Leeqkunaq tapukusqan

Bibliapiqa manataq rimanchu t’inkamanta ni “salú” ninakuymanta chayqa, ¿imaraykutaq Jehová Diospa testogonkunari mana chayta ruwankuchu?

Lliu llaqtakunapin runakunaqa vinotapas imatapas ujaspa “salú” ninakuyta, imatapas t’inkayta ima yachanku. Chaytaqa manan lliu llaqtakunapichu igualta ruwanku, ichaqa yaqa kaqllan. Chaypin runakunaqa pipas qhalilla, allillan kananpaq jinallataq ima ruwasqanpas allin kananpaq t’inkanku. Jujninkun imatapas rimarin, chaypi kaqkunataq vino copankuta altoman oqarinku, jinaspa juj chhikanta ujaykunku, maynintaq oqarispa “salú” ninakunku. Chay ruwayqa manan kunallanraqchu kashan, unay tiempokunamantañan chayqa jamushan. Yaqa llapa runakuna allinpaqña qhawarinku chay ruwayta chaypas, Jehová Diospa testigonkunaqa manan chhaynatachu qhawarinku.

Chaywanqa yaqapaschá pipas ninman: “Cristianokunaqa manachá munankuchu pipas qhalilla allillan kanantaqa”, nispa. Ichaqa manan chhaynachu. Ñaupa tiempo Diospa llaqtanta pusariqkunapas munaqkun runakuna allillan qhalilla kanankutaqa. Chaymi carta apachisqankupipas nirqanku: “Allillanña wayqeykuna”, nispa. Chaypiqa “Allillanpuni kashaychis” “qhalilla” “sumaqlla” nispapas nikullanmantaqmi (Hechos 15:29, TNM). Ñaupa tiempopi Diosta serviqkunapas reykuna allin kananta munaspan niqku: “¡Wiñaypaq kausachun señorniy reyqa!” “Reyníy, ¡wiñaypaq kausay!”, nispa (1 Reyes 1:31; Nehemías 2:3).

Ichaqa, ¿maymantapunitaq jamun t’inka ruwayri, “salú” ninakuyri? 1968 watapi 1 marzo killapi lloqsimuq La Atalaya revistapin lloqsimurqan chaymanta yachachikuy. Chaypin copiakurqan 1910 watapi lloqsimuq Encyclopædia Britannica nisqa libroq nisqanta, chay libropin nin: “Piqpa sutinpipas imatapas ujayqa yaqasuna tupashanman ñaupa tiempo idolokunaq sutinpi, wañusqakunaq sutinpiwan ima ujanatapas ujaywan. Ñaupa tiempopi griego runakunapas, romano runakunapas chaytan ruwaqku. Jatun mijuykunapi, fiestakunapi iman paykunaqa diosninkuta jatunchaspa, wañusqakunata jatunchaspa ima t’inkaqku. Vinota juj chhayna ujanakunata iman pampaman jich’aqku”, nispa. Chay libropin nillantaq: “Chay ruwasqankupin kashallanmantaq karqan pipas qhalilla, allillan kananpaq t’inkaypas”, nispa.

¿Kunankamapas chhaynallapunichu kashanman chaypi nisqan? Chaymanta rimaspan 1995 watapi lloqsimuq juj libro nirqan: “T’inkayqa ñaupa tiempokunapi idolokunaman ujana sacrificiokuna jaywaywanmi tupashan. Chaypin jaywaqku paykunaq ch’uyapaq qhawarisqanku ujanakunata, mayninqa yawartan jaywaqku maynintaq vinota, mañakuqkutaq ¡unayta kausachun! ¡Qhalilla kachun! ¡Saludniykipaq!, nispanku”, nispa.

Ichaqa manan chayraykuchu llapa imamanta nisunman “ñaupa tiempo costumbrewantaq, falso religionwantaq tupashan chayqa manan ruwanachu” nispaqa. Chaypaq rimasun Bibliapi willasqan granada nisqa frutamanta. Bibliamanta rimaq juj libropin nin: “Yaqasuna ñaupa tiempopi wakin falso religionkunaqa granada frutata juj idolota jina jap’inkuman karqan” nispa. Chaywanpas Diosqa manan mana allinpaqchu chay frutata qhawarirqan, aswanmi kamachikurqan uma sacerdoteq p’achanpa cantonpi q’aytumanta ruwasqa granadakuta warkunankupaq (Éxodo 28:33). Salomonpa ruwachisqan Templopipas churarqankun granadaman rijch’akuq adornokunataqa (2 Reyes 25:17) Casarakunapaq ruwakusqan anillopas yaqasuna falso religionwan tupashanman. Chhaynaña chaypas yaqa llapa runakunan chaytaqa mana chhaynapaqchu piensanku, aswanmi pipas chay anillowan churakuqta rikuspaqa “casarasqachá kashan” ninku.

Ichaqa ¿ima nisunmanmi pantasqa religionkunaq costumbrenman jina vino ujaymanta? Chaypaq piensasun ñaupa tiempopi imachus pasasqanpi. Juj kutinmi Baal idolota adoraq Shejen llaqta runakunaqa “idolonkuq templonman jaykuspa mijurqanku tomarqanku ima, chaypin [Gedeonpa churin] Abimelecmanta mana allinta rimaspa ñakarqanku” (Jueces 9:22-28, TNM). Kaypi piensasun: ¿Pipas Dios sonqo runa ujanmanchu karqan paykunawan kuska, yanqa diosta wajakunmanchu karqan Abimelecta ñak’arichinanpaq? Juj tiempon wakin Israel runakunapas Jehová Diosmanta t’aqakuspa yaqa chay runakuna jina ruwallarqankutaq. Paykunamantan profeta Amós nirqan: “Llapan altarkunaq ladonpin kumparayanku. Runakunamanta qolqe ch’utisqankuwan vinota rantikuspan diosninkuq wasinpi vinota ujanku”, nispa (Amós 2:8, TNM). Kaypi piensallasuntaq: ¿Cheqaq Diosta adoraq runa chayta ruwanmanchu karqan? ¿Yanqa diospa sutinpi t’inkankumanña karqan manaña chaypas ujaysikunmanchu karqan chaypi? (Jeremías 7:18.) Chhaynaqa, ¿Jehová Diosta adoraq runa, payta munakuq runa falso diosmanta mañakuspa juj copa vinota oqarinmanchu pipas allillan, qhalilla kananpaq?

Arí, antes tiempoqa Jehová Diosta adoraq wakin runakunapas oqariqkun altoman makinkuta, chhaynapi ima allin kaqtapas mañakunankupaq. Ichaqa paykunaqa cheqaq Diosmanmi oqarisharqanku. Jujninmi karqan Salomón, payqa “Jehová Diospa altarninpa ñaupanpin sayaykurqan, jinaspataq [...] janaq pachaman makinta jaywarirqan, jinaspa nirqan: “Israelpa Diosnin Jehová Dios, manan qan jina Diosqa kanchu [...] Janaq pacha tiyanaykimanta uyariykamuwayku jinaspa perdonaykuwayku”, nispa (1 Reyes 8:22, 23, 30, TNM). Esdraspa tiemponpipas yaqa chhaynatan ruwallarqankutaq. Payqa “ancha jatun Jehová Diosta, cheqaq Diostan jatuncharqan. Llapa runakunataq makinkuta oqarispa nirqanku: “¡Amén! ¡Amén!”, nispanku. Chaymantataq Jehová Diospa ñaupanpi qonqoriykukuspa pampakama k’umuykurqanku” (Nehemías 8:6,TNM ; 1 Timoteo 2:8). Chay textokunapi rikusqanchis jina, paykunaqa manan suerte qoq diosmanchu ni imamanchu makinkutaqa jaywarirqanku (Isaías 65:11).

Kay tiempopi t’inkata ruwaq “salú” ninakuq runakunaqa yaqapaschá ninkuman “manamá ima yanqa diospa sutinpichu ruwashayku, ni paymantachu imatapas mañakushayku” nispa. Chaywanpas manan paykunaqa yachankuchu imaraykus vino copankuta wichayman oqarinku chayta. Paykunaña chayta ruwanku chaypas, manaña yachankuchu imarayku chay ruwasqankuta chaypas manapunin Jehová Diosta serviqkunaqa chaytaqa ruwananchischu, manan paykunataqa qatikunanchischu.

Imaymana ruwaykunapin Jehová Diospa testigonkunaqa mana runakunata qatikunchischu. Yachasqanchis jinapas, yaqa llapa runakunan banderankuta chhayna jujkunatapas napaykuyta yachanku, chaytaqa manan paykunaqa adoraypaqchu qhawarinku. Manataqmi Diosta serviqkunaqa chaytaqa jark’anchischu, chaywanpas manan paykuna jinachu ruwanchis. Maypichus chay bandera napaykuy aparikun chaypiqa mana reparachikuq jinallan noqanchisqa mana chayta ruwananchischu chhaynapi mana paykunata ofiendenapaq. Maypiña kaspapas Diosta serviqkunaqa manapunin banderatapas ni politicawan tupaq imatapas napaykunanchischu, manan Bibliapi kaq yachachikuykuna contraqa ruwananchischu (Éxodo 20:4, 5; 1 Juan 5:21). Nimusqanchis jina, t’inka ruwaytapas salú ninakuytapas yaqapaschá wakin runakunaqa mana falso religiomanta jamuqpaq jinachu qhawarinku. Chaywanpas, kaypi yachasqanchis jina imaymanan razón kan chayta mana ruwanapaq. Kunan tiempopas wakin runakunaqa cielomanta imatapas mañakunapaq jinan, juj atiyniyoqpa yanapayninta mañakunapaq jinan chay ruwaytaqa qhawarinku (Éxodo 23:2).