Astawan yachay munaqkunapaq

¿Jehova Diospa testigonkunaqa imanasqataq mana “salud” ninakunikuchu?

Vinota utaq tragota tomaspanku “salud” utaq “tomaykuy” ninakusqankuqa ñawpa tiempopiraqmi qallaykurqa. Wakin runakunam tragota tomaspanku vasonkuta altoman huqarispanku tupanachispa chinchinyachinku, hinaspam allinlla kanankupaq ninakunku, felicitanakunku chaynataq “unay watakunayá kawsakuy” ninakunku. Chaynata nispa tomasqanku runakunapaq allin rikchakuptinpas Jehova Diospa testigonkunaqa manam chaytaqa ruwanikuchu.

Jehova Diospa testigonkunaqa munankum runamasinku allinlla hinaspa sanolla kawsakunankuta. Apostol Pablopas iñiqmasinkunaman qillqaspanmi kaynata nirqa: “Qamkunañayá allinlla”, nispa (Hechos 15:29). Diosta serviq ñawpaq tiempopi runakunapas kamachiqkunatam allinlla kanankupaq niqku. Betsabey sutiyuq warmim kamachiq Davidta nirqa: “Reynilláy David, qamqa wiñaypaqyá kawsakuy”, nispa. Nehemiaspas nirqam: “Wiñaypaqyá kawsakuy reylláy”, nispa (1 Reyes 1:31; Nehemias 2:3).

Chaynaqa, ¿imanasqataq mana allinchu tragota tomaspa “salud” ninakuyqa? 1968 watapi marzo killapaq lluqsimuq La Atalaya sutiyuq qillqanchikpim Encyclopædia Britannica (1910) niq qillqapa nisqan karqa. Chaypim nirqa: “Vasonkuta huqarispa ‘salud’ utaq ‘tomaykusun’ ninakuspankuqa wañusqakunata utaq taytacha-mamachakunatam yupaycharqaku”, nispa. Chay qillqapiqa nirqataqmi Grecia hinaspa Roma nacionniyuq ñawpa runakunapas, mikunankupaq huñunakusqankupi vinota, tragota utaq aqata manaraq tomaykuspanku puntataqa taytachankupaq hinaspa wañusqakunapaq pampaman tallisqankuta. Chay qillqapiqa nirqam: “Kunan tiempopi ‘salud’ utaq ‘tomaykusun’ ninakuspankuqa ñawpa tiempopi taytachakuna yupaychasqanku costumbretam qatipakuchkanku”, nispa.

“Salud” utaq “tomaykusun” ninakuymantam huk qillqapipas nirqa: “Ñawpaq tiempopi runakunam taytachankuta mañakuspanku yawarta utaq vinota quqku allinlla utaq unay kawsakunankupaq”, nispa (The 1995 International Handbook on Alcohol and Culture).

Ñawpa tiempopi runakunaqa taytachankuta yupaychaspankum vinota utaq tragota tomaqku. Baal taytacha yupaychaq Sichem llaqtayuq runakunam, tomaspanku taytachankuta mañakurqaku Gedeonpa churin Abimelec ñakasqa kananpaq (Jueces 9:22-28). Huk kutipim Jehova Diosta yupaychaqkunapas chaynata ruwarurqaku, Jehova Diosqa chaytaqa manam allinpaqchu qawarqa chaymi paykunamanta nirqa: ‘Altarkunapa waqtanpim puñukunku. Multasqanku vinotam taytacha-mamachankupa templonpi upyakunku’, nispa (Amos 2:8). Jehova Diosta kasukuq runaqa taytacha-mamachakunapaqqa manam imatapas ruwanchikchu (Jeremias 7:18). Manataqmi runamasin allinlla kananpaqqa paykunataqa mañakunchikchu.

Bibliapiqa willawanchiktaqmi Diosta yupaychaqkuna altoman makinkuta huqarispanku mañakusqankuta. Hukninmi karqa kamachiq Salomon. Paymi tayta Diospa altarninpa ñawpaqninpi sayaykuspan, altoman makinta huqarispam nirqa: “Israelpa yupaychasqan tayta Dios, qam hina Diosqa manam kanchu”, nispa. Payqa nirqataqmi: “Kay serviqnikipas chaynataq Israel casta runaykikunapas kay sitio lawman qawarimuspa ruegakuptiykumá uyariykullawankiku. Hanaq pacha yachasqaykimanta uyariykamuspamá pampachaykullawankiku”, nispa (1 Reyes 8:22, 23, 30). Esdras Jehova Diosta mañakuptinpas llapallan runakunam makinkuta huqarispanku nirqaku: “¡Chaynayá kachun, chaynayá kachun!”, nispa. Hinaspam ‘qunquranpa pampaman kumuykuspanku tayta Diosta adorarqaku’ (Nehemias 8:6; 1 Timoteo 2:8). Salomonwan Esdrasqa makinkutaqa huqarirqaku Diosta yupaychanankupaqmi manam taytachata-mamachata mañakunankupaqchu (Isaias 65:11).

Kunan tiempopi runakunaqa manam yachankuchu imanasqa “salud” ninakuspanku makinkuta huqarisqankutaqa. Paykunaqa manam yachankuchu ñawpaqta wakinpiqa taytacha-mamachata yupaychanankupaq chayta ruwasqankutaqa. Jehova Diosta yupaychaqkunam ichaqa chayta sumaqta yachanchik chayraykum paykunataqa mana qatipakunchikchu.

Kunan tiempopi runakunaqa mana huchapaq hinatam “salud” ninakuytaqa qawanku. Chaynata niptinkupas Jehova Diosta serviqkunaqa manam chayraykuchu paykunataqa qatipakunanchik. Ñuqanchikqa munanchikmi Jehova Dios kusichiyta (Exodo 23:2). Chayraykum banderatapas mana saludanchikchu ichaqa manataqmi hukkuna saludanankutaqa harkakunchikchu. Runakunaqa ninkum: “Bandera saludayqa manam huchachu”, nispanku. Chaywanpas ñuqanchikqa banderata wakinku saludaptinkuqa manam makinchiktaqa qasqunchikmanqa churanchikchu nitaqmi himno nacionaltapas takinchikchu, banderata saluday hinaspa himno nacional takiy taytacha-mamachata yupaychay hina kasqanrayku (Exodo 20:4, 5; 1 Juan 5:21).