Ir al contenido

Ir al índice

12 YACHAQANA

“¿Ruwanmanchu Diosqa mana cheqan kajta?”

“¿Ruwanmanchu Diosqa mana cheqan kajta?”

1. Imapis mana cheqan kajman jinachu ruwakojtin, ¿imaynataj sientekunchej?

 WAKIN kutisqa kayta uyarinchej: Uj paya viudamanta jallchʼakusqan qolqesitunta engañaspa suwarpanku. Uj wawitata tatasnin mana khuyarikuspa saqerparinku. Uj runata mana juchayojllata carcelman wisqʼaykunku. Chaykunata uyarispa maytachá rabiakunchej. Imajtinchus runasqa cheqan kajta, mana cheqan kajta sutʼita reparanapaj ruwasqa kanchej. Chayrayku imapis mana cheqan kajman jinachu ruwakojtenqa, mayta phiñakunchej. Munanchejtaj mana juchayojqa yanapasqa kananta, juchayojtaj castigasqa kananta. Mana ajina kajtintaj ichá tapukunchej: “¿Dios qhawamushanmanchu? ¿Imaraykú mana imatapis ruwanchuri?”, nispa.

2. ¿Imatá Habacuc Diosman nerqa? Diosrí, ¿phiñakorqachu?

2 Diosta tukuy sonqo sirvejkunamanta wakenqa ajinallatataj tapukorqanku. Paykunamanta ujqa profeta Habacuc karqa, payqa Diosman nerqa: “¿Imaraykutaj rikuchiwanki chay chhika sajra imastari? ¿Imaraykutaj runasta ñakʼarichisqankuta qhawakullankiri? ¿Imajtín rikuchiwanki saqueosta, sajra ruwaykunatapis? ¿Imajtín chay chhika maqanakuykunas tiyan, chʼajwaspis?”, nispa (Habacuc 1:3). Habacuc chayta nisqanrayku Jehovaqa mana phiñakorqachu. Imaraykuchus Diosqa ruwawarqanchej imapis cheqan kajman jina ruwakunanta munananchejpaj. Chayrayku Jehová jina reparayta atinchej cheqan kajta, mana cheqan kajta ima.

Jehovaqa mana cheqan kajta chejnikun

3. ¿Imaynapí Jehová yachan mana cheqan ruwaykuna jallpʼantinpi kasqanta?

3 Jehovaqa runas mana cheqan kajta ruwasqankuta qhawamushan. Bibliaqa Noej tiemponmanta parlaspa nin: “Jehová Diosqa rikorqa, runaspa sajra ruwasqasninkoqa jallpʼapi may jinapuni kasqanta, sonqonkupi yuyasqankupis tukuy tiempo sajrallapuni kasqanta”, nispa (Génesis 6:5). Kay versiculomanta astawan yachakuna. Noqanchejqa yachanchej imapis mana cheqan kajman jinachu ruwakusqanta wajkuna willawasqanchejrayku chayri noqanchejta mana cheqan kajman jinachu juzgawasqanchejrayku. Chaywanpis Jehovaqa tukuy imata qhawamushan, yachantaj jallpʼantinpi imaschus mana cheqan kajman jinachu ruwakushasqanta. Payqa runaj sonqonta sumajta qhawaykun, sonqonpi imatachus yuyasqantapis allinta yachan (Jeremías 17:10).

4, 5. 1) ¿Pikunamantataj Jehová llakikun? 2) ¿Imataj Jehová kikinwan karqa?

4 Jehovaqa imapis mana cheqan kajman jinachu ruwakojtin mana qhawakullanchu. Payqa ñakʼarejkunamanta llakikun. Jehovaqa mayta llakikorqa ñaupa tiempopi llajtanta “enemigosninku sinchʼita ñakʼarichejtinku, waqachejtinku ima” (Jueces 2:18). Wakin runasqa mana justicia ruwakusqanta sapa kuti rikuspa, chayman yachakapunku. Chayrayku niña ñakʼarejkunamanta llakikunkuchu. Jehovawantajrí mana jinachu. Payqa 6 mil watasta jinaña kay jallpʼapi mana cheqan kaj ruwakusqanta qhawamushan, jinapis chay ruwaykunataqa chejnikullanpuni. Payqa chejnikun “llullakoj simita, mana juchayoj runata wañuchej makista”, “sapa parlarispa llullakoj testigota” ima (Proverbios 6:16-19).

5 Jehovaqa mana cheqan kajta mayta chejnikun, chayrayku Israelmanta kamachejkunaman profeta Miqueasnejta nerqa: “¿Manachu imachus cheqan kasqanta yachanaykichej karqa?”, nispa. Chantá Jehovaqa imastachus atiyninkumanta valekuspa ruwasqankuta sutʼinchaytawan, kayta nerqa: “Chaypacha paykunaqa qhaparikuspa Jehová Diosmanta yanapata mañakonqanku, paytaj mana uyarenqachu. Chaypacha uyanta paykunamanta pakaykonqa sajra imasta ruwasqankurayku”, nispa (Miqueas 3:1-4). Rikunchej jina Jehovaqa mana cheqan ruwaykunata maytapuni chejnikun. Imajtinchus pay kikin qhasillamanta tumpasqa karqa. Satanasqa may chhika watastaña Jehovaj ‘contranpi parlashan’ (Proverbios 27:11, sutʼinchaynin). Diosqa munasqa Wawanta sajra runata jina qhasillamanta wañuchisqankuta rikorqa. Wawanqa “mana ima juchatapis ruwarqachu” (1 Pedro 2:22; Isaías 53:9). Jehovaqa qhawamushan qhasillamanta ñakʼarichisqa kajkunata, paykunamantataj mayta llakikun.

6. ¿Imaynataj sientekunchej qhasillamanta ñakʼarichiwajtinchej?

6 Pitapis qhasillamanta ñakʼarichejtinku chayri qhasillamanta ñakʼarichiwajtinchej rabiakunchej. Chaytaj ajina Diosninchej rijchʼayninman jina ruwawasqanchejrayku. Payqa cheqan kajtapuni ruwan, mana cheqan kajtataj chejnikun (Génesis 1:27). Chanta, ¿imaraykutaj Jehová mana cheqan kaj ruwakunanta saqen?

Jehovamanta imatachus nikusqan

7. ¿Imatataj Satanás Jehovamanta nerqa?

7 ¿Imaraykutaj Jehová mana cheqan kaj ruwakunanta saqen? Chayta yachanapajqa Edén huertapi imatachus Jehovamanta nikusqanta yachananchej tiyan. Yachakorqanchej jina Ruwawajninchejqa kay jallpʼata, chaypi kausakojkunata ima kamachinanpaj derechoyoj (Salmo 24:1; Apocalipsis 4:11). Jehová runasta ruwasqanmanta pisi tiemponman, uj sajra ángel paymanta llullasta parlarqa, mana allin kamachejchu kasqantataj nerqa. ¿Imaynataj chay karqa? Jehovaqa Adanman kamacherqa Edén huertapi kaj uj sachʼaj poqoyninta ama mikhunanta. Chayta mikhojtintaj ‘wañunan’ karqa (Génesis 2:17). Diospa kamachisqanqa Adanwan Evawan kasukuyta atinankupaj jinalla karqa. Satanastajrí Evaman nerqa Jehová allin imasmanta jarkʼashasqanta. Chayrayku llullakuspa nerqa: “Mana wañunkichejchu. Diosqa yachan chay sachʼaj poqoyninta mikhojtiykichej, chay pʼunchaypacha sumaj yachayniyojman tukunaykichejta. Yachallantaj pay jina kanaykichejta, imachus allin, imatajchus mana allin kasqantapis yachanaykichejta”, nispa (Génesis 3:1-5).

8. 1) ¿Imatataj Satanás Evaman creechiyta munarqa? 2) ¿Imatataj Satanás nerqa Jehová imaynatachus kamachisqanmanta?

8 Satanasqa imatachus nisqanwan Evata creechiyta munarqa Jehovaqa allin imasta paymanta pakashasqanta, llullakushasqantataj. Chayta nispaqa Satanás Evata yuyachisharqa Dios sajra kasqanta. Chantapis Jehovata pisipaj qhawachisharqa, Jehová mana allin kamachejchu kasqantataj nisharqa. Satanasqa mana nerqachu: “Diosqa mana tukuy imata kamachejchu”, nispa. Astawanpis pay nerqa Diosqa tukuy imata kamachinanpaj mana derechoyojchu kasqanta, nitaj payta kasukunachu kasqanta. Chantapis nillarqataj mana cheqan kajman jinachu kamachishasqanta, nitaj kamachiyninpi kajkunaj allinninkutachu maskʼasqanta.

9. 1) Adanwan Evawan mana kasukusqankurayku, ¿imataj karqa? Chayrayku, ¿ima tapuykunataj rikhurerqa? 2) ¿Imaraykutaj Jehová contranpi oqharikojkunata mana chinkacherqachu?

9 Adanwan Evawanqa Jehovata mana kasuspa mana mikhunankuchu karqa chay sachʼamanta mikhuykorqanku. Chayrayku Dios nisqanman jina wañunanku karqa. Satanás llullakusqanrayku kay tapuykuna rikhurin, ¿Jehová runasta kamachinanpaj derechoyojchu chayri runaspurallachu kamachinakunanku tiyan? ¿Sumajtachu Jehová kamachishan? Jehovaqa may atiyniyoj, atinman karqa Adantawan, Evatawan, Satanastawan chay rato chinkachiyta contranpi oqharikusqankurayku. Chaywanpis Satanasqa mana nisharqachu Diosqa mana atiyniyojchu kasqanta. Astawanpis pay nerqa Dios mana allintachu kamachishasqanta. Sichus Jehová Adanta, Evata, Satanasta chay rato chinkachinman karqa chayqa, mana rikuchinmanchu karqa allin kamachej kasqanta. Astawanpis Satanaspa nisqan cheqaman rijchʼakunman karqa. Runas paykunapuralla kamachinakuyta atisqankutachus manachus rikuchikunanpajqa, tiempo pasanan karqa.

10. ¿Imatataj Biblia nin runaj kamachiyninmanta?

10 Tiempo pasasqanman jina, runasqa imaymanamanta kamachinakunku, wakin suyuspeqa uj runalla kamachin, wakin suyupitaj runas kamachejninkuta ajllanku, waj suyuspitaj waj jinasmanta ruwanku. Bibliaqa paykunamanta nin: “Runaqa tukuy tiempo runa masinta chakisnin uraman churan, chaytaj runallata ñakʼarichin”, nispa (Eclesiastés 8:9). Chayraykuchá profeta Jeremiaspis nerqa: “Jehová Diosníy, noqaqa allinta yachani runaqa kausayninmanta mana dueñochu kasqanta. Runaqa mana nillaytapis atinchu imatachus kausayninpi ruwananta”, nispa (Jeremías 10:23).

11. ¿Imaraykutaj Dios saqerqa runaspuralla kamachinakunankuta?

11 Jehovaqa qallariymantapacha yacharqa runaspuralla kamachinakojtin sufrinankuta. Chayta yachaspa, ¿imaraykutaj saqerqa runaspuralla kamachinakunankuta? Chaypaj kay kikinchaypi piensarina. Wawayki onqosqa kashan, mana wañunanpajtaj operachikunan tiyan. Qanqa yachanki wawayki operachikojtin nanaywan kananta, chaytaj qanta mayta llakichisunki. Chantapis yachallankitaj wawayki operachikojtin onqoyninmanta sanoyapunanta. Ajinallataj Diospa ruwasqanwanpis. Payqa runas sufrinankuta yachaspapis saqerqa purajmanta kamachinakunankuta (Génesis 3:16-19). Diosqa yachallarqataj runas wiñaypaj allinta kausakunankupajqa, paykunapuni reparananku kasqanta runaj kamachiynenqa ñakʼariyllata apamusqanta. Ajinallamanta wiñaypaj sutʼi yachakonqa Jehovalla sumaj kamachej kasqan.

Runasmanta imatachus nikusqan

12. ¿Jehovallamantachu Satanás llulla imasta parlarqa?

12 Satanasqa Jehová kamachinanpaj mana derechoyojchu kasqanta, nitaj allin kamachejchu kasqanta nispaqa, mana Diosllamantachu, nitaj kamachiynillanmantachu llullasta parlasharqa, manachayqa Diosta sirvejkunamantapis llullasta parlasharqa, nisharqataj mana tukuy sonqochu Diosta sirvisqankuta. Satanasqa Jobmanta Jehovaman kayta nerqa: “¿Manachu qanllataj tukuy imamanta payta jarkʼanki? ¿Manachu qanllataj payta, familianta, tukuy imasnintapis perqawan jina muyuykuchispa jarkʼanki? Tukuy ima ruwasqanta bendecinki, uywasnintapis mirachinki. Kunanqa makiykita aysarispa tukuy kapusqanta qhechuy, rikunkitaj uyaykipi maldecisusqanta”, nispa (Job 1:10, 11).

13. 1) ¿Imatataj Jobmanta Satanás nerqa? 2) ¿Imatataj Satanás noqanchejmanta nillantaj?

13 Satanasqa Jobmanta nerqa Jehová jarkʼasqanraykulla payta sirvishasqanta. Chaywan nishallarqataj Jehová tukuy imata qosqanraykulla payta sirvishasqanta. Chantapis Satanasqa nerqa, Job tukuy kapuyninta pierdejtin Diosta maldecinanta. Satanasqa yacharqa Job “mana juchayoj, cheqan runa” kasqanta, ‘Diosta manchachikusqanta, sajra ruwaykunatataj chejnikusqanta’. a Jinapis Satanasqa Jobta Jehovaj contranpi oqharikunanpaj tanqarqa, yuyarqataj waj runastapis Diospa contranpi churayta atisqanta. Satanás nerqa, runasqa Dios allin imasta qosqanraykulla payta sirvisqankuta. Chayrayku payqa Jehovaman nerqa: “Runaqa [...] kausananraykoqa imatapis qonanpaj jinalla”, nispa (Job 1:8; 2:4).

14. ¿Imataj mana Satanás nisqanman jinachu karqa?

14 Tiempo pasasqanman jina, mana Satanás nisqanman jinachu karqa. Imajtinchus ashkha runasqa llakiypi rikukuspapis Job jina Jehovata tukuy sonqo sirvillarqankupuni. Paykunaqa Jehovata kusicherqanku. Ajinamanta Jehovaqa sutʼita rikuchin llakiypi rikukuspapis runasqa payta sirviyta atillasqankutapuni (Hebreos 11:4-38). Jehovata munakojkunaqa ni imarayku payta wasanchankuchu. Sinchʼi llakiypi rikukuspapis, aguantanankupaj Jehová kallpata qonanpi atienekunku (2 Corintios 4:7-10).

15. Jehová imaynatachus juzgasqanmanta, ¿imatá tapukusunman?

15 Jehovaqa kamachiyninmanta imatachus nikusqan sutʼinchakunanpaj tiempo pasananta saqerqa. Runas mana tukuy sonqochu Jehovata sirvisqankuta nikusqanpis sutʼinchakullantaj. Chaytaj rikuchin Jehovaqa cheqan kajtapuni ruwasqanta. Chantapis Bibliapi willawanchej imaynatachus Jehová ñaupa tiempopi runasta, nacionestapis juzgasqanta. Bibliaqa willallawanchejtaj aswan qhepamanpis Dios runasta juzgananta. ¿Imaraykutaj mana iskayrayanchejchu Jehová cheqan kajman jinapuni runasta juzgasqanmanta, cheqan kajman jinapunitaj juzgananmanta?

Jehovaqa cheqan kajtapuni ruwan

Jehovaqa ni jaykʼaj chinkachenqachu ‘cheqan runata juchayoj runatawan khuska’

16, 17. ¿Imaraykú runas mana cheqan kajman jinachu juzganku?

16 Bibliaqa Jehovamanta nin: “Tukuy ñankunasninpis cheqanpuni”, nispa (Deuteronomio 32:4). Ni pi nisunmanchu ñankunasninchejqa cheqan kasqanta, imajtinchus mana Jehová jinachu cheqan kajta sutʼita reparanchej. Abrahanmanta parlarina. Payqa Sodomamanta runas sajras kajtinkupis, Jehovamanta rogakorqa chay llajtata ama chinkachinanpaj. Chayrayku Jehovata nerqa: “¿Cheqan runataqa juchayoj runatawan khuskachu chinkachinki?”, nispa (Génesis 18:23-33). Jehovataj “mana” nispa kuticherqa. Jehovaqa Lotwan iskaynin warmi wawasninwan Zoar llajtaman chayajtinkuraj, Sodoma llajtaman “ninata, azufretawan parachimorqa” (Génesis 19:22-24). Jonastajrí Abrahanmanta nisqaqa uj jinata yuyarqa. Payqa Nínive llajtayojkunaman willarqa sajra imasta ruwasqankurayku chinkachisqa kanankuta. Chay willasqanrayku arrepientekojtinkutaj Jehovaqa ninivitasta perdonarqa. Jonastajrí ‘mayta phiñarikorqa’ (Jonás 3:10–4:1).

17 Jehovaqa cheqan kajtapuni ruwan. Chayrayku Abrahanman nerqa sajra runasta chinkachishaspaqa kʼacha runasta salvanantapuni. Jehovaqa Jonasman yachacherqa khuyakuyniyoj kasqanta. Payqa runas sajra ñanninkuta saqejtinku ‘perdonananpaj wakichisqa kashan’ (Salmo 86:5). Wakin runasqa waj runasta castiganku atiyniyoj kasqankuta rikuchinallankupaj. Yuyankutaj wajkunamanta khuyakojtinku mana respetachikusqankuta runas ninankuta. Jehová Diostajrí mana ajinachu. Payqa uj runa khuyakunapaj jina kajtin khuyakun (Isaías 55:7; Ezequiel 18:23).

18. Jehová khuyakoj Dios kaspapis, ¿imatataj mana ruwanchu?

18 Jehovaqa khuyakoj Dios kaspapis mana qhawakullanchu runas sajra imasta ruwasqankuta. Israelitas santosta yupaychajtinku jinata nerqa: “Kausasqaykiman jina juzgasqayki, tukuy millay imasta ruwasqaykimantataj cuentata mañasqayki. Qanta qhawarispaqa mana llakikusajchu, nitaj khuyakusqaykichu. Qanmanqa kausasqaykiman jina qopusqayki”, nispa (Ezequiel 7:3, 4). Jehovaqa sajra runas mana cambiajtinku, sajrata ruwasqankuman jina juzganqa. Payqa mana qhasillamantachu pitapis juzgan. “Sodoma llajtamanta, Gomorra llajtamantawan jatunmanta qhaparispa” quejakusqankuta uyarispa Jehová nerqa: “Chayrayku qhawarej uraykusaj, chay quejakusqanku jinapunichus manachus kasqanta yachanaypaj, millaytapunichus kausashanku manachus chayta yachanaypaj”, nispa (Génesis 18:20, 21). Jehovaqa mana runas jinachu juzgan. Payqa imaynapunichus kasqanta qhawaykurinraj. Chayrayku chayta ruwasqanmanta mayta agradecekunchej. Biblia nin: “Payqa atienekunapaj jina Dios, mana jaykʼajpis mana cheqan kajtaqa ruwanchu”, nispa (Deuteronomio 32:4).

Jehová cheqan kajta ruwananpi atienekuna

19. Biblia imallamantapis mana tukuy imatapunichu willawanchej chay, ¿imatá ruwasunman?

19 Bibliaqa mana sutʼinchanchu imaraykuchus, imaynatachus Jehová runasta ñaupa tiempopi juzgasqanta, nillataj sutʼinchanchu imaynatachus aswan qhepaman sapa uj runata juzgananta. Biblia imallamantapis mana tukuy imatapunichu willawanchej chayqa, profeta Miqueas jina ruwana, pay nerqa: “Salvawajniy Diosta pacienciawan suyakusaj”, nispa (Miqueas 7:7).

20, 21. ¿Imaraykutaj ninchej Jehová cheqan kajtapuni ruwananta?

20 Jehová tukuy imapi cheqan kajtapuni ruwananpi atienekuna. Runas mana cheqan kajman jinachu imata ruwajtinkupis, Jehová nin: “Noqamin vengakusaj, pagachikusajtaj”, nispa (Romanos 12:19). Diospi suyakusunchej chayqa, apóstol Pablo jina mana iskaychakuspa nisun: “Ruwanmanchu Diosqa mana cheqan kajta? ¡Ni imarayku!”, nispa (Romanos 9:14).

21 Kay “qhepa pʼunchaykunapeqa kausay may llakiy” kashan, ‘maytataj sajrayashan’ (2 Timoteo 3:1). Mana cheqan ruwaykuna, wajkunaj contranpi sajrata ruwasqanku ima runasta mayta ñakʼarichin (Eclesiastés 4:1). Jehovarí kikillanpuni. Payqa sajra ruwaykunata chejnikushallanpuni, chantapis ñakʼarichisqa kajkunamanta llakikun. Jehovata kasukullasunpuni, sumaj kamachejninchejta jinataj qhawasun chayqa, payqa kallpata qowasun Gobiernon mana cheqan ruwaykunata chinkachinankama aguantanapaj (1 Pedro 5:6, 7).

a Jehovaqa Jobmanta nerqa: “Pay jinaqa mana pipis jallpʼa patapi kanchu”, nispa (Job 1:8). Job kausakushajtenqa ichapis José wañuporqaña. Chantapis ichá Moisesqa niraj kamachisqachu karqa israelitasta kacharichinanpaj. Chayrayku Job kausakusharqa chay tiempopeqa, mana pipis karqachu Job jina Jehovata tukuy sonqo sirvejqa.