Ir al contenido

“Sapa uj ruwananta juntʼanan tiyan”

“Sapa uj ruwananta juntʼanan tiyan”

“Sapa uj ruwananta juntʼanan tiyan”

“Sapa ujninchej ruwasqasninchejmanta Diosman cuentata qonanchej kanqa” (ROMANOS 14:12).

1. ¿Imatataj ruwarqanku kinsa hebreo jóvenes?

 BABILONIA nacionpi kinsa hebreo jóvenes ajllananku karqa imatachus ruwanankuta. Chaymanta kasharqa kausananku chayri wañunanku. Paykunaqa ajllananku karqa ley kamachisqanman jina uj jatun santoman kʼumuykukunankutachus manachus. Mana kʼumuykukojtinkoqa laurashaj hornoman wijchʼuykusqa kankuman karqa. Sadracwan, Mesacwan, Abednegowanqa chay ratopacha ajllananku karqa imatachus ruwanankuta. Mana pitapis tapurikunankupaj tiempo karqachu, nipunitaj pitapis tapurikunankuchu karqa. Paykunaqa mana manchachikuspa reyman nerqanku: “Noqaykoqa manapuni diosesniykita sirvisqaykuchu, nillataj qorimanta ruwasqayki santotapis yupaychasqaykuchu”, nispa (Daniel 3:1-18). Chay kinsa hebreo jovenesqa imatachus ruwanankuta paykunapuni ajllarqanku.

2. ¿Pikunataj ajllarqanku imatachus Jesuswan ruwakunanta? Mana Pilatochu chayta ajllajtinpis, ¿pay juchayojchu Jesús wañuchisqa kasqanmanta?

2 Chaymanta 600 watasninman jina uj kamachej uj runata juchachashasqankuta uyarisharqa. Payqa sutʼita repararqa chay runaqa mana juchayojchu kasqanta. Jinapis may chhika runas qhaparisharqanku chay runa wañuchisqa kananta. Chay kamachejqa chay nisqankuta mana kasuyta munaspapis, mañakusqankuman jina ruwarqa. Chay kamachejqa mana juchayojchu kasqanta rikuchinanpaj makisninta yakuwan mayllakuspa nerqa: “Kay runaj wañuyninmantaqa mana juchayojchu kasaj”, nispa. Chantá chay runata kʼaspipi clavasqa kananpaj jaywaykorqa. Chay kamachejqa Poncio Pilato karqa, chay mana juchayoj runataj Jesucristo karqa. Poncio Pilatoqa imatachus Jesuswan ruwakunanta ajllanan karqa, jinapis saqerqa wajkuna paypa cuentanmanta ajllanankuta. Pay mana juchayojchu kasqanta rikuchinanpaj makisninta mayllakojtinpis, payqa juchayojpuni karqa Jesús qhasimanta wañuchisqa kasqanmanta (Mateo 27:11-26; Lucas 23:13-25).

3. ¿Imaraykutaj noqanchejpuni ajllananchej tiyan imatachus ruwananchejta?

3 Imatapis ajllanayki kajtin, ¿chay kinsa hebreosmanchu rijchʼakunki chayri imatachus ruwanaykita wajkuna ajllanankutachu saqenki? Imatachus ruwanata ajllayqa mana atikullanchu, sumajta piensarispa, wiñay tukusqa runa jina ajllana tiyan. Chayrayku tatasqa juchʼuy wawasninku imatachus ruwanankuta paykuna ajllanku. Wakin kutis sumajta piensarispa, ashkha imasta qhawarispa imatapis ajllana kajtenqa, mana atikullanchu. Jinapis chayqa mana niyta munanchu mana atinapaj jinapuni kasqanta. Ancianoswan siervos ministerialeswan llakiypi kajtinchej yanapayta atiwajtinchejpis, mana niyta atiwasunmanchu imatachus ruwananchejta, mana paykuna noqanchejrayku ajllayta atinkuchu (Gálatas 6:1, 2). Astawanpis “sapa ujninchej ruwasqasninchejmanta Diosman cuentata qonanchej kanqa” (Romanos 14:12). Biblia nin: “Sapa uj ruwananta juntʼanan tiyan”, nispa (Gálatas 6:5). ¿Imaynatá chayta ruwasunman? Chaypajqa ñaupajta yachananchej tiyan yanapata necesitasqanchejta, chantá sumajta ajllayta yachakunanchej tiyan.

Uj yanapa

4. ¿Imatataj Adanmantawan Evamantawan yachakusunman?

4 Qallariypi ñaupa tatasninchejqa mana allintachu ajllasqankurayku llakiypi rikukorqanku. Paykunaqa “allin kajta, mana allin kajta yachanamanta” sachʼaj poqoyninta mikhuykorqanku (Génesis 2:16, 17). ¿Imaraykutaj chayta ruwarqanku? Biblia nin: “Warmeqa sachʼaj poqoyninta qhawarispa rikorqa mikhunapaj sumaj kasqanta, qhawarispa moqʼenapaj jinapuni kasqanta. Chay sachʼaj poqoynenqa ima munaypuni karqa. Chayrayku payqa chay sachʼaj poqoyninta pʼitispa mikhuykorqa. Qosanwanña kashaspataj paymanpis jaywallarqataj, qosantaj mikhuykorqa”, nispa (Génesis 3:6). Evaqa payllapi yuyasqanrayku chay sachʼaj poqoyninta mikhuykorqa, Adanpis kikillantataj ruwarqa. Ajinamantataj jucha, wañuy ima “tukuy runasman chayarqa” (Romanos 5:12). ¿Imatataj Adanmantawan Evamantawan yachakusunman? Allin imasta ajllanapajqa Dios yuyaychasqanman jina ruwana kasqanta, manataj yuyasqanchejman jinallachu.

5. ¿Ima yanapatataj Jehová qowanchej? ¿Imatataj ruwana tiyan chaywan yanapachikunapaj?

5 Mayta kusikunchej Jehová uj sumaj yanapata qowasqanchejmanta. Biblia nin: “Paña ladomanpis lloqʼe ladomanpis wistʼuykojtiyki, wasaykimanta kayta nishajta uyarinki: ‘Kaymin cheqan ñanqa. Kayninta riy’, nispa” (Isaías 30:21). Jehovaqa paypa yuyaychasqan Biblianejta parlawanchej. Chayrayku Bibliata estudiananchej tiyan, sumajtataj rejsinanchej tiyan. Imatapis sumajta ajllayta munanchej chayqa, “wiñay tukusqa runaspaj” khamuna mikhunamanta mikhunanchej tiyan. Chantapis Diospa Palabranmanta yachakusqanchejman jina ruwananchej tiyan. Ajinamanta yuyayninchejta yachachisun “imachus allin, imatajchus mana allin kasqanta” reparananpaj (Hebreos 5:14).

6. ¿Imatataj ruwananchej tiyan, mana allin imasta sonqonchej reparachinawanchejpaj?

6 Sonqonchej chayri conciencianchej allin imasta ajllanapaj yanapawanchej, reparachiwanchej imapis “allinchus manachus kasqanta” (Romanos 2:14, 15). Sonqonchej allinta yanapanawanchejpajqa Diospa Palabranmanta yachakunanchej tiyan, chay yachakusqanchejman jinataj ruwananchej tiyan. Sonqonchejta mana allintachu yachachisun chayqa, mana allin imasta ajllasunman runaspa costumbresninkuman jina, chayri runaspa yuyasqankuman jina. Arí, costumbresman jina ruwaspa, runaspa nisqankuman jina ruwaspa, mana allintachu ajllasunman. ¿Imataj kanman sonqonchej imatapis reparachiwajtinchej mana kasojtinchej, Diospa kamachisqantataj pʼakejtinchej? Ajina kajtenqa sonqonchej manaña reparachiwasunchu imatachus ruwasqanchej mana allinchu kasqanta. Ajinamanta sonqonchejqa thaluyanman “parisqa fierrowanpis marcasqa kashanman jina” (1 Timoteo 4:2). Diospa Palabranpi yachakusqanchejman jina ruwasun chayqa, sonqonchej sumajta yanapawasun.

7. ¿Imataj yanapawasun sumajta ajllanapaj?

7 Kaypi yachakushanchej jina, imatapis noqanchejpuni sumajta ajllanapajqa, Diospa Palabranta sumajta rejsina tiyan, chayman jinataj ruwana tiyan. Imatapis ruwanata usqhayllata ajllanamantaqa, Bibliaj yuyaychaykunasninta sumajtaraj qhawaykurina, chaykunapitaj tʼukurina. Sichus Diospa Palabranta sumajta rejsisunchej, sonqonchejpis imachus allin kajta reparachinawanchejpaj wakichisqa kanqa chayqa, imatapis usqhayllata ajllana kajtin sumajta ajllasunchej, imaynatachus Sadracwan, Mesacwan, Abednegowan ruwarqanku ajinata. Kunantaj ima kutispichus chayman jina ruwanata yachakuna.

¿Pikunawantaj masichakuna tiyan?

8, 9. 1) ¿Ima yuyaychaykunataj yanapawanchej sumaj amigosta ajllanapaj? 2) Diosta mana rejsej kʼacha runaswanrí, ¿masichakullasunmanchu? ¿Imaraykú chayta ninki?

8 Apóstol Pabloqa nerqa: “Ama chʼaukiyachikuychejchu. Mana allin runaswan pureyqa, allin ruwayman yachasqa kasqanchejta chinkachin”, nispa (1 Corintios 15:33). Jesucristopis discipulosninman nerqa: “Qankunaqa mana kay mundomanta runas jinachu kankichej”, nispa (Juan 15:19). Kay versiculosta leespaqa chay rato reparanchej khuchichakojkunawan, qhenchachakojkunawan, suwaswan, machajkunawan, chayri chayman rijchʼakoj imasta ruwajkunawan mana masichakunachu kasqanta (1 Corintios 6:9, 10). Bibliamanta astawan yachakuspaqa cuentata qokullanchejtaj chay jina runaswan mana masichakunachu kasqanta paykunata peliculaspi, telepi, computadorapi ima qhawaspa, nillataj paykunamanta librostapis leenachu kasqanta. Chantapis Internetpi manallataj masichakunchejchu “puraj uya” runaswan, pikunachus pichus kasqankuta pakanku chaykunawan (Salmo 26:4).

9 Chanta, ¿masichakunachu kanman Diospi mana creej kʼacha runaswan? Bibliaqa nin mundontin “Diabloj makinpi kasqanta” (1 Juan 5:19). Chaymanta yachakunchej mana allin amigosqa, mana khuchichakoj runasllachu kasqankuta. Chayrayku Jehovata munakojkunallawan sumaj amigos kana.

10. ¿Imataj yanapawasun kay mundomanta runaswan mana masichakunapaj?

10 Kay mundomantaqa mana tʼaqasqata tʼaqakuyta atisunmanchu, nipunitaj chayta ruwanachu tiyan (Juan 17:15). Cristianosqa runasman willamunchej, escuelaman rinchej, trabajanchej ima. Tukuy chay imasta ruwanapajtaj kay mundomanta runaswan khuskapuni kananchej tiyan. Chantapis mana testigo qosayoj chayri mana testigo warmiyoj kajkunaqa, astawanraj kay mundomanta runaswan khuska kanku. Chayrayku sichus allinta reparayta yachakusunchej chayqa, sutʼita yachasunchej kay mundomanta runaswan khuska kaspapis, mana paykunawan masichakunachu kasqanta (Santiago 4:4). Ajinamanta sumajta ajllayta atisunchej escuelapi bailesta, pujllaykunata ima wakichejtinku, chaypi participanatachus manachus. Chantapis sumajta ajllayta atisun, trabajonchejpi fiestasta chayri mikhunasta wakichejtinku, chayman rinatachus manachus.

Imapichus trabajanata ajllana

11. Niraj uj trabajota japʼikushaspa, ¿imatataj ruwana tiyan?

11 Bibliaj yuyaychaykunasnenqa yanapawanchej ‘familianchejmanta kajkunaman imatachus necesitasqankuta qonapaj’ (1 Timoteo 5:8). Niraj uj trabajota japʼikushaspataj, ñaupajta piensarina tiyan imatachus chay trabajopi ruwachinawanchejpi. Ni imarayku japʼikusunmanchu Bibliaj nisqanman churanakoj trabajota. Noqanchejqa mana santosta yupaychanchejchu, mana suwakunchejchu, nitaj yawartapis churachikunchejchu. Jinapis wakin trabajosqa chay imaswan chajrusqa kashanman. Chayraykutaj ni imarayku chaypi trabajasunmanchu, chay imastaqa Biblia juchachan. Chantapis mana llullakunchejchu, nitaj engañanchejchu, patronninchej chayta ruwanata niwajtinchejpis (Hechos 15:29; Apocalipsis 21:8).

12, 13. Niraj uj trabajota japʼikushaspa, ¿imaspiwantaj piensarinallataj tiyan?

12 Uj trabajopi imastachus ruwasqanchejta Biblia mana juchachajtinpis, ¿imaspitaj piensarinallataj tiyan? Bibliamanta astawan yachakusqanchejman jina, imachus allin, imatajchus mana allin kajta astawan reparasqanchejman jinaqa, sutʼita yachanchej imatapis allinta ajllanapajqa wakin imaspiwan piensarinanchej kasqanta. ¿Ima nisunmantaj kaymanta, allinchu kanman telefonota contestaspalla trabajananchej, maypichus qolqerayku pujllanku chay lugarpi? Chantapis yachananchej tiyan paganawanchejpaj qolqe maymantachus jamusqanta, ima lugarpichus trabajananchejtapis. Kaypi piensarina, uj hermanoqa sapallanmanta trabajakun. Kunan, ¿pay atinmanchu uj contratota ruwayta uj iglesiata pintananpaj? (2 Corintios 6:14-16).

13 Chanta, ¿imaynataj kanman patronniyki uj iglesiata pintanaykita nisojtin? Ajina kajtin, ¿“mana” niyta atillankichu? Chantapis, ¿imatachus ruwanaykita, imatatajchus mana ruwanaykita niyta atillankichu? Wakin trabajosqa Bibliaj nisqanman mana churanakunchu, chay trabajosmanta ujnenqa kanman, uj llajtitapi runasman encargosta apay, maypichus sajra imasta ruwanku chay lugaresmanpis. Chay trabajota japʼikuyrí, ¿allillanchu kanman? Imatachus Mateo 5:45 versiculopi nisqanqa sumajta ajllanapaj yanapawasunman. Chantapis mana qonqananchejchu tiyan chay trabajota sapa día ruwajtinchej sonqonchej juchachanawanchejpichus manachus piensariyta (Hebreos 13:18). Imapichus trabajanata sumajta ajllanapajqa, Bibliawan sonqonchejta sumajta yachachinanchej tiyan.

“Tukuy ima ruwasqasniykipi Diosmanta yuyarikuy”

14. Niraj imatapis ajllashaspa, ¿imapitaj piensarinapuni tiyan?

14 Imatachus estudianata, jampichikunapaj ima tratamientotachus ruwanata ajllashaspaqa, ñaupajta qhawarinanchej tiyan imatachus Biblia chaymanta nisqanta. Chantá sumajta piensarina tiyan imaynatachus Bibliaj nisqanman jina ruwanapi. Israelmanta yachayniyoj rey Salomón kayta yuyaycharqa: “Tukuy sonqoykiwan Jehová Diospi atienekuy, amataj yachasqallaykipeqa atienekuychu. Tukuy ima ruwasqasniykipi Diosmanta yuyarikuy, paytaj allinta purinaykipaj yanapasonqa”, nispa (Proverbios 3:5, 6).

15. ¿Imatá yachakunchej ñaupa tiempo cristianosmanta?

15 Imatapis ajllasqanchejqa wajkunata yanapanman chayri mana. Chayrayku niraj imatapis ajllashaspa sumajta piensarina tiyan. Ñaupa tiempo cristianosmanta parlarina, paykunaqa manaña Moisespa Leyninmanta kamachiykunata juntʼanankuchu karqa, chay Leypi ujnin kamacheyqa mikhunamanta karqa. Ñaupa tiempomanta cristianosqa ima mikhunastachus Moisespa Leynin mana mikhunankuta nerqa, chayta mikhuyta atillarqankuña. Jinapis apóstol Pabloqa santosman jaywasqa aychasta mikhunamanta parlaspa nerqa: “Mikhusqaychus hermanoyta pantachin chayqa, manaña ujtawan aychata mikhusajchu. Ajinamanta hermanoyta mana pantachinaypaj”, nispa (1 Corintios 8:11-13). Apóstol Pabloqa, ñaupa tiempomanta cristianosta yuyaycharqa niraj imatapis ajllashaspa, chay ajllasqanku wajkunata yanapananpichus manachus piensarinankuta. Ajinamanta imata ajllasqankuwanpis mana wajkunata pantachinankupaj (1 Corintios 10:29, 32).

Diospa yanapayninta maskʼana

16. ¿Imaynatá Diosmanta mañakuy yanapawanchej imatapis sumajta ajllanapaj?

16 Diosmanta mañakoyqa imatapis sumajta ajllanapaj mayta yanapawanchej. Discípulo Santiago nerqa: “Chayrayku sichus qankunamanta pillapis pisi yachayniyoj chayqa, Diosmanta mañakullachunpuni. Diostaj yachayta qonqa. Diosqa tukuyman mana michʼakuspa qon, mana rimaspallataj”, nispa (Santiago 1:5). Jehovamantaqa mana manchachikuspa yachayninta mañakusunman imatapis sumajta ajllanapaj. Diosman llakiyninchejta willakojtinchej, paypa yanapanta maskʼajtinchej, espíritu santoqa yanapawasun aswan sumajta entiendenapaj qhawaykurishanchej chay versiculosta. Chantapis waj yuyaychaykunata yuyarichiwasunchej.

17. ¿Imaynatataj wajkuna yanapawasunman imatapis allinta ajllanapaj?

17 ¿Imatapis allinta ajllanapaj wajkuna yanapawasunmanchu? Arí. Jehovaqa congregacionespi wiñay tukusqa hermanosta qowanchej (Efesios 4:11, 12). Wakin imasta ajllasqanchejqa tukuy kausayninchejpaj kanman. Chayrayku niraj chay imasta ajllashaspa, allin kanman chay hermanosta tapurikunanchej. Chay hermanosninchej, hermanasninchej ima, sumaj experienciayoj kasqankurayku, Bibliaj nisqantapis sumajta entiendesqankurayku, allinta ajllanapaj yanapawasunman. Ajinamanta “imaschus aswan allin imas kasqanta” reparasun (Filipenses 1:9, 10). Jinapis kayta ama qonqanachu: Imatachus ruwananchejtaqa, noqanchejpuni ajllananchej tiyan, manataj wajkunachu noqanchejpaj ajllapunawanchej tiyan.

¿Allinpunichu riwasun?

18. Sumajta piensarispa imatapis ajllajtinchej, ¿allinpunichu riwasun?

18 Bibliaj yuyaychaykunasninman jina sumajta piensarispa imatapis ajllasun chay, ¿allinpunichu riwasun? Arí. Jinapis ichá chay ratoqa mana allinchu riwasun. Sadracwan, Mesacwan, Abednegowanqa, yacharqanku reypa ruwachisqan santoman mana kʼumuykukojtinku wañuchisqa kanankuta (Daniel 3:16-19). Apostolespis Jatun Juntaj ñaupaqenpi Diostapuni kamachejninkuta jina kasukunankuta nisqankutawan, jasutʼichisqas karqanku (Hechos 5:27-29, 40). Uj imata allinta ajllajtinchejpis, “desgracia tiempopis, mana yuyasqallamanta ima llakiypis” ujllata chayamullanmantaj (Eclesiastés 9:11). Sichus uj imata allinta ajllaspapis llakiypi rikukunchej chayqa, kayta ama qonqanachu: Jehovaqa chay llakiyta aguantanapaj yanapawasun, aswan qhepamantaj bendeciwasun (2 Corintios 4:7).

19. ¿Ima yanapastaj tiyapuwanchej imatapis noqanchejpuni ajllanapaj?

19 Yachakorqanchej jina, imatapis sumajta ajllanapajqa, Bibliaj yuyaychaykunasninta maskʼananchej tiyan, chaykunapi tʼukurinanchej tiyan, chayman jinataj ruwananchej tiyan. Maytapuni Jehovaman agradecekunchej espíritu santonnejta, wiñay tukusqa hermanosnejta yanapawasqanchejmanta. Chay yanapaswan sumajta yanapachikuspa, noqanchejpuni mana manchachikuspa imatapis sumajta ajllana.

¿Imatataj yachakorqanchej?

• Niraj imatapis ajllashaspa, ¿imatataj ruwanapuni tiyan?

• Wiñay tukusqa cristianosman tukusqanchejman jina, ¿pikunawantaj manaña masichakusunchu?

• Uj trabajota japʼikunatachus manachus yachanapaj, ¿imaspirajtaj ñaupajta piensarina tiyan?

• ¿Ima yanapastaj tiyapuwanchej imatapis sumajta ajllanapaj?

[Tapuykuna]

[Dibujo/foto]

Adanwan Evawan mana kasukusqankumanta mayta yachakusunman.

[Dibujo/foto]

Niraj imatapis ajllashaspaqa Bibliaj yuyaychaykunasnintapuni maskʼana.