Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

“Kumwail me Iei Ei Sounkadehde”

“Kumwail me Iei Ei Sounkadehde”

“Kumwail me iei ei sounkadehde.”​—AIS. 43:10.

1, 2. (a) Ia wehwehn en wia sounkadehde men? Dahme palien nuhs kan sohte padahkihong aramas akan? (b) Dahme kahrehda Siohwa sohte ketin koapworopworki palien nuhs kan?

 IA WEHWEHN en wia sounkadehde men? Ehu dikseneri kawehwehda me sounkadehde men iei “me kin kilang mwekid ehu oh ripohtki dahme wiawi.” Nan Palieir en Aperika, mie doaropwehn nuhs ehu me wiawihda dauliher sounpar 160 me adaneki Sounkadehde. Ahd wet uhdahn konehng pwehki kahrepen doaropwehn nuhs kan ar wiawihda iei en ripohtki ni pwung dahme kin wiewiawi. Me tepin wiahda doaropwehn nuhs wet inoukihda me doaropwehn nuhso pahn kin ripohtkihte dahme mehlel.

2 E kansensuwed me palien nuhs kan sohte kin ripohtki ni pwung mwekid tohto me wiawi. E sohte kin ripohtki dahme mehlel duwen Koht oh dahme e ketin wiadahr. Ahpw Siohwa, Kaun wasa lapalahpie, sohte kin ketin koapworopworki palien nuhs kan. Koht mahsanihong soukohp Esekiel en lohkihda: “Wehi kan ahpw pahn esehla me ngehi, KAUN-O.” (Esek. 39:7) Siohwa ketin sapwellimaniki mpen Sounkadehde welirar me kin lohkihong aramas akan nan sampah pwon duwen ih. Karis en Sounkadehde pwukat kin padahkihong meteikan dahme Koht ketin wiadahr ong aramas akan mahsie oh dahme e ketin wiewia met. Re pil kin padahngki duwen soahng kaselel kan me e ketin inoukihda en wia ahnsou kohkohdo. Nan Aiseia 43:10, Siohwa ketin mahsanih: “Kumwail me iei ei sounkadehde; I pilkumwaildahr nin duwen ei ladu men.” Ni atail kin wiakihla doadoahk en kalohk me iei doadoahk me keieu kesempwal nan atail mour, kitail kin kadehdehda me kitail uhdahn Sounkadehdehn Siohwa kan.

3, 4. (a) Iahd me Tohnsukuhl kan en Paipel tepida adaneki Sounkadehdehn Siohwa kan? Ia arail pepehm ong mwar kapw wet? (Menlau kilang tepin kilel.) (b) Peidek dah kan me kitail pahn koasoiapene met?

3 Mwaren Siohwa pahn mihmi kohkohlahte pwehki ih me “Nanmwarki poatopoat.” Pein ih pil ketin mahsanih: “Ih mwarei en met kohkohlahte; ih me dih koaros pahn kin kamwarehkin ie kohkohlahte.” (1 Tim. 1:17; Eks. 3:15; Pil kilang Eklesiasdes 2:16) En weuwa mwaren Siohwa iei kapai laud ehu me kitail kak ahneki. Nan pahr 1931, Tohnsukuhl kan en Paipel uhdahn perenkihda arail tepida doadoahngki ahd wet Sounkadehdehn Siohwa kan. Me tohto rehrail ntingihda kisinlikou kan pwehn kasalehda arail kalahnganki wekidekla wet. Ehu mwomwohdiso nan Canada ntingihedi me mwar kapw wet kahrehiong irail en koasoanehdi teng ren mour ni ahl ehu me kin wahdo kaping ong Siohwa.

4 Ia duwen omw kak kasalehda me e wia kapai ehu ong uhk en adaneki Sounkadehdehn Siohwa? Pil ehu, ke kak kawehwehda dahme kahrehda Siohwa ketin kamwarenki kitail sapwellime Sounkadehde kan, duwen me kitail wadek nan pwuhken Aiseia?

SAPWELLIMEN KOHT SOUNKADEHDE KAN MAHS

5, 6. (a) Ia duwen pahpa nohno kan nan Israel ar kin kadehdehda duwen Siohwa? (b) Dahme pahpa nohno kan nan Israel pil anahne wia? Dahme kahrehda pahpa nohno kan rahnwet anahne wia duwehte?

5 Siohwa ketin pilada wehin Israel en wia sapwellime sounkadehde kan. Emenemen mehn Israel ko pwukoahki kadehdehda duwen ih. (Ais. 43:10) Karasepe, pahpa nohno kan wia kadehde sang ni arail padahkihong neirail seri kan dahme Koht ketin wiadahr mahs. Siohwa ketin kaweidki pahpa nohno kan ren padahkihong neirail seri kan duwen Pahsohpao. E ketin mahsanihong irail: “Ni noumwail seri kan ar pahn idek rehmwail, ‘Ia wehwehn tiahk wet?’ Kumwail pahn sapeng, nda, ‘Met atail meirong en Pahsohpa ong KAUN-O, pwehki eh ketin douluhlsang imwen mehn Israel kan nan Isip ahnsou me e ketin kalokehki mehla mehn Isip ko, e ahpw ketin kupwureikitailla.’” (Eks. 12:26, 27) Pahpa nohno ko ahnsowo kawehwehda me Parao sohte men mweidala mehn Israel kan en kohla nan sapwtehn pwehn kaudokiong Siohwa. Parao nda: “Ihs KAUN-O menen, pwe I en dukiong oh mweidohng Israel en kohkohweisang rehi?” (Eks. 5:2) Pahpa nohno ko padahkihong neirail seri kan ia duwen Siohwa eh ketin sapengala ahn Parao peidek ko oh ia duwen Siohwa eh ketin kasalehiong koaros me iei Ih me Wasa Lapalahpie. E ketin kalokehki mehn Isip ko kalokolok eisek ko oh kapitala mehn Israel kan sang sounpei en Isip ko nan Sehd Weitahta. Mehn Israel ko kilang me Siohwa iei me Koht mehlel oh me e kin ahnsou koaros ketin kapwaiada dahme e ketin inoukihda.

6 Mehn Israel ko pehm me e wia kapai ehu en wia sounkadehdehn Siohwa. Re padahkihong neirail seri kan oh pil lidu kan koaros me mi ni imwarail kan duwen soahng kaselel kan me Siohwa ketin wiadahr. Mehn Israel ko pil ese me arail wiewia kan anahne mwakelekel de sarawi. Siohwa ketin mahsanih: “Kumwail en sarawihla, pwe ngehi, KAUN-O, amwail Koht, me sarawi.” Pahpa nohno kan nan Israel anahne kaiahnehda neirail seri kan pwe ren sarawihla, de mour pahrekiong sapwellimen Siohwa koasoandi kan. (Lip. 19:2; Deud. 6:6, 7) Pahpa nohno kan rahnwet anahne wia duwehte. Re anahne kaiahne neirail seri kan en mour ni ahl ehu me kin wahdo kaping ong mwaren Koht.​—Wadek Lepin Padahk 1:8; Episos 6:4.

7. (a) Ni mehn Israel kan ar kin peikiong Siohwa, ia duwen wehi teikan ar mwekidki? (b) Pwukoa dahieu me koaros me weliwelian Siohwa ahneki?

7 Koht ketin kapaiada mehn Israel kan ni arail kin peikiong ih. Met kahrehiong wehi kan me kapilirailpene en kak kilang me Siohwa kin ketin pere sapwellime aramas akan. (Deud. 28:10) Ahpw e kansensuwed me pali laud en ahnsou nan poadopoad en mehn Israel ko, re sohte kin peikiong Siohwa. Re kin kaudokiong dikedik kan, koht kan en Kenan. Duwehte koht ko, mehn Israel kan wiahla aramas lemei kei. Re kin meirongkihla pein neirail seri kan oh wia kauwe me semwehmwe kan. Arail mehn kahlemeng suwed kin padahkihong kitail mehn kasukuhl kesempwal ehu. Kitail anahne kahlemengih Siohwa oh wia aramas sarawi kei pwehki kitail kin weliwelian ih, me Keieu Sarawi.

“TEHK MWAHU IRAIR KAPW ME I PAHN WIAHDA”

8. Dahme Siohwa ketin mahsanihong Aiseia en wia? Ia duwen Aiseia eh mwekidki met?

8 Siohwa ketin doadoahngki Aiseia en katamanki mehn Israel ko me E pahn ketin kasohrehla Serusalem arail kahnimwo, oh mweidohng sapwellime aramas akan ren kalipilipala. Siohwa ketin kohpada me e pahn ketin wiahda “irair kapw” oh kapitala sapwellime aramas akan ni ahl kapwuriamwei ehu sang arail wie sensel. (Ais. 43:19) Siohwa ketin mwahngih me mehn Israel ko sohte pahn koluhla, ahpw mendahki met, e ketin mahsanihong Aiseia en katakatamankihongete irail. Pali laud en irelaud ehu lel irelaud weneu en pwuhken Aiseia kin koasoia duwen ohlahn Serusalem. Aiseia men ese ia uwen werei mehn Israel ko ar pahn pousehlahte sapeikiong Siohwa. Koht ketin sapengki: “Kahnimw kan lao pahn ohla oh sohla towe—lao ihmw kan pahn tehnla—lao sahpwo pahn wiahla sapwtehn ehu.”​—Wadek Aiseia 6:8-11.

9. (a) Iahd me kokohp en Aiseia me pid Serusalem pweida? (b) Mehn kataman dahieu me kitail anahne tetehk rahnwet?

9 Erein sounpar 46 de daulih, Aiseia katamankihong mehn Israel ko duwen ohlahn Serusalem eh pahn wiawi. E tepida wia met ni kaimwiseklahn sounpar me Nanmwarki Usaia kaunda, nan pahr 778 mwohn Krais. E pousehlahte wia met lao mpen pahr 732 mwohn Krais, erein kaundahn Nanmwarki Esekaia. Mwurin mwo, Siohwa ketin pousehlahte katakatamanki sapwellime aramas akan lao lel pahr 607 mwohn Krais, ahnsou me Serusalem ohla. Eri mehn Israel ko alehier mehn kataman pwukat duwen dahme pahn wiawi sounpar tohto mwoweo. Rahnwet, Siohwa ketin doadoahngki sapwellime aramas akan en padahkihong meteikan dahme pahn wiawi ahnsou kohkohdo. Erein sounpar tohto, Kahn Iroir kin padapadahkihong aramas akan me ahnsou keren Sehdan sohla pahn kaunda sampah ahpw Krais me pahn uhd ketin kaunda sampah.​—Kaud. 20:1-3, 6.

10, 11. Ia duwen mehn Israel kan nan Papilon ar kilang pweidahn kokohp en Aiseia?

10 Ekei mehn Suhs ko pitsang ohlahn Serusalem. Re peikiong sapwellimen Siohwa kaweid en mweidohng mehn Papilon ko en kalowehiraildi oh kalipirailla Papilon. (Ser. 27:11, 12) Sounpar 70 mwurin mwo, ekei irail kilang pweidahn ehu kokohp ko me Aiseia wiahda me nda: “KAUN-O, omw Sounkomour, Koht sarawien Israel, ketin mahsanih, ‘Pwe en kapituhkala, Israel, I pahn kadaralahng Papilon karis ehu; I pahn kauwehla wenihmwen kahnimwo.’”​—Ais. 43:14.

11 Siohwa ketin kapwaiada kokohp wet ni ahl kapwuriamwei ehu. Ehu ni pwong en October pahr 539 mwohn Krais, nanmwarki en Papilon oh nah lapalap ako wie kamakamadipwih arail koht ko. Re kin doadoahngki kep kan me re pirapahsang nan tehnpas sarawi en Serusalem. Ahpw nipwongohte, Nanmwarki Sairus oh nah karis en sounpei ko pedolong oh kalowehdi Papilon. Nan pahr 538 de 537 mwohn Krais, Sairus padahkihong mehn Suhs ko ren pwurala Serusalem oh pwurehng kauwada sapwellimen Koht tehnpas sarawio. Erein arail seiseiloakla mwo, Siohwa ketin tehk mwahu me re sohte lelohng keper. Soahng pwukat koaros wiawi nin duwen me Aiseia kohpada. Ni sapwellimen Koht aramas ako ar kilang tehnpas sarawi en Serusalem pwurehng wiawihda, irail uhdahn kilang duwen mehlelpen Siohwa eh wia Koht mehlel oh me e kin ahnsou koaros ketin kapwaiada sapwellime inou kan. Koht ketin mahsanihki mehn Suhs ko me sapahllahng Serusalem “irail nei aramas akan me I wiadahr ong ni kalinganpen mwarei, re pahn kin kokouliong ie oh kapikapinga ie.”​—Ais. 43:21; 44:26-28.

12, 13. (a) Ihs me iang mehn Israel ko pwurehng kauwada tehnpas sarawio? (b) Pai kaselel dahieu me sihpw teikan ahneki, oh dahme kitail kak kasikasik?

12 Ahnsou me mehn Israel ko pwurala pwehn pwurehng kauwada tehnpas sarawio, mehn liki kid kid kei iangala irail kaudokiong Siohwa. Mwuhr, mehn liki tohto pil iangala irail. (Esra 2:58, 64, 65; Est. 8:17) Rahnwet, Kristian keidi kan iei me wiahda “Israel en Koht,” oh pokon kalaimwun en sihpw teikan iangalahr irail kaudokiong Siohwa. (Kal. 6:16, NW; Kaud. 7:9, 10; Sohn 10:16) E wia pai kaselel ehu ong irail me keidi kan oh sihpw teikan en adaneki Sounkadehdehn Siohwa kan.

13 Nan sampah kapw, pokon kalaimwuno pahn ahneki ahnsou mwahu en padahkihong me iasada kan ia mwomwen mour en Sounkadehdehn Siohwa kan ni imwin rahn akan en ahn Sehdan koasoandi. Pwehn ahneki pwais kaselel wet ni ahnsou kohkohdo, kitail anahne wiahte aramas sarawi kei. Mendahki kitail kin uhdahn nantihong en mour pahrekiong sapwellimen Siohwa koasoandi kan, kitail kin sapwungala rahn koaros. Eri rahn koaros kitail anahne peki sapwellimen Siohwa mahk. Ma kitail wiahte aramas sarawi kei, kitail kin kasalehda me kitail kalahnganki Siohwa eh ketin mweidohng kitail en weliwelian ih.​—Wadek 1 Sohn 1:8, 9.

IA WEHWEHN MWAREN KOHT?

14. Ia wehwehn mwar wet Siohwa?

14 Pwehn wehwehkihla mwahu pai kaselel me kitail ahneki en weuwa mwaren Siohwa, kitail anahne ese ia wehwehn mwareo. Mwaren Siohwa kohsang lepin lokaiahn Ipru me kak wehwehki “en wiahla” oh e kasalehda wiewia ehu. Eri e sansal me mwaren Koht wehwehki “E Kahrehiong en Wiahla.” Siohwa ketin pilada en doadoahngki mwar wet pwehn sewese kitail wehwehki ihs ih. Iei ih me ketin kapikada mehkoaros. Pil ehu, ni Siohwa eh kin ketin mahsanih me e pahn ketin wia mehkot, sohte me kak kauhdi ih, pil kaidehn Sehdan.

15. Dahme kitail kak sukuhlki sang dahme Siohwa ketin mahsanihong Moses me pid mwareo? (Menlau kilang koakon me oaralap “ Siohwa—Wehwehn Mwar Wet Inenen Laud.”)

15 Siohwa ketin kalaudehla eh kawehwehiong Moses wehwehn mwareo. Ni Siohwa eh ketin poaronehla Moses pwehn kapitala sapwellime aramas ako sang Isip, e ketin mahsanihong: “I Pahn Wiahla Dahme I Pilada en Wiahla.” Siohwa pil mahsanih: “Iet me ke pahn padahkihong mehn Israel kan, ‘I Pahn Wiahla me ketin kadariehdo ong kumwail.’” (Eks. 3:14NW) Eri Siohwa pahn ketin wiahla sohte lipilipil dahme anahn pwehn kapwaiada kupwure. Ong mehn Israel ko, Siohwa kin ketin wiahda soahng koaros me anahn pwehn wiahla Soundoar, Sounpereper, Sounkaweid, oh Sounketikihda soahng koaros me re anahne.

IA DUWEN ATAIL EN KASALEHDA KALAHNGAN

16, 17. (a) Ia duwen atail kak kasalehda atail kalahnganki atail pai kaselel en weuwa mwaren Koht? (b) Dahme kitail pahn koasoiapene nan iren onop en mwuhr?

16 Rahnwet, Siohwa sohte ketin wekila. Mwareo katamankihong kitail me e pahn ketin wiahla soahng koaros me anahn pwehn ketin apwalih sapwellime aramas akan. Karasepe, e ketikihong kitail soahng koaros me kitail anahne pwehn momour ehuehu rahn oh pil kolokol atail pwoson en kehlail. Mwaren Siohwa pil padahkihong kitail mehkot tohrohr duwen ih. Dahieu mwo? E kak ketin kahrehiong sapwellime kapikipik kan ren wiahla dahme anahn ong ih pwe en ketin kapwaiada kupwure. Karasepe, e kin ketin doadoahngki sapwellime Sounkadehde kan pwehn wia sapwellime doadoahk. Atail ese met pahn kamwakid kitail en mour ni ahl ehu me warohng mwareo. Kåre sang Norway, me wia Sounkadehdehn Siohwa ngoang men sounparehr 70, nda: “I pehm me e wia pwais kaselel ehu en papah Siohwa, Nanmwarki poatopoat, oh en wia kisehn irail kan me kin weuwa mware sarawi. E kin ahnsou koaros wia pwais kaselel ehu en kawehwehda padahk mehlel en Paipel oh kilang pohn mesen aramas akan perenda ni arail wehwehkihda. Karasepe, I kin uhdahn peren ni ei padahkihong irail ia duwen sapwellimen Krais meirongo eh kin kadoadoahk oh ia duwen arail kak ahneki mour soutuk nan sampah kapw meleilei oh pwung ehu pwehki meirong wet.”

17 Ekei wasa nan sampah, e kin apwal en diar aramas me men esehla duwen Siohwa. Ahpw duwehte Kåre, kitail kin uhdahn peren ni atail diarada emen me kin men sukuhlki duwen mwaren Siohwa. Ahpw ia duwen atail kak wia Sounkadehdehn Siohwa kan oh ni ahnsowohte pil wia sounkadehdehn Sises? Kitail pahn koasoiapene met nan iren onop en mwuhr.