Leyeqkuna tapukuyanqan

Jehoväpa sirweqninkunaqa alcoholta upur, ¿“¡salü!” ninakushwantsuraq?

Vïnuwan o ima washkuwampis brindis niyanqanta rurayanqanqa unë costumbrikunapitam shamun. Cada sitiuchö jukläya rurarpis, mëtsëchömi rurayan. Wakinkunaqa cöpankunatam takatsiyan y brindista ruraqnam pitapis kushishqa kawakunampaq, alli saloryoq kanampaq, atska wata kawanampaq o maskunata nin. Tsënam wakinkunaqa acuerdu kayanqanta rikätsikur imatapis fuertipa niyan o cöpankunata alzarkurmi vïnuta ichikta upurkuyan. Atskaq nunakunapaq allinölla kaptin o respetakoq këlla kaptimpis, unë costumbrikunapita shamunqanta y maskunata musyarmi Jehoväpa testïgunkunaqa brindis niyanqanta rurayätsu.

Tsënö kaptimpis, manam jukkuna kushishqa kayänanta o alli saloryoq kayänanta mana munartsu cristiänukunaqa brindista rurayantsu. Maslla musyarinapaq, llapan cristiänukunata dirigeqkuna congregacionkunaman apatsiyanqan cartapa ushananchö ninqantaqa, “alli saloryoq këkäyë”, “allilla këkäyë” o “yamëlla këkäyë” nirmi traducita puëdiyan (Hëchus 15:29). Manam tsëllatsu, Diospa wakin sirweqninkunam unë gobernaqkunata kënö niyarqan: “¡Wiñëpa kawanëkipaq Teyta Dios yanapëkulläshï!”. Kënöpis niyarqanmi: “¡Tëtë rey, wiñëpa kawëkullë!” (1 Rëyes 1:31, Teyta Diospa Willakïnin; Nehemïas 2:3, Teyta Diospa Willakïnin).

Tsënö kaptimpis, brindista rurayanqan costumbriqa, ¿mëpitataq yurimushqa? 1968 wata 1 de marzu La Atalaya revistachömi kënö willakun: “Upurnin ‘¡salü!’ niyanqanqa, capazchi santukunata o wanushqakunata adorarnin brindista rurayanqampita shamun. Greciapita y Römapita nunakunaqa, mikuyanqan höram santunkunapaq vïnuta o ima washkutapis jichayaq, y imatapis yarpäyänampaq rurayanqan mikuychönam, santukunapa y wanushqakunapa jutinchö brindista rurayaq (The Encyclopædia Britännica (1910) niyanqampa 13 kaq librunchö 121 kaq päginachö ninqan)”. Tsë librullachömi këtapis willakun: “Santukunapa y wanushqakunapa jutinchö ima washkutapis upurqa, kawëkaq nunakuna alli saloryoq kayänampaqpis brindista rurayaqmi”.

¿Tsë libruchö ninqanqa kanampis rasumpa kaqllaku? Juk libruchömi kënö willakun: “[Brindista rurëqa] capazchi santukunata adorar yawarta o vïnuta jichayanqampita shamun. Tsëta jicharmi nunakunaqa, ‘¡mana ushakaq vïda!’ o ‘¡salü!’ nir santukunata mañakuyaq” (1995 watachö yarqamoq International Handbook on Alcohol and Culture niyanqan libruchö ninqan).

Höraqa imapis o ima costumbripis unë costumbrikunapitam shamun o unë rurayanqanwanmi igualan, peru manam tsërëkurtsu cristiänukunapaq mana allina tikrarin. Maslla musyarinapaq, Bibliachömi granäda frütapaq parlan. Bibliachö ninqampita masllata musyatsikoq libruchömi tsë frütapaq kënö willakun: “Capazchi wakin religionkunachöqa santukunata adorarnin granädata utilizäyaq”. Tsënö kaptimpis, mandakoq sacerdötipa röpampa bastanta granäda früta niraqwan adornayänampaqmi Teyta Diosqa mandakurqan. Salomon ruratsinqan templupa columnantapis cobripita granädakunawanmi adornayarqan (Exodu 28:33; 2 Rëyes 25:17). Casakur sortijata churanakuyanqantapis, manam kanannötsu rikäyaq. Tsënö kaptimpis, cäsi llapan nunakunapis manam tsëtaqa musyayantsu. Tsëmi pitapis casakur churanakuyanqan sortijayoqta rikarqa, casädu kanqanllaman pensayan.

¿Ima nishwantan santukunata adorar vïnuta upuyanqampaqqa? Maslla musyarinapaq, Baal santuta adoraq Siquem markapita nunakuna juk kuti rurayanqampaqmi Bibliachö kënö willakun: “Santunkunapa templunman yëkuskir[mi] tsëchö mikuyarqan, upyayarqan y [Gedeonpa tsurin] Abimëlecpaq mana allikunata parlayarqan” (Juëces 9:22-28). ¿Ima ninkitan? ¿Jehoväta mana dejëpa adoraqkunapis, pëkunawan juntu upur y Abimëlec imatapis rurëkunampaq mañakurtsuraq këkäyarqan? Juk tiempuchö Jehoväpa contran churakaq mëtsika israelïtakunapaqmi Diospa willakoqnin Amos kënö nirqan: “Röpakunatam llapan altarkunapa lädunchö qopikuyan, [y] multata cobrakuyanqan qellëwan vïnuta rantïkurmi santunkunapa templunchö upyakuyan” (Amos 2:8). Tsë vïnuta santukunapaq jichayaptin o upunanlla upuyaptimpis, ¿rasumpa kaq Diosta sirweqkunaqa tsëchötsuraq këkäyanman karqan? (Jeremïas 7:18). ¿Ima ninkitan? ¿Jehoväta adoraqkunapitaqa mëqanllapis vïnuyoq cöpata alzarkur pitapis yanapëkunampaq o bendicïkunampaq santukunaman mañakur këkanmantsuraq karqan?

Atska kutichömi Jehoväta sirweqkunapis makinkunata ciëluman pallarkur ima allipis pasakunampaq mañakuyarqan. Peru pëkunaqa Dios Yayamanmi mañakuyarqan. Maslla musyarinapaq, Bibliachömi kënö willakun: “Salomonqa Jehovä Diospa altarnin puntanman ëwar[mi], llapan israelïtakuna rikëkäyaptin makinta pallarkur, Teyta Diosman kënö mañakurqan: ‘Israelpa Diosnin Jehovä, manam ciëluchö ni kë patsachöpis qamnö Diosqa kantsu [...]. Ciëluchö täkunqëkipita wiyëkayämanki y jutsäkunapita perdonëkayämanki’” (1 Rëyes 8:22, 23, 30). Tsënöllam Esdraspis “Jehoväta alabarqan. Tsënam tsëchö këkaq llapan nunakunaqa, ‘¡tsënö kallätsun! ¡Tsënö kallätsun!’ nir makinkunata pallariyarqan. Tsëpitanam urkunkunapis patsaman chanqanyaq Teyta Jehoväpa rikëninchö qonqurikuyarqan” (Nehemïas 8:6; 1 Timoteu 2:8). Tsë nunakunaqa Diostam adorayaq, tsëmi makinkunata ciëluman pallarirqa, suertita apamoq santukunata o juk santukunata adorartsu mañakuykäyarqan (Isaïas 65:11).

Kanan witsan brindista ruraq nunakunaqa, capazchi niyanman brindista rurarqa yanapëkunampaq o bendicïkunampaq santukunaman mana mañakuykäyanqanta. Tsënö kaptimpis, manam musyayantsu vïnuyoq cöpankunata imanir ciëluman pallariyanqanta. Imanir rurayanqanta mana musyarlla nunakuna cöpankunata pallariyaptimpis, manam tsërëkurtsu rasumpa cristiänukunaqa pëkuna ruranqannö ruranantsik.

Maskunachöpis Jehoväpa testïgunkunaqa manam atskaq rurayanqanta rikarllatsu imatapis rurayan. Maslla musyarinapaq, atskaq nunakunam bandërata saludayan, peru tsëta rurarqa manam bandërata adorëkäyanqantatsu pensayan. Rasumpa cristiänukunaqa manam wakinkuna rurayanqanman mëtikuyantsu, peru manam bandërata o maskunata saludayantsu. Tsëkunata imë rurayänampaq kaqta musyarqa, Testïgukunaqa cuidädum kayan wakinkunata mana cöleratsiyänampaq. Tsënö kaptimpis, Bibliachö ninqampa contran kaptinmi, Diosta sirweqkunaqa bandërata ni maskunata saludayantsu (Exodu 20:4, 5; 1 Juan 5:21). Atskaq nunakunam brindista rurëtaqa, imatapis adorëtanötsu rikäyan. Tsënö kaptimpis, santukunata adorar tsënö rurashqa kayaptin y kanampis ‘ciëlukunata’ o imatapis yanapëkunampaq mañakoqnö rurayaptinmi, cristiänukunaqa brindista rurayantsu (Exodu 23:2).