Auala 1​—Taumafa i Meaʻai Tatau

“Taumafa i meaʻai. Aua le ʻaitele. Ia tele le taumafa i fualaau ʻaina.” O upu nei na aotele ai e le tusitala o Michael Pollan, se fautuaga ua loa ona iai e faatatau i meaʻai sa masani ona taumamafa ai tagata. O le ā le uiga o lana tala?

Taumafa meaʻai fou. Ia ʻai meaʻai “paleni”—meaʻai fou, po o meaʻai masani ua leva ona aai ai tagata mo le tele o tausaga, nai lo o meaʻai o loo gaosia i auala faaonapōnei. O meaʻai e faatau mai ua uma ona afīfī pe tuuapa, po o meaʻai mai i faleʻaiga tetele, e masani lava ona tele ai le suka, masima ma le gaʻo, lea e maua ai i le maʻi fatu, pē se itutino, kanesa ma isi faamaʻi mataʻutia. Pe a kuka meaʻai, ia saka, tao pe tunupaʻu nai lo o le falai. Ia faaaogā le tele o laau faisua ma faamanogi meaʻai, i lo o le masima. Ia faamautinoa ua vela lelei aano o manu, ma aua le ʻaina meaʻai mafu.

Aua le ʻAitele. Ua lipotia mai e le Faalapotopotoga o le Soifua Mālōlōina i le Lalolagi, e toʻatele tagata ua soona puputa ma lapopoʻa, ona o le soona aai. Ua iloa mai i se suʻesuʻega, i nisi vaega o Aferika, “ua sili atu le aofaʻi o tamaiti ua puputa tele, i lo o tamaiti e lē lava meaʻai paleni e aai ai.” O tamaiti ua lapopoʻa tele, e faigofie ona aafia i maʻi e pei o le maʻi suka, i le taimi nei faapea le lumanaʻi. Mātua, ia fai se faaaʻoaʻoga lelei mo a outou fanau, e ala i le fuafua lelei o a outou meaʻai.

Ia tele le taumafa i fualaau ʻaina. O se meaʻai paleni, e tatau ona tele ai ituaiga o fualaau taumafamata, fualaau faisua, falaoa ma le araisa enaena, nai lo o aano o manu ma meaʻai masoā. Ia faatasi pe faalua i le vaiaso ona ʻai le iʻa nai lo o aano o manu. Ia faaitiitia meaʻai e pei o le pasta, falaoa ma le araisa paʻepaʻe, ia ua faaaogā vailaau e aveese ai mea e aogā mo le tino. Ia ʻalofia foʻi auala lauiloa ua faia e vave lusi ai pauna, ae e lamatia ai lou soifua mālōlōina. Mātua, ia puipui le soifua mālōlōina o a outou fanau, i le fesoasoani iai ia fiafia e ʻai meaʻai paleni. O se faaaʻoaʻoga, ave i ai fatulaau e ʻaina, ma fufulu mamā fualaau ʻaina ma fualaau faisua mo vāiʻaiga, nai lo o chips ma lole.

Toʻaga e inu vai. E ao i tagata matutua ma tamaiti, ona toʻaʻaga e inu i aso uma vaiauli ma vai e lē faasukaina. Ia inu tele i mea nei pe a vevela le tau, fai se galuega mamafa pe faamalositino. E aogā e faamamā ai le manava, aveese ai mea oona mai i lou tino, lelei ai lou paʻu ma lusi ai pauna. E te lagona ai ua momosi lou tino ma ou foliga. ʻAlofia le inutele i le ʻava malosi ma vaiinu suamalie. E tasi le fagu suamalie e te inuina i le aso, ae e faaopoopo ai le 15 pauna (6.8 kg) i lou mamafa i le tausaga.

I nisi atunuu, e faigatā ma taugatā ona maua ni vai mamā. Ae e tāua ona inu vai mamā. Ia faapuna vai palapalā, pe tuu i ai vailaau e faamamā ai. E sili atu tagata ua maliliu ona o vai palapalā, i lo o tagata ua maliliu ona o taua ma mafuiʻe; ua lipotia mai e 4,000 tamaiti e maliliu i le aso ona o vai palapalā. Ua fautua mai le Faalapotopotoga o le Soifua Mālōlōina i le Lalolagi, ia faasusu pepe i o latou tinā mo uluaʻi masina e ono, ona faasusu lea ma fafaga i isi meaʻai seʻia atoa le lua tausaga.