1. Iyoaasira, Ooziyaranna Iyosiyaasira qarra ikkinonsari maati?

 HANNI qaaqqu woy wedellichu heedhe Maganu mannira moote ikkootto yine hendo. Hatto ikkiro, silxaanekki ma garinni horoonsiꞌratto? Qullaawu Maxaafi Yihudu moote ikkitinori batinyu wedellooti daafira kulannonke. Lawishshaho, Iyoaasi 7 dirihu heeꞌre, Ooziya 16 dirihu heeꞌre hattono Iyosiyaasi 8 dirihu heeꞌre moote ikkino. Tini insara shota ikkitinonsakkiti dihuluullissannote! Ikkirono insa Yihowanna wolootu kaaꞌlitinonsa daafira, qarra ikkannonsare qeelte batinye dancha looso loossino.

2. Iyoaasi, Ooziyanna Iyosiyaasi lawishsha seekkine xiinxalla hasiissannonkehu mayiraati?

² Ninke mootoolla diꞌꞌikkinoommo; ikkirono Qullaawu Maxaafi giddo kulloonniri kuri sasunku wedellooti xaggenni kaajja roso ronseemmo. Insa dancha doorsha doodhitino; ikkirono busha doorshano doodhitino. Insa lawishshinni dancha jaalla doodha, umonke heeshshi assineemmore ikkanna woꞌmanka woyite Yihowa hasiꞌra hasiisannonkehu mayiraatiro ronseemmo.

3. Moote Iyoaasi Kakkalaanote Biili Yoodahe uyinosi biddishshira hajajaminohu ma garinniiti?

³ Iyoaasi lawishsha harunsitine dancha doorsha doodhe. Moote Iyoaasi wedellichu noo yannara dancha doorsha doodhino. Isi annu noosikkiha ikkirono, ammanaminohu Kakkalaanote Biili Yoodahe uyinosi biddishsha harunsino. Yoodahe Iyoaasi umisi beetti gede asse rosiisinosi. Hakko daafira, Iyoaasi dancha doorsha doodhe Yihowara soqqamino; mannuno hatto assanno gede kaaꞌlino. Wole agurina isi Yihowaha qullaawa mine gatamarranni gede assino.—2 Dud. 24:1, 2, 4, 13, 14.

4. Yihowa hajajo ayirrisa kaaꞌlitannonkehu hiittoonniiti? (Lawishsha 2:1, 10-12)

⁴ Yihowa baxatto gedenna biddishshisi garinni heeꞌratto gede  rosiinsoonniheha ikkiro kaajja elto afiꞌrootto. (Lawishsha 2:1, 10-12 nabbawi.) Annikkinna amakki duucha doogganni qajeelsitahera dandiitanno. Hanni Kaatiya yinanni rodoo annise dancha doorsha doodhitanno gede kaaꞌlinose gara laꞌno. Isi barru baala rosu minira haaꞌre haꞌrannose woyite, ledose barru qummeeshshi daafira hasaawanno. Ise, “Konni garinni hasaawanke, hakko barra iillannoeha qarra ikkannoe coye dandee saeemma gede kaaꞌlitannoe” yitino. Ikkina, annikkinna amakki fushshitannohehu Qullaawu Maxaafi aana xintamino biddishshi furro fuuqqo hoꞌlannohehalla lawihe? Insa uyitannohe biddishshira hajajamatto gede kaaꞌlannori maati? Anasteesiya yinanni rodoo annisenna amase mito biddishsha fushshannohu mayiraatiro kulasera yanna gaaꞌmannota qaaggannota coyidhino. Ise, “Tini insa biddishsha fushshannohu furro fuuqqo hoꞌlaera ikkikkinni baxannoe daafira ikkinota huwateemma gede kaaꞌlitinoe” yitino.

5. Assootikki annakkinna amakki hattono Yihowa hagiirsiisara woy dadillisara dandaannohu hiittoonniiti? (Lawishsha 22:6; 23:15, 24, 25)

⁵ Qullaawa Borro amaale loosu aana hosiisittoro annakkinna amakki hagiirsiisatto. Baalunkunni roore Magano hagiirsiisatto hattono isi ledo geedote jaaloomi heeꞌrannohe. (Lawishsha 22:6; 23:15, 24, 25 nabbawi.) Tini, wedellichu Iyoaasi lawishsha harunsatto gede diassitannohe?

6. Iyoaasi ayeoo amaale macciishsha hanafino? Tini mayi guma abbituyya? (2 Duduwo 24:17, 18)

⁶ Iyoaasi doodhinohu bushu doorshinni rosse. Yoodahe reyihu gedensaanni Iyoaasi busha jaalla doodhino. (2 Duduwo 24:17, 18 nabbawi.) Isi Yihowa baxxannokkiri Yihudu roorrooti yitannore macciishshino. Iyoaasi kuri busha jaallawiinni xeertiꞌra hasiissannosi yiniro sumuu yaattoti dihuluullissannote. (Law. 1:10) Isi kayinni suꞌmi jaalla yitannore macciishshino. Isinni wosiilisi beetti Zakkaariyaasi seejjasira woꞌnaalita Iyoaasi iso shiishiishino. (2 Dud. 24:20, 21; Mat. 23:35) Tini lowo bunsheetinna gowwimmate! Iyoaasi umi qara dancha mooteeti; gedensoonni kayinni kaadaasinchonna lubbo shaannoha ikkino. Jeefote iso soqqamaanosi shitino. (2 Dud. 24:22-25) Isi Yihowanna iso baxxannori yitannore macciishshoommero heeshshosi togoota diꞌꞌikkitanno! Iyoaasi lawishshinni maa rosatto?

7. Jaalla assiꞌra hasiissannoheri ayeooti? (Misileno lai.)

⁷ Iyoaasi doodhinohu bushu doorshinni, Yihowa baxxannorenna iso hagiirsiisa hasidhanno jaalla doodha hasiissannonketa ronseemmo. Darawonke calla jaalla assiꞌra dihasiissannonke. Yoodahe Iyoaasi diro lowo geeshsha  roorannota qaango. Jaalla doodhate daafira ateneeto togo yite xaꞌmi: ‘Doodheemmo jaalla ammanaꞌya kaajjitanno gede kaaꞌlitannoereeti? Maganu seeri garinni heeꞌreemmo gede jawaachishshannoe? Yihowanna halaalisi daafira hasaabbannoreeti? Insa Maganu biddishsha ayirrissannota leellishshanno? Ani macciishsha hasiꞌreemmore kultannoereetinso soꞌreemmo woyite worbimmatenni seejjitannoereeti?’ (Law. 27:5, 6, 17) Jaallakki Yihowa baxxannokkire ikkituro insa ledo jaalooma agura hasiissannohe. Yihowa baxxannore ikkituro kayinni insawa aana agurtooti; insa kaaꞌlitannohe!—Law. 13:20.

8. Dagoomittete webisayite horoonsiꞌneemmoha ikkiro maa heda hasiissannonke?

⁸ Dagoomittete webisayite maatenkenna jaallanke ledo xaandeemmo gede kaaꞌlitankera dandiitanno. Ikkirono, batinyu manni togoo webisayite horoonsiꞌrannohu hidhino woy assino coye leellishshanno viidiyonna foto wore mannu jajannonsa gede assateeti. Dagoomittete webisayite horoonsiꞌrattoha ikkiro, ateneeto togo yite xaꞌmi: ‘Tenne webisayite horoonsiꞌreemmohu mannu naadannoe gede assateeti? Woloota jawaachishateetinso aneneeto bokkeessateeti? Togoo webisayite horoonsiꞌranno manni gara ikkinokkire hedeemmo gede, coyiꞌreemmo gedenna asseemmo gede assaera wodhanni noommo ikka?’ Aliidi Bisi miila ikke soqqaminohu roduu Naataani Noori togo yiino: “Manna hagiirsiisate woꞌnaaltinoonte. Hatto assitiniro mitto manchono hagiirsiisa didandiitinanni. Yihowa hagiirsiisse; hatto assitiniro iso baxxannore baala hagiirsiissinanni.”

9. Yihowa Ooziya maa assanno gede kaaꞌlinosi? (2 Duduwo 26:1-5)

⁹ Ooziya lawishsha harunsitine dancha doorsha doodhe. Moote Ooziya wedellichu noo yannara umosi heeshshi assannoho. Isi ‘Kaaliiqa waajja’ rosino. Isi 68 diro heeꞌrino; Yihowano heeꞌrinohu konni diri giddo roore anga maassiꞌrinosi. (2 Duduwo 26:1-5 nabbawi.) Ooziya batinye Yihudu diinna qeelino; hattono Yerusaalamete danna agarino. (2 Dud. 26:6-15) Ooziya Maganu tenne baala assanno gede kaaꞌlinosi daafira hagiidhinoti dihuluullissannote.—Ros. 3:12, 13.

10. Ooziyara coyi bushinohu ma garinniiti?

¹⁰ Ooziya doodhinohu bushu doorshinni rosse. Moote Ooziya wolootu biddishshasi harunsitanno gede assanni keeshshino. Tini isi, ‘Hasiꞌroommore baalare assa dandeemmo’ yee hedanno gede assitinosi ikka? Mitto barra Ooziya Yihowaha qullaawa mine eꞌꞌe booꞌnatenni kakkalote darga mare hixaana wiliishshate woꞌnaalino; kuni loosi mootoollate difajjinanniho. (2 Dud. 26:16-18) Kakkalaanote Biili Azaariyaasi iso seejjate woꞌnaalinoha ikkirono, Ooziya hanqe boolaqiꞌrino. Ooziya Yihowara ammaname heeꞌrinokki daafira, Yihowa iso taraawannohu gogu dhibbinni qorichishino. (2 Dud. 26:19-21) Ooziya umosi heeshshi assannoha ikke heeꞌroommero heeshshosi togoota diꞌꞌikkitanno!

11. Umonke heeshshi assineemmore ikkinoommoronna teꞌee leellishannori maati? (Misileno lai.)

¹¹ Ooziya jawaata ikkiti dancha coye baalanka uyinosihu Yihowa ikkinota hawino. Ninke tennenni maa ronseemmo? Noonke atootenna qoosso afiꞌnoommohu Yihowawiinni ikkinota qaaga hasiissannonke. Assinoommore kulle naaxxantenni Yihowa ayirranno gede assa hasiissannonke. b (1 Qor. 4:7) Guuntete xeꞌne noonkere ikkinoommotanna seejjo hasiissannonketa umonke heeshshi assine ammanne adha hasiissannonke. Leyawu diri balla ikkannosihu  mittu rodii togo yiino: “Wolootu loosoommo soꞌro affanno woyite hanqa woy hexxo mudha hasiissannoekkita rosoommo. Soꞌro looseenna seejjinannie woyite, soꞌroꞌya biddi assiꞌratenna Yihowara soqqamate danduummore baala assate sharrameemmo.” Yihowara hajajammeemmohanna umonke heeshshi assineemmoha ikkiro, addinta hagiirraamma ikkineemmo.—Law. 22:4.

12. Iyosiyaasi wedellichu noo yannara Yihowa hasiꞌrinohu ma garinniiti? (2 Duduwo 34:1-3)

¹² Iyosiyaasi lawishsha harunsitine dancha doorsha doodhe. Iyosiyaasi Yihowa hasiꞌra hanafinohu wedellichu heeꞌreeti. Isi Yihowa daafira rosanna fajjosi wonsha hasiꞌrino. Ikkirono konni wedellichu mootera heeshsho shota diꞌꞌikkitino. Isi kaphu maganna batidhe noo yannara halaalu magansiꞌrara halama hasiissinosi. Hedinorino qiniinosi! Isi 20 diro ikkasira albaanni Yihudu gobbanni kaphu maganna huna hanafino.—2 Duduwo 34:1-3 nabbawi.

13. Heeshshokki Yihowara sayisse aakki hiittoo heeshsho heeꞌratto gede assitannohe?

¹³ Dirikki shiima ikkiro nafa Yihowa hasidhenna akattasi daafira xiinxallite Iyosiyaasi lawishsha harunsate murciꞌra dandaatto. Togo assakki heeshshokki isira sayisse aatto gede kakkayissannohe. Heeshshokki Yihowara sayisse aakki barru barrunku hiittoo heeshsho heeꞌratto gede assitannohe? Luki yinannihu 14 dirisinni cuuamino rodii togo yiino: “Xaanni hanafe heeshshoꞌya giddo Yihowa balaxisiisatenna iso hagiirsiisate sharrameemmo.” (Maq. 12:30) Atino hatto assattoha ikkiro lowo atoote afiꞌratto!

14. Mitu wedellooti Moote Iyosiyaasi lawishsha harunsitinohu hiittoonniitiro leellishanno lawishsha kuli.

¹⁴ Yihowara soqqantanno wedellootira hiittoo qarri iillansara dandaanno? Johaani yinannihu 12 dirisinni cuuamino rodii ledosi rossanno ooso elekitirooniksete sijaara aganno gede xixxiibbannosita coyiꞌrino. Johaani kuni sijaari fayyimmasinna Yihowa ledo noosi jaalooma gawajjanno gara qaagasi konne fonqolo dandee saꞌꞌanno gede kaaꞌlitinosi. Richeeli yinanniti 14 dirisenni cuuantino rodoo rosu mine iillannoseha qarra ikkannose coye dandiite saꞌanno gede kaaꞌlinoseri maatiro coyidhino. Ise togo yitino: “Laeemma coye ayyaanaamittete coyi  ledo xaadisate woꞌnaaleemma. Lawishshaho, rosu mine xaggete roso ronseemmo woyite Qullaawu Maxaafi giddo noo xagge woy masaalo qaageemma. Woy mannu ledo hasaaweemma woyite insara kuleemmaha mito qummeeshsha qaageemma.” Iillannoꞌne qarri moote Iyosiyaasira iillinohunni baxxinoha ikkirono, isi gede hayyootanna ammanantinoonnire ikka dandiitinanni. Wedellootu heedhineenna iillannoꞌne qarri albillitte iillannoꞌnehu wolu qarrira qixxaabbinanni gede assannoꞌne.

15. Iyosiyaasi Yihowara ammaname soqqamanno gede kaaꞌlinosiri maati? (2 Duduwo 34:14, 18-21)

¹⁵ Moote Iyosiyaasi qullaawa mine gatamara hanafinohu 26 dirihu heeꞌreeti. Konne looso loonsanni heeꞌneenna, “Kaaliiqi Musera uyinoha Seeru Maxaafa” anfoonni. Moote konne Seera nabbambanna macciishshe bayichonkonni hakko seerira borreessinoonnire loosu aana hosiisino. (2 Duduwo 34:14, 18-21 nabbawi.) Qullaawa Maxaafa ganyite nabbawa baxatto? Qullaawa Maxaafa barru baala nabbawate sharrantanni noottoha ikkara dandaanno. Kaaꞌlitannohe qummeeshshuwa hedate woꞌnaalatto? Aleenni kullihu Luki yinanni rodii, nabbawanni afiꞌrinota baxissanno hedo borreessiꞌre amaxxannota coyiꞌrino. Atino hatto assakki baxatto qummeeshshuwa woy hedo qaagatto gede kaaꞌlitahera dandiitanno. Qullaawa Maxaafa albinni roore nabbawa baxattoha ikkiro, albinni roore Yihowara soqqama hasiꞌratto. Qoleno Moote Iyosiyaasi gede Maganu Qaali loosoho kaꞌꞌatto gede kaaꞌlannohe.

16. Iyosiyaasi lowo soꞌro loosinohu mayiraati? Ninke tennenni maa ronseemmo?

¹⁶ Iyosiyaasi doodhinohu bushu doorshinni rosse. Iyosiyaasi 39 diro ikkisi balla heeshshosi hooganno gede assitanno soꞌro loosino. Isi Yihowa biddishsha hasiꞌra agure umosi addaxxino. (2 Dud. 35:20-25) Ninke tennenni ronseemmori no. Dirinke woy Qullaawa Maxaafa xiinxallinanni keeshshinoommo diri ikki geeshshihano ikkiro, Yihowa hasiꞌra agura dihasiissannonke. Tenne assate biddishshasi afiꞌrate ganyine  huuccatto assiꞌra, Qaalesi xiinxallanna ayyaanaamittetenni gikki yiino Kiristaani aannonke amaale adha hasiissannonke. Hatto assineemmoha ikkiro, jawa soꞌro diloonseemmo; hattono albinni roore hagiirraamma ikkineemmo.—Yai. 1:25.

17. Sase Yihudu mootoolla daafira kultanno xaggenni maa ronsoommo?

¹⁷ Wedellootu heedhine dhagge ikkannoha batinye looso loosa dandiitinanni. Iyoaasi, Ooziyanna Iyosiyaasi xagge wedellootu dancha doorsha doodhanna Yihowa hagiirsiissanno heeshsho heeꞌra dandiitannota leellishshanno. Hige aleenni laꞌnummonte gede woꞌmanka woyite dancha doorsha doodhitinanni yaa diꞌꞌikkino. Ikkirono, kuri mootoolla lawishsha harunsine dancha doorsha doodhanna insa loossino soꞌro loonseemmokki gede qoropha dandiineemmo. Hatto ikkiro hagiirru noo heeshsho heeꞌra dandiineemmo.

18. Hagiirru noo heeshsho heeꞌra dandiineemmota leellishannohu Qullaawa Borro lawishshi hiikkonneeti? (Misileno lai.)

¹⁸ Qullaawa Borro Yihowawa gamba yite heedhinori, iso hagiirsiissinorinna hagiirru noo heeshsho heedhinori wolootu wedellooti xaggeno kultanno. Insa giddo mittu Daawitiiti. Isi wedellichu heeꞌre Maganu jaala ikka doodhino; hattono gedensoonni ammanamino moote ikkino. Hige isi soꞌro loosino woyiti no; ikkirono Magano hagiirsiisa dandiino. (1 Mot. 3:6; 9:4, 5; 14:8) Isi Maganoho ammaname soqqaminota kultanno xagge xiinxallakki jawaachishshaheranna loosoho kakkayissahera dandiitanno. Woy Maarqoosinna Ximootewoosi xagge xiinxallate pirogiraame fushshiꞌra dandaatto. Insa Yihowara soqqama hanaffinohu anje heedheeti; qoleno insa Yihowa hagiirsiisanna hagiirru noo heeshsho heeꞌra dandiitino.

19. Hiittoo heeshsho heeꞌra dandaatto?

¹⁹ Albillitte dancha heeshsho heedhinanni woy heedhinannikki gede assitannoti xa heedhinanni heeshshooti. Umoꞌne ikkikkinni Yihowa addaxxitinanniha ikkiro, isi massagannoꞌne. (Law. 20:24) Albillitte hagiirru noo heeshsho heedhinanni hattono baꞌraaꞌra afidhinanni. Yihowa isira assitinannire lowori gede asse laꞌꞌannota qaagge. Baxillaanchu iimi Anninkera soqqammanni heeꞌra labbino heeshsho dino!