1-2. (a) Waut kunnen de Gloowesleidasch de Apostel aundoonen un waut deeden de Apostel dan? (b) Wuarom jehorchten de Apostel nich, aus an daut veboden wort to prädjen?

DAUT wia korz no Pinjsten aune 33 n.Chr. De Christenvesaumlunk doa en Jerusalem wia noch mau jroz fa een Stootje oppjestalt. Un de Soton sach daut aus eene goode Jeläajenheit, doa manktospälen. Hee wull de Vesaumlunk oppriemen, ea dee stoakj wort un hee brocht de Gloowesleidasch bat doa, daut dee daut Prädichtwoakj vebooden. Oba de Apostel wieren sea brow un prädijden bloos wieda un “doa jleewden emma mea Mana un Frues aun dän Harn” (Apj. 4:18, 33, PB; 5:14).

² Daut oajad de Jäajna sea, un doawäajen leeten see de Apostel enstoppen. Oba de Nacht kjeem Jehova sien Enjel un muak de Däaren von daut Jefenkjnis op un leet de Apostel wada frie. Zemorjes deeden de Apostel wada prädjen un dan worden dee wada faustjenomen un ver de Väaschte jebrocht un dee kjrieejen beschulcht, daut see daut Jesaz jebroaken hauden, waut säd, daut see nich prädjen sullen. Oba de Apostel wieren gaunz brow un säden: “Wie motten Gott mea jehorchen aus Menschen.” Daut oajad de Väaschte doa oba sea un dee wullen de Apostel “doot moaken”. Oba dan opp eenst säd de Liera Gamaliel to de Väaschte doa: “Bedenkjt junt daut jrintlich, . . . blieft von dise Menschen wajch un lot dee tofräd!” Daut es, waut dee uk deeden; dee leeten de Apostel gonen. Waut deeden de Apostel dan? Onen Angst muaken dise true Mana wieda met “lieren un prädjen äwa daut Evangelium von Jesus Christus” (Apj. 5:17-21, 27-42, PB; Spr. 21:1, 30).

3-4. (a) Waut haft de Soton aul lang emma jebrukt toom Gott sien Volkj aunjriepen? (b) Waut woa wie nu seenen?

³ Aune 33 n.Chr. kjeem de Christenvesaumlunk toom ieeschte Mol wäajen Vefoljunk verem Jerecht, oba daut wudd lang nich daut latste Mol sennen (Apj. 4:5-8; 16:20; 17:6-7). Soo es daut vondoag dän Dach uk: De Soton brinjt noch emma de Jäajna von dän woaren Gloowen bat doa, daut dee de Rejierunk soo wiet kjrieen, ons Woakj to vebeeden. De Jäajna haben Gott sien Volkj opp veschiedne Wäaj beschulcht, daut dee daut Jesaz jebroaken haben. Dee sajen, daut wie minkj Trubbel moaken, daut wie ons jäajen de Rejierunk stalen ooda daut wie met ons Prädichtwoakj wellen Jelt moaken. Wan daut needich jewast es, dan sent onse Breeda verem Jerecht jegonen un haben daut bewäsen, daut et nich soo es. Waut kjeem doabie rut? Waut haft daut vondoag dän Dach met ons to doonen? Well wie mol eenje Biespels seenen, wua wie verem Jerecht “fa daut Evangelium” streeden un fa daut enstunden (Filip. 1:7, PB).

⁴ Wie woaren nu seenen, woo wie fa ons Rajcht jesträden haben to prädjen. Wie woaren uk seenen, daut wie sent verem Jerecht jegonen toom fa ons Rajcht strieden, daut wie kjennen oppoat bliewen von dise Welt un Gott sien Jesaz jehorchen.

5. Wuarom worden de Vekjindja enne 1930ja Joaren faustjenomen, un waut plonden de Breeda to doonen, waut enne Organisazion veroppjinjen?

⁵ Ojjefäa en daut Joa 1935 velangden Beaumte en de Stäts, daut Jehova siene Zeijen ieescht sullen eenen Oppwies kjrieen, daut dee de Frieheit hauden to prädjen. Onse Breeda deeden daut nich, wäajens daut wudd je uk haben kunt soo sennen, daut de Beaumte ons nich wudden haben de Frieheit jejäft. Jesus haud je oba daut Jeboot jejäft, daut Christen motten prädjen (Mar. 13:10). Doawäajen worden hundade Vekjindja enjestopt. Un dan muaken eenje Breeda, waut enne Organisazion veroppjinjen, sikj opp toom verem Jerecht komen. Dee wullen bewiesen, daut daut orrajcht wia, daut se de Zeijen doavon aufhilden, no äaren Gloowen no to läwen. Aune 1938 passieed doa dan waut besondret verem Jerecht, waut doa lota wudd eene groote Help sennen. Waut wia daut?

6-7. Waut passieed met de Cantwell-Famielje?

⁶ Dän 26. Aprell 1938, een Dinjsdach zemorjes, wull de Cantwell-Famielje prädjen en New Haven, Connecticut. De gaunze Famielje wia Sondapionia: De Voda Newton, waut 60 Joa wia, un siene Fru Esther un dee äare Säns Henry, Russell un Jesse. Dee hauden sikj doa aul opp reedjemoakt, daut see veleicht wudden fa lenja aus eenen Dach wajch sennen. Wuarom? Na dee hauden an aul ea mieremol faustjenomen, un see wisten, daut daut wada kunn passieren. Oba dee leeten sikj nich dän Moot verutschen. Dee wullen wieda de Norecht von daut Kjennichrikj prädjen. Dee fuaren met twee Koaren un kjeemen no New Haven. Newton fua met äare Koa un haud Bieekja un Gramafoons met. Dee äa 22joascha Henry fua met de Koa, wua de Lautspieker bowen wia. Un daut kjeem krakjt soo rom, aus see sikj jedocht hauden: See wieren noch mau een poa Stund hinjawäajes un dan hilden de Poliezen an aul opp.

⁷ Ieescht wort Russell faustjenomen, waut 18 Joa wia, un dan Newton un Esther. De 16joascha Jesse must von een Enj auf tookjikjen, woo se siene Elren un sienen Brooda metneemen. Un wäajen sien Brooda Henry opp eene aundre Städ enne Staut prädjen deed, bleef Jesse gaunz auleen. Un doch neem hee sien Gramafoon un prädijd wieda. Twee katoolsche Mana horchten sikj Brooda Rutherford siene Räd aun, waut dän Tietel haud “Fiend”. Oba dise Mana worden sea fuchtich un wullen dän Jesse schlonen. Oba Jesse jinkj gaunz ruich wajch un een Stootje lota hilt een Poliez am opp un dan wort hee uk faustjenomen. De Sesta Cantwell wort nich von de Poliezen beschulcht, oba de Brooda Cantwell un siene Säns jo. Oba see kunnen sikj dänselwjen Dach rutkjeepen, wan see lota uk noch musten verem Jerecht komen.

8. Wuarom säd daut Jerecht, daut Jesse Cantwell schuldich wia?

⁸ Daut wia een poa Moonat lota en Septamba aune 1938, aus de Cantwell-Famielje verem Jerecht kjeem en New Haven. Newton, Russell un Jesse worden veuadeelt, wäajens see minkj hauden onen Frieheit no Gowen jefroacht. Een hechret Jerecht säd uk, daut Jesse schuldich wia, wäajens hee Trubbel muak. Woosoo? De twee katoolsche Mana, waut de Räd jehorcht hauden, hauden doa verem Jerecht jesajcht, daut de Räd jäajen äaren Gloowen räd un an enoajad. Om jäajen dise Entscheidunk to gonen, jinkj de Organisazion ver daut hechste stätsche Jerecht.

9-10. (a) Waut deed daut hechste stätsche Jerecht met de Sach von de Cantwell-Famielje? (b) Woo kjemt ons dee Entscheidunk von daut Jerecht bat vondoag dän Dach noch togood?

⁹ Dän 29. Moaz 1940 funk dit Jerecht aun. Brooda Hayden Covington, een Ofkot von Jehova siene Zeijen, brocht sienen Bewies opp ver dän väaschten Rechta Charles E. Hughes un acht von siene Poatna. * Aus de Ofkot von de Jäajna sienen Bewies wull väabrinjen, daut Jehova siene Zeijen Trubbel muaken, fruach een Rechta: “Wia daut nich uk soo, daut Jesus Christus siene Norecht to jane Tiet uk nich aule Menschen hieren wullen?” De Ofkot von de Jäajna säd dan: “Daut wia soo, un wan ekj nich orrajcht sie, dan sajcht miene Bibel uk krakjt, waut met Jesus passieed, wäajen hee dise Norecht vebreed.” De Ofkot bedocht daut nich, waut hee doa säd. Hee säd doamet, daut de Zeijen soo wieren aus Jesus un de Rejierunk soo aus dee, waut Jesus veuadeelt hauden. Dän 20. Mei 1940 wieren de Rechtasch sikj aula eenich, daut de Zeijen em rajchten wieren.

¹⁰ Wuarom wia de Entscheidunk von dit Jerecht soo wichtich? Wäajen doa wort jesajcht, daut kjeene Rejierunk doajäajen gonen kunn, daut wie daut Rajcht hauden, no onsen Gloowen no to läwen. Daut Jerecht säd uk, daut Jesse nich schuldich wia. Dise Entscheidunk wees, daut Jehova siene Zeijen nich Trubbel muaken, wan see prädjen jinjen. Daut wie hia Rajcht kjrieejen, wia sea wichtich fa Jehova siene Deena. Woo kjemt ons daut bat vondoag dän Dach noch togood? Een Ofkot, waut eent von Jehova siene Zeijen es, sajcht: “Wäajen dise Entscheidunk kjenn wie nu frie eene Norecht von Hopninj vebreeden opp de veschiedne Städen, wua wie wonen.”

11. Waut von Woakj fieeden onse Breeda en Kanada derch, un woosoo?

¹¹ En de 1940ja Joaren worden Jehova siene Zeijen en Kanada sea hunjsch vefolcht. Aune 1946 vedeelden de Breeda fa 16 Doag daut besondret Blaut Quebec äa flaumenda Hauss jäajen Gott un Christus un de Frieheit es eene Schaund fa gaunz Kanada. En dit Blaut von vea Sieden wort dietlich jesajcht, woo de Gloowesleidasch de Poliezen un aundre Menschen brukten, om jäajen onse Breeda en Quebec to gonen. Daut Blaut säd: “Jehova siene Zeijen woaren wieda ojjerajcht faustjenomen. … Doa es rom 800 Mol een Jerecht aunjestalt jäajen Jehova siene Zeijen en de Jäajent von Montreal.”

12. (a) Waut deeden de Jäajna, aus de Breeda daut Blaut utdeelden? (b) Waut wort onse Breeda väajeschmäten, waut see minkj sullen jedonen haben? (See uk de Footnoot.)

¹² De Väaschta von de Prowins Quebec, Maurice Duplessis, schauft sea met dän reemisch-katoolschen Leida Villeneuve toop. Un dee oajaden sikj äwa daut Blaut, waut Jehova siene Zeijen vedeelden, un säden, daut see onen Jnod wudden jäajen Jehova siene Zeijen schaufen. Un plazlich worden doa dobbelt soo väl Breeda beschulcht. Daut jinkj nopp von 800 bat 1 600. Eene Pioniasesta säd: “De Poliezen neemen ons soo foaken faust, daut wie daut nich mea talen kunnen.” De Zeijen, waut dit Blaut vedeelden, worden beschulcht, daut see jäajen de Rejierunk schauften. *

13. Wäa wieren de ieeschte, waut beschulcht worden, daut dee jäajen de Rejierunk jinjen, un waut deed daut Jerecht doamet?

¹³ Brooda Aimé Boucher un siene Dajchta Gisèle, waut 18 Joa wia, un Lucille, waut 11 Joa wia, musten daut ieeschte verem Jerecht, wäajen see beschulcht worden, jäajen de Rejierunk to sennen. Daut wia aune 1947. Dee hauden dit Blaut vedeelt en de Jäajent, wua see wonden, em Sieden von de Staut Quebec. Oba daut wieren je nich schlajchte Menschen. Brooda Boucher wia een deemootja eefacha Maun, waut gaunz ruich opp sienen naten Foarm läwd un bieaun mol no de Staut fua met een Pieetsfoatich. Siene Famielje wort sea hunjsch vefolcht, krakjt soo aus daut Blaut daut säd. Wäajen de Rechta Jehova siene Zeijen soo schlajcht lieden kunn, wull hee kjeenen Bewies aunnämen, daut de Bouchers nich schuldich wieren. Enne Städ daut stald de Rechta sikj opp de Sied von dän Ofkot, waut jäajen dise Famielje jinkj, un säd, daut de Bouchers sullen fa schuldich jetalt woaren, wiels daut Blaut de Menschen enoajren deed. No dän Rechta no wia daut aulsoo orrajcht, wan eena de Woarheit säd! Aimé un Gisèle worden fa schuldich jetalt, daut see jäajen de Rejierunk wieren. Un mau rajcht de junge Lucille must twee Doag ensetten. De Breeda fruagen daut hechste Jerecht von Kanada doano, dise Entscheidunk to endren.

14. Waut deeden de Breeda en Quebec en de Joaren, aus see vefolcht worden?

¹⁴ Un to deeselwje Tiet deeden onse Breeda un Sestren en Quebec wieda brow de Norecht von daut Kjennichrikj bekauntmoaken, wan dee uk sea hunjsch vefolcht wort. Un daut kjeem goot ut, wiels en de vea Joa, nodäm daut dee daut Blaut vedeelt hauden aune 1946, wia daut Numma von de Zeijen wiet noppjegonen, von 300 no 1 000! *

15-16. (a) Waut deed daut hechste Jerecht von Kanada met de Sach von de Boucher-Famielje? (b) Waut deed daut aun onse Breeda doa un aun aundre Breeda, daut wie bie dit Jerecht Rajcht kjrieejen?

¹⁵ Dan Juni 1950 kjeem de Sach wäajen Aimé Boucher ver daut hechste Jerecht en Kanada. Doa wieren näajen Rechtasch. Sas Moonat lota, dän 18. Dezamba 1950 jeef daut Jerecht ons Rajcht. Woosoo? Glen How, een Ofkot von Jehova siene Zeijen, säd waut, wua daut Jerecht met envestonen wia. Hee säd, daut wan eena sull doafäa jetalt woaren, daut eena jäajen de Rejierunk wia, dan mott eena haben Jewault veuasoakt. Oba hee säd, daut en daut Blaut noanich jesajcht wort, daut doa wäa sull jäajenaun sennen ooda Jewault brucken un doawäajen wia daut nich jäajen daut Jesaz. Brooda How säd uk noch: “Daut wia soo kloa to seenen, daut Jehova ons holp, to jewennen.” *

¹⁶ De Entscheidunk von daut hechste Jerecht wia secha een groota Jewenst fa Gott sien Kjennichrikj. Doa worden noch aundre Zeijen en Quebec beschulcht un doa sull noch 122 Mol een Jerecht aufjehoolen woaren. Aul dit wort wäajen dise Entscheidunk enjestalt. Un wäajen dise Entscheidunk kjrieejen aule, waut en Kanada tus jehieeden un uk noch eenje aundre Lenda, de Frieheit, doa waut jäajen to sajen, waut de Rejierunk deit. Wäajen dit kunn de Kjoakj un uk de Rejierunk en Quebec nich mea soo väl jäajen Jehova siene Zeijen aunfangen.

17. Woo proowen eenje Rejierungen, ons Prädichtwoakj to kontrollen?

¹⁷ Soo aus de ieeschte Christen doo wie vondoag dän Dach uk nich “met Gott sien Wuat Schacha driewen” (läs 2. Korinta 2:17, PB). Oba eenje Rejierungen brucken daut Jesaz äwa Schacharieen toom proowen, ons Prädichtwoakj to kontrollen. Räd wie nu mol von twee Mol, aus doa een Jerecht oppkjeem toom entscheiden, aus Jehova siene Zeijen schachren deeden ooda prädjen.

18-19. Woo wullen de Beaumte en Dänemark proowen, ons Woakj auftohoolen?

¹⁸ Dänemark. Dän 1. Oktooba 1932 wort een Jesaz jemoakt, waut daut aufsäd, jedrekjte Bieekja to vekjeepen onen eenen Oppwies, waut de Frieheit jeef to schachren. Onse Breeda fruagen oba nich no Frieheit. Dan dän näakjsten Dach prädijden fief Breeda dän Dach äwa en Roskilde. Daut wia eene Staut, waut äwa 30 Kilomeeta (soo bie 20 Miel) Wasten von de Hauptstaut Kopenhagen wia. Aus see verecht hauden met prädjen, fungen see eenen Brooda nich. Daut wia August Lehmann. Dee hauden dän faustjenomen, wäajens hee onen Frieheit Bieekja vekoft.

¹⁹ Dän 19. Dezamba 1932 must August Lehmann verem Jerecht. Hee säd, daut hee bloos haud biblische Bieekja aunjeboden, oba daut hee nich haud Schacha jedräwen. Daut Jerecht wia met am envestonen. Daut säd: “Dee, waut beschulcht woat … haft siene ieejne Oabeit toom sien Läwen moaken. Hee deed daut nich, wäajens hee wull Jelt moaken; daut Jäajendeel, am kost daut noch Jelt.” Daut Jerecht wort sikj dan eenich, daut Brooda Lehmann jeprädicht haud un daut et nich dautselwje wia, aus Schacharieen driewen. Oba de Jäajna von Gott sien Volkj wieren sikj doawäajen gaunz eenich, daut see daut Prädichtwoakj en daut gaunze Launt wullen aufmoaken (Psa. 94:20). Un wäajen de Rejierungsofkot nich met de ieeschte Entscheidunk envestonen wia brocht hee de Sach ver daut hechste Jerecht em Launt. Waut deeden de Breeda dan?

20. Waut säd daut hechste Jerecht en Dänemark, un waut deeden onse Breeda dan?

²⁰ En dee Wäakj, aus see ver daut hechste Jerecht musten, deeden de Zeijen noch dolla en Dänemark prädjen. Dan Dinjsdach, dän 3. Oktooba 1933, säd daut hechste Jerecht, to waut see sikj wieren eenich jeworden. Daut säd, daut see met daut ieeschte Jerecht envestonen wieren, daut August Lehmann nich daut Jesaz jebroaken haud. Wäajen daut Jerecht sikj wia to dit eenich jeworden, kunnen de Zeijen wieda frie prädjen. Un om Jehova äare Dankboakjeit to wiesen, deeden dee noch dolla prädjen. Von dan, aus daut Jerecht dise Entscheidunk jemoakt haft, haben onse Breeda en Dänemark kunt wiedaprädjen, onen daut de Rejierunk an daut haft prooft auftosajen.

21-22. Waut deed daut hechste stätsche Jerecht met de Sach von Brooda Murdock?

²¹ De Stäts. Sindach, dän 25. Feebawoa 1940, neemen se dän Pionia Robert Murdock, Jr. un noch säwen aundre Zeijen faust, aus dee en Jeannette prädjen deeden, eene Staut dicht bie Pittsburgh, Pennsylvanien. Dee wort beschulcht, daut see nich hauden eenen Oppwies jekoft, waut an de Frieheit jeef, Bieekja auntobeeden. Daut hechste Jerecht von de Stäts wia doamet envestonen, sikj dise Sach mol auntohorchen.

²² Dän 3. Mei 1943 säd daut hechste Jerecht, to waut see sikj wieren eenich jeworden, un dee stunden opp Jehova siene Zeijen äare Sied. Daut Jerecht säd, daut et orrajcht wia, wan eena von wäm velangd, daut dee sull eenen Oppwies kjeepen toom de Frieheit haben, biblische Bieekja uttodeelen. Daut Jerecht säd, daut eene Staut nich de Frieheit haud, een Jesaz opptomoaken, waut Menschen daut vebeeden kunn, no äaren Gloowen to läwen un Bieekja to drekjen, wua daut bennen stunt, waut see dochten. Aus daut Jerecht de Entscheidunk ieescht bekauntmuak, säd de Rechta, daut Jehova siene Zeijen nich bloos Bieekja utdeelden, oba daut dee uk prädjen deeden. De Rechta säd uk, daut daut fa dee krakjt soo wichtich wia aus daut, waut aundre Jemeenten enne Kjoakj deeden.

23. Woosoo halpt ons daut bat vondoag dän Dach, daut wie aune 1943 verem Jerecht Rajcht kjrieejen?

²³ De Entscheidunk von dit hechste Jerecht wia wada een groota Jewenst fa Gott sien Volkj. Daut wees dietlich, daut wie prädjen, wäajen wie Christen sent; ons Prädichtwoakj es nich een Jeschaft. Daut wia een sea butajeweenelja Dach aune 1943. Aun disen Dach wieren Jehova siene Zeijen wäajen 13 veschiedne Sachen verem Jerecht un 12 von dee jewonnen dee. Doa wia uk daut Murdock-Jerecht met en. De Entscheidunk von dit Jerecht wia soo besonda, daut ons daut vondoag dän Dach noch halpt, wan de Menschen sajen, daut wie nich kjennen prädjen.

24. Waut doo wie, wan eene Rejierunk ons Prädichtwoakj vebitt?

²⁴ Wie Jehova siene Zeijen sent sea schaftich, wan de Rejierungen ons de Frieheit jäwen to prädjen. Oba wan eene Rejierunk ons Prädichtwoakj vebeeden deit, dan enda wie daut bloos, woo wie prädjen; wie sieekjen wieda, woo wie daut doonen kjennen. Soo aus de Apostel saj wie uk: “Wie motten Gott mea jehorchen aus Menschen” (Apj. 5:29, PB; Mat. 28:19-20). Oba to deeselwje Tiet go wie uk nom Jerecht un froagen, aus dee ons wada wellen de Frieheit jäwen. See wie mol twee Biespels.

25-26. Waut passieed doa en Nicaragua, daut et must ver daut hechste Jerecht komen, un woo kjeem daut ut?

²⁵ Nicaragua. Dän 19. Nowamba 1952 must Donovan Munsterman, waut een Missionoa un een Beteldeena wia, no eene Rejierungsoffiz en de Hauptstaut Managua komen. Hee sull ver dän Väaschten komen, daut wia Arnoldo García. De Väaschta säd to Donovan, daut aule Jehova siene Zeijen en Nicaragua daut “aufjesajcht wia, wieda äare Lieren to prädjen un äaren Deenst to doonen”. Aus doa jefroacht wort, woosoo, dan haud García jesajcht, daut de Zeijen von de Rejierunk nich de Frieheit hauden to prädjen un daut dee wieren beschulcht worden, daut dee jäajen de Rejierunk schauften. Wäa wieren onse Jäajna? De reemisch-katoolsche Leidasch.

²⁶ Brooda Munsterman jinkj fuaz doamet no de Rejierunk un no de Offiz fa Gloowessachen. Hee kjeem doamet ver dän Präsident Anastasio Somoza García. Oba daut holp aula nuscht. Waut deeden de Breeda dan? Dee muaken de Vesaumlungshiesa too un kjeemen bloos en kjlandre Gruppen toop. Dee hieeden uk opp, oppe Gaussen to prädjen. Oba dee deeden doawäajen aundasch daut Kjennichrikj bekauntmoaken. Oba to deeselwje Tiet wullen de Breeda uk met dise Sach ver daut hechste Jerecht von Nicaragua komen. Daut wort wiet enne Post vebreet, daut ons Woakj veboden wia un daut doa jefroacht wia, ver daut hechste Jerecht to komen. Un daut hechste Jerecht wia uk doamet envestonen, sikj dise Sach auntohorchen. Woo kjeem daut ut? Dän 19. Juni 1953 wia daut hechste Jerecht sikj gaunz eenich un muak bekaunt, daut Jehova siene Zeijen Rajcht kjrieejen. Daut Jerecht säd, daut et nich rajcht wia, daut to vebeeden; de Rejierunk von Nicaragua sull de Zeijen wada loten sikj vesaumlen un prädjen, soo aus daut ea wia.

27. Wuahäa wieren de Menschen en Nicaragua vewundat äwa de Entscheidunk von daut Jerecht, un woo dochten de Breeda doaräwa, daut see Rajcht kjrieejen?

²⁷ Väl Menschen von Nicaragua wieren vewundat, daut daut hechste Jerecht Jehova siene Zeijen biestunt. Bat dan hauden de Gloowesleidasch soo väl Macht, daut daut Jerecht leewa nich wull jäajen dee gonen. De Beaumte enne Rejierunk hauden uk soo väl Macht, daut daut Jerecht nich sea leicht waut entscheiden deed, waut jäajen dee wia. Onse Breeda wieren sikj secha, daut see Rajcht jekjräajen hauden, wäajen äa Kjennich an beschizt haud un wäajen see wieda jeprädicht hauden (Apj. 1:8).

28-29. Waut kjeem en de 1980ja Joaren plazlich opp en de Demokratische Republikj Kongo?

²⁸ De Demokratische Republikj Kongo. En de 1980ja Joaren wieren en de Demokratische Republikj Kongo, soo bie 35 000 Jehova siene Zeijen. Daut Prädichtwoakj kjeem doa sea veraun un doawäajen worden doa uk niee Jebieda jebut. En Dezamba 1985 wort doa en de Hauptstaut Kinshasa een internazionala Kongress aufjehoolen un doa wieren 32 000 Menschen opp dän Kongress von veschiedne Städen oppe Welt. Oba dan funk sikj doa waut aun to endren fa Jehova siene Deena. Waut wia daut?

²⁹ De Brooda Marcel Filteau deend dee Tiet en de Demokratische Republikj Kongo. Hee wia een Missionoa von Quebec, Kanada, un haud doa aul de Vefoljunk beläft. Hee räd doavon, waut doa en de Demokratische Republikj Kongo passieed. Hee säd: “Dän 12. Moaz 1986 kjrieejen de veauntwuatelje Breeda eenen Breef, wua daut säd, daut daut Woakj von Jehova siene Zeijen en de Demokratische Republikj Kongo jäajen daut Jesaz wia.” Daut wia von dän Laundespräsident Mobutu Sese Seko unjaschräwen, daut onse Woakj veboden wia.

30. Waut vonne wichtje Entscheidunk must daut Betelkommitee moaken, un to waut worden see sikj dan eenich?

³⁰ Dän näakjsten Dach wort daut äwa Rädio bekauntjemoakt. Doa wort jesajcht: “Wie woaren kjeenmol mea waut von Jehova siene Zeijen hieren en [de Demokratische Republikj Kongo].” Un dan funk de Vefoljunk uk fuaz aun. De Vesaumlungshiesa worden venicht un onse Breeda wort bestolen, dee wort faustjenomen, enjestopt un vekjielt. Mau rajcht de Kjinja wort enjestopt. Dan aune 1988, dän 12. Oktooba, ieejend de Rejierunk sikj onse Jebieda too un de Soldoten hauden daut Betel doa en. De veauntwuatelje Breeda schreewen dan aun dän Präsident Mobutu toom doa waut jäajen doonen, oba dee kjrieejen kjeene Auntwuat. Dan must daut Betelkommitee eene schwoare Entscheidunk moaken: “Sell wie doamet ver daut hechste Jerecht komen ooda sell wie wachten?” Timothy Holmes, waut een Missionoa wia un dee Tiet de Plona von daut Betelkommitee wia, sajcht: “Wie sochten bie Jehova no Weisheit un no Rot.” Aus dee doaräwa jebät un jerät hauden, späad sikj daut Kommitee daut soo, daut et nich de rajchte Tiet wia toom doamet verem Jerecht gonen. Enne Städ daut, kjemmaden dee sikj om de Breeda doa un sochten no aundre Mäajlichkjeiten, woo dee daut Prädichtwoakj wiedabrinjen kunnen.

31-32. Waut vonne besondre Entscheidunk muak daut hechste Jerecht en de Demokratische Republikj Kongo, un woo jinkj onse Breeda daut dan?

³¹ Dan vejinjen doa miere Joa un de Vefoljunk, waut de Zeijen doa beläwden, wort soo bie sacht een bät weinja. Daut Launt deed de Menschenrajchten uk emma dolla respakjten. Dan wort daut Betelkommitee sikj eenich, doamet to schaufen un de Sach ver daut hechste Jerecht to brinjen en de Demokratische Republikj Kongo toom seenen, aus doa wada kunn Frieheit jejäft woaren. Daut wia oppfaulent, daut daut hechste Jerecht reed wia, sikj de Sach to unjastonen. Dan dän 8. Jaunewoa 1993, aus doa ieescht säwen Joa vegonen wieren von dan, aus ons Woakj veboden wort, säd daut Jerecht, daut et nom Jesaz no nich rajcht wia, daut de Rejierunk ons Woakj veboden haud. Un doawäajen wort daut wada frie. Denkj mol han: De Rechtasch saden äa Läwen opp Spell, wiels dee muaken een Jesaz tonuscht, waut von dän Präsident von daut Launt kjeem! Brooda Holmes sajcht: “En dee Tiet, aus daut verem Jerecht aula unjasocht wort, sag wie, woo Jehova Dinja endren kaun” (Dan. 2:21). Wäajen wie hia Rajcht jekjräajen hauden, worden de Breeda em Gloowen sea jestoakjt. Dee kunnen daut späaren, daut de Kjennich, Jesus, sien Volkj jeleit haud, wiels de Breeda krakjt wisten, wanea un woo see doamet omgonen kunnen.

³² Aus ons Woakj ieescht frie wia, kunnen doa wada Missionoaren hankomen, doa kunnen niee Betels jebut woaren un doa kunnen uk wada biblische Bieekja nenjebrocht woaren. * Es daut nich eene Freid to seenen, woo Jehova sikj om siene Deena kjemmat, daut dee daut em jeisteljen goot jeit? (Jes. 52:10).

33. Waut lia wie von dise Erfoarungen äwa Jesazessachen?

³³ Dise Erfoarungen äwa Jesazessachen to seenen, wiest ons dietlich, daut Jesus sien Vespräakjen helt: “Ekj woa junt met Wieed un Weisheit vesorjen, wuajäajen june Jäajna nich woaren räden ooda stonen kjennen” (läs Lukas 21:12-15, PB). Vondoag dän Dach haft Jehova secha uk bieaun soo to sajen eenen “Gamaliel” jebrukt toom sien Volkj beschitzen. Hee haft Rechtasch un Ofkoten bat doa jebrocht, daut dee äwanäment fa Jerajchtichkjeit enstonen. Jehova woat daut nich tooloten, daut de Jäajna sien Woakj kjennen tonuscht moaken (läs Jesaja 54:17). Vefoljunk kaun Gott sien Woakj nich opphoolen.

34. Woosoo es daut oppfaulent, daut wie verem Jerecht foaken Rajcht jekjräajen haben, un waut bewiest ons daut? (See uk dän Kausten “ Wua wie verem Jerecht Rajcht kjrieejen toom daut Kjennichrikj prädjen”.)

³⁴ Woosoo es daut soo oppfaulent, daut wie verem Jerecht foaken haben Rajcht jekjräajen? Na, denkj wie mol äwa dit no: Jehova siene Zeijen sent enne Welt nich huach aunjeseenen un dee haben uk nich väl to sajen. Wie doonen nich wälen un haben uk nuscht met polietische Sachen to doonen. Un dan uk noch: Soone von ons, waut ver een huaget Jerecht komen, woaren jeweenlich fa “ojjeschoolde, jeweenelje Menschen” jetalt (Apj. 4:13, PB). Doawäajen haft daut Jerecht doa kjeenen Nutzen von, wan dee opp onse Sied sent, wan dee majchtje Gloowesleidasch un de Rejierungen ons Woakj proowen auftohoolen. Doawäajen es daut soo butajeweenlich, daut doa aul soo foaken een Jerecht ons jeholpen haft. Un wiels wie ver daut Jesaz haben Rajcht jekjräajen, es daut gaunz kloa to seenen, daut wie “en [Gott] siene Jäajenwuat aus Christus siene Deena” läwen (2. Kor. 2:17, PB). Daut es, wuarom wie krakjt daut sajen, waut de Apostel Paulus säd: “De Har es dee, dee mie halpt, ekj woa mie nich ferchten” (Heb. 13:6, PB).