Ir al contenido

Ir al índice

18 YACHAQANA

1 TAKIY Ni pi Jehová Dios jina kanchu

“Jallpʼantinmanta Juez” khuyakuyniyoj kasqanpi atienekuna

“Jallpʼantinmanta Juez” khuyakuyniyoj kasqanpi atienekuna

“Qanqa jallpʼantinmanta Juez kanki. Chayrayku, ¿manachu cheqan kajtapuni ruwanki?” (GÉN. 18:25).

TEMA

Jehovaqa mana cheqan runasta kausarichimuspa khuyakuyninta, cheqan kaynintapis rikuchenqa. Chayta kaypi aswan sumajta entiendesun.

1. ¿Imatataj Jehová Abrahanman yachacherqa?

 JEHOVAQA uj angelnejta Abrahanman nerqa Sodomatawan Gomorratawan chinkachinanta. Chay parlasqankoqa mana qonqananpaj jinachá karqa. Abrahanqa sinchʼi creeyniyoj kajtinpis, chayta mana entiendeyta atillarqachu. Chayrayku taporqa: “¿Cheqan runataqa juchayoj runatawan khuskachu chinkachinki? […] Qanqa jallpʼantinmanta Juez kanki. Chayrayku, ¿manachu cheqan kajtapuni ruwanki?”, nispa. Jehovaqa pacienciawan munasqa amigonman kayta yachacherqa: Cheqan runasta ni jaykʼaj chinkachinanta. Chayta yachayqa mayta sonqochawanchej (Gén. 18:23-33).

2. ¿Imaynatá yachanchej Jehová cheqan kajman jinapuni, khuyakuyninman jinapunitaj juzgasqanta?

2 ¿Imaraykú mana iskayrayasunmanchu Jehová cheqan kajman jinapuni, khuyakuyninman jinapunitaj juzgasqanmanta? Imaraykuchus yachanchej Jehová Diosqa “runaj sonqonta” qhawasqanta (1 Sam. 16:7). Payqa “sapa ujpa sonqonta” rejsin (1 Rey. 8:39; 1 Cró. 28:9). Chaytaj tʼukunapaj jinapuni. Jehovaqa may yachayniyojpuni, chayrayku imaynatachus juzgasqanta mana sumajta entiendeyta atillanchejchu. Chayraykuchá apóstol Pablo nerqa: “Imatachus ruwasaj nisqanpis mana yachay atina”, nispa (Rom. 11:33).

3, 4. ¿Imatá tapukusunman, chanta imatataj kay yachaqanapi qhawarisun? (Juan 5:28, 29).

3 Chaywanpis wakin kuteqa Abrahán jinallataj wakin imasta tapukusunman. Ichá kayta tapukusunman: “Sodomamanta, Gomorramanta runasta, waj runastapis chinkacherqa chaykunata, ¿Jehová kausarichimunmanchu? ‘Mana cheqan runasta kausarichimushajtin’, ¿paykunata kausarichimunmanchu?”, nispa (Hech. 24:15).

4 Imatachus kausarimuymanta entiendesqanchejta qhawarina. Kunallanraj aswan sumajta entienderqanchej “allin imasta ruwajkunaqa wiñay kausayta japʼinankupaj” kausarimunankuta, “sajra imasta ruwajkunataj juzgasqa kanankupaj” kausarimunankuta (Juan 5:28, 29 leey). a Chayrayku wakin imasta aswan sumajta entiendenchej. Chayta kay yachaqanapi, qhepan yachaqanapipis qhawarisun. Ñaupajtaqa Jehová imaynatachus juzgasqanmanta imatachus mana yachasqanchejta qhawarisun. Chantá qhawarisun imatachus yachasqanchejta.

¿IMATÁ MANA YACHANCHEJCHU?

5. Sodomapi, Gomorrapiwan wañorqanku chay runasmanta, ¿imatataj nej kanchej?

5 ¿Imatataj Jehová ruwanqa mana cheqan runasta chinkacherqa chaykunawan, Sodomapi, Gomorrapi tiyakojkunawan jina? Unayqa nej kanchej chay runas mana kausarimunankuta. Chaywanpis allin kamachi yuyayniyojqa sumajta ukhunchaytawan, Diosmanta mañakuytawan ima, repararqanku mana chayta niyta atisqanchejta. Qhawarina imaraykuchus.

6. ¿Ima kutispitaj Jehová mana cheqan runasta chinkacherqa, chanta imatataj mana nisunmanchu?

6 Bibliaqa nillantaj waj kutispipis Jehová mana cheqan runasta chinkachisqanta. Jatun Parapeqa kay jallpʼamanta tukuy runas wañorqanku, Noewan familiallanwan mana wañorqankuchu. Aswan qhepamantaj, Jehová israelitasta kamacherqa Sumaj Jallpʼapi qanchis naciones karqanku chaykunata chinkachinankuta. Waj kutipitaj uj angelta kacharqa 185.000 asirio soldadosta uj tutallapi wañuchinanpaj (Gén. 7:23; Deu. 7:1-3; Isa. 37:36, 37). Chaykunamanta Bibliaqa mana anchata sutʼinchanchu. Chayrayku mana nisunmanchu Jehová chay runasta wiñaypaj chinkachisqanta, nitaj kausarichimunantapis. Chayta astawan ukhuncharina.

7. Jatun Parapi wañojkunamanta, Canaanpi wañojkunamantapis, ¿imatataj mana yachanchejchu? ( dibujota qhawariy).

7 Mana yachanchejchu Jehová imaynatachus sapa ujninkuta qhawasqanta. Nillataj yachanchejchu wañorqanku chay runas arrepientekuyta atisqankutachus manachus, Jehovamantapis yachakuyta atisqankutachus manachus. Jatun Paramanta parlaspa Biblia nin: “Cheqan kajta willaj Noeta salvarqa”, nispa (2 Ped. 2:5). Chaywanpis mana ninchu arcata ruwashajtin, tukuy runasmanpuni willasqanta, nitaj jallpʼantinmanta sapa uj runamanpuni willasqantapis. Nillataj yachanchejchu Canaanmanta tukuy sajra runas Jehovamanta yachakuyta atisqankutachus, manachus, kausayninkutapis cambiayta atisqankutachus, manachus.

Noewan familianwan arcata ruwashanku. Mana yachanchejchu chayta ruwashajtinku jallpʼantinmanta tukuy runasman Jatun Para kananta willasqankutachus manachus (7 parrafota qhawariy).


8. ¿Imatá mana yachanchejchu Sodomapi, Gomorrapi tiyakojkunamanta?

8 Sodomamanta, Gomorramanta runasmantarí, ¿ima nisunmantaj? Yachanchej jina, Sodomapeqa uj cheqan runa tiyakorqa, payqa Lot karqa. Chaywanpis mana yachanchejchu chay lugarmanta tukuy runasmanchus predicasqanta manachus. Paykunaqa sajra runas karqanku. Pero, ¿tukuyninkuchu yachankuman karqa imachus allin, imatajchus mana allin kasqanta? Manasina. Bibliaqa nin Sodomamanta ashkha qharis “aswan jovenmanta aswan viejokama” Lotpa invitadosninwan puñuykuyta munasqankuta (Gén. 19:4; 2 Ped. 2:7). Jehovaqa may khuyakuyniyoj. Chayrayku, ¿nisunmanchu paykunamanta ni mayqenta kausarichinanta? Jehová Abrahanta nerqa chay llajtapeqa ni chunka runaspis cheqan runaschu kasqankuta (Gén. 18:32). Paykunaqa mana cheqan runaschu karqanku. Chayrayku Jehovaqa cheqan kajllata ruwarqa paykunata chinkachispa. Chaywanpis, ¿nisunmanchu ni uj runallapis kausarimunanta mana cheqan runas kausarichisqa kajtinku? Mana chayta niyta atisunmanchu.

9. ¿Imatá mana Salomonmanta yachanchejchu?

9 Bibliaqa nillantaj cheqan runasqa, mana cheqan runasman kutipusqankuta. Ujnenqa Salomón karqa. Payqa Jehovata sumajta rejserqa, yacharqataj imaynatachus payta yupaychanan kasqanta. Chayrayku ashkha bendicionesta Jehovamanta japʼerqa. Chaywanpis tiemponman llulla diosesta yupaychayta qallarerqa. Chaytaj Jehovata mayta phiñacherqa, Salomonpa juchasninraykutaj tukuynin nación may chhika watasta sufrerqanku. Bibliaqa nin Salomonqa “ñaupa tatasnin jina” wañupusqanta, chaykunamanta ujnintaj rey David karqa (1 Rey. 11:5-9, 43; 2 Rey. 23:13). Chaywanpis imaynatachus Salomonta pʼampasqanku, ¿ninayanchu Jehová payta kausarichimunanta? Bibliaqa mana chayta ninchu. Wakinkunaqa ninkuman kausarimunanta, imaraykuchus Romanos 6:7 nin: “Wañoj runaqa juchanmanta perdonasqaña”, nispa. Chaywanpis chay textoqa mana niyta munanchu tukuy wañusqas kausarimunankuta. Ajina kanman chayqa, tukuy runaschá wañusqankuraykulla derechoyoj kankuman kausarimunankupaj. Pero mana ajinachu. Jehovaqa runasta munakusqanrayku kausarimuyta uj regalota jina qon. Ajinamanta payta wiñaypaj yupaychayta atinankupaj (Job 14:13, 14; Juan 6:44). ¿Paykunamanta ujnin Salomonchu kanman? Chaytaqa Jehovalla yachan, noqanchejqa mana yachanchejchu. Chaywanpis yachanchej Jehová cheqan kajtapuni ruwananta.

¿IMATÁ YACHANCHEJ?

10. ¿Imayná Jehová sientekun sajra runasta chinkachispa? (Ezequiel 33:11; dibujotawan qhawariy).

10 (Ezequiel 33:11 leey). Jehovaqa niwanchej pitapis juzgashajtin imaynachus sientekusqanta. Apóstol Pedroqa profeta Ezequielpa nisqanta jinallataj escriberqa. Dios yuyaychasqanman jina Pedro nerqa: “Jehová Diosqa [...] mana munanchu ni pi chinkachisqa kananta”, nispa (2 Ped. 3:9). Chay nisqanqa mayta sonqochawanchej. Kayta sutʼita yachanchej: Jehovaqa ni pita wiñaypaj chinkachinchu chaypaj jina mana uj razón kajtenqa. Payqa may khuyakuyniyoj, khuyakunan kajtenqa khuyakunpuni.

Mana cheqan runas kausarimojtinku, tukuy clase runas Jehovamanta yachakuyta atenqanku (10 parrafota qhawariy).


11. ¿Pikunataj mana kausarimonqankuchu, chanta imaynatá chayta yachanchej?

11 ¿Pikuna mana kausarimunankutataj yachanchej? Bibliaqa wakin sutisllata oqharin. b Jesusqa nerqa Judas Iscariote mana kausarimunanta (Mar. 14:21; Juan 17:12). c Judasqa sumajta yacharqa imatachus ruwashasqanta Jehovatawan Wawan Jesustawan wasanchashajtin (Marcos 3:29 qhawariy, Biblia de estudio nisqapi sutʼinchaynintawan). Religionesta kamachejkunamanta wakenqa Jesuspa contranpi oqharikorqanku, Jesustaj nerqa paykunapis mana kausarimunankuta (Mat. 23:33; Juan 19:11 qhawariy). d Apóstol Pablopis nillarqataj Jehová Diospa contranpi oqharikojkuna mana arrepientekojtinku mana kausarimunankuta (Heb. 6:4-8; 10:29).

12. ¿Imatá Jehovaj khuyakuyninmanta yachanchej? Uj ejemplomantawan parlariy.

12 Yachakunchej jina, Jehovaqa manchay khuyakuyniyoj, “mana munanchu ni pi chinkachisqa kananta”. ¿Imaynatá khuyakuyninta rikucherqa jatun juchasta ruwajkunaman? Rey Davidqa qhenchachakorqa, uj runatataj wañuchicherqa. Chaykunataj jatun juchaspuni karqanku. Jinapis sonqomantapacha arrepientekojtin, Jehová payta khuyakorqa, perdonarqataj (2 Sam. 12:1-13). Rey Manasestaj casi tukuy kausayninpi ashkha millay imasta ruwarqa. Sonqomantapacha arrepientekojtintaj, Jehovaqa payta khuyakorqa, perdonarqataj (2 Cró. 33:9-16). Paykunaj kausayninkoqa yuyarichiwanchej Jehovaqa khuyakunanpaj jina kajtin khuyakusqantapuni. Payqa Davidtawan Manasestawan kausarichimonqa, imaraykuchus paykunaqa juchasninkumanta cuentata qokorqanku, arrepientekorqankutaj.

13. 1) ¿Imaraykutaj Jehová ninivitasta khuyakorqa? 2) Aswan qhepaman, ¿ima nerqataj Jesús ninivitasmanta?

13 Yachallanchejtaj Jehovaqa ninivitasta khuyakusqanta. Diosqa Jonasman nerqa: “Yachani sajra imasta ruwasqankuta”, nispa. Juchasninkumanta pesachikojtinkutaj, Jehovaqa paykunawan kʼacha karqa, perdonarqataj. Jehovaqa Jonasmanta nisqa astawan khuyakuyniyoj karqa. Profeta Jonasqa mayta phiñarikorqa, Diostaj chay runasmanta kayta yuyaricherqa: “Paykunaqa mana yachankuchu imachus allin, imatajchus mana allin kasqanta”, nispa (Jon. 1:1, 2; 3:10; 4:9-11). Aswan qhepamantaj Jesusqa Jehovaj cheqan kayninmanta, khuyakuyninmantawan yachachinanpaj ninivitas arrepientekusqankumanta parlarqa. Nerqataj paykuna “Juicio Pʼunchaypi” kausarimunankuta (Mat. 12:41).

14. “Juzgasqa kanankupaj” kausarimuypi, ¿imataj kanqa ninivitaswan?

14 ¿Ima ‘Juicio Pʼunchaypitaj’ ninivitas kausarimonqanku? Jesusqa nerqa sajra imasta ruwajkuna “juzgasqa kanankupaj” kausarimunankuta, chaytaj aswan qhepaman kanqa (Juan 5:29). Jesusqa waranqa watasta kamachinan tiempomanta parlasharqa. Chay tiempopi “cheqan runasta, mana cheqan runastapis” Dios kausarichimonqa (Hech. 24:15). Mana cheqan runasqa “juzgasqa kanankupaj” kausarimonqanku. Chaypacha Jehovawan Jesuswanqa ruwasqankuta qhawanqanku, kasukusqankutachus manachus reparanankupaj, yachakusqankuman jinachus manachus ruwasqankutapis. Uj ninivita kausarimojtin Jehovata mana yupaychayta munanqachu chayqa, Jehovaqa mana saqenqachu kausanallantapuni (Isa. 65:20). Chaywanpis Jehovata kasukuyta ajllanqa chayqa, wiñaypaj kausayta atenqa (Dan. 12:2).

15. 1) ¿Imaraykú mana ninachu Sodomamantawan Gomorramantawan ni pi kausarimunanta? 2) ¿Ima niytá munan Judas 7 nisqan? (“ ¿Imatá niyta munarqa Judas?” nisqa recuadrota qhawariy).

15 Jesusqa nerqa payta, yachachiykunasnintapis qhesachajkunapajqa “Juicio Pʼunchayqa aswan sinchʼi” kananta, “Sodoma, Gomorra jallpʼasmanta nisqaqa” (Mat. 10:14, 15; 11:23, 24; Luc. 10:12). ¿Imatá niyta munasharqa? Ichapis yuyasunman Jesusqa anchata exageraspalla chayta nisqanta. Chaywanpis manasina ajinachu, kajllata nisharqa. Jesusqa nerqa Ninivemanta runasqa, “Juicio Pʼunchaypi” kausarimunankuta. Chaywanqa kausarimunankutapuni nisharqa. Iskayninpi ‘Juicio Pʼunchaymanta’ parlasqanqa kikin juicio pʼunchayllatajsina. Ninivitaspis Sodomamanta, Gomorramanta runaspis sajra imasta ruwarqanku. Chaywanpis ninivitasqa arrepientekuyta aterqanku. Chantapis Jesusqa nerqa ‘sajra imasta ruwajkuna juzgasqa kanankupaj’ kausarimunankuta (Juan 5:29). Chayrayku Sodomamanta, Gomorramanta kajkunapaj uj suyakuy kanqasina. Ichapis paykunamanta wakillanpis kausarimonqanku Jehovamantawan Jesusmantawan yachachiyta atinanchejpaj.

16. ¿Imatataj Jehová qhawan pitachus kausarichimunanta ninanpaj? (Jeremías 17:10).

16 (Jeremías 17:10 leey). Kay versiculoqa imatachus sutʼita yachasqanchejta nin: Jehovaqa ‘runaj sonqonta sumajta qhawaykun’, “sonqonpi imatachus yuyasqantapis” allinta qhawan. Pitachus kausarichimunanta nishaspaqa “sapa ujman” qoponqa “imaynatachus kausasqanman jina”. Jehovaqa maychus kajtapuni ruwanqa, jinapis khuyakunan kajtenqa khuyakonqapuni. Chayrayku mana niyta atisunmanchu uj runa mana kausarimunanta. Biblia mana kausarimunanta nejtillan chayta nisunman.

JALLPʼANTINMANTA JUEZNINCHEJQA “CHEQAN KAJTAPUNI” RUWAN

17. ¿Imataj kanqa wañorqanku chay runaswan?

17 Adanwan Evawan Satanasman ujchaykukuspa Jehovaj contranpi oqharikusqankumantapacha, may chhika runasña wañunku. Chayrayku wañoyqa ‘enemigonchejpuni’ (1 Cor. 15:26). ¿Imataj kanqa chay tukuy wañojkunawan? 144.000 cristianosqa kausarimonqanku cielopi wiñay kausayta japʼinankupaj (Apo. 14:1). Jehovata munakoj may chhika qharis, warmis ima, “cheqan runasta” Dios kausarichimojtin kausarimonqanku. Cristo waranqa watasta kamachishajtin, qhepa kaj pruebapipis Diosta kasukullanqankupuni chaytaj, kusisqas wiñaypaj kay jallpʼapi kausakonqanku (Dan. 12:13; Heb. 12:1). Cristo waranqa watasta kamachishajtin “mana cheqan” runasqa, nisunman Jehovata mana ni jaykʼaj sirvejkuna, “sajra imasta” ruwajkunapis kausayninkuta cambiayta atenqanku, Jehovata yupaychaytapis atillanqankutaj (Luc. 23:42, 43). Chaywanpis wakin runasqa may sajraspuni karqanku, Jehovaj contranpitaj oqharikorqanku. Chayrayku Jehovaqa paykunata mana kausarichimonqachu (Luc. 12:4, 5).

18, 19. 1) Jehová wañusqasta kausarichimushajtin, ¿imaraykú atienekusunman cheqan kajtapuni ruwananpi? (Isaías 55:8, 9). 2) ¿Imatataj qhepan yachaqanapi yachakusun?

18 Sutʼita yachanchej Jehovaqa runasta juzgaspa, cheqan kajtapuni ruwasqanta. Abrahán jinallataj yachanchej ‘jallpʼantinmanta Juezninchej’ ni imapi pantasqanta, khuyakuyniyoj, may yachayniyojtaj kasqanta. Jehová Wawanman atiyta qorqa juzgananpaj, yachacherqataj imaynatachus chayta ruwananta (Juan 5:22). Jehovapis Jesuspis yachanku imachus runaspa sonqonpi kasqanta (Mat. 9:4). Chayrayku tukuy imapi “cheqan kajtapuni” ruwanqanku.

19 Jehovapi, imatachus nisqasninpipis atienekunapuni. Noqanchejmanta nisqaqa paylla sumaj wakichisqa kashan juzgananpaj (Isaías 55:8, 9 leey). Yachanchej Jehovawan Jesuswanqa tukuy imata ruwasqankupi cheqan kajtapuni ruwasqankuta, chayrayku paykunapi tukuy sonqo atienekunchej. Yachallanchejtaj reyninchej Jesuspis Tatan jinapuni cheqan kajta ruwasqanta, khuyakuyniyojtaj kasqanta (Isa. 11:3, 4). Qhepan yachaqanapi yachakusun Jehovawan Jesuswanqa manchay ñakʼariy tiempopi runasta juzganankumanta imatachus mana yachasqanchejta, imatatajchus yachasqanchejta.

57 TAKIY Tukuy laya runasman willanchej

b Adanmanta, Evamanta, Cainmantawan yachanaykipaj kay revistata leeriy: Torremanta Qhawaj 1 de enero de 2013, página 12, sutʼinchaynin.

c Juan 17:12 versiculopi “chinkachisqa kanqa chaylla” nispaqa, niyta munan Judasqa wiñaypaj wañusqanta, nitaj kausarimunanta.