1. Woo wiet vespreet es de Gloowen äwa Hakjsarie?

“EEN Buak, waut äwa afrikaunische Gloowes rät, sajcht, daut de mieeschte Menschen en Afrika aun Hakjsarie jleewen. Daut jleewen de Utjelieede doa un uk soone, waut nich soo utjelieet sent un uk de Leidasch von de islamische un christelje Kjoakjen.

2. Von wua jleewen de mieeschte Menschen kjemt de Krauft, Zaubarie to driewen?

² En Afrika jleewen väle aun Zaubarie un Hakjsarie. Dee denkjen, daut Gott daut kontrollen deit. Un dee jleewen, daut de Jeista un äare Väafoaren, waut aul jestorwen sent, Zaubarie brucken kjennen. Un väle jleewen uk, daut et goode Zaubarie jeft un uk schlajchte.

3. Waut jleewen eenje, to waut kaun Zaubarie jebrukt woaren?

³ Dee denkjen, daut Zaubarie kaun jebrukt woaren toom eenem siene Fiend schoden. Dee sajen, daut soone, waut Zaubarie brucken, derch Flottamies, Väajel un Flieejen un aundre Tieren kjennen Menschen schoden. Väle jleewen uk, daut Zaubarie kaun jebrukt woaren toom daut Frues nich kjennen Kjinja haben, toom Krankheiten ooda dän Doot veuasoaken un toom Striedarieen aunrechten.

4. Waut jleewen väle, waut de Hakjsen doonen kjennen, un waut sajen eenje, waut ea Hakjsarie dreewen?

⁴ Aundre jleewen uk, daut de Hakjsen de Menschen schoden kjennen. Dee sajen, daut de Hakjsen äaren Kjarpa veloten kjennen un dan de Nacht wajchflieejen toom sikj met aundre Hakjsen trafen ooda deejanje venichten, waut see opp Ziel haben. Oba kjennen dee daut werkjlich? Daut jeft sest kjeenen Bewies aus daut, waut soone sajen, waut ea mol Hakjsarie dreewen. Biejlikj en een afrikaunischet Heft steit, waut eenje sajen, waut ea Hakjsarie dreewen (meist aules wieren junge Mejales). Eene sajcht: “Ekj muak 150 Menschen doot, wäajens ekj Foatieja-Ojjlekjs veuasoakt.” De aundre sajcht: “Ekj muak fief Kjinja doot doaderch, daut ekj dee äa Bloot utsuach.” Un noch eene aundre sajcht: “Ekj muak dree Junges doot, wäajens dee mie aundäwaden.”

5. Woo brucken de Menschen noch Zaubarie?

⁵ Eenje Menschen brucken uk Zaubarie toom sikj fa schlajchtet beschitzen. Dee brucken besondre Oarmrinj ooda Finjarinj. Dee drinkjen Medizien, waut an beschitzen saul, ooda schmäaren sikj met dee en. Un dee vestäakjen uk bie äa tus irjentwua Sachen, waut an saul beschitzen. Un dee vetruen uk opp soone Dinja, wua waut von dän Koran ooda de Bibel noppjeschräwen es.

6. Waut haben de Soton un de beese Jeista en de Vegonenheit jedonen, un woo sell wie äwa dee denkjen?

⁶ Daut es soo, daut de Soton un siene beese Jeista fa de Menschen jefäadlich sent. Dee kjennen waut aun dee äa denkjen un dee äare Läwes doonen. En de Vegonenheit jeef daut uk soont, daut dee en de Menschen ooda Tieren bennen wieren un dee kontrolden (Matäus 12:43-45). Wan de Soton un siene beese Jeista uk sea stoakj sent, meent daut oba nich, daut dee aules doonen kjennen, waut dee wellen.

7. Waut well de Fient ons enbillen, un met waut jeit daut to vejlikjen?

⁷ De beesa Fient vesteit daut sea fein, aundre to veleiden. Un hee well dee enbillen, daut hee mea Krauft haft, aus daut werkjlich soo es. Vejlikj wie daut mol: Aus doa korz een Kjrich en een Launt en Afrika wia, hauden de Soldoten grootet Jelud von groote Jewäaren oppjeschnakt, waut äare Fiend engrulen sull. Ea dee dan äare Fiend aunjreepen, muaken dee dit Jelud en, soo daut de Fiend sullen denkjen, nu kjeem doa eene groote stoakje Armee met groote Jewäaren. Krakjt soo well de Fient daut uk doonen. Dee well de Menschen enbillen, daut hee Krauft haft onen Enj. Hee well ons Angst moaken, daut wie sienen Wellen doonen sellen un nich Jehova sienen. Well wie ons nu mol dree von dee Läajes unjastonen, waut de Fient de Menschen enbillen well.

8. Waut es eent von de Läajes, waut de Soton oppbrinjt?

⁸ Eenatlei, waut de Soton opplieejen deit, es dit: daut aules haft soo sult. Aul daut schlajchte haft minkj wäa veuasoakt ooda daut es derch Zaubarie jekomen. Saj wie mol, een Kjint stoaft aun Malaria. Siene Mame weet daut, daut Malaria von de Migjen häakjemt. Oba daut kaun sennen, daut see jleeft, daut doa wäa Hakjsarie jebrukt haft toom dise Migj schekjen, äa Kjint to puaksen.

9. Woo wiest de Schreft, daut de Soton nich aule Trubbels veuasoakt?

⁹ Wan de Soton uk kaun wesse Trubbels veuasoaken, wudd eena oba nich sellen jleewen, daut aule Trubbels von dän komen. De Schreft sajcht: “Dee wäa daut bosichste ranen kaun, jewent nich emma dän Rees; dee stoakjsta Soldot, jewent nich emma dän Kjrich; dee waut weis sent, haben uk nich emma jenuach to äten; dee waut väl weeten, sent nich emma rikj; un dee waut goot aunjeseenen sent, kjrieen nich emma dän basten Plauz. Tiet un Jlekj spälen emma eene Roll” (Liera 9:11, PB). Daut kaun sennen, daut een Mensch, waut em Rees rant, bosja ranen kaun aus de aundre. Oba daut es doawäajen nich secha, aus dee jewent, wäajen Tiet un Jlekj spält emma eene Roll. Daut kaun sennen, daut dee sikj vestaupt ooda krank woat ooda siene Musklen veritt un doawäajen nich jewennen kaun. Un soont kaun jieda eenem mol passieren. Daut meent nich, daut de Soton daut veuasoakt haft ooda daut daut wäajen Hakjsarie kjemt. Soont passieet eefach.

10. Waut woat von de Hakjsen jesajcht, un woo weet wie, daut daut jeloagen es?

¹⁰ Daut tweede, waut de Soton opplieejen deit, es dit: Dee well de Menschen enbillen, daut de Hakjsen de Nacht äaren Kjarpa veloten un dan wajchflieejen toom sikj met aundre Hakjsen trafen ooda deejanje venichten, waut see opp Ziel haben. Oba denkj doa mol äwa no: Es daut mäajlich? Soo aus wie jeseenen haben, es de Mensch de Seel. Dee es nich irjentwaut, waut dän Kjarpa kaun veloten. Un dan uk noch: De Jeist jeft dän Kjarpa Krauft. Un wan de Jeist doa nich es, dan wudd de Kjarpa nuscht doonen kjennen.

11. Woo weet wie, daut de Hakjsen äaren Kjarpa nich veloten kjennen, un jleefst du daut?

¹¹ Nich de Seel uk nich de Jeist kaun dän Kjarpa veloten toom waut doonen: nich goodet uk nich schlajchtet. Doawäajen kjennen de Hakjsen uk nich äaren Kjarpa veloten. Dee doonen daut nich werkjlich, wan dee daut uk sajen, daut see waut jedonen haben ooda waut see jleewen, waut see jedonen haben.

12. Woo prooft de Fient de Menschen entobillen, daut dee Sachen jedonen haben, waut dee oba nich jedonen haben?

¹² Woosoo sajen de Hakjsen dan soont aus daut? De Soton bilt dee daut en, daut see waut beläft haben, wan daut uk nich opp iernst soo es. Dee deit daut derch Visionen ooda dee lat dee sikj waut väastalen, daut dee minkj waut jehieet ooda jeseenen ooda beläft haben, waut oba nich soo es. Soo well de Soton de Menschen seenen von Jehova wajchtohoolen un bilt dee en, daut de Schreft faulsch es.

13. (a) Jeft daut goode Zaubarie? (b) Waut sajcht de Schreft äwa Zaubarie?

¹³ Daut dredde, waut de Fient opplieejen deit, es dit: Daut jeft goode Zaubarie, waut eenem beschitzen kaun. De Bibel rät oba nich von goode Zaubarie. Dee sajcht, daut aule Zaubarie schlajcht es. Kjikj wie mol, waut Jehova daut Volkj Israel äwa Zaubarie säd:

• “Jie sellen nich … Zaubarie driewen” (3. Mose 19:26, PB).

• “Wan ut eenen Maun ooda eene Fru een Jeist von eenen Dooden ooda een Woasajajeist rät, motten dee dootjemoakt woaren” (3. Mose 20:27, PB).

• “Kjeena saul … von Hakjsen forschen, met de Jeista räden, een Fluch opp eenen aundren saten” (5. Mose 18:10-14, PB).

14. Wuarom jeef Jehova de Jesazen äwa Zaubarie?

¹⁴ Dise Jesazen muaken daut kloa, daut Gott wull haben, daut dee nuscht sullen met Zaubarie to doonen haben. Jehova jeef dee dise Jesazen, wiels hee dee leewd un nich wull haben, daut dee sullen en Angst läwen un aun Äwagloowes jleewen. Hee wull nich haben, daut de Menschen sullen von de beese Jeista kontrolt woaren.

15. Woo wiest de Schreft, daut Jehova väl stoakja es aus de Soton?

¹⁵ Wan de Schreft uk nich aules sajcht, waut de beese Jeista doonen kjennen un waut dee nich doonen kjennen, sajcht de Schreft oba, daut Jehova Gott väl stoakja es aus de Soton un dän siene beese Jeista. Jehova leet dän Soton utem Himmel rutschmieten (Openboarunk 12:9). Un wie motten uk doaraun denkjen, daut de Soton Gott must no Frieheit froagen, Hiob auftoproowen un hee must sikj uk doaraun hoolen, aus Gott säd, daut hee Hiob nich sull dootmoaken (Hiob 2:4-6).

16. Bie wäm sell wie no Schutz sieekjen?

¹⁶Spricha 18:10 (PB) sajcht: “Däm HARN sien Nomen es een stoakja Torm; de jerajchte ranen doahan un sent secha”. Dit wiest ons, daut wie motten bie Jehova no Schutz sieekjen. Gott siene Deena brucken nich Sachen ooda Medizien toom sikj fa dän Soton un siene beese Jeista beschitzen. Un dee woaren uk nich Angst haben fa de Hakjsen. Dee jleewen daut, waut de Schreft sajcht: “De HAR helt de gaunze Ieed em Uag, om dee bietostonen, waut am met een onjedeeldet Hoat vetruen” (2. Chronik 16:9, PB).

17. Äwa waut kjenn wie ons no Jakobus 4:7 no secha sennen, oba waut mott wie doonen?

¹⁷ Du kaust uk soon Vetruen haben, wan du Jehova deenst. Jakobus 4:7 (PB) sajcht: “Unjastalt junt Gott. Stalt junt jäajen dän beesen Fient, dan woat hee von junt veschwinjen.” Wan du dän woaren Gott deenst un am jehorchst, dan kaust du die gaunz secha sennen, daut Jehova die woat beschitzen.