1 Bibliap nisqanpi atienekuy

“Diosmanta tukuy Qhelqasqaqa paypa yuyaychasqan kaspa, may sumaj kashan yachachinapaj, juchata reparachinapaj, cheqa kajman kutirichinapaj [...] ima.” (2 Timoteo 3:16.)

¿IMARAYKUTAQ MANA ATIKULLANCHU? Imaraykuchus achkha runasqa, runaslla Bibliata qillqasqankuta ninku. Chantapis wakinkunaqa, unay tiempopi kawsaq runasmanta pantasqata parlasqanta ninku, wakinkunataq Bibliap yuyaychasqan mana kunan tiempopi yanapanawanchikpaqjinachu kasqanta ninku.

BIBLIAP NISQANPI ATIENEKUNANCHIKPAQ, ¿IMATÁ RUWASUNMAN? Chiqamanta Biblia pantasqata parlasqanta chayri yuyaychaykunasnin mana kunan tiemponchikpaqjinachu kasqanta niqkunaqa, mana paykuna kikinkumantachu Bibliata ukhunchasqankuta, manaqa wakkuna nisqankumanjinalla nisqankuta nisunman. Chaywanpis Biblia nin: “Uj wampu runaqa pejpa nisqantapis japʼikullan; yuyayniyoj runarí allintaraj qhawakun maynintachus rinanta”, nispa (Proverbios 14:15).

Chaywanpis mana allinta yachaspalla wakkunap nisqankuta japʼikunanchikmantaqa, Bereamanta cristianosjina ruwananchik may allin kanman. Paykunaqa mana wakkunap nisqankuta japʼikullaqchu kanku, manaqa, yachakuchkasqanku chiqachus manachus kasqanta yachanankupaq “sapa pʼunchay Diosmanta Qhelqasqata allinta qhawaspa” ukhuncharqanku (Hechos 17:11). Paykunajina ruwananchikqa, may allin kanman, ¿icharí? Chayrayku kunanqa, imaraykuchus Biblia Diospa yuyaychasqan kasqanta nisqanchikta ukhunchasunchik. Munaykutaq kaykunata ‘allinta qhawanaykita’, nisunman, ukhunchanaykita.

Bibliaqa, unay tiempopi kawsaq runasmanta parlaspa, mana pantasqatachu parlan. Bibliap nisqanpi mana creeqkunaqa, wakin runasmanta chayri lugaresmanta Biblia parlasqan pantasqa kasqanta unaymantapacha ninku. Chaywanpis tiempo pasasqanmanjina kay runas pantasqapi kachkasqanku, Bibliap nisqan atienekunapaqjina kasqan ima, sutʼita rikukurqa.

Sutʼinchanapaq Bibliaqa, Isaías 20:1 pʼitipi, Asiria llaqtata kamachiq Sargonmanta parlaptinpis, juk tiempopi wakin yachayniyuq runasqa, kay kamachiq ni jaykʼaq kawsasqanta niq kanku. Chaywanpis 1840 watapiqa, arqueólogos nisqa, kay kamachiqpa kamachina wasinta pʼampasqata tarisqanku. Chayrayku kunanqa, tukuypis Sargon Asiriamanta juknin kamachiqnin kasqanta yachanku.

Chantapis wakin yachayniyuq runasqa, Roma llaqtata kamachiq Poncio Pilato, pichus Jesusta wañuchichirqa, mana jaykʼaq kawsasqanta nisqanku (Mateo 27:1, 22-24). Chaywanpis 1961 watapi unay tiempopi kaq Cesárea llaqtap qayllanpi, juk qillqata tarisqanku, chaypitaq Poncio Pilatop sutin, kamachiq kasqanpis qillqasqa kachkarqa.

Bibliamanta parlaspa juk riqsisqa revista nin: “Kunan tiempopi arqueología nisqaqa, Israel llaqtap patriarcasninmanta, israelitas Egiptomanta lluqsisqankumanta, Israelpa kamachiqkunasninmanta, Jesuspa kawsayninmanta ima Biblia parlasqanqa, chiqapuni kasqanta sutʼinchan” (U.S.News & World Report del 25 de octubre de 1999). Chaywanpis  Bibliap nisqanta creenanchikpaqqa, mana arqueólogos nisqankutaraqchu yachananchik tiyan, imaraykuchus Biblia Diospa yuyaychasqan kasqanrayku, unay tiempopi kawsaq runasmanta pantasqata parlasqantaqa mana suyasunmanchu.

Bibliap yuyaychaykunasninqa kunan tiempopipis tukuy imapi yanapawanchik. Niraq científicos mana rikukuq khuritus runasta unquchisqanta yachachkaptinku, Bibliaqa, runa mana unqunanpaq unaymantapachaña llimphuchakunapaq wakin kamachiykunamanta parlarqa, chaykunataq kunan tiemponchikpaqpis may allin (Levítico 11:32-40; Deuteronomio 23:12, 13). Chantapis Bibliap yuyaychaykunasninqa, kusisqas kawsakunankupaq achkha familiasta yanapan (Efesios 5:28—6:4). Astawanpis, Biblia yuyaychasqanmanjina ruwaqkunaqa, sumaqta llamkʼaqkunaman chayri kʼacha patronesman tukunku (Efesios 4:28; 6:5-9). Wakinkunataq, Biblia nisqanmanjina ruwasqanku, sunqu tiyasqa kawsakunankupaq yanapasqanta reparanku (Proverbios 14:30; Efesios 4:31, 32; Colosenses 3:8-10). Rikunchikjina Bibliap yuyaychaykunasninqa kunan tiemponchikpaqpis may allin, imaraykuchus yuyaychaykunasninqa Ruwaqninchikmanta jamun.

BIBLIAPI ATIENEKUY, ¿IMAYNATÁ YANAPAWANCHIK? Bibliap yuyaychaykunasninqa, ‘mana yachayniyuqta yachayniyuqman tukuchin’, imaynatachus kawsakunanta yachananpaqpis yanapan (Salmo 19:7). Chantapis Bibliaqa, ni mayqin librojina Diosta allinta riqsinanchikpaq yanapawanchik, chaytaq creeyninchikta kallpachanapaq may allin.

Astawan yachakunaykipaq ¿Imatapunitaq Biblia yachachin?, libromanta 2 yachaqanata, “Bibliaqa Diosninchikmanta jamun”, sutichasqata ñawiriy. *

[Sutʼinchaynin]