremias 10:23.

11. Akin ya inabuloyan nen Jehova ya manirap iray totoo?

 ¹¹ Diad gapo ni labat et amta la nen Jehova ya no uleyan na too so sarili to, manresulta itan ed graben irap. Kanian nibaga kasin aliwan patas si Jehova ta aabuloyan to iyan nagawa? Andin balot! Niay sakey ya ilustrasyon: Walay anak mo ya kailangan toy manpa-opera ta no andi, ompatey. Antam ya ansakit imay operasyon tan nairapan may anak mo kanian aburido ka. Pero antam met ya makatulong iman pian onabig so anak mo tan manbilay ni. Mipadpara, amta na Dios tan impasakbay to la ya no abuloyan ton uleyan na totoo so sarili da, manresulta itan ed graben irap. (Genesis 3:16-19) Pero amta to met ya naekal labat so amin ya paniirap no abuloyan to ray totoo ya nanengneng tan nasali da ray mauges ya resulta na agda pampasakop ed sikato. Lapud satan, maminpinsan tan permanente lan nasolusyonan so isyu.

12. Singa anengneng tayo ed agawad si Job, antoy akusasyon nen Satanas ed saray totoo?

¹² Wala ni sakey ya nalalanor. Nen kinuestion nen Satanas no kasin duga tan matunong so pananguley na Dios, agto labat pinauges so ngaran tan soberanya nen Jehova. Imbes, kinuestion to met no kasin manmatoor iray lingkor na Dios. Singa bilang, imanom pa yan imbaga nen Satanas ed si Jehova tungkol ed matunong a toon si Job: “Agta sikatoy proprotektaan mo, ya angiyan kay alar ed paliber to tan ed abung to tan ed amin  a walad sikato? Benendisyonan mo ray kimey na lima to, tan pinarakel mo iray ayayep to. Balet salim pan iyunat so limam tan paandim so amin a walad sikato, seguradon mudmoraen to ka ya arap-arapan.”—Job 1:10, 11.

13. Antoy papapawayen nen Satanas ed samay akusasyon tod si Job, tan panon ya alanor so amin ya totoo?

¹³ Ipipilit nen Satanas ya proprotektaan kuno nen Jehova si Job pian nasaliw so katooran to. Kanian singa to papapawayen ya kunkunwari labat ya matoor si Job tan mandadayew labat ed Dios ta walay naaala to. Imbaga nen Satanas ya no agla bendisyonan nen Jehova si Job, mudmoraen to la kuno so Amalsa. Amta nen Satanas ya si Job et talagan “maptek a too a walaay integridad, tatakotan toy Dios tan aarawian toy kaugsan.” a Kanian no nasarag nen Satanas ya deralen so katooran nen Job, saray arum ya totoo kasi ey? Kanian say talagan kukuestionen nen Satanas et say katooran na amin a malabay ya manlingkor ed Dios. Nanengneng tayo itan ed sinmublay ya imbaga nen Satanas ed si Jehova: “Say too et iter toy amin a walad sikato parad bilay to.”—Job 1:8; 2:4.

14. Diad inlabas na panaon, antoy apatunayan ed akusasyon nen Satanas ed saray totoo?

¹⁴ Diad inlabas na panaon, apatunayan ya aliwa may akusasyon nen Satanas. Dakel so nansiansian matoor ed si Jehova ya singa si Job anggano amayamay so dinalan  dan problema tan subok. Apaliket dan maong so Dios lapud katooran da. Kanian wala lay iyebat nen Jehova ed malastog ya pangakantiaw nen Satanas ya ontunda la kunon manlingkor ed Dios iray totoo no nairapan ira. (Hebreo 11:4-38) On, ag-imbeneg na saray matunong a totoo so Dios. Anggano mair-irap lay situasyon, mas lalo ran mantitiwala ed si Jehova ya ikdan to ray biskeg pian makapan-anos.—2 Corinto 4:7-10.

15. Antoy itetepet na arum tungkol ed panangukom nen Jehova?

¹⁵ Pero, aliwa labat ya say isyu na inkasoberano tan katooran na too so nalalanor ed hustisya nen Jehova. Diad Biblia, nabasa tayo no panon ya inukom nen Jehova iray totoo tan saray nasyon. Ipapasakbay met na Biblia so pangukom to diad arapen. Akin et segurado tayo ya lanang ya duga so panangukom nen Jehova?

16, 17. Anto ray pakanengnengan ya limitadoy pakatalos na totoo kanian agda nipapanengneng so tuan hustisya?

¹⁶ No tungkol ed si Jehova, duga labat ya ibagan: “Amin a dalan to et inkahustisya.” (Deuteronomio 32:4) Agtayo ’tan nibaga ed sarili tayo ta mabetbet ya agtayo amta so amin ya detalye kanian aliway pakatalos tayo ed saray situasyon. Singa bilang, imanoen may agawad si Abraham. Akikasi ya agkomon deralen nen Jehova so Sodoma anggano mauge-uges iray totoo diman. Oniay intepet tod si Jehova: “Talaga ta’n deralen moy matunong a kaiba na mauges?” (Genesis 18:23-33) Siempre, agbalot itan gawaen nen Jehova. “Pinauran [labat] nen Jehova na asupre tan apoy ed Sodoma”  nen akasabi lad syudad na Zoar so matunong ya toon si Lot tan saray mamarikit to. (Genesis 19:22-24) Diad kabaliktaran, si Jonas et “sinmanok a maong” nen kinasian nen Jehova iray taga Ninive. Lapud nibaga to la ya naderal ira, labay to ya siansia nin nagawa iman anggano magbabawi ra.—Jonas 3:10–4:1.

¹⁷ Impaseguro nen Jehova ed si Abraham ya Sikatoy lanang ya patas. Kanian, iligtas to ray matunong no deralen to ray mauges. Diad si Jonas balet, naaralan to ya mapangasi si Jehova, no manguman iray mauges, Sikatoy ‘akaparaan ya mamerdona.’ (Salmo 86:5) Saray arum ya totoo et bastabasta manudusa pian labat ipanengneng ya makapanyari ra. Odino agda ipanengneng so panangasi ta ompan isipen na arum ya makapuy ira. Aliwan ontan si Jehova. Lanang ton ipapanengneng so panangasi no walay makatunongan ya rason.—Isaias 55:7; Ezequiel 18:23.

18. Anto ray alimbawa ed Biblia ya mangipapanengneng ya aliwan puros emosyon so ipapakana nen Jehova?

¹⁸ Pero aliwa labat ya puros emosyon so ipapakana nen Jehova. Nen grabe lay panag-idolatriya na totoo to, mapekder ton imbaga: “Ukomen ta ka unong ed saray dalan mo tan mikuentaan ak ed sika lapud amin a makapadimlan ginawam. Agta ka kasian odino abageyen, ta idapok ed sika iray resulta na saray dalan mo.” (Ezequiel 7:3, 4) Kanian no benger tan agmanguman iray totoo, dusaen ira nen Jehova. Balet gawaen to itan no walay mabiskeg ya ebidensya to. Singa bilang, nen walay arengel nen Jehova ya makmaksil ya paneyag ed Sodoma tan Gomorra, oniay imbaga to: “Onleksab ak pian nengnengen no talaga kasin say ikikiwas  da et unong ed paneyag a sinmabid siak.” (Genesis 18:20, 21) Misatsalamat tayo ta si Jehova et aliwan singa saray dakel ya totoo ya basta labat manhuhusga anggano agda ni amta so amin ya detalye. Dugaruga may deskripsion na Biblia ed si Jehova ya sikatoy “sakey a matoor a Dios ya agbalot manggaway ag-inkahustisya.”—Deuteronomio 32:4.

19. Antoy gawaen tayo no naiirapan tayon talosan so panangukom nen Jehova?

¹⁹ Aglanang ya ipapaliwawa na Biblia so amin ya rason na impangukom nen Jehova nensaman, pati say kada detalye na pangukom tod saray indibidual o grupo diad arapen. No naiirapan tayon talosan so arum ya salaysay odino propesiya ed Biblia lapud wala ray kulang ya detalye, sarag tayon aligen so katooran nen propeta Miqueas, insulat to: “Maan-anos ak a manalagar ed Dios a manangiliktar ko.”—Miqueas 7:7.

20, 21. Akin ya makapantiwala tayo ya lanang ya gawaen nen Jehova so duga?

²⁰ Makapantiwala tayo ya lanang ya gawaen nen Jehova so duga ed kada situasyon. Anggano singa ibabaliwala na totoo so ag-inkahustisya, oniay impromisa nen Jehova: “Kien ko so panangibales; siak so ombawi.” (Roma 12:19) No maan-anos tayon manalagar, matalek tayo met ya nibaga imay imbaga nen apostol Pablo: “Wala tay ag-inkahustisya ed Dios? Anggapon balot!”—Roma 9:14.

²¹ Manbibilay ti ni ed “mapeligro tan mair-irap a panaon.” (2 Timoteo 3:1) Lapud ag-inkahustisya tan  “panamairap,” amayamay so naaabuso tan namamaltrato. (Eclesiastes 4:1) Pero, agmanguuman si Jehova, kabusol to nin siansia so ag-inkahustisya tan imamalasakit to iray biktima na satan. No manmatoor tayod si Jehova tan suportaan tayoy soberanya to, ikdan to tayoy biskeg ya makapan-anos anggad nasabi so panaon ya ipetek to so amin ya ag-inkahustisya panamegley na Panarian to.​—1 Pedro 5:6, 7.