Llapan kanqanman ëwari

Yawarta mana churakunapaq Jehovä mandakunqantam entiendirqä

Yawarta mana churakunapaq Jehovä mandakunqantam entiendirqä

Yawarta mana churakunapaq Jehovä mandakunqantam entiendirqä

JUK DOCTORMI PASANQANTA WILLAKUN

HOSPITALCHÖMI juk grüpu doctorkunawan këkäyarqä. Tsëchömi tumor malignu niyanqanwan wanushqa nunapa ayanchö rikanqäpita parlëkarqä. Kënömi nirqä: “Tsë nunaqa wanushqa o wañushqa alläpa yawarta churayaptinmi, tsëmi glöbulos röjos niyanqan ushakashqa y riñonnimpis allinatsu funcionashqa”.

Tsënam juk kaq profesorqa cölerashqa sharkur fuertipa nirqan: “¿Pantar mana igualaq yawarta churayanqätaku nikanki?”. Tsënö niptinmi, “manam, manam tsëtatsu nikä” nirqä. Y mäquinachö tsë nunapa riñonnin imanö këkanqanta rikäratsirmi kënö nirqä: “Këchöqa rikantsik glöbulos röjos niyanqan riñonninchö ushakashqa kanqantam, tsëmi rikätsikun riñonnin mana alli funcionanqanta”. a Llapanmi upällalla quedakuyarqan, y noqapaqa shimïmi tsakikurkurqan. Noqaqa jövin doctormi karqä, y pëqa profesormi karqan. Tsënö kaptimpis, manam upällatsu quedakurqä.

Qallananchö willakunqä pasanqan tiempuqa, manam Jehoväpa testïgunraqtsu karqä. 1943 watam Japonpa norti lädunchö këkaq Sendai markachö yurirqä. Papänï patólogo y psiquiatra niyanqan doctor kashqa kaptinmi, noqapis doctor kanäpaq estudiarqä. Ishkë watana estudiëkarmi, 1970 watachö Masüko jutiyoq shipashwan casakurqä.

Imanir qeshyanqantsikta [patologïa niyanqanta] estudianäpaqmi decidirqä

Estudiar ushanqäyaqmi warmï Masükoqa mantenikuyänäpaq trabajarqan. Doctor kanäpaq estudianqäqa alläpam gustamaq; cuerpuntsik imanö kanqanta yachakurqa, alläpam espantakoq kä. Tsënö kaptimpis, juk Kamakoq kanqanmanqa manam pensarqätsu. Imëkapita mas yachakurnin kushishqa kanäpaq kaqtam pensarqä. Doctor kanäpaq estudiëta usharirqa, patologïa niyanqanta estudianäpaqmi decidirqä. Tsëtaqa estudiarqä, imanir qeshyanqantsikta, qeshyakuna imanö kayanqanta y nunakunata imanö sufritsimanqantsikta mas yachatsikuyta munarmi.

Cancerwan wanoq o wañoq nunakunata autopsiata rurarmi, yawarta churayanqan alli kanqanta dudar qallëkurqä. Yawarninkuna ëwaptinmi, cancerwan grävina këkaqkunaqa anemiayoq kayan, y quimioterapia niyanqanta rurayaptinnäqa masran antsäkurkuyan. Tsëmi doctorkunaqa yawarta churakuyänampaq niyan, peru noqaqa pensaq kä, yawarta churayanqan entëru cuerpunkunaman cancerta chätsinqantam. Kananqa allinam musyayä, yawarta churëqa nunakunapa defensankunapaq mana alli kanqanta, y tsërëkur tumor yapë yurinqanta y alliyäyänampaq nunakunata mana yanapanqanta. b

1975 watam qallananchö willakunqä pasarqan. Tsë cäsuta rikaq profesorqa, yawarta estudiaq o hematölogo niyanqanmi karqan. Tsëchi yawarta churashqa kayaptin tsë nuna wanushqa kanqanta niptïqa, alläpa cölerakurqan. Tsënö kaptimpis, parlarmi sïguirqä, ichikllapa ichikllapam tsë profesorqa calmakärirqan.

Manam qeshyayanqanatsu ni wanuyanqanatsu

Tsë witsanmi edäna Testïgu warmi warmïta watukarqan. Parlëkäyaptin Jehovä niptinmi, warmï Masükoqa imapaq parlëkanqanta tapurqan. Tsënam tsë warmiqa, “tsëqa rasumpa kaq Diospa jutinmi” nirqan. (Warmïqa wamra kanqampitam Bibliata leyishqa karqan, peru leyinqan Bibliachöqa Diospa jutinta churayänampa rantinmi, “SEÑOR” nirlla churashqa kayarqan). ¡Diospa jutin kanqantam musyarishqa karqan!

Masükoqa tsë Testïgu warmiwanmi Bibliapita yachakur qallëkurqan. La üna de la mañänanö hospitalpita chäriptïmi, alläpa kushishqa kënö nimarqan: “¡Bibliachömi yachakurqö, qeshyapis y wanuypis manana kanampaq kaqta!”. Tsënö nimaptinnam, “tsëqa alläpa shumaqchi kanman” nirqä. Tsënam pëqa, “ichikllachönam Shumaq Patsachö kawashun, ama tiempuykita perdinatsu” nimarqan. Doctor këta dejanäta nikämanqantanö entiendirmi, noqaqa alläpa cölerakurqä. Tsëmi casädu vïdäkunachöqa allinatsu kayarqä.

Peru pëqa yanapamëta munarmi imëkata rurarqan. Diosmanmi mañakoq y noqapaqnö Bibliachö ninqanta ashïkurmi rikätsimaq. Eclesiastes 2:22, 23 ninqanta rikätsimanqanmi masqa gustamarqan: “Rasumpa kaqchöqa, ¿imatataq nuna tarin alläpa trabajarpis? ¿Imatataq logran masta munar kë patsachö mëläya trabajanqanwan? [...]. Tsë trabäjuman yarpararmi punuytapis puëdintsu. Alläpa trabajanqampis mana kaqllapaqmi”. Tsëtam noqapis rurëkarqä. Paqasta junaqta doctornö trabajarpis manam kushishqatsu karqan.

1975 wata juliu killam, Jehoväpa Testïgunkuna Yachatsikuyänan Wayiman domingu junaq warmï yarqunqanchöna, noqapis ëwëta munarqä. Tsëchö warmï rikëkamarqa alläpam espantakurqan, y llapankunam shumaq chaskiyämarqan. Tsëpitaqa manam domingukunapa reunionman ëwëta dejarqänatsu, y juk killa pasariptinmi juk wawqiwan Bibliapita yachakur qallarqä. Testïgukuna puntata watukayanqampita kima killa pasanqanllachömi, warmïqa bautizakurqan.

Yawarta mana churakunapaq Jehovä mandakunqantam entiendirqä

Llapan cristiänukunapaq, “yawarpita [...] cuidakuyë” nir Bibliachö mandakunqantam yachakurqä (Hëchus 15:28, 29; Genesis 9:4). Nunakunata yawarta churayanqan alli kanqanta manana següru kaptïmi, Dios ninqanta cuentaman churëqa difïciltsu karqan. c “Kamakoq karnin tsënö kanqanta niptinqa, rasunchi ari” nirmi pensarqä.

Tsëpitanam Adan jutsata ruranqanrëkur nunakuna qeshyayanqanta y wanuyanqanta yachakurqä (Romänus 5:12). Tsë tiempuqa arteriosclerosis niyanqantam maslla estudiëkarqä. Nunakuna edäna kayaptinqa, vënankunam chukruyan y llanuyan, tsëmi peqankunaman o umankunaman yawar channatsu, y shonqupita, riñonpita y maskunapitam qeshyayan. Tsëmi Adan jutsata ruranqanrëkur tsëkuna pasanqanqa, noqapaq cläru këkarqan. Tsëpitaqa Jehovälla qeshyakunata y wanuyta ushakätsinampaq kaqta musyarmi, doctor kanäpaq estudianqächö alläpaqa kallpachakurqänatsu.

Qanchis killapana Bibliapita yachakuykarmi, 1976 wata marzu killa, universidäpa hospitalninchö estudiëta dejarqä. Doctornö trabajëtaqa manana puëdinäpaq kaqtam pensarqä, peru juk sitiuchömi trabäjuta tarirqä. 1976 wata mäyu killam bautizakurqä, y vïdäta alli utilicëta munarqa precursor kanäpaq (llapan tiempüwan Bibliapita yachatsikunäpaq) kaqtam pensarqä. Tsëmi 1977 wata juliu killa precursor karnin qallëkurqä.

Yawarta mana churakunapaq Dios mandakunqantam defendirqä

1979 wata noviembri killam prefectüra de Chïba niyanqanta täkoq ëwakuyarqä. Tsëchöqa Diospita yachatsikoqkunatam alläpa wanayarqan. Tsëchömi wakin junaqlla hospitalchö trabajarqä. Trabajar qallanqä junaqqa, nunakunata operaq doctorkuna juntakëkurmi kutin kutin kënö tapuyämarqan: “Jehoväpa testïgun këkarqa, ¿imataraq ruranki pï nunapis yawarta churakuyta wanaptinqa?”.

Respëtuwanmi nirqä, yawar asuntupaq Dios mandakunqanta respetanäpaq kaqta, nunakunata juknöpapis jampita puëdiyanqäta y qeshyëkaqkunata yanaparqa llapan puëdinqäta ruranäpaq kaqta. Juk höra parlariyaptïnam, operacionta ruraq doctorkunata mandaq kënö nimarqan: “Entiendïmi ninqëkita. Peru chätsiyämunqan nunapa yawarnin alläpa ëwaptinqa, noqakunam tsë cäsuta atiendiyäshaq”. Pëtaqa mana parlapëpaq nunatanömi reqiyaq, peru parlayanqä junaqpitaqa allim apanakuyarqä y creinqäkunataqa imëpis respetarqanmi.

Yawarta respetayanqanmi pruëbaman churakan

Chïba niyanqan markachö yanapakuykäyaptïmi, Japonchö këkaq Ebïna niyanqan markachö, Jehoväpa testïgunkunapa sucursalninta rurëkäyarqan. Warmïwan noqaqa semänachö juk kutim, Betel niyanqanta rurar yanapakoq Testïgukuna salorninkunachö imanö këkäyanqanta rikaq ëwayaq kayä. Tsëpita killakuna pasanqanchömi, Ebïna marka Betelchö llapan tiempükunawan yanapakuyänäpaq invitayämarqan, y 1981 wata marzu killam rurëkäyanqan edificiukunachö kawaq ëwakuyarqä. Tsëchöqa quinientuspitapis mas yanapakoqkunam posadakuyaq. Qoyapaqa o wärëpaqa bäñukunatam limpiaq kä, tardipanam tsëchö yanapakoqkuna salorninkunachö imanö këkäyanqanta rikaq kä.

Juk kaq yanapanqäqa karqan, 1949 wata Australiapita Japonman shamoq Ilma Iszlaub misionëra panim. Pëqa leucemia niyanqanwanmi qeshyarqan, y doctorkunaqa juk ishkë killallana kawanampaq kaqtam nishqa kayarqan. Pani Ilmaqa manam maslla kawanampaq yawarta churakuyta munarqantsu, y wanunqanyaq Betelchö quedakunampaqmi decidirqan. Tsë tiempuqa manam eritropoyetïna niyanqan ni glöbulos röjos niyanqanta miratseq wakin jampikuna karqantsu, y höraqa hemoglobïnanmi tres o cuatru grämuslla karqan (normalqa 12 a 15 grämusmi kanman), tsënö kaptimpis alli atiendinäpaqmi llapan puëdinqäta rurarqä. Pëqa qanchis wata pasanqanchömi, 1988 wata enëru killa wanurqan. Peru wanunqanyaqmi Diospa Palabran ninqanman markäkïta o yärakuyta dejarqantsu.

Watakuna pasanqanchöqa, Jehoväpa testïgunkunapa Japon sucursalninchö atskaq yanapakoqkunam operakuyashqa, y amänun hospitalkunachö trabajaq doctorkunaqa, yawarta mana churarllam operayashqa, tsëta rurayanqanqa alabëpaqmi. Höraqa operayanqanta rikaq ëwanäpaqmi niyämaq, höranam operayanqanchö yanapakoq kä. Yawarta mana churakunapaq decidinqantsikta respetaq doctorkunataqa alläpam agradecikü. Pëkunawan juntu trabajarqa, atska kutim creinqäkunapita parlaparqö. Y juk kaqqa, Testïgu kanampaqmi tsëllaraq bautizakushqa.

Jehoväpa testïgunkunata operaq doctorkuna yawarta mana churarlla operayänampaq kallpachakuyanqanqa, medicïna niyanqanchömi alläpa yanapakushqa. Yawarta mana churarlla operayanqan mas alli kanqantam rikäyashqa. Tsëpita maslla musyapakoqkunam niyan, nunakuna wallka tiempullachö alliyäyanqanta, y operacionpita yarqurpis, imapis mana alli yarqunanta mana alläpa yarpachakuyanqanta.

Mas alli kaq Doctorpitaqa imëpis yachakuykämi

Medicïna niyanqanchö llapan lograyanqampita musyanäpaqmi kallpachakü, peru mas alli kaq Doctor Jehoväpitapis manam yachakuyta dejätsu. Pëqa manam rikënintsikllatatsu rikan, sinöqa imanö kanqantsiktam (1 Samuel 16:7). Noqapis manam atiendinqä nunakuna qeshyëkäyanqanllatatsu rikëta munä, sinöqa pëkunata alli atiendinäpaqmi Jehovänö rikänäpaq kallpachakü.

Kananyaqmi Betelchö yanapakuykä, y Jehoväta reqiyänampaq y yawarta churakuypaq imata pensanqanta musyayänampaq nunakunata yanaparmi alläpa kushikü. Mas Alli kaq Doctor Jehovä Diosman mañakurqa, qeshyakunata y wanuyta prontuna ushakätsimunampaqmi mañakü. Yasushi Aizäwa willakunqan.

[Nöta]

a Denise M. Harmening Doctöra qellqanqan, Modern Blood Banking and Transfusion Practices (Métodos modernos de almacenamiento y transfusión de sangre) niyanqan libruchömi willakun, “reacción transfusional hemolítica tardía niyanqanqa [...], nunakuna yawarta churakuyashqanchö, qeshyaq warmikunachö y trasplantita rurayaptin [nunakunapa shonqunta o imantapis cambiayaptin]” yurinqanta. Nunakunata tsëwan qeshyatsinqantaqa, manam “yawarta manaraq churar rurayanqan exäminkunawan tarita puëdiyantsu”. Dailey’s Notes on Blood (Apuntes de Dailey sobre la sangre) niyanqan libruchömi willakun, “nunakunapa yawarninwan mana igualaq yawarta ichikllapis churayaptinqa, [nunakunapa yawarninchö glöbulos röjos niyanqanta ushakäratsita] puëdinqanta. Riñonkuna mana alli funcionaptinqa, yawarchö imëka mana allikunata mana limpiaptinmi, venënuta upushqa cuenta entëru cuerpuntsik sufrir qallëkun”.

b 1988 wata agostu killa yarqamoq Journal of Clinical Oncology niyanqanchömi këta willakurqan: “Cancerwan qeshyaqkunapitaqa, operakuyanqan höra yawarta mana churakoqkunam, yawarta churakoqkunapitapis mas alli këkäyan”.

c Tsë asuntupaq Bibliachö ninqampita masta yachakuyta munarqa, Jehoväpa testïgunkuna rurayanqan, ¿Cómo puede salvarle la vida la sangre? neq follëtuta rikäri.

[Willakï]

“Respëtuwanmi nirqä [...], nunakunata juknöpapis jampita puëdiyanqäta y qeshyëkaqkunata yanaparqa llapan puëdinqäta ruranäpaq kaqta”

[Willakï]

“Yawarta mana churarlla operayanqan mas alli kanqantam rikäyashqa”

[Fötu]

Jana kaq läduchö: reunionchö yachatsikuykä

Derëcha kaq läduchö: kanan witsan warmï Masükowan këkäyanqä