LAPUD makadios si tatay kon Arthur, labay toy magmaliw ya ministro na Methodist. Balet, anguman so plano to nen abasa toy literatura na Saray Estudyante na Biblia tan sikara lay akiulopan to. Sikatoy abautismoan nen 1914 sanen manedad na 17. Kaplesan na World War I ed saman, tan atawag ya mansundalo. Lapud agto labay so mangegnay armas, asentensiaan na samploran bulan ya pakapriso diad Kingston Penitentiary ed Ontario, Canada. Nen nibulos si Tatay, linmoob ed full-time ya panagministeryo bilang colporteur (payunir).

Nen 1926, nankasal ira nen nanay kon Hazel Wilkinson, ya say nanay to et naaralan toy katuaan nen 1908. Niyanak ak nen Abril 24, 1931, tan siak so komadua ed apatiran sanaagi. Akapokus so pamilya mi diad panagdayew ed si Jehova tan lapud panamabli nen Tatay ed Biblia, naaro min maong so Salita na Dios. Regular kamin manpupulong ed kaabungan bilang pamilya.—Gawa 20:20.

Ginmapoy World War II nen 1939, tan diad sinmublay ya taon et insebel so kimey na Saray Tasi nen Jehova ed Canada. Diad saray public school et kapilitan so pansaludo ed bandira tan pangansion na national anthem. Papapawayen da kami nen atsik Dorothy no igapo da lay flag ceremony. Balet sakey ya agew, pinabaingan ak na teacher ko tan imbaga ton payakot ak. Nen detira la, binugbog ak na pigaran kaklasek tan agda ak tinundaan anggad agak atumba. Balet diad tua akatulong iman pian ombiskeg so determinasyon kon “unoren so Dios bilang manuley imbes a saray totoo.”—Gawa 5:29.

 Nen Hulyo 1942 et 11 ko la, tan abautismoan ak ed tanke na danum diad sakey a farm. Labalabay koy man-vacation payunir (natan et tatawagen ya auxiliary payunir) kada no bakasyon. Aminsan, akila ak ed taloran brother ya manpulong ed saray manla-logging ya manaayam ed agniyasain ya teritorya ed norte na Ontario.

Nen Mayo 1, 1949, nanregular payunir ak. Diad saman et walay konstruksion diad branch, kanian naimbitaan ak ya ontulong tan nagmaliw ak ya membro na pamilyan Bethel ed Canada nen Disyembre 1. Say asainmin ko et diad printery tan naaralan koy man-operate na flatbed ya panag-imprintaan. Pigaran simba ya panlabi ak ya maniimprinta na tract nipaakar ed panamasegsegang ya naeksperiensya na saray totoo nen Jehova diad Canada.

Ag-abayag, nen wala ak ed Service Department, iinterbyuen ko ray payunir ya ombibisita ed branch tan paonlad Quebec, ya diad saman et grabe so isusumpa. Say sakey ya binmisita et si Mary Zazula ya taga Edmonton, Alberta. Lapud agda intunda nen kuya to ya si Joe so manaral na Biblia, pinalayas ira na saray atateng dan deboton Orthodox. Nen Hunyo 1951, abautismoan iran dua, tan kayari anem bulan et nampayunir la ra. Legan na interbyu, panbiliban koy espiritualidad nen Mary. Say kuan kod sarilik, ‘Basta anggapoy negatibon nanengneng ko, singa aya lay labay kon magmaliw ya asawa.’ Nankasal kami kayari siameran bulan—nen Enero 30, 1954. Kalabas na sakey simba, naimbitaan kamin man-training parad kimey ed sirkito, tan duay taon kamin nanlingkor ed sakey a sirkitod norte na Ontario.

Lapud onlalaknab so panagpulong a kimey diad interon mundo, walay pankaukolan parad saray misionero. Naisip mi ya lapud asarag mi so winter ed Canada tan saray makapairitan ageyet no summer, nasarag mi met iray sirkumstansya ed anggan iner ya asainmin. Nan-graduate kami ed koma 27 ya klase ed Gilead nen Hulyo 1956, tan nen Nobyembre et akasabi kamid asainmin mi—diad Brazil.

Kasabi mi ed branch diad Brazil, nanaral kami na Portuguese. Nen amta mi lay nanduruman panangibano tan saulado mi lay sakey minuton presentasyon ed pangiyopresi na magasin, ginmapo kami lan nampulong. No interesado so nakatongtong mi, nisuheri ya ibasa mi ray tekston manideskribe ed bilay diad uley na Panarian na Dios. Diad samay sankaunaan ya impanpulong mi, madengedengel so biin katongtong mi, kanian imbasak ed sikato so Apocalipsis 21:3, 4—insan ak nalmay! Agni aka-adjust so laman ko ed ampetang  tan masalimuot ya klima, tan sakey iya ed saray subok ed siak.

Say asainmin mi et diad syudad na Campos, ya natan et wala lay 15 a kongregasyon. Nen sinmabi kami diman, wala labat so sakey ya melag a grupo ed syudad tan missionary home ya panaayaman na apatiran sister: Esther Tracy, Ramona Bauer, Luiza Schwarz, tan Lorraine Brookes (natan et Wallen). Say asainmin ko et ontulong ed panagpesak tan pangalay itungo ya panluto. Aminsan ya Lunes, kayari min nanaral na Panag-bantayan, walay ag-iilaloan ya bisita mi. Indukol nen asawak ed sofa legan min pantotongtongan iray agawaan mid sanagew. Nen binmangon, walay pinmaway ya uleg ed danganan to kanian ataktakot kami, tan pinatey ko!

Kayari na sakey taon ya impanaral mi na Portuguese, aturo ak ya manangasikaso na sirkito. Simpli labat so bilay mi ed baryo—anggapoy koryenti, ikamen so dukolan mi, tan kabayo tan karumata so luluganan mi. Nen nampulong kamid agni niasain ya teritorya, nan-tren kami paonlad sakey a baley ed kapalandeyan tan nanrenta kami na sakey a kuarto ed boardinghouse. Angipawit so branch office na 800 ya magasin ya usaren mid ministeryo. Aminpiga kamin pinmawil ed post office pian alaen iray pigapigaran kahon na magasin tan isempet ed panaayaman mi.

Nen 1962, walay Kingdom Ministry School diad interon Brazil parad saray brother tan saray misionera. Anem bulan ak ya linmad nanduruman lugar—balet agko kaibay Mary. Nambangat ak diad Manaus, Belém, Fortaleza, Recife, tan Salvador. Angorganisa ak na distriton kombension diad sikat ya opera house ed Manaus. Lapud agaylay kasil na uran, akontamina iray iinumen ya danum, tan anggapoy marakep ya napangipuestoan na cafeteria parad kombension. (Diad saraman ya panaon, ipaparaan iray naakan diad kombension.) Kinontak ko ray sundalo, tan walay mapangasin opisyal ya angisuplay na inumen a danum parad kombension tan angibaki na saray sundalon mangipaalagey na duaran angkabaleg a tarong parad kusina tan cafeteria.

Legan ya anggapo ak, nampulong si Mary ed pasen na negosyo ya kawalaan na dakel ya Portuguese, tan say paninteresan labat na totoo et kuarta. Anggapoy anggan sakey ya akatongtong to nipaakar ed Biblia, kanian imbaga tod pigaran Bethelite, “Say sampot ya lugar ya pilien kon panayaman et Portugal.” Abigla kami ta akaawat kami na sulat ya niasain kamid Portugal! Diad saman ya panaon, sebel so panagpulong a kimey tayo diman, balet inawat mi itan ya asainmin anggano nen unaan et abigla si Mary.

Akasabi kamid Lisbon, Portugal, nen Agosto 1964. Saray agagi tayo et papasegsegangen ya maong na saray Portuguese secret police (PIDE). Kanian mas maong no agda kami la abeten tan agmi ni ra pitongtongan. Nanayam kamid boarding house legan min aalagarey residence authorization. Nen naawat mi lay visa mi, nanrenta kami na apartment. Nen Enero 1965, kinontak mi lay branch office. Talagan malikeliket kami nen akapiaral kami lamet kayari limay bulan!

Naamtaan mi ya inagew-agew ya lolooban na saray pulis iray kaabungan na agagi. Lapud sarado iray Kingdom Hall, diad saray abung na agagi so panaaralan da. Nilasus ya Tasi so inawit ed istasyon na pulis pian nilistay kangaranan da tan naimbistigaan ira. Papairapen dan maong iray brother pian napilitan iran mangibagad kangaranan na saray mangidadaulod aral. Lapud satan, naaralan na saray brother ya ngaran labat so bitlaen da no tawagen day arum, ya singa say José odino Paulo, imbes ya apelyido. Kanian ontan met so ginawa mi.

Say sankanonot mi et say pangitarya na espiritual ya naakan na agagi. Say asainmin nen Mary et imakinilya iray aaralen ya artikulo ed Panag-bantayan tan arum ni ran literatura diad stencil pian makapawala na mimeographed iran kopya.

Nen Hunyo 1966, walay importantin kaso ed korte diad Lisbon. Inawit ed korte so amin ya 49 ya membro na kongregasyon ed Feijó lapud inmatendi rad ilegal kunon miting diad sakey ya abung. Imparaan ko ra parad bista tan imbestigasyon, ya kunwari et siak so abogado na saray mangaakusa. Amta min natalo kami, balet seguradon baleg iyan pantasi. Diad konklusyon na abogado mi, makpel ton sinalambit si Gamaliel nen inmunan siglo. (Gawa 5:33-39) Nalay atension na media ed saman ya kaso tan saray 49 ya agagi et asentensiaan na 45 agew anggad limara tan kapalduay bulan ya pakapriso. Maliket kami ta samay makpel ya abogado mi et nampaiyaral na Biblia tan inmatendi ed saray aral antis ya inatey.

Nen Disyembre 1966, aturo ak bilang branch overseer tan kaslakan et legal iran isyu so aasikasoen ko. Angiletneg kami na matibay ya ebidensya pian niiter ed Saray Tasi nen Jehova so legal ya kanepegan dan mandayew. (Fil. 1:7) Naabobonan itan ya kerew mi nen Disyembre 18, 1974. Binmisita ed Portugal si Brother Nathan Knorr tan Frederick Franz ya nanlapud world headquarters pian miliket ed agnalinglingwanan ya pantitipon ed Oporto tan Lisbon, ya say attendance et 46,870.

 Nilukasan nen Jehova so puerta pian napulongan iray pigaran isla ya mansasalitay Portuguese, kaiba lay Azores, Cape Verde, Madeira, tan São Tomé and Príncipe. Nen 1988 et asumpal ya siansia so impangarum na pasilidad ed branch. Tan nen Abril 23 ed satan ya taon, indedika nen Brother Milton Henschel so balon pasilidad tan walay 45,522 a malikeliket ya inmatendi. Makapaseseg a nanengneng iray 20 ya agagi a nanmisionero ed Portugal ya binmisita lamet parad sayan agnalinglingwanan ya okasyon.

Diad inlalabas na saray taon, baleg so nitulong ed sikami na pililimog ed saray matoor ya agagi. Dakel so naaralan ko nen inibaan koy Brother Theodore Jaracz diad sakey ya zone visit. Baleg so problema na samay bansan binisita mi, tan ginawa la na saray membro na Branch Committee so anggaay nayarian da. Pian ag-ira tensionado, oniay imbaga nen Brother Jaracz: “Panaon la pian ipalima itan ed masanton espiritu.” Nen binmisita kami nen Mary diad Brooklyn, pigaran dekada lay apalabas, akapiistoryaan mi si Brother Franz tan saray arum ni. Antis kamin onalis, tinepetan mi no antoy nibaga tod dakel ya taon ya impanlingkor tod si Jehova, tan oniay inkomento to: “Say nirekomendak et: Manmatoor kayod organisasyon nen Jehova diad irap tan inawa. Aya labat so organisasyon ya manggagawad ingganggan nen Jesus ed saray disipulo to—say pangipulong ed maong a balita na Panarian na Dios!”

Alikna mi nen asawak so tuan liket ed impangiyaplika mid satan. Papablien mi ray eksperiensya mid saray zone visit ed nanduruman branch. Diad saratan ya imbisita mi et walay pankanawnawa min ipanengneng so apresasyon ed matoor ya panlilingkor na saray ugugaw tan maedad la, tan papasesegen mi ran mantultuloy ed espisyal ya pribilehyon manlingkor ed si Jehova.

Maples ya linmabas so panaon, tan natan et masulok mi lan 80. Amayamay so sakit nen Mary. (2 Cor. 12:9) Akatulong iray subok pian lalon ombiskeg so pananisia tan determinasyon min mansiansian matoor. No papawilen mi impanbilay mi, talagan aminpigapiga min alikna so agnaparaan ya kaabigan nen Jehova. *