Ima tiyashcata ricui

Ima tiyashcata ricui

YACHAI 22

CANTO 127 Can munashca shinami causasha nini

Noviocuna, alli decisioncunata japishpa Jehová Diosta cushichichij

Noviocuna, alli decisioncunata japishpa Jehová Diosta cushichichij

‘Paicunapaj shunguta sumajyachichun. Chaica Diospaj ñaupajpica achca valishcami can’ (1 PEDRO 3:4).

CAITAMI YACHASHUN

¿Noviocunaca alli decisioncunata japingapajca imatataj rurana can? ¿Huauqui panicunapish paicunataca ima shinataj ayudai tucun? Cunanmi chaitaca yachashun.

1, 2. ¿Huaquin huauqui panicunaca noviocuna cashpaca ima shinataj sintirishcacuna?

 NOVIO, noviata charinaca sumajmi can. Canpish novio, noviata charishpaca seguramente cancunapaj causaipi tucui alli richunmi munanguichij. Tucui parejacunami chaitaca munancuna. Por ejemplo, Etiopía llajtapi causaj pani Taniaca a: “Ñuca cusahuan noviocuna cashpaca cushillami pasaj carcanchij. Importante cosascunamantami parlaj carcanchij. Pero asingapajpishmi tiempota charircanchij. Pai ñucata achcata cꞌuyashcata, ñucapish paita shungumanta cꞌuyashcata ricushpaca cushillami sintirij carcanchij” nircami.

2 Países Bajos llajtapi causaj huauqui Alessioca: “Ñuca huarmihuan noviocuna cashpaca cushillami pasaj carcanchij. Pero huaquin jarcaicunatapishmi chꞌimbapurarcanchij” nircami. Cai yachaipica noviocuna ima jarcaicunallahuan chꞌimbapurajcuna cashcata, shinallataj alli decisioncunata japingapaj Bibliapi nishcacuna ima shina ayudaj cashcatami yachashun. Ashtahuanpish huauqui panicuna paicunata ima shina ayudai tucushcatapishmi ricushun.

¿SOLTEROCUNACA IMAPAJTAJ NOVIOCUNA TUCUNCUNA?

3. ¿Shuj soltero shuj solteraca imapajtaj noviocuna tucun? (Proverbios 20:25).

3 Pihuan novioyanaca alajami can. Pero mana shuj pugllaillachu can. Ashtahuanpish solterocunaca cazaranata o mana cazaranata decidingapajmi noviocuna tucun. Cazaranata decidishpaca noviocunaca Diospaj ñaupajpimi huañungacama cꞌuyanata, respetanata ari nincuna. Chaimantami imatapish manaraj ari nishpaca alli yuyanaraj canchij (Proverbios 20:​25-ta liyipai). Noviocunaca noviocuna cai horasmi alli rijsinacui tucuncuna. Chashnami shuj alli decisionta japi tucuncuna. Paicunaca cazaranata o mana cazaranatami agllai tucuncuna. Pero mana cazaranata decidishpaca yangamanta noviocuna tucushcataca mana yuyanachu can. Ashtahuanpish noviocuna tucushcamantami paicunaca shuj alli decisionta japi tucurcacuna.

4. ¿Shuj soltero, shuj soltera imapaj noviocuna tucushcata intindinaca imamantataj importante can?

4 Shuj soltero, shuj soltera imapaj noviocuna tucushcata intindinaca importantemi can. ¿Imamanta? Solterocuna chaita alli intindishpaca pugllangapajlla pihuanpish mana novioyangacunachu. Pero pihuan novio tucuna imapaj cashcataca mana solterocunallachu intindina can. Ashtahuanpish tucuicunami chaitaca alli intindina canchij. ¿Imamanta? Maijancunaca ishqui solterocuna noviocuna tucushcata yachaj chayashpaca “paicunaca de leymi cazarana can” nishpami yuyancuna. Pero paicuna chaita yuyajpica noviocunaca manachari shuj alli decisionta japi tucungacuna. Estados Unidospi causaj shuj solteraca cashnami nirca: “Achca turi ñañacunaca ‘noviocunaca cazaranatajmi can’ nishpami yuyancuna. Paicuna chaita yuyashcamantami huaquin noviocunaca paicunapura problemacunata charishpapish noviocuna canataca mana saquincuna. Cutin shujtaj solterocunaca huauqui panicuna ama molestachunllami pihuanpish mana noviocuna tucun” nircami.

ALLI RIJSINACUICHIJ

5, 6. ¿Noviocunaca noviocuna cashpaca cada unomantaca imacunallatataj yachana can? (1 Pedro 3:4).

5 ¿Cambaj noviohuan, noviahuan cazaranata o mana cazaranata alli decidingapajca imatataj rurana cangui? Paitami alli rijsina cangui. Manaraj noviocuna tucushpaca seguramente pai ima shina cashcataca ñachari ashata rijsircangui. Pero cunanca ‘shungu ucupi’ ima shina cashcatami alli rijsina cangui (1 Pedro 3:​4-ta liyipai). Chaipajca pai ima shina cashcata, imata yuyaj cashcata, espiritualmente ima shina cashcatami ashtahuan rijsina cangui. Paita ashtahuan ashtahuan rijsishpa catishpaca cashna nishpami tapurina cangui: “¿Paica ñucapajca alli cusa, alli huarmichu canga?” (Proverbios 31:​26, 27, 30; Efesios 5:33; 1 Timoteo 5:​6, 8). “¿Cꞌuyaihuan tratanacui tucushunchu? ¿Paipaj pandarishcacunataca perdonai tucushachu?” nishpapishmi tapurina cangui (Romanos 3:23). b Shinallataj cambaj novio, novia tucuipi can layallataj cachunca mana shuyanachu cangui. Ashtahuanpish paihuan cushilla causasha nishpaca pai tucuipi mana can laya cashcatami reconocina cangui.

6 ¿Noviocunaca noviocuna cashpaca ima ashtahuantaj yachana can? Cambaj noviomanta, noviamanta manaraj ashtahuan enamorarishpaca importante temacunamantami parlanacuna canguichij. Por ejemplo, cada uno ima metacunata charishcatami yachana canguichij. Shinallataj ima ungüicunata charishcata, ima dibicunata charishcata, huahuaraj o huambraraj cashpa ima llaquicunata apashcatami tapuna cangui. Noviocuna tucushcahuan chaicunata tapunaca mana minishtirinchu (Juan 16:​12-tapish ricui). Chai temacunamanta manaraj parlanata munashpaca ninallami cangui. Pero cambaj novio, noviaca shuj alli decisionta japingapajca chaicunatapishmi yachana can. Chaimantami chai temacunamanta ima hora parlanacunata decidina cangui.

7. ¿Noviocunaca paicunapura alli rijsinacungapajca imatataj rurai tucuncuna? (“ ¿Cambaj novio, novia carupi causajpica imatataj rurana cangui?” nishca recuadrotapish ricui; fotocunamantapish parlapai).

7 ¿Cambaj noviata, noviota alli rijsingapajca imatataj rurai tucungui? Ishquindijmi imata mana pacashpa parlanacuna canguichij. Shinallataj alli yuyashpami imatapish tapuna canguichij. Cada uno imata nijpipish atencionhuanmi uyana canguichij (Proverbios 20:5; Santiago 1:19). Shinallataj ishquindijmi micui tucunguichij. Gentecuna tiyan ladocunapi paseanaman rishpa, predicacionman llujshishpapishmi parlanacungapaj oportunidadta charinguichij. Cancunapaj amigocunahuan, familiacunahuanpishmi paseanaman ri tucunguichij. Shinallataj shujtaj ruraicunatapishmi rurai tucunguichij. Chashnami cada uno ima shina comportarijta ricui tucunguichij. Países Bajos llajtapi causaj huauqui Albertca pani Aliciahuan manaraj cazarashpaca chaitami rurarca. Paica: “Cada uno ima shina cashcata yachangapajca chꞌican chꞌican ruraicunatami ruraj carcanchij. Por ejemplo, ishquindijmi yanujcuna carcanchij o ishquindijmi huasita limpiajcuna carcanchij. Chashnami cada uno ima alli cualidadcunata charishcata, imapi pandarij cashcata yachai tucurcanchij” nircami.

Noviocunaca ashtahuan rijsinacungapajca chꞌican chꞌican cosascunatami rurai tucuncuna. (Párrafos 7 y 8-ta ricui).


8. ¿Noviocunaca imamantataj ishquindij Diospaj shimita, publicacioncunatapish estudiana can?

8 Shinallataj cambaj noviota, noviata alli rijsingapajca ishquindijmi Bibliata, publicacioncunata estudiana canguichij. ¿Imamanta? Cazaranata decidishpaca familiahuan Diosta adorangapajmi tiempota llujchina canguichij. Cusandij huarmindij cushilla causasha nishpaca chaita ruranaca achca importantemi canga (Eclesiastés 4:12). Chaimantami manaraj cazarashca cashpapish ishquindij Diospaj shimita estudianaca alli can. Es verdad, noviocunaca manaraj shuj familiachu can. Noviopish manaraj paipaj noviapaj umachu can. Shinapish ishquindij estudiangapaj tiempota surcushpaca espiritualmente cada uno ima shina cashcatami yachai tucunguichij. Estados Unidospi causaj huauqui Max, pani Laysaca noviocuna cashpaca chaitami rurarcacuna. Maxca: “Noviocuna tucushca horasmantami noviocunamanta, matrimoniomanta, familiapi cushilla causangapaj imata ruranamanta parlaj temacunata yachai callarircanchij. Huaquin temacunamanta parlanacunaca asha sinchimi carca. Pero ishquindij Bibliata estudiaj cashcamantami chai sinchi temacunamantapish parlanacui tucurcanchij” nircami.

NOVIOCUNA, CAITAPISHMI YUYANA CANGUICHIJ

9. ¿Noviocunaca noviocuna tucushcata picunallaman huillanataca ima shinataj decidi tucuncuna?

9 ¿Noviocuna tucushcataca picunallamantaj huillagringuichij? Chaitaca ishquindij parlanacushpami decidina canguichij. Recienlla noviocuna tucushca cashpaca tal vez chaitaca huaquincunallamanmi huillanata munanguichij (Proverbios 17:27). Huaquincunallaman huillajpica paicunaca cancuna imamanta noviocuna tucushcataca mana yallitaj tapungacunachu. Shuj decisionta utca agllachunpish mana obligangacunachu. Pero noviocuna tucushcata piman mana huillashpaca tucuicunamanta caruyashpami cancunalla siempre pasanguichij. Pero cancunalla pasashpaca mapa ruraicunapimi urmai tucunguichij. Chaimantami chaita ruranapaj randica alli consejocunata cushpa cancunata ayudai tucujcunaman huillana canguichij. Por ejemplo, huaquin familiacunaman, Jehová Diosta alli sirvij huaquin amigocunaman, ancianocunamanpishmi huillai tucunguichij (Proverbios 15:22).

10. ¿Noviocunaca Diospaj ñaupajpi chuya, limpio ricurishpa catingapajca imatataj rurana can? (Proverbios 22:3).

10 ¿Noviocunaca Diospaj ñaupajpi chuya, limpio ricuringapajca imatataj rurana can? Noviocunaca ashtahuan rijsinacushpa catijpica cꞌuyaipish ashtahuanmi mirashpa catinga. Shinallataj ishquindijmantami ashtahuan munaringacuna. Pero mapa ruraicunapi ama urmangapajmi cuidadota charina can (1 Corintios 6:18). Mapa ruraicunapi ama urmangapajca mapa cosascunamantaca mana parlanacunachu can. Shinallataj paicunallaca mana saquirinachu can. Achca tragotapish mana ubyanachu can (Efesios 5:3). ¿Imamantataj chai ruraicunamantaca caruyana can? Chaicunata rurajpica aicha munaicunaca ashtahuanmi jataringa. Chaimantami chai munaicunamanta jarcarinaca ashtahuan sinchi canga. Chai mapa ruraicunapi ama urmangapajca noviocunaca Diospaj mandashcacunata cazungapaj imallata ruranatami parlanacuna can (Proverbios 22:​3-ta liyipai). Etiopiapi causaj huauqui David, paipaj huarmi Almazpish chaitami rurarcacuna. Paicunaca: “Noviocuna cashpaca siempremi ñucanchij amigocunahuan pasaj carcanchij. Shinallataj gentecuna tiyan ladocunamanmi rij carcanchij. Carropi, huasipipish ñucanchijllaca nunca mana saquirircanchijchu. Chashnami juchapi ama urmangapaj cuidarircanchij” nircacunami.

11. ¿Noviocunaca paicunapura cꞌuyaita ima shina ricuchinata decidicushpaca imapitaj yuyana can?

11 Noviocunaca ashtahuan rijsinacushpa catishpaca tal vez paicunapura cꞌuyaita ricuchinatami munangacuna. Pero mapa ruraicunapi ama urmangapajmi cuidadota charina can. Aicha munaicuna yallitaj mirachun saquishpaca cambaj novio o novia alli cusa o huarmi cai tucushcata cuentata cunaca ashtahuan sinchimi canga (Cantar de los Cantares 1:2; 2:6). Shinallataj jarcarinata mana yachashpaca noviocunaca jatun juchacunapimi urmai tucuncuna (Proverbios 6:27). Chaimantami noviocunaca noviocuna tucushca horasmanta Bibliapi nishcacunata yuyaipi charishpa paicunapura cꞌuyaita ima shina ricuchinata parlanacuna can (1 Tesalonicenses 4:​3-7). c Caitapishmi yuyarina canguichij: ¿Cancunapura cꞌuyaita ricuchinacushcata ricushpaca shujtaj gentecunaca ima shinataj sintiringacuna? ¿Cꞌuyaita ricuchishcamanta cambajpish, cambaj novio, noviapajpish aicha munaicunamanta jarcarinaca yallitaj sinchichu canga?

12. ¿Noviocunaca paicunapura problemacunata charishpaca imatataj rurana can?

12 ¿Noviocuna paicunapura problemacunata charishpa, imapi mana de acuerdo cashpaca imatataj rurana can? Noviocuna maijan rato imapi mana de acuerdo cashpaca ishquindij noviocuna tucuna mana alli decisión cashcataca mana yuyanachu can. Ashtahuanpish noviocunaca tucui parejacuna maijan rato problemacunata charishcatami yuyarina can. Cushilla causaj cusa huarmicunaca paicunapura shuj shinalla problemacunata allichingapajmi esforzarincuna. Chaimantami noviocunaca paicunapura problemacunata charishpaca chai problemacunata ima shina allichijcuna cashcata ricuna can. Chaipajca: “¿Ñucanchijpura problemacuna tiyajpica mana pꞌiñarishpa, respetohuanchu parlanacunchij? Shinallataj ¿ñucanchij pandarishcacunata reconocishpa mejorashpa catingapajchu esforzarinchij? ¿Siemprechu ñuca munashca shina tucuita rurachun munani? ¿Shungumanta perdonanata, ñucapish perdonta mañanata yachanichu?” nishpami tapurina can (Efesios 4:​31, 32). Shinapish noviocunaca cada rato paicunapura litunacushpalla pasashpaca cazarashca qꞌuipa sumajta causanataca mana yuyanachu can. Chai solterohuan o chai solterahuan cazarashca qꞌuipa mana alli causanata cuentata cushpaca noviocuna canata saquinaca allimi canga. Chaita ruranaca ishquindijpajllatajmi alli can. d

13. ¿Noviocunaca mashna tiempo noviocuna canata decidingapajca imatataj rurana can?

13 ¿Mashna tiempotataj noviocuna cana canguichij? Yuyarishcahuan ucui jahua imatapish decidishpaca llaquicunatami charinguichij (Proverbios 21:5). Chaimantami cancunapura alli rijsinacungapaj mashna tiempota minishtishcata alli ricuna canguichij. Pero yangamanta achca tiempo pasachunca mana saquinachu canguichij. Bibliapi nishca shinaca ñucanchij ‘shuyacushca mana utca pajtarijpica maipica shungu pꞌaquirishpami llaquirishun’ (Proverbios 13:12). Shinallataj yallitaj tiempo pasachun saquishpaca mapa ruraicunapi ama urmangapaj jarcarinaca ashtahuan sinchimi canga (1 Corintios 7:9). Chaimantami mashna tiempo noviocuna cashcallapi yuyanapaj randica cashna nishpa tapurina canguichij: “¿Shuj decisionta japingapajca paimantaca ima ashtahuantaj yachana cani?” nishpa.

¿NOVIOCUNATACA IMA SHINATAJ AYUDAI TUCUNCHIJ?

14. ¿Noviocunataca ima shinataj ayudai tucunchij? (Fotomantapish parlapai).

14 ¿Noviocunataca ima shinataj ayudai tucunchij? Tal vez ñucanchijhuan micuchun, ñucanchij familiahuan Bibliata estudiachun o ñucanchijhuan paseanaman richunmi invitai tucunchij (Romanos 12:13). Chaita rurajpimi paicunaca paicunapura rijsinacungapaj oportunidadta charingacuna. Shinallataj paicuna minishtijpica paicunatami acompañai tucunchij. Mana cashpaca shujtaj ladocunamanmi apai tucunchij o ishquindij parlanacuchunmi ñucanchij huasiman invitai tucunchij (Gálatas 6:10). Aliciaca: “Ñuca cusahuan noviocuna cajpica huaquin turi ñañacunaca ‘ishquindij parlanacusha nishpa pero mana cancunalla casha nishpaca ñucanchij huasimanmi shamui tucunguichij’ nishpami invitajcuna carca” nircami. ¿Shuj pareja paicunata acompañachun mañajpica imatataj rurana canchij? Paicunata ayudai tucushcamantami cushilla sintirina canchij. Paicunata acompañacushpaca ishquindijlla ama saquirichunmi cuidana canchij. Pero paicunata cuidana cashpapish paicunapura parlanacuchunmi saquina canchij (Filipenses 2:4).

Noviocunata ima shina ayudanata yuyashunchij. (Párrafos 14 y 15-ta ricui).


15. Proverbios 12:​18-pi nishca shinaca ¿noviocunataca ima shinataj ayudai tucunchij?

15 Noviocunata ayudangapajca paicunamanta manaraj imata nishpaca alli yuyarinarajmi canchij. Shinallataj noviocuna cashcata yachashpapish pimanpish ama huillangapajmi jarcarinata yachana canchij (Proverbios 12:​18-ta liyipai). Shuj soltero shuj solterahuan noviocuna tucushcamanta cushilla sintirishcamantachari noviocuna tucushcata tucuicunaman huillanata munashun. Pero tal vez noviocunallatajmi chaitaca shujtajcunaman huillanata munangacuna. Shinallataj noviocunamantaca mana huashalla parlashpa purinachu canchij. Paicuna imalla decidishcacunamantapish mana criticanachu canchij (Proverbios 20:19; Romanos 14:10; 1 Tesalonicenses 4:11). Shinallataj alli yuyashpa imatapish nijpi, imatapish tapujpica noviocunaca cazarachun obligacushcataca mana sintingacunachu. Pani Eliseca: “Ñuca cusahuan noviocuna cajpica maijancunaca ‘¿bodataca ima shinataj ruragringuichij?’ nishpami tapujcuna carca. Pero ñucanchijcunaca chaitaca manaraj yuyashcachu carcanchij. Chaimantami chaita tapuchunca mana munarcanchij” nircami.

16. ¿Shuj pareja noviocuna canata saquishcata yachaj chayashpaca imatataj rurana canchij?

16 ¿Shuj pareja noviocuna canata saquijpica imatataj rurana canchij? Imamanta ña mana noviocuna cashcataca mana tapunachu canchij. Shinallataj mana ni pipaj partechu tucuna canchij (1 Pedro 4:15). Pani Leaca: “Ñuca noviohuan ña mana canata decidijpica maijan turi ñañacunaca ñucanchijmantami llullacunata nircacuna. Chaita yachaj chayashpaca achcatami llaquirircani” nircami. Ñajaman nishca shinaca shuj pareja noviocuna canata saquijpica yangamanta noviocuna tucushcataca mana yuyanachu canchij. Ashtahuanpish noviocuna tucushcamantami paicunaca shuj alli decisionta japi tucurcacuna. Pero noviocuna canata saquishcamantami paicunaca llaquilla, sololla sintiringacuna. Chaimantami paicunataca animana canchij (Proverbios 17:17).

17. ¿Noviocunaca imatataj rurashpa catina can?

17 Caipi yachashca shinaca noviocunaca chꞌican chꞌican jarcaicunahuanmi chꞌimbapurancuna. Pero chashnapish noviocuna cai punllacunaca alajami can. Shuj panica: “Ñuca cusahuan noviocuna cashpaca alli rijsinacungapajca tiempo, esfuerzomi minishtirirca. Pero chaita rurashcamantami cunanca cushilla causanchij” nircami. Canpish novio, noviata charishpaca paita alli rijsingapajmi esforzarishpa catina cangui. Chashnami ishquindij shuj alli decisionta japi tucunguichij.

CANTO 49 Jehovapaj shunguta cushichishunchij

a Huaquin shuticunatami cambiashcanchij.

b Ashtahuan yachangapajca Lo que los jóvenes preguntan. Respuestas prácticas, volumen 2 libropi páginas 39 y 40-pi “¿Será esta la persona para mí?” nishca temata ricui.

c Shuj cꞌaripaj, shuj huarmipaj charishcacunata japishpa mapa cosascunata ruranaca huainayashca shinallatajmi can. Shuj soltero, shuj soltera chaita rurashcata yachaj chayashpaca ancianocunaca shuj comité judicialtami rurangacuna. Shinallataj solterapaj chuchucunata japina, mensajecunata cachashpa o telefonopi mapa cosascunamanta parlanaca mana allichu can. Shuj soltero, shuj soltera chaita rurashcata yachaj chayashpaca ancianocunaca shuj comité judicialta ruranata o mana ruranatami decidina can.

d Noviocuna cai punllacunamanta ashtahuan yachangapajca La Atalaya del 15 de agosto de 1999-pi “Preguntas de los lectores” nishca temata ricui.