1. ¿Imakunapin África ladopi runakuna astawan creenku?

 AFRICA ladomantan juj qelqa nin: “Africapiqa llapallankun layqa ruwaykunatapas watuykunatapas allinpaq qhawarinku”, nispa. Leey yachaqkunapas, mana leeyta yachaqkunapas, religionniyoq runakunapas llapallankun creenku layqa ruwaykunapipas watuykunapipas.

2. ¿Imaninkun África ladopi runakuna layqakunamantapas watuqkunamantapas?

² África ladopi runakunaqa piensanku layqakunapas watuqkunapas Diospa atiyninwan imatapas ruwanankupaqmi. Chaymantapas ñaupa taytankuq ruwasqantan paykunaqa ruwanku. Wakin runakunaqa allinninkupaq piensaspan layqakuyta otaq “magia blanca” nisqata ruwanku, wakintaq jujkunata mana allinta ruwanankupaq laqakuyta otaq “magia negra” nisqata ruwanku.

3. ¿Iman “magia negra” nisqa, ima ruwanankuta piensaspan runakuna manchakunku?

³ “Magia negra” nisqa layqataqa ruwanku enemigonkuta mana allinta ruwanankupaqmi. Chaypi creeqkunaqa piensankun laykunapas watuqkunapas runakunata murcielagokunawan, ch’uspikunawan juj animalkunawan ima ñak’arichinankupaq. Chaymantapas creellankutaqmi layqakuna layqa ruwasqankuwan runakunata maqanachinankupaq, mana wawayoq kanankupaq, onqoykunawan jap’ichinankupaq, wañuchinankuq ima.

4. ¿Layqakuna imakunata ruwananpaqmi runakuna piensanku? ¿Imatan willakunku layqa ruwayta saqepuqkuna?

⁴ Layqa ruwaypas watuypas kaqllan. Runakunaqa piensankun layqakunaqa juj layqamasinwan tutapi purispa runakunata ñak’arichinankupaq. Chaytan willakunku layqa ruway saqepuq runakunapas. Juj qelqapin willashan layqa ruwayta saqepuq sipaskunamanta. Jujnin nin: “Accidentepin pachaj pisqa chunka runakunata wañuchirqani”, nispa. Jujkaqtaq nin: “Pisqa wawakunata yawarninta ch’unqaspa wañuchirqani”, nispa. Jujnintaq nin: “Kinsa qharikunatan wañuchirqani saqerpariwasqanrayku”, nispa.

5. ¿Iman “magia blanca” nisqa, imakunata ruwaspan chayta ruwanku?

⁵ “Magia blanca” nisqaqa layqamantas pakaykun, chhaynapi mana millaykuna pasananpaq. “Magia blanca” nisqapi creeqkunaqa makinkupin churakunku pulserata otaq anillokunata mana allinkunamanta pakaykunanpaq, tomallankutaqmi jampi matekunata otaq chay matekunawan cuerponkuta qhaqokunku. Chaymantapas wasinkuq cimentacionninpin imaymanata churanku layqakunamanta pakaykunanpaq, wakintaq bolsillonkupi amuletokunata apanku.

6. ¿Imatan ruwarqanku Satanaspas supaykunapas ñaupa tiempopi, imaynatan qhawarinanchis Satanaspaq supaykunaq atiyninta?

⁶ Satanaspas supaykunapas millaymi kanku, paykunaqa runakunaq enemigonmi kanku. Imatapas runataqa ruwachinmanmi; ñaupa tiempopiqa runakunaman animalkunaman jaykuspan imaymanata ruwaqku (Mateo 12:43-45). Noqanchisqa manan nisunmanchu “manan imanawanqapaschu” nispaqa, nitaqmi nishutapas Satanasmanta supaykunamantawanqa rimananchischu.

7. ¿Imatan Satanás creechiyta munawanchis, imawanmi tupanachisunman imachus ruwasqanta?

⁷ Satanasqa yachaysapallañan engañakunanpaqqa. Payqa sinchi atiyniyoqta jinan runakunawan qhawarichikun. Chaytan tupanachisunman Afríca ladopi maqanakuy kaqtin imatachus ruwasqankuwan: soldadokunan parlantekunata utilizarqanku enemigonkuta manchachinankupaq. Manaraq phawaykushaspan chay parlantekunapi fuerteta uyarichirqanku armakunaq suenasqanta, chhaynapi askha armakunawan phawaykushanankupaq enemigonku piensanankupaq. Chhaynatan Satanaspas sinchi atiyniyoq kananpaq piensananchista munan. Payqa runakunatan manchachiyta munan munasqanta ruwanankupaq manataq Jehová Diospatachu. Yachasun Satanaspa kinsa llullakuyninmanta.

8. ¿Mayqenmi Satanaspa juj kaq llullakuynin?

⁸ Satanaspa juj kaq llullakuyninqa “ima mana allinpas manan kikillanmantachu pasan” nispa jujkunata creechisqanmi; ima sasachakuytapas mana runachu rijurichin chayqa mana rikusqanchis atiywansi pasanman. Kaypi yuyaykusun juj wawas malaria onqoywan wañupunman. Mamitanqa yachanmanpaschá chay onqoyta ch’uspikuna contagiasqanta. Ichaqa creellanmanpastaqchá pipas layqaspa chay ch’uspiwan contagiachinanpaq.

9. ¿Imaynatan Biblia sut’inchan mana Satanaschu llapan sasachakuykunata rijurichisqanta?

⁹ Satanaspa causanpiña wakin sasachakuykuna kan chaypas, manan payqa atiyniyoqchu llapan sasachakuykunata paqarichinanpaq. Biblia nin: “Manan allin phawaqkunallachu phawaypiqa gananku, manan kallpasapakunallachu maqanakuypiqa atipanku, manan yachaysapakunallachu mijunayoqqa kanku, manan yuyaysapakunallachu qhapaqqa kanku, manan yachayniyoqkunallapaschu allinqa kanku. Mana allin tiempopas, ima mana allinpas llapamanmi qonqaylla chayamun”, nispa (Eclesiastés 9:11). Juj phawaqqa yaqapaschá wakinmanta aswan phawaq kanman ichaqa mana carrerapi gananmanchu. Yaqapaschá “qonqaylla” imapas pasaman: yaqapaschá misk’akunman, mana allinpas chay ratu sientekunman otaq jank’unkunapas watarukunman. Chaykunaqa pitapas pasallanmanmi, manataqmi Satanaspa causanpichu otaq pipas layqachiqtinchu. Chaykunaqa qonqayllan pasan.

10. ¿Imatan brujakunamanta nikun, imaynapin yachanchis chayqa yanqa kasqanta?

¹⁰ Satanaspa iskay kaq llullakuyninman jinaqa brujakunas cuerponkumanta lloqsispa karuta purinku juj brujakunawan tupaq otaq pitapas wañuchinankupaq. Ichaqa tapukuy: “Sichus brujakuna chayta ruwayta atinkuman chayri, ¿imataq cuerponkumanta lloqsiqri kanman?”. Yachasqanchis jina, almaqa kikin runallataqmi, manan runamanta lloqsiqchu. Espiritupas kausayta qoq kallpan chaymi cuerponchista funcionachin, espirituqa manan imatapas ruwayta atinmanchu mana cuerpollawanqa.

11. ¿Imaynapin yachanchis brujakunaqa cuerponkumanta mana lloqsisqankuta? ¿Creenkichu chayta?

¹¹ Cuerponchispiqa manan kanchu lloqsispa allin kaqta otaq mana allinta ruwaq almapas espiritupas. Chhaynaqa manan brujakunaqa cuerponkumanta lloqsinkuchu. Manataqmi paykunaq willakusqankuman jinachu imatapas ruwanku.

12. ¿Imaynatan Satanás layqakunaman creechin imatapas ruwankuman karqan jinata manaña ruwarqankuchu chaypas?

¹² ¿Chhaynaqa imaraykun layqakuna imaymanata willakunku? Satanasqa layqakunatan creechin imatapas ruwanman karqan jinata manaña ruwarqankuchu chaypas. Chaytaqa ruwan imaymanakunata rikuchispa, uyarichispa iman. Chayta ruwaspan Satanasqa runakunata Jehová Diosmanta karunchayta munan, chhaynapi Bibliamantapas iskayanankupaq.

13. a) ¿Allinchu kanman magia blanca nisqa? b) ¿Imatan Biblia nin layqa ruwaymanta?

¹³ Kinsa kaq llullakuyqa magia blanca nisqan, chaytan Satanasqa runakunata creechin allin kananpaq. Bibliaqa manan magiamantaqa otaq layqa ruwaymantapas allinmi ninchu. Llapantan layqa ruwaytaqa juchachan. Yuyarisun imatachus Jehová Dios nirqan layqa ruwaymanta Israel nacionta chayta:

•   “Amallataqmi layqakunaq ruwaynintapas yachankichischu” (Levítico 19:26).

•   “Pi qharipas otaq warmipas wañusqakuna tapuqpas watuqpas kanman chayqa, wañuchisqapunin kanqa” (Levítico 20:27).

•   “Aman qankuna ukhupiqa kanqachu [...] layqa ruwaykunata ruwaqpas, imata qhawaspa watuqpas, layqapas, runamasinta khipuqpas, wañusqakunata tapuqman riqpas” (Deuteronomio 18:10-14).

14. ¿Imaraykun Jehová Dios layqa ruwaykunata ama ruwanankupaq kamachikurqan?

¹⁴ Chay kamachikuykunan sut’ita rikuchirqan Diosqa layqa ruwayta manapuni ruwanankuta munasqanta. Jehová Diosqa llaqtanta munakusqanraykun chaykunata kamachirqan, manan munarqanchu supaykunaq munayninta ruwanankuta, manchakuyman watasqa jina kanankutapas.

15. ¿Imaynatan Biblia rikuchin Jehová Dios Satanasmanta aswan atiyniyoq kasqanta?

¹⁵ Bibliaqa manaña llapantachu willan supaykunaq ruway atisqanta mana ruway atisqanta chaypas, willanmi Jehová Dios aswan atiyniyoq Satanasmanta supaykunamantapas kasqanta. Jehová Diosqa Satanastan janaq pachamanta wijch’umurqan (Apocalipsis 12:9). Jobta pruebaman churananpaqpas Satanasqa permisotan mañakurqan kasukurqanmi ama wañuchinanpaq Diospa nisqantapas (Job 2:4-6).

16. ¿Pin pakaykuwasunman?

¹⁶ Proverbios 18:10 texton nin: “Jehová Diospa sutinqa allin perqasqa torre jinan, chaymanmi chanin runaqa phawan, chaypin pakasqa kanqa”, nispa. Chhaynaqa Jehová Diosmanmi jap’ipakuna pakaykusqa kanapaqqa. Diosta serviqkunaqa manan imatapas jap’inkuchu nitaq imatapas tomankuchu Satanasmanta supaykunamantapas pakaykusqa kanankupaqqa, manataqmi layqa ruwaqkunatapas manchakunkuchu. Bibliaq kay nisqanpin creenku: “Jehová Diosqa makillan kay pachapi kaq runakunataqa qhawamushan, chhaynapi tukuy sonqowan payta serviq runakunata yanapananpaq”, nispa (2 Crónicas 16:9).

17. ¿Imatan Santiago 4:7 texto prometewanchis, ichaqa imatan noqanchis ruwananchis?

¹⁷ Qanpas Jehová Diosta servinki chayqa manan imatapas manchakunkichu. Santiago 4:7 texton nin: “K’umuykukuywan Diosta kasukuychis, Saqraq contranpitaq qaqata sayaychis, jinan payqa qayllaykichismanta ayqerikapunqa”, nispa. Sichus Jehová Diosta servinki, payta kasukunki chayqa paymi pakaykusunki.