1, 2. (a) Anto ran kualidad so makatulong pian nasarag tayo ray subok? (b) Anto so pananisia? Iyilustra.

SAY panaglingkor ed si Jehova et mamapaliket ed sikatayo. Balet singa saray arum, naproproblema itayo met, tan nayarin ‘manirap itayo nisengeg ed inkatunong.’ (1 Ped. 3:14; 5:8, 9; 1 Cor. 10:13) Pian nasarag tayo ray subok, kaukolan tayoy pananisia tan pakpel.

² Anto so pananisia? Oniay insulat nen apostol Pablo: “Say pananisia et panagmatalek a seguradon nagawa iray bengatlan iilaloan, a walaay makakombinsin ebidensya a tua iratan anggano agnanenengneng.” (Heb. 11:1) Oniay nabasad sananey ya patalos: “Say pananisia et titulon mamaneknek ed saray bengatlan iilaloan tayo. Say pananisia et pagmaliw ya segurado ed saray bengatlan agtayo nanengneng.” (The Simple English Bible) No inngaran dad sika so sakey ya tituloy dalin, segurado kan gawam itan. Ontan met, singa walay sankabembenan tayon mablin titulo lapud panisiaan tayo ya lawas totooren na Dios so imbaga to. Panamegley na pananisia, segurado itayon nanengneng tayoy kasumpalan na saray iilaloan tayon sipan a walad Biblia, tan kombinsido tayon ontua iratan anggan agti ni anengneng.

3, 4. (a) Anto so pakpel? (b) Panon tayon napabiskeg so pananisia tan pakpel tayo?

³ Say pakpel et mankabaliksan na “espiritual, emosyonal, tan moral a biskeg ya mansalita tan onkiwas ya agnatatakot no walay isusumpa tan peligro.” (The New Interpreter’s Dictionary of the Bible) No makpel itayo, walay biskeg na liknaan tan sibeg tayo, akaparaan tayo ni ingen ya manirap lapud papanisiaan tayo.—Mar. 6:49, 50; 2 Tim. 1:7.

⁴ Marakep ya kualidad so pananisia tan pakpel. Panon to balet no alikas tayon kulang so pananisia tan pakpel tayo? Diad Biblia et dakel so nabasa tayon  angipanengneng ed sarayan kualidad. Kanian say sakey a paraan pian napabiskeg tayoy pananisia tan pakpel tayo et say pangonsiderad alimbawa ra.

5. Pian magmaliw ya maong a lider si Josue, antoy kaukolan to?

⁵ Pawilen tayo pan magano may agawa manga 3,500 taon lay apalabas. Apataplon taon la manlapu nen imbulos nen Jehova so minilyon ya Israelitan naaripen ed Ehipto. Si Moises so angidaulod sikara. Sikatoy 120 años lad saman sanen abantag to manlapud Palandey Nebo so Insipan a Dalin, tan diman la inatey. Say kasalat to et si Josue, lakin ‘napno na espiritu na karunongan.’ (Deu. 34:1-9) Akaparaan la ray Israelita ya sakopen so Canaan. Pian magmaliw ya maong a lider si Josue, kaukolan toy karunongan, pakpel, tan biskeg na liknaan.—Deu. 31:22, 23.

6. (a) Unong ed Josue 23:6, akin et kaukolan tayoy pakpel? (b) Antoy naaralan tayod Gawa 4:18-20 tan Gawa 5:29?

⁶ Seguradon apabiskeg iray Israelita ed anengneng dan karunongan, pakpel, tan pananisia nen Josue diad pigay taon ya impilaban da pian nasakop so Canaan. Balet, likud nid pakpel ya milaban, kaukolan da met so pakpel ya ontulok ed Dios. Antis ya ompatey si Josue, oniay inkuan tod sikara: “Manpabayani [odino manpakpel] kayo a maomaong pian unoren yo tan pian gawaen yo so amin a nisulat dia ed libro na tunong nen Moises, ya agkayo onsipa a manlapud man ed kawanan a lima odino diad kawigi.” (Jos. 23:6) Kaukolan tayo met natan so pakpel pian lawas tayon natulok si Jehova, lalo la no dedesdesen itayo na arum ya kontraey linawa to. (Basaen so Gawa 4:18-20; 5:29.) No ipikasi ti’d si Jehova ya iwanwan to tayo, tan manmatalek tayod sikato, iter toy nakaukolan tayon pakpel.

7. Antoy kaukolan ya gawaen nen Josue pian makapanpakpel tan onaligwas?

⁷ Pian makpel a nagawaan so linawa na Dios, kaukolan tayon aralen tan iyaplika so Salita to. Ontan so imbaga tod si Josue sanen sinmalat ed si Moises: “Manpabiskeg ka tan manpabayani ka a maomaong, pian naimatonan mo a gawaen so unong na amin a ganggan, a si Moises ya aripen ko ingganggan to ed sika. . . . Sayan libro na ganggan ag-onarawi ed sangim, noag ingen sikato so umamengen mo ed agew tan labi, pian naimatonan mo a gawaen so unong na amin a nisulat ed sikato; ta dia ed ontan nagawam so dalan mo a maaligwas, tan dia ed ontan maong so kasumpalan mo.” (Jos. 1:7, 8) Tinulok nen Josue itan ya simbawa, tan nagmaliw ya ‘maaligwas so dalan to.’ No ontan met so gawaen tayo, lalo itayon makapanpakpel tan maaligwas so panaglingkor tayod Dios.

8. Anto so teksto ed taon 2013, tan panon kan natulongan na satan?

⁸ Seguradon mas apabiskeg si Josue nen imbaga nen Jehova ed sikato: “Manpakpel ka tan manpabiskeg ka. Agka ontatakot odino onkekebbiew, ta walad sika si Jehova a  Dios mo ed inerman a laen mo.” (Jos. 1:9, NW) Walad sikatayo met natan si Jehova. Kanian antokaman iray subok ya nadalan tayo, nepeg ya ag-itayo “ontatakot odino onkekebbiew.” Makapainteres ed sikatayo so panamaseguron: “Manpakpel ka tan manpabiskeg ka. . . . Walad sika si Jehova a Dios mo.” Sayan balikas a nabasad Josue 1:9 so pinilin tekstod taon 2013. Seguradon napabiskeg itayo ed sarayan salita, tan ed alimbawa na saray angipanengneng na pananisia tan pakpel.

9. Panon ya impanengneng nen Rahab so pananisia tan pakpel?

⁹ Sanen angibaki si Josue na duaran espiya ed Canaan, inyamot ira na paabang ya biin si Rahab tan imbalang to ray kalaban da. Lapud pananisia tan pakpel to, sikatoy akaliktar pati say pamilya to sanen dineral na saray Israelita so syudad na Jerico. (Heb. 11:30, 31; Sant. 2:25) Siempre, tinaynan nen Rahab so imoral ya kabibilay to pian napaliket toy Jehova. Saray arum ya nagmaliw a Kristiano et walaan met na ontan ya pananisia tan pakpel tan inuman day kabibilay da pian napaliket day Dios.

10. Antoy sirkumstansya sanen nagmaliw ya managdayew nen Jehova si Rut, tan anto ray bendisyon ed sikato?

¹⁰ Ag-abayag kayari impatey nen Josue, makpel ya dinmapag so Moabitan si Rut ed dugan panagdayew. Nayarin kabat to met si Jehova ta say inatey lan asawa to et Israelita. Say katulangan ton si Noemi et manaayam ed Moab balet ta nandesisyon ya onsempet lad Betlehem, sakey ya baley na Israel. Diad dalan, papapawilen la nen Noemi si Rut ed baley to, balet oniay ebat nen Rut: “Agmo kerewen ed siak a paulyan ta ka, tan ompawil ak a manlapu ed itutumbok ed sika . . . say baley mo sikato so baley ko tan say Dios mo, Dios ko.” (Rut 1:16) Desididon talagay Rut. Ag-abayag, sikatoy inasawa nen Boaz ya kanayon nen Noemi, tan sikaray awalaan na anak a laki ya nanlapuan na poli nen David tan nen Jesus. On, bebendisyonan nen Jehova iray walaan na pananisia tan pakpel.—Rut 2:12; 4:17-22; Mat. 1:1-6.

11. Panon ya impanengneng di Joiada tan Josaba so pakpel, tan antoy resulta?

¹¹ Ombibiskeg so pakpel tan pananisia tayo sano nanenengneng tayon tutulongan na Dios iramay iyuuna day linawa To tan say pankaabigan na saray kaagian da. Say sakey ya alimbawa et say Atagey a Saserdoten si Joiada tan say asawa ton si Josaba. Kayari impatey nen Arin Ahazia, impapatey nen ina ton si Atalia iray ilalak na ari tan sinamsam toy trono, balet akaliktar si Joas. Inrisga di Joiada tan Josaba so bilay da pian iliktar so anak nen Ahazia ya si Joas tan inyamot dan anem taon. Diad komapiton taon, improklama nen Joiada ya si Joas so ari tan impapatey toy Atalia. (2 Ara. 11:1-16) Insan to sinuportaay Arin Joas diad impangapiger ed templo. Kanian nen inatey si Joiada nen 130 años to, sikatoy imponpon ed lubok na saray arari “lapu ed nanggawa na maong ed Israel, tan nipaakar ed Dios tan say abung to.” (2 Awa. 24:15, 16) Ontan met, lapud impanpakpel di Joiada tan say asawa to, apansiansia so poli nen David ya panlapuan na Mesias.

12. Antoy makpel ya ginawa nen Ebed-melec?

¹² Inrisga nen Ebed-melec ya lingkor nen Arin Zedekias so bilay to parad si propetan Jeremias. Nandalem ed ari iray prinsipe na Juda ya papakapuyen kuno nen Jeremias iray sundalo tan amin a totoo, kanian inmabuloy so ari a gawaen day labay da. Impelag day Jeremias ed mapitek ya bobon pian diman la ompatey. (Jer. 38:4-6) Anggano mapeligro so ginawa nen Ebed-melec lapud kakkabusol day Jeremias, sikatoy akikasi nin siansia ed si Zedekias ya tulongan toy  propeta. Inmabuloy si Zedekias tan angibaki na 30 lalaki a mangibad si Ebed-melec ya mangagwat ed si Jeremias. Panamegley nen propeta Jeremias, impaseguro na Dios ed si Ebed-melec ya sikatoy makaliktar sano lusoben na saray taga Babilonia so Jerusalem. (Jer. 39:15-18) On, bebendisyonan na Dios iramay makpel ya manggagaway linawa to.

13. Panon a nampakpel so taloran Hebreo, tan antoy naaralan tayod alimbawa ra?

¹³ Nen komapiton siglo B.C.E., apaneknekan na taloran Hebreon lingkor nen Jehova ya bebendisyonan To ray walaan na pananisia tan pakpel. Impatawag nen Arin Nabucodonosor so amin ya opisyal ed Babilonia tan ingganggan ton ondakmomo rad atagtagey ya imahen a balitok. Siopaman ya ag-ontulok et ibuntok ed mandarlang ya palbaan o hurno. Oniay marespeton imbaga na taloran Hebreo ed si Nabucodonosor: “Say Dios mi a sikato so panlingkoran mi sikato so masarag a mangilaban ed sikami ed palbaan a mandarlang ed apoy, et ilaban to kami ed limam, O ari. Balet no andi, nakabatan mo komon, O ari, ya agkami manlingkor ed saray dirios mo, agmi met igalang so balitok a talintao ya impaalagey mo.” (Dan. 3:16-18) Nabasa ed Daniel 3:19-30 so makapadinayew ya impangiliktar ed taloran Hebreo. Anggano agda tayo ibuntok ed hurno, nasusubok met so pananisia tayo, balet ta seguradon bendisyonan itayo na Dios no ipatnag tayoy pananisia tan pakpel.

14. Unong ed Daniel kapitulo 6, panon ya nampakpel si Daniel, tan antoy resulta?

¹⁴ Impanengneng nen Daniel so pananisia tan pakpel sanen akombinse na saray mamubusol ed sikato si Arin Dario a manggawa na ganggan. Oniay inkuan da: “Anggan siopa a mankerew ed siopaman a dios odino too ed loob na talomploy agew, ya aliwan dia ed sika, O ari, sikato naani nibantak ed ungib na saray leon.” Sanen naamtaan nen Daniel ya apirmaan lay ganggan, sikatoy “linmoob ed abung to bang saray dorongawen to nilukas ira ed silir to ya arap ed Jerusalem; et tinmalimukor ed saray pueg to ya amitlo ed sanagew, tan akikasi, tan akisalamat ed arap na Dios to, singa ginawa to nen inmuna a panaon.” (Dan. 6:6-10) Say resulta, imbantak day Daniel ed ungib na leon balet ta sikatoy inlaban nen Jehova.—Dan. 6:16-23.

15. (a) Panon ya impanengneng di Aquila tan Priscila so pananisia tan pakpel? (b) Antoy kabaliksan na imbaga nen Jesus ed Juan 13:34, tan panon ya impanengneng na dakel a Kristiano so ontan ya panangaro?

¹⁵ Nabasad Biblia ya ‘inrisga di Aquila tan Priscila so bilay da parad si Pablo.’ (Gawa 18:2; Roma 16:3, 4) Makpel dan inyaplika imay imbaga nen Jesus: “Iter ko ed sikayo  so sakey a balon ganggan, a manaaroan kayo; no panon so impangarok ed sikayo, ontan met so panaaroan yo.” (Juan 13:34) Kakaukolanen na Mosaikon Ganggan ya aroen na sakey so kapara ton too unong ed sikaton dili. (Lev. 19:18) Balet say ganggan nen Jesus et ‘balo’ ta kaukolan ed sayan panangaro ya akaparaan tayon isakripisyoy bilay tayo parad arum, a singa ginawa to. Dakel ya Kristiano so angipanengneng na panangaro diad makpel ya ‘impangirisga dad bilay da’ pian agnapairap odino napatey na saray onsusumpa iray kaagian da.—Basaen so 1 Juan 3:16.

16, 17. Anton subok so dinalan na saray inmunan patumbok nen Kristo, tan panon iyan mipara ed eksperiensya na arum ya Kristiano ed panaon tayo?

¹⁶ Singa si Jesus, say dinayew labat na saray inmunan Kristiano et si Jehova. (Mat. 4:8-10) Ag-ira nampool na insenso pian idayew so emperador na Roma. (Nengnengen so litrato.) Oniay insulat nen Daniel P. Mannix: “Pigpigaran Kristiano so akikompromiso anggano akaparaan lay altar ya pampoolan na insenso ed istadyum. Say gawaen labat na sakey ya priso et mangipool na sankapirit ya insenso pian naikdan na Sertipiko na Impanbagat tan nibulos la. Impaliwawa met ya maong ed sikato ya agto dadayewen so emperador; bibidbiren to labat so singa dios ya posisyon na emperador bilang ulo na Roma. Balet, ngalngali anggapoy Kristianon angawat ed sayan opresi pian nibulos.”—Those About to Die.

¹⁷ Diad panaon na Nazi, impriso iray Kristiano ed saray panamairapan a kampo tan aminpigan inikdan na pankanawnawan makaliktar diad pampirma labat na deklarasyon ya ibeneg da lay Jehova. Balet, pigpigaray nampirma. Diad samay agawan palanit ya panagpatey ed Rwanda, prinotektaan na saray Tasi ya Hutu tan Tutsi so balang sakey. Talagan kaukolay pakpel tan pananisia ed ontan iran subok.

18, 19. Diad Biblia, siopa ray alimbawa na pananisia tan pakpel a mamaseseg ed sikatayon manpulong?

¹⁸ Pribilehyo tayo natan so mibiang ed sankabalgan a kimey ya inmatalek na Dios ed saray lingkor to diad dalin—say pangiyabawag ed mensahe na Panarian tan panggaway babangatan. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Pisalsalamatan tayoy perpekton alimbawa nen Jesus! Sikatoy “linma ed saray syudad tan ed saray baryo, ya impupulong tan inyaabawag to so maong a balita na panarian na Dios.” (Luc. 8:1) Singa si Jesus, kaukolan tayoy pananisia tan pakpel pian nipulong tayoy mensahe na Panarian. Diad tulong nen Jehova, naalig tayo met si Noe. Makpel ton ‘impulong so inkatunong’ ed “agmaridios a totoo” ya asingger lan naderal ed sankamundoan ya delap.—2 Ped. 2:4, 5.

¹⁹ Ontulong ed sikatayo so pikakasi pian makapanpulong. Sanen impikasi na saray napapasegsegang a papatumbok nen Kristo ya ‘makmakpel da komon a niyabawag so salita na Dios,’ naebatan so kerew da. (Basaen so Gawa 4:29-31.) No singa nababaingan kan manpulong, ebatan nen Jehova so pikakasim parad kaaruman ya pananisia tan pakpel.—Basaen so Salmo 66:19, 20. *

20. Siopa ray ontutulong ed sikatayo ran lingkor nen Jehova?

²⁰ Aliwan mainomay ya gawaen so linawa na Dios ed sayan mauges a mundo. Balet agtayo bukbukor. Walad sikatayo so Dios, tan si Jesus, say Ulo na kongregasyon. Kaiba tayo met so masulok ya 7,000,000 ya Tasi nen Jehova diad interon mundo. Itultuloy tayo sirin ya ipatnag so pananisia tan iyabawag so maong a balita legan tayon sankanonot so teksto ed taon 2013: “Manpakpel ka tan manpabiskeg ka. . . . Walad sika si Jehova a Dios mo.”—Jos. 1:9, NW.