Ekj lieed, woo de Ojjerajchtichkjeit wudd opphieren

Vetalt von Ursula Menne

Ekj hab noch emma dit groote Velangen jehaut, daut jieda Mensch fein un jerajcht behaundelt woat. Daut es fonnich, oba krakjt daut brocht mie en een Jefenkjnis em Oosten von Dietschlaunt, waut dan kommunistisch wia. Krakjt doa wort ekj en, daut et noch woare Jerajchtichkjeit jeft. Ekj well junt doavon vetalen.

EKJ wort aune 1922 jebuaren en de Staut Halle. De Jeschicht von dise Staut es aul von sea lang trigj; soo bie 1 200 Joa. De Staut Halle es ojjefäa 200 Kilomeeta (120 Miel) auf von Berlin un es em Siedwasten von doa. Halle es eent von de wichtichste Städa von de Protestanten. Miene Sesta Käthe es een Joa jinja aus ekj. Miene Pape wia een Soldot un miene Mame eene Sinjarin.

Von miene Pape hab ekj daut jeorwen, daut mie de Ojjerajchtichkjeit sea jäajenaun es. Aus hee ieescht nich mea Soldot wia, jinkj hee sikj een Jeschaft aun. De mieeschte von siene Kunden wieren oam un am jaumad daut sea äwa dee. Un doawäajen kunnen dee bie sien Stua borjen. Wäajen hee sea friejäwrich wia, must hee boolt sien Stua toomoaken. Ekj haud doa sult von lieren, waut miene Pape beläwd, wäajen daut es schwanda, jäajen Ojjerajchtichkjeit to kjamfen, aus eena denkjt. Daut es uk nich leicht, eenen Jugentlichen doavon auftohoolen, wan dee well doafäa kjamfen, waut dee fa jerajcht sitt.

Von Mame hab ekj daut häa, daut ekj daut sea jleich to sinjen, to daunzen un to molen. Ekj un miene Sesta Käthe jleichten daut beid sea. Ekj wia een sea mootjet Mejalkje. Un ekj un miene Sesta wieren sea schaftich bat daut Joa 1939.

Een Läwen soo aus een schlajchta Droom

Aus ekj ieescht ut de Schooljoaren wia, jinkj ekj no eene School toom daunzen lieren. Doa lieed ekj eenen Daunz, waut Ausdruckstanz heet, un dän Daunz haud Mary Wigman sikj utjedocht. Bie disen Daunz wiest eena derch daut, woo eena sikj bewäacht, waut eena feelt. Dan lota funk ekj noch aun to molen. En miene Jugentjoaren jinkj mie daut sea scheen. Ekj lieed väl un beläwd väl scheenet. Oba dan aune 1939 funk de Tweeda Weltkjrich aun un aune 1941 storf miene Pape aun de Krankheit Tuberkulosis.

Kjrich es soo aus een schlajchta Droom. Aus de Kjrich aunfunk, wia ekj noch mau 17 Joa. Dan späad sikj mie daut aul soo, aus wan aules oppe Welt derchenaunda wia. Klompes Menschen, gaunz jeweenelje Menschen, leeten sikj von de Nazis äare Iedee metrieten. Von dan aun jeef daut Oamoot, Doot un Städa worden vebomt. Mau rajcht ons Hus wia von eene Bomm gaunz twei. En disen Tweeden Weltkjrich storf väl von ons Frintschoft.

Aus de Kjrich aune 1945 to Enj jinkj, wonden ekj un miene Mame un Käthe noch en Halle. Ekj wia befriet un wie hauden een Mejalkje. Wie worden en onse Ehe nich fein foadich un doawäajen jinj wie uteneen. Dan must ekj fa mie un ons Mejalkje selfst sorjen. Dan muak ekj mien Läwen met daunzen un molen.

No dän Kjrich wort Dietschlaunt en vea Bieta jedeelt. De Staut Halle jehieed dan to daut Poat, wua de Sowjetunion äwa rejieed. Wie musten ons nu ieescht mol doatoo wanen, daut et kommunistisch wia. Dan aune 1949 rejieed äwa dit Poat von Dietschlaunt dan de Deutsche Demokratische Republik (DDR). Daut es uk aus Oost-Dietschlaunt bekaunt.

Aus de Kommunisten rejieeden

En dee Tiet wort miene Mame dan krank un ekj must fa dee sorjen. Ekj funk dan aun, fa de Rejierunk en eene Offiz to schaufen. Een Stootje lota lieed ekj dan eene Grupp junge Menschen kjanen, waut doa wullen bekauntmoaken, woo ojjerajcht daut enne Rejierunk toojinkj. Toom Biespel kunn eena von de Junges nich no de Uniwersität gonen, wäajen siene Pape een Nazi wia. Ekj kjand disen Jung goot, wäajen wie foaken toop met Musikj to doonen hauden. Ekj docht doaräwa no: “Wuarom must hee doarunja lieden, waut siene Pape deed?” Ekj haud emma mea met dise Grupp to doonen un ekj jinkj mau rajcht met dee toop oppe Gaussen toom lud bekauntmoaken, waut wie äwa de Rejierunk dochten. Eemol deed ekj mau rajcht bie daut Jerechtshus aune Trap Bläda aunbaken, waut jäajen de Rejierunk räd.

Ekj schauft fa een Kommitee, waut en dise Jäajent fa Fräd strieden deed un doa must ekj eenjemol soone Breew schriewen, wua ekj späad, daut et nich rajcht wia. Opp eene Sauz wull daut Kommitee wäajen polietische Sachen eenen elren Maun en Wast-Dietschlaunt kommunistische Iedeeen schekjen. Daut wia doatoo, daut de Poliezen am sullen opp Vedocht kjrieen. Daut wia mie soo jäajenaun un daut muak mie soo doll, daut ekj de Breew en miene Offiz vestuak un soo worden dee kjeenmol wajchjeschekjt.

“De domste von hia bennen” jeef mie Moot

En Juni 1951 kjeemen twee Mana en miene Offiz nenn un säden to mie: “Du best nu faust.” Dee stopten mie en daut Jefenkjnis, waut Roter Ochse heeten deed. Een Joa lota wort ekj aus soone veuadeelt, waut jäajen de Rejierunk schaufen deed. Eena von de Grupp, wua ekj ea met toop wia, haud mie bie de jeheeme Poliezen vekloacht. Hee haud daut aunjemalt, daut ekj haud Bläda aun daut Jerechtshus aunjebakt. Bie daut Jerecht leeten dee mie nuscht sajen un veuadeelden mie fa sas Joa. En dise Tiet wort ekj dan krank un dan deeden dee mie en daut Hospitol nenn von daut Jefenkjnis. Doa brochten dee mie dan en eene Stow nenn, wua noch 40 aundre Frues wieren. Ekj kunn seenen, woo truarich dise Frues wieren un daut jeef mie groote Angst. Ekj rand no de Däa un däwad doa met miene Fusten naun.

Dan fruach de Woaka mie: “Waut west du?”

Ekj schrieech: “Ekj well hia rut! Ekj well hia bloos rut, krakjt endoont aus ekj dan mott auleen en eene Stow sennen.” Daut es kloa, daut hee mie nich leet. Dan sach ekj eene Fru, waut gaunz aundasch sach aus de aundre. Ar sach soo ruich un jeloten. Dan sad ekj mie dicht bie ar dol.

Ekj wia sea vewundat, aus see to mie säd: “Pauss opp, wan du die dicht bie mie dolsatst. Ekj sie de domste von hia bennen, wäajen ekj eent von Jehova siene Zeijen sie.”

Ekj wist daut dan nich, daut de DDR Jehova siene Zeijen aus soone talden, waut jäajen de Rejierunk schauften. Oba dan foll mie bie, daut doa emma twee Bibelforscha (soo nanden se Jehova siene Zeijen don) no miene Pape kjeemen, aus ekj noch kjlien wia. Hee säd mol: “De Bibelforscha sent rajcht.”

Ekj must fa Freid roaren, wäajen ekj dise feine Fru kjanen lieren kunn. Äa Nomen wia Berta Brüggemeier. Ekj fruach, aus see mie kunn von Jehova vetalen. Ekj un Berta wieren väl toop un vetalden ons väl von de Bibel. Dan wort ekj en, daut Jehova de woara Gott es, een Gott von Leew, von Jerajchtichkjeit un Fräd. Hee woat aul daut, waut de schlajchte Menschen jedonen haben, wada oppfiksen. Psalm 37:10-11 (PB) sajcht: “Daut woat nich mea lang dieren, dan woaren de gottloose nich mea sennen, . . . oba de deemootje woaren daut Launt oawen, un sikj to de groote Fräd freien.”

Ekj wort friejeloten un brocht mie fuat nom Wasten

Aune 1956 kjeem ekj rut. Ekj wia dan mea aus fief Joa enjestopt jewast. Fief Doag lota brocht ekj mie dan fuat no Wast-Dietschlaunt. Ekj haud dan aul twee Mejalen, Hannelore un Sabine, un dee neem ekj met. Ekj un mien Maun leeten ons dan scheeden un ekj socht mie wada Jehova siene Zeijen opp. Aus ekj dan de Bibel studieed, wort ekj en, daut ekj eenjet en mien Läwen endren must toom Jehova schaftich moaken. Daut deed ekj dan un leet mie aune 1958 deepen.

Lota befried ekj mie dan met Klaus Menne un dee wia eent von Jehova siene Zeijen. Wie hauden eene schaftje Ehe un wie beid toop hauden noch twee Kjinja, Benjamin un Tabea. Klaus storf 20 Joa trigj en een Ekjsident. Von dan aun sie ekj eene Wätfru. Fa mie es daut een groota Troost to weeten, daut de Doodes woaren oppstonen. Dee woaren dan em Paradies oppe Ieed läwen (Lukas 23:43; Aposteljeschicht 24:15). Ekj frei mie uk, daut aul miene vea Kjinja Jehova deenen.

Derch mien Studium es mie eent sea kloa jeworden. Bloos Jehova kaun de Ojjerajchtichkjeit oppriemen. Jehova weet, waut wie beläft haben, woo onse Loag es uk aundre Eenselheiten, wua Menschen nich omweeten. Daut to weeten, jeft mie nu aul ennaliche Fräd, wan daut en de Welt uk ojjerajcht toojeit ooda wan eena selfst waut ojjerajchtet beläft. En Liera 5:7 (PB) sajcht daut: “Wan du sitst daut de oame em Launt utjenuzt woaren, un daut see nich to äa rajcht komen, dan lot die daut nich wundren, wiels een Aunjestalda paust opp äwa dän näakjsten, un eena, waut noch hecha steit, es äwa beid.” Met dis “eena” es ons Schepfa jemeent. En Hebräa 4:13 (PB) sajcht daut noch: “Aules licht gaunz frie un opjedakjt ver siene Uagen, un wie motten ons ver am veauntwuaten.”

Mien Läwen von meist 90 Joa

Noch mol froagen se mie, woo daut bie de Nazi-Rejierunk un bie de kommunistische Rejierunk wia. Bie de beid Rejierungen wia daut nich leicht. Krakjt soo aus uk bie aule aundre Rejierungen wia hia dietlich to seenen, daut een Mensch sikj nich selfst rejieren kaun. De Schreft sajcht gaunz kloa: “Wan eena äwa dän aundren rejieet”, dan litt eena Schoden (Liera 8:9, PB).

Aus ekj junk un onerfoaren wia, velangd ekj von de Rejierunk Jerajchtichkjeit. Nu weet ekj oba, daut bloos ons Schepfa daut doonen kaun. Hee woat daut schlajchte oppriemen un dan woat doa eene jerajchte Welt sennen. Hee haft sienen Sän, Jesus Christus, aunjestalt, daut hee woat Kjennich sennen äwa de Ieed. Un Jesus kjikjt dolla doano, waut aundre fäld, aus waut am selfst fäld. En de Schreft sajcht daut von am: “Du jefst aules rom om jerajcht sennen, un Ojjerajchtichkjeit kaust du nich lieden” (Hebräa 1:9, PB). Ekj sie Jehova soo dankboa, daut ekj disen jerajchten, feinen Kjennich kunn kjanen lieren. Ekj well fa emma en dän siene Rejierunk läwen.

[Bilt]

Met miene Mejales, Hannelore un Sabine, toop aus wie en Wast-Dietschlaunt aunkjeemen

[Bilt]

Ekj met mienen Sän, Benjamin, un siene Fru, Sandra, toop