1-3. Xana vhanu va vutisa yini mayelanu ni lifu, nakone wukhongoti byi yangula hi ndlela yini?

A BIBELE dzri dumbisa leswaku siku dzrin’wana ‘ku fa ku nga ha vi kone’. (Apfuletelo 21:4) Ka Ndzrima 5, hi dondzre leswaku a xitizrulo xi yentxa swi koteka leswaku hi kuma wutomi lebyi nga helikiki. Kambe vhanu va ha fa. (Eklesiasta 9:5) Kutani ke, xin’wana xa swivutiso leswikulu lexi hi tihambaka xone hi lexi liki: Ku yentxeka yini ha hine loko hi fa?

² Hi swi djula swinene ku tiva nhlamulo ya xivutiso lexi xa lisima, ngopfu-ngopfu loko lweyi hi mu zrandzraka a fa. Hi nga ha tivutisa leswi: ‘Xana mhunu lweyi a ye kwini? Awa hi vona? A nga hi pfuna? Hi ta tlhela hi mu vona siku dzrin’wana?’

³ Wukhongoti byi yangula swivutiso leswo hi tindlela ta ku hambana. Byin’we byi dondzrisa leswaku lavanene va ya tilweni, ni leswaku lava yentxaka swa ku biha va ya pswha a tilweni. Byin’wana byi hlaya leswaku loko hi fa hi ndzruluka moya, hi ya hanya ni maxaka yezru lama fiki khale. Nakambe byin’wana byi hlaya leswaku ntsrhaku ka ku fa ni ku yavanyisiwa, a mhunu a tlhela a pswaliwa ka wubidzri kumbe a tlhelela a wuton’wini na a ni mizri wun’wana, kumbe na a li xihazri.

4. Hi yini mhaka yin’we leyi wukhongoti byinyingi byi yi dondzrisaka mayelanu ni lifu?

⁴ A wukhongoti byi dondzrisa mintxhumu leyi hambaniki kambe ku tala ka byone byi yima hi mhaka yin’we. Hi yini ya kone? Byi dondzrisa leswaku loko mhunu a fa, ko fa nyama ntsena kambe a moya wu ya mahlweni wu hanya. Xana swoleswo i ntiyiso?

5, 6. Ku yentxeka yini ha hine loko hi fa?

⁵ Yehovha awa swi tiva leswi yentxekaka ha hine loko hi fa, xileswo a hi byela leswaku loko mhunu a fa, a wutomi byakwe bya hela. Lifu i ku hambana ni wutomi. Kutani loko mhunu a fa, matitwela ni miyanakanyu yakwe a swi yi hanya kumbeni. * Loko hi file a hi nge swi koti ku vona, ku yingela ni ku pimisa.

⁶ Hosi Salomoni a tsrale leswaku ‘vafi a va tivi ntxhumu’. Vafi a va nge swi koti ku zrandzra kumbe ku venga, nakone a ‘Xeyole kumbe Sizreni . . . a ke he na ntizro, nambi me makungu, ni ku tiva, nambi byi vutlhazri’. (Dondzra Eklesiasta 9:5, 6, 10.) Nakambe ka Amapsalma 146:4 a Bibele dzri hi byela leswaku loko mhunu a fa ‘a makungu yakwe’ ma hela.

7. Xana Yesu a te yini mayelanu ni lifu?

⁷ Loko a feliwe hi munghanu wakwe lwenkulu, Yesu a byele vadondzrisiwa vakwe a ku: ‘Lazaro, nakulozri, e ku yetlela.’ Kambe Yesu a a nga djuli ku hlaya leswaku Lazaro a a li ku wiseni. Yesu a tlhele a ku: ‘Lazaro a file.’ (Yohan 11:11-14) Xileswo, Yesu a fananise lifu ni ku yetlela kumbe wuzrongo. A nga hlayanga leswaku Lazaro a a li tilweni kumbe a a ni maxaka yakwe lama fiki. Nakone a nga hlayanga leswaku Lazaro a a li ku pswheni a tilweni kumbe leswaku a a ta pswaliwa ka wubidzri swanga mhunu mumbeni kumbe xihazri. Hi ntiyiso wa kone, a swi fana ni loko Lazaro a li wuzrongweni lebyikulu. Khambi dzrimbeni mfuzri, Yesu a fananise lifu ni ku yetlela. Loko Yesu a pfuxe n’wana wa Yayiro, a te ‘a nga fanga; e ku khutsriyela’.​—Luka 8:52, 53.

8. Hi swi tivisa kuyini leswaku Xikwembu Nkulukumba a nga tumbuluxanga vhanu leswaku va fa?

 ⁸ Xana Xikwembu Nkulukumba a vumbe Adamu na Evha leswaku va hanya nkamanyana va gama va fa? Im-him! Yehovha a va vumbele ku tikholisa hi wutomi lebyi nga helikiki na va nga vabyi. Loko Yehovha a vumba vhanu a a navela leswaku va hanya hi la ku nga helikiki. (Eklesiasta 3:11) Vapswele a va nyonxi loko vanavu va duhwala va tlhela va fa. Yehovha a titwa hi ndlela leyi fanaka. Kutani ke, loko ku li leswaku Xikwembu Nkulukumba a hi vumbele ku hanya hi la ku nga helikiki, ha yini hi fa?

9. Ha yini nawu lowu Yehovha a wu nyikiki Adamu na Evha a wu nga bindzri?

⁹ A xizrambeni xa Edeni, Yehovha a byele Adamu a ku: ‘A mizri hinkwayu ya xizramba u va da; kambe loko wu muzri wa ku tiva leswa hombe ni leswa ku biha, wone u nga ve da, hikusa siku ledzri u taka da, u ta fa.’ (Genesis 2:9, 16, 17) Nawu lowo a wu nga bindzri ku wu yingiseta nakone a wu li livaleni. Ntlhantakubidzri, Yehovha a a ni mfanelo ya ku byela Adamu na Evha leswi nga swinene ni leswi bihiki. Hi ku yingiseta Yehovha, a va ta kombisa leswaku va tibeka hansi ka wuhosi byakwe. A va ta tlhela va kombisa leswaku va tlangela hinkwaswu leswi a va nyikiki swone.

10, 11. a) Xana Sathana a kanganyise Adamu na Evha hi ndlela yini? b) Ha yini Adamu na Evha a va nge na ku tiyimelela ka leswi va swi yentxiki?

¹⁰ Lexi txhelanaka xizrami hi leswaku Adamu na Evha va hlawule ku ka va nga yingiseti Xikwembu Nkulukumba. Sathana a byele Evha a ku: ‘A! Xana Xikwembu Nkulukumba a ti: n’wi nga ve da muzri ni mun’we wa xizramba xana?’ Evha a hlamule a ku: ‘Hi nga da a mihandzru ya mizri ya xizramba: kambe mihandzru ya muzri lowu nga makazri ka xizramba yone Xikwembu Nkulukumba a ti: ‘N’wi nga ve da, n’wi nga ve mi khumba, suka n’wi fa.’’​—Genesis 3:1-3.

¹¹ Kolanu Sathana a hlamule a ku: ‘N’wi nga fe nikutsrongo: swa ku va leswi Xikwembu Nkulukumba a tivaka leswaku a siku ledzri n’wi daka, a mahlu yenu ma ta pfuleka, n’wi ta fana ni Xikwembu Nkulukumba, n’wi tiva leswa hombe ni leswa ku biha.’ (Genesis 3:4-6) Sathana a a djula kuva Evha a pimisa leswaku a nga swi kota ku tiyentxela swiboho ka leswinene ni leswa ku biha. Hi nkama lowu fanaka, a hembile mayelanu ni leswi a swi ta humelela loko Evha a nga yingiseti. Sathana a hlaye leswaku Evha a a nga ti fa, xileswo Evha a de mhandzru a tlhela a nyika nuna wakwe.  Adamu na Evha a va swi tiva leswaku Yehovha a a va tsimbisile ku da mhandzru. Hi ku da kwavu, a va hlawula ku kanya nawu lowu nga livaleni ni lowu nga bindzrikiki. Handle ka leswo, va kombise leswaku a va nga mu bekeli xitxhavu Tatana wavu wa lizrandzru lwa nga matilweni. A va nge na ku tiyimelela ka leswi va swi yentxiki!

12. Ha yini Yehovha a vavisekile hi leswi Adamu na Evha va kalaka va nga mu yingisetanga?

¹² Yehovha a vaviseke ngopfu hi leswi vapswele vezru va ku sungula va kalaka va nga mu yingisetanga! A hi nge u mupswali lwa tikazratelaka ku wundla n’wana. Hi ku famba ka nkama, a tsrhika ku ku yingiseta, a yentxa leswi hambaniki ni leswi u mu dondzrisiki swone. A wu ta titwisa kuyini? Xana a wu nga ti vaviseka?

13. Xana Yehovha a a djula ku hlaya yini loko a ku ‘u ta buyela ntsrhuzrini’?

¹³ Leswi Adamu na Evha va kalaka va nga yingisetanga, va lahlekeliwe hi ndjombo ya ku hanya hi la ku nga helikiki. Yehovha a a byele Adamu a ku: ‘Hikusa u ntsrhuzri, u ta buyela ntsrhuzrini.’ (Dondzra Genesis 3:19.) Leswi hlayaka leswaku Adamu a a ta tlhela a va ntsrhuzri, ku fana ni loko a nga si na tumbuluxiwa. (Genesis 2:7) Ntsrhaku ka loko Adamu a dohile, a file nakone a nga ha vanga kone.

14. Ha yini hi fa?

¹⁴ Loko Adamu na Evha a va yingisete Xikwembu Nkulukumba, inha va ha hanya ni namunhla. Kambe leswi va nga mu yingisetangakiki, va dohile hi wugamu va fa. Xidoho xi  fana ni mavabyi lama nga dahekikiki lawa hi ma kumiki ka vapswele vezru va ku sungula. Hinkwezru hi belekiwa hi li ni xidoho, ku nga leswi yentxaka hi fa. (Ba-le-Roma 5:12) Kambe lowu a hi wone nkongometo wa Xikwembu Nkulukumba hi vhanu. A nga samanga a djula leswaku vhanu va fa, mfuzri Bibele dzri li lifu i “nala”.​—1 Ba-le-Korinte 15:26.

15. Xana ntiyiso mayelanu ni lifu wu hi ntsrhunxa hi ndlela yini?

¹⁵ Ntiyiso mayelanu ni xiyimu xa vafi wu hi ntsrhunxa ka swihena swinyingi mayelanu ni vafi. Bibele dzri dondzrisa leswaku vafi a va kwati nambi ku twa ku vavisa. A hi nge na ku vulavula na vone, mfuzri na vone a va nge vulavuli na hine. Handle ka leswo, vafi a va nge hi pfuni, na hine a hi nge va pfuni. A va nge hi vavisi, xileswo a hi fanelanga hi va txhava. Nambitanu, wukhongoti byinyingi byi dondzrisa leswaku ku ni lomu vafi va yaka hanya kone ni leswaku hi nga va pfuna loko ho hakela mali ka vafundhisa kumbe ka tin’anga. Kambe loko hi tiva ntiyiso mayelanu ni vafi, a hi nge kanganyisiwi hi madzrimi lawo.

16. Hi wani madzrimi lawa wukhongoti byinyingi byi ma dondzrisaka mayelanu ni vafi?

¹⁶ Sathana a tizrisa wukhongoti bya madzrimi leswaku byi hi hembela, byi hi yentxa hi pimisa leswaku vafi va ha hanya. Hi xikombiso, wukhongoti byimbeni byi dondzrisa leswaku a nyama ya fa kambe a moya wu huma wu ya hanya kumbeni. Xana wukhongoti byaku na byone byi dondzrisa leswo, kumbe byi dondzrisa leswi Bibele dzri swi hlayaka mayelanu ni vafi? Ku hlaya ntiyiso, Sathana a tizrisa madzrimi leswaku a tsravukanisa vhanu na Xikwembu Nkulukumba.

17. Ha yini mhaka ya ku ya pswha tilweni yi li xizruku ka Yehovha?

¹⁷ Leswi wukhongoti byinyingi byi swi dondzrisaka swi hoxekile swinene. Hi xikombiso, byimbeni byi dondzrisa  leswaku a vadohi va ta ya pswha tilweni hi la ku nga helikiki. Madzrimi lawo i xizruku ka Yehovha. A nge txhuki a pfumelela vhanu va xaniseka hi ndlela leyo! (Dondzra 1 Yohan 4:8.) Yanakanya hi mubeleki lweyi a layaka n’wanakwe hi ku mu hisa voko hi ndzrilo. A wu ta mu vonisa kuyini? A wu ta mu vona swanga mhunu wa nsele swinene, lweyi u nga djulikiki ku va munghanu wakwe. Hi leswi Sathana a djulaka hi titwisa xiswone ha Yehovha!

18. Ha yini hi nga fanelanga ku txhava vafi?

¹⁸ Wukhongoti byimbeni byi hi byela leswaku loko vhanu va fa, va ndzruluka mimoya. Wukhongoti lebyo byi djula ku hlaya leswaku hi fanela ku hlonipha nambi ku txhava mimoya yoleyo hikusa yi nga ha va vanghanu lavakulu kumbe valala lava txhavisaka. Vhanu vanyingi va ma kholwa madzrimi lawo. Va txhava vafi lakakuva va tlhela va va gandzrela a matsrhan’wini ya ku gandzrela Yehovha. Dzrimuka leswaku vafi a va voni ntxhumu nambi ku twa. Xileswo, a hi fanelanga ku va txhava. Yehovha i Muvumbi wezru. I Xikwembu Nkulukumba wa ntiyiso nakone hi fanela ku gandzrela yene ntsena.​—Apfuletelo 4:11.

19. Ku tiva ntiyiso mayelanu ni lifu swi hi pfunisa kuyini?

¹⁹ Loko hi tiva ntiyiso mayelanu ni lifu, hi ntsrhunxiwa ka madzrimi ya wukhongoti. Ntiyiso lowu wu hi pfuna ku twisisa swidumbiso leswi hlamalisaka leswi Yehovha a swi yentxiki mayelanu ni wutomi kun’we ni wumundzruku byezru.

20. Hi ta dondzra yini ka ndzrima leyi landzrelaka?

²⁰ Khale swinene, nandzra mun’wana wa Xikwembu Nkulukumba, Yobe, a navele leswi: ‘Loko fa nha mhunu lwe a fiki a nga tlhela a hanya.’ (Yob 14:14) Xana swi nga koteka hakunene ku va mhunu lweyi a fiki a tlhela a hanya? Nhlamulo leyi Xikwembu Nkulukumba a hi nyikaka a Bibeleni yi nyonxisa swinene. Hi ta yi vona ka ndzrima leyi landzrelaka.