Ima tiyashcata ricui

Ima tiyashcata ricui

YACHAI 21

CANTO 107 Jehová Diosmi cꞌuyanata yachachin

¿Pihuan cazaranataca ima shinataj agllai tucungui?

¿Pihuan cazaranataca ima shinataj agllai tucungui?

“Yuyaisapa yachaj huarmitaca, ¿pitaj jahualla japi tucungari? Chashna alli huarmica achij nicuj sumaj rumicunatapish maihuan yalli valijmari” (PROVERBIOS 31:10).

CAITAMI YACHASHUN

Cai yachaipica Bibliapi tiyaj consejocuna alli cusata alli huarmita japingapaj ima shina ayudaj cashcata, shinallataj huauqui panicunapish cazarasha nijcunata ima shina ayudai tucushcatami yachashun.

1, 2. a) Shuj huauqui o pani cazarasha nishpaca ¿puntaca imapitaj yuyana can? b) ¿Noviocuna nishpaca picunamantataj parlacunchij? (“Alli intindishunchij” nishca recuadrotapish ricui).

 ¿CAZARANATA munanguimanchu? Cushilla causangapaj cazaranaca mana minishtirishca cajpipish chꞌican chꞌican edadta charij huauqui panicunaca cazaranatami munancuna. Pero manaraj cazarashpaca Jehová Dioshuanmi alli apanacuna cangui. Familiatapish ima shina mantininatami alli yachana cangui. Shinallataj canllataj ima shina cashcatami alli yachana cangui (1 Corintios 7:36). a Tucui chaicunata rurashpami cazarashpaca cushilla causangui.

2 Pihuan cazaranata japinaca maipica sinchimi can (Proverbios 31:10). Tal vez shuj huauquita o shuj panitachari ashtahuan rijsisha ningui. ¿Pero paipaj novio o novia tucusha nishcataca ima shinataj ni tucungui? b Cai yachaipica soltero huauqui panicunaca alli cusata, alli huarmita japingapaj imata rurana cashcatami yachashun. Shinallataj huauqui panicuna cazarasha nijcunata ima shina ayudai tucushcatami ricushun.

¿ALLI CUSA, ALLI HUARMITACA IMA SHINATAJ JAPI TUCUNGUI?

3. ¿Pihuan cazaranata manaraj mashcai callarishpaca imapitaj yuyana canchij?

3 Pihuan cazaranata manaraj mashcai callarishpaca cambaj cusa, huarmi ima shina cachun munashcatami alli yuyanaraj cangui. Chaita mana rurashpaca can munashca cualidadcunata charij huauquita o panita ashtahuan rijsina oportunidadtami pirdi tucungui. Ashtahuanpish canhuan mana tanto alli saquirij huauquihuan o panihuanmi novio, novia tucungui. Caitapishmi yuyarina cangui. Bautizarishca testigocunallahuanmi novio, novia tucuna cangui (1 Corintios 7:39). Pero bautizarishca huauqui pani cajpipish cambajca manachari alli cusa, alli huarmi canga. Chaimantami cashna nishpa tapurina cangui: “¿Ñucaca ima metacunallatataj pajtachisha nini? ¿Ñuca cusa, ñuca huarmica ima cualidadcunallatataj charinataj can?” Shinallataj alli cusa, alli huarmi cachun munashpapish tucuipi jucha illaj cachunca mana shuyanachu cangui.

4. ¿Cazarasha nij huauqui panicunaca Yaya Diostaca imacunallamantataj mañashcacuna?

4 Cazarasha nishpaca seguramente Jehová Dios canta ayudachunca ñachari mañashcangui (Filipenses 4:6). Shinapish Jehová Diosca “ñucami alli cusata, alli huarmita mashcashpa cusha” mana nishcachu. Chashnapish paica can ima shina sintirishcata, imata minishtishcataca allimi yachan. Chaimantami cantaca ayudasha nin. Pero canta ayudachunca paimanmi ima shina sintirishcata, ima laya cusata, huarmita mashcacushcata tucuita huillana cangui (Salmo 62:8). Alli yuyaita, pacienciatapish cuchun mañai (Santiago 1:5). Estados Unidospi causaj huauqui Johnca c: “Yaya Diosmanca ima laya huarmita mashcacushcatami huillani. Shinallataj chashna laya panita rijsingapaj oportunidadcuna tiyachunmi mañani. Ashtahuanpish ñucaraj alli cusa cangapaj, alli cualidadcunata charingapaj ayudahuai nishpami mañani” nircami. Shinallataj Sri Lankapi causaj pani Tanyaca: “Yaya Diostaca ‘alli cusata japingacama canta cushilla sirvishpa catingapaj, llaquicunapi ama yuyangapaj ayudahuai’ nishpami mañani” nircami. Pero huatacuna pasajpipish can mashcacushca huauqui pani mana ricurijpica Jehová Diosca cantaca manataj saquingachu. Paica can imalla minishtishcata charichun, cushilla causachunmi ayudashpa catinga (Salmo 55:22).

5. ¿Jehová Diosta cꞌuyaj solterocunata rijsingapajca solterocunaca imatataj rurana can? (1 Corintios 15:58; fotomantapish parlapai).

5 Bibliapica: “Amitopajta ruranapi siempre ocupado caichij” nishpami animan (1 Corintios 15:​58-ta liyipai). Cai consejota catishpaca achca huauqui panicunatami rijsi tucungui. Ashtahuanpish Diosta sirvinapi ocupados caj soltero o soltera huauqui panicunatami rijsi tucungui. Canpish Jehová Diosta tucui shunguhuan sirvingapaj esforzarishpaca cushillami causangui.

Jehová Diospajta ruranapi ocuparishpaca achca huauqui panicunata rijsina oportunidadtami charingui. Paicunamantaca maijancunaca tal vez cazarana munaitami charingacuna. (Párrafo 5-ta ricui).


6. ¿Cusata, huarmita mashcacuj solterocunaca imatataj yuyarina can?

6 Pero cusata, huarmita japina yuyaillaca mana causanachu cangui (Filipenses 1:10). Diosta sirvijcunaca solterocuna cashpapish, cazadocuna cashpapish cushilla causangapajca Jehová Diospaj alli amigocunami cana canchij (Mateo 5:3). Ashtahuanpish soltero cashpaca Jehová Diospajta ruranapi ocuparingapajmi ashtahuan tiempota charingui (1 Corintios 7:​32, 33). Chaimantami chai tiempotaca alli aprovechana cangui. Estados Unidospi causaj shuj panica casi 40 huatacunata charishpami cazararca. Paica: “Cazarana munaita charishpapish cushilla causangapajca Diospajta ruranapimi ocuparircani” nircami.

PIHUAN MANARAJ PURI CALLARISHPACA PAITACA ALLIMI RIJSINARAJ CANGUI

7. ¿Pita munashcata manaraj huillashpaca imamantataj carullamanta pai ima laya cashcata alli ricunaraj cangui? (Proverbios 13:16).

7 Tal vez “chai huauqui, panica ñucapajca alli cusa, alli huarmimi canga” nishpachari yuyangui. Pero chashna yuyacushpapish ¿paita rijsishcahuanchu cantami munani nina cangui? Mana. Bibliapi nishca shinaca ‘alli yuyaiyuj runaca alli yuyaihuanmi imatapish ruran’ (Proverbios 13:​16-ta liyipai). ¿Paita rijsishcahuan noviocuna tucushpaca imataj tucunga? Países Bajos llajtapi causaj shuj huauquica cashnami nin: “Punllacuna pasajpica tal vez paita mana shungumanta cꞌuyashcatami cuentata cungui. Chaimantami manaraj noviocuna tucushpaca paitaca carullamanta alli rijsinaraj cangui”. Shinallataj chaita rurashpaca chai huauqui o pani can yuyashca shina mana cashcatachari cuentata cungui.

8. ¿Maijan soltero huauqui panica shujtaj huauquita panita alli rijsingapajca imallatataj rurai tucun? (Fotomantapish parlai).

8 ¿Shuj huauquita, shuj panitaca ima shinataj carullamanta rijsi tucungui? Por ejemplo, reunioncunapi o huauqui panicunahuan tandalla cashpaca pai ima shina cashcata, Jehová Diosta mashnata cꞌuyashcatami ricui tucungui. ¿Paica picunahuantaj alli apanacun? ¿Ima cosascunamantataj parlanata munan? (Lucas 6:45). Shinallataj ¿paica can charishca metacunallatatajchu charin? Paimanta ashtahuan yachasha nishpaca paipaj congregacionta pushaj ancianocunahuanpishmi parlai tucungui. Mana cashpaca paita alli rijsij huauqui panicunatami tapui tucungui. Pero chai huauqui panicunaca Diosta alli sirvijcunami cana can (Proverbios 20:18). Chai huauqui panicunataca: “¿Huauqui panicunaca paimantaca imatataj yuyancuna? ¿Paica ima cualidadcunallatataj charin?” nishpami tapui tucungui (Rut 2:11). Pero chai huauquita, chai panita alli rijsisha nishpapish siempremi respetota ricuchina cangui. Chaimantami cada rato paihuan pasanataca mana mashcana cangui. Shinallataj paimanta tucuita huillachunca mana obliganachu cangui.

Cambaj sentimientocunata manaraj huillashpaca can munashca soltero o solterataca carullamantami alli rijsina cangui. (Párrafo 7 y 8-ta ricui).


9. Shuj huauquita o panita munashcata manaraj nishpaca ¿canca imatataj convencido cana cangui?

9 Maijan huauquita panita carullamanta alli rijsishca qꞌuipa paita munashcata ningapajca ¿mashna tiempotataj shuyana cangui? Paita rijsishcahuan “cantami munani” nijpica paica can mana alli yuyashpa ucui jahua imatapish decidij cashcatachari yuyanga (Proverbios 29:20). Shinallataj paica can paita munashcataca ñachari cuentata curca. Pero cambaj sentimientocunata paiman ningapaj achca tiempo pasachun saquijpica paica can ishqui yuyaiyuj cashcamanta imatapish decidingapaj yallitaj demoraj cashcatachari yuyanga (Eclesiastés 11:4). Caitapishmi yuyarina cangui: “Cantaca ashtahuanmi rijsisha nini” pita ningapajca paihuan cazaranataj cashcata convencido canaca mana minishtirinchu. Ashtahuanpish cazarangapaj ña listo cashcata, shinallataj chai huauqui o pani cambaj alli cusa, alli huarmi cai tucushcatami convencido cana cangui.

10. ¿Can mana munaj soltero o soltera canhuan purisha nishcata cuentata cushpaca imatataj rurana cangui?

10 ¿Shuj soltero o shuj soltera canhuan purisha nishcata cuentata cushpaca imatataj rurana cangui? Paihuan mana purisha nishpaca pugllashpalla canmanta enamorarichun saquinaca mana allichu can. Chaimantami cambaj ruraicunahuan paihuan mana purisha nishcata ricuchina cangui (1 Corintios 10:24; Efesios 4:25).

11. Huaquin llajtacunapica solterocunapaj familiacuna, amigocunami paicuna pihuan cazaranata mashcashpa o agllashpa cuncuna. ¿Chai llajtacunapi causajcunaca imatataj yuyaipi charina can?

11 Huaquin llajtacunapica yaya mamacuna o shujtaj familiacunami solterocuna pihuan cazaranata agllancuna. Shujtaj llajtacunapica familiacuna, amigocunami shuj soltero o soltera pihuan cazaranata mashcashpa ayudancuna. Shinallataj paicunapura alli rijsinacuchunmi arreglocunatapish rurancuna. Chashnami chai solterocunallataj cazaranata o mana cazaranata agllai tucuncuna. Shuj soltero o solterapaj novio, noviata mashcashpa ayudachun ñucanchijta mañajpica ¿imatataj rurana canchij? Chai solterocuna ima laya cusata, ima laya huarmita munashcata, shinallataj paicuna imata minishtishcatami yuyaipi charina canchij. ¿Ñucanchij familiapaj o ñucanchij amigopaj shuj alli opcionta tarishcata yuyashpaca imatataj rurana canchij? Chai soltero o soltera ima laya cashcata, ima cualidadcunata charishcata, espiritualmente ima shina cashcatami alli ricuna canchij. Espiritualmente sinchi canami cullquiyuj canata, estudiashca canatapish yalli valishca can. Shinallataj chai solterocunallataj cazaranata o mana cazaranata agllana cashcatami yuyarina canchij (Gálatas 6:5).

PIHUAN NOVIO, NOVIA TUCUNGAPAJCA ¿IMATATAJ RURANA CANGUI?

12. ¿Pihuan novio o novia tucusha nishpaca cambaj sentimientocunataca ima shinataj paimanca ni tucungui?

12 ¿Pihuan novio, novia tucusha nishpaca paimanca ima shinataj ni tucungui? d Gentecuna tiyan ladopimi paihuanca parlai tucungui. Mana cashpaca telefonopimi cayai tucungui. Paihuan parlanacushpaca paita munashcata, paita ashtahuan rijsisha nishcatapish claritomi nina cangui (1 Corintios 14:9). “Ari o mana ningapaj tiempota cuhuai” nijpica aceptanami cangui (Proverbios 15:28). Mana munanichu nijpipish paipaj decisiontami respetana cangui.

13. ¿Shuj soltero o soltera “¿ñuca novio, novia tucusha ninguichu?” nishpa canta tapujpica imatataj rurana cangui? (Colosenses 4:6).

13 “¿Ñuca novio, novia canata munanguimanchu?” nishpa canta tapujpica ¿imatataj rurana cangui? Chai solteropaj, solterapaj canta chaita tapunaca mana jahuallachu cashcanga. Chaimantami paitaca respetohuan tratana cangui (Colosenses 4:​6-ta liyipai). Alli yuyangapaj tiempota cuchun minishtishpaca ninallami cangui. Pero mana yallitaj demorashpami ari o mana nishpa cutichina cangui (Proverbios 13:12). Paihuan mana purisha nishpaca claritomi “mana munanichu” nishpa cutichina cangui. Pero chaitaca respetohuanmi nina cangui. Austria llajtapi causaj huauqui Hanstaca shuj soltera panimi: “¿Ñucahuan purisha ninguichu?” nishpa tapurca. Chai pani chashna tapujpica Hansca achca respetohuanmi: ‘Mana munanichu’ nishpa cutichirca. Hansca chai pani paimanta ama ashtahuan enamorarishpa catichunmi chai rato chashna cutichirca. Shinallataj chai pani ama pandata yuyachunca chai punllamanta paita ima shina tratanatami alli yuyarirca. Pero canpish chai solteropaj o solterapaj novio o novia tucusha nishpaca can ima shina sintirishcatami alli explicana cangui. Shinallataj noviocuna cashpaca imallata ruranata, imallata mana ruranatami alli parlanacuna canguichij. Chaitaca cancunapaj llajtapi tiyaj culturapi yuyashpami decidina canguichij.

¿SOLTEROCUNATACA IMA SHINATAJ AYUDAI TUCUNCHIJ?

14. ¿Soltero huauqui panicunataca imatataj mana nina canchij?

14 ¿Cazarana munaita charij solterocunataca ima shinataj ayudai tucunchij? Puntapica manaraj imata nishpaca allimi yuyarinaraj canchij (Efesios 4:29). Shinallataj cashna nishpami tapurina canchij: “¿Pugllacunillami nishpachu solterocunataca mana alli sintichini? ¿Shuj soltero shuj solterahuan parlanacucujta ricushcallamantachu ña noviocuna cashcata yuyani?” (1 Timoteo 5:13). Shinallataj solterocunataca “cushilla causangapajca cazaranatajmi cangui” nishpaca mana ninachu canchij. Huauqui Hansca: “Huaquin huauqui panicunaca: ‘¿Imamantataj mana cazarangui? Ñami yuyajyacungui. Qꞌuipaca ña mana cazarai tucunguichu’ nishpami desanimachincuna. Chaita uyashpaca solterocunaca imapaj mana valijcuna cashcata, paicuna mana munashpapish cazaranataj cashcatami yuyai callarincuna” nircami. Chaimantami soltero huauqui panicunata desanimachinapaj randica alaja shimicunahuan animana canchij (1 Tesalonicenses 5:11).

15. a) ¿Novio, noviata mashcacuj solterocunataca ima shinataj ayudai tucunchij? (Romanos 15:2; fotomantapish parlapai). b) “Sinchi feta charingapajmi esfozarincuna Diosta sirvij solterocuna, solteracuna” nishca videomantaca ¿imatataj yachanchij?

15 ¿Shuj soltero shuj solterahuan alli pareja cai tucushcata yuyashpaca imatataj rurana canchij? Bibliapi yachachishca shinaca shujtajcuna ima shina sintirishcatami yuyaipi charina canchij (Romanos 15:​2-ta liyipai). Achca soltero huauqui panicunaca shujtaj solterocunata presentachunca mana munancunachu. Paicuna mana munajpica respetanami canchij (2 Tesalonicenses 3:11). Cutin shujtaj solterocunaca ashata ayudachunmi munancuna. Pero paicuna ayudachun mañajllapimi ayudana canchij (Proverbios 3:27). e Cutin shujtaj soltero huauqui panicunaca ashata ayudachun munashpapish directamente shuj huauquita, shuj panita presentachunca mana munancunachu. ¿Paicunaca ima shinataj ayudachun munancuna? Alemania llajtapi causaj shuj soltera pani ima nishcata ricushun. Paica: “Imatapish rurangapaj achca turi ñañacunata invitashpaca chai soltero turitapish, soltera ñañatapishmi invitai tucungui. Chashnami paicunapura rijsinacuna oportunidadta charingacuna. Chai qꞌuipaca paicunallatajmi ashtahuan rijsinacushpa catinata agllai tucuncuna” nircami.

Huauqui panicuna tandalla cajpimi solterocunaca shujtaj solterocunata rijsingapaj oportunidadta charincuna. (Párrafo 15-ta ricui).


16. ¿Solterocunaca imatataj yuyarina can?

16 Solterocuna cashpapish, cazadocuna cashpapish tucuicunami cushilla causai tucunchij (Salmo 128:1). Chaimanta cazarana munaita charishpapish shuj alli cusata, alli huarmita manaraj japishpaca Jehová Diospajta ruranapi ocupari. Macao llajtapi causaj pani Sin Yica: “Cazarashpaca paraisopica cambaj cusahuan o cambaj huarmihuanca huiñai huiñaitami causangui. Soltero cana huatacunata paraisopi huiñai huiñaita causaihuan chꞌimbapurajpica asha huatacunallami can. Chaimantami soltero causaitaca cushilla aprovechana canchij” nircami. ¿Pero ña novio, noviata charishpaca imatataj rurana cangui? Catij yachaipica noviocuna alli rijsinacushca qꞌuipa shuj alli decisionta japingapaj imata rurana cashcatami yachashun.

CANTO 137 Diosta cazuj, cꞌuyaj huarmicuna

b ALLI INTINDISHUNCHIJ: Cai yachaipipish, catij yachaipipish noviocuna nishpaca ¿picunamantataj parlacushun? Shuj soltero cꞌari, shuj soltera huarmi cazarashca qꞌuipa cusandij, huarmindij alli causanata yachangapajmi manaraj cazarashpaca alli rijsinacuncuna. Noviocunataca maijancunaca “enamoradocuna”, “ishquindijmi puricuncuna” o “alli rijsinacungapajmi ishquindij llujshicuncuna” nincunami. Pero paicunata ima laya nijpipish noviocunallatajmi can. ¿Ima horamantataj noviocuna tucun? Ishquindij rijsinacungapaj de acuerdo cai horasmantami noviocuna tucun. Paicunaca cazaranata o mana cazaranata decidina horascamami noviocuna can.

c Huaquin shuticunatami cambiashcanchij.

d Huaquin culturacunapica cꞌaricunami solteracunataca: “¿Ñuca novia casha ninguichu?” nishpa tapuncuna. Shinapish shuj soltera shuj solterota chaita tapuchunpish allimi can (Rut 3:​1-13). Caimanta ashtahuan yachasha nishpaca ¡Despertad! del 22 de octubre de 2004 revistapi “Los jóvenes preguntan. ¿Cómo le digo lo que siento por él?” nishca temata ricui.