1-2. O ā manatu o isi e faatatau i faigāuō?

 O LE taimi o se faigāuō, o se taimi lea e sili ona fiafia i ai. Pe afai o lenā o loo fai sau uō, e mautinoa e te manaʻo ia taulau manuia, ma o le tulaga lenā ua oo i ai le tele o faigāuō. Ua faapea mai Tsion a o se tuafafine mai i Aitiope: “O se tasi o taimi e sili ona fiafia i loʻu olaga, o le taimi a o ma feoaʻi ma loʻu toʻalua. E iai taimi na ma talanoa ai i mataupu tāua, ma e iai foʻi taimi e ma te toē ai. Ua ou fiafia ina ua ou maua se tasi ou te alofa i ai, ma e alofa foʻi iā te aʻu.”

² Peitaʻi, ua faapea mai Alessio o se uso mai i Netherlands: “A o ma feoaʻi ma loʻu toʻalua, na ou fiafia e iloa le tele o mea e faatatau iā te ia. Ae na iai foʻi luʻi i le ma faigāuō.” O le a tatou talanoaina nisi o luʻi e ono tulaʻi mai, ma ni mataupu silisili e mafai ona fesoasoani i se faigāuō ina ia taulau manuia. O le a iloiloina foʻi auala e lagolagosua ai isi o le faapotopotoga.

LE FUAFUAGA O SE FAIGĀUŌ

3. O le ā le fuafuaga o se faigāuō? (Faataoto 20:25)

³ E ui o le faigāuō o se taimi fiafia, ae o se laasaga tāua foʻi e ono iʻu atu ai i le faaipoipoga. I le aso o le faaipoipoga, e faia ai e se ulugalii se tautoga iā Ieova, e alofa ma faaaloalo le tasi i le isi e tusa lava po o le ā le umi e la te ola ai. A o tatou leʻi faia so o se tautoga, e tāua ona faaalu se taimi e manatunatu i ai. (Faitau le Faataoto 20:25.) E moni lenā manatu, pe a faia le tautoga o se faaipoipoga. O le taimi o le faigāuō, e mafai ona  iloa ai e le tasi le isi ma faia se filifiliga lelei. Atonu e filifili se uso ma se tuafafine pe e faaipoipo, pe atonu foʻi e filifili e faamuta le la faigāuō. Pe a faamuta se faigāuō, e lē faapea ai ua lē taulau. Nai lo o lea, ua ausia le fuafuaga o se faigāuō, o le fesoasoani lea iā i laʻua uma e faia se filifiliga lelei.

4. Aiseā e tatau ai ona iai sa tatou vaaiga saʻo i faigāuō?

⁴ Aiseā e tāua ai le iai o se vaaiga saʻo i faigāuō? Pe a iai i se tagata nofofua le vaaiga saʻo, e lē tatau la ona ia amata se faigāuō ma se tasi e lē o fuafua e faaipoipo i ai. Peitaʻi, e lē na o tagata nofofua e tatau ona iai se vaaiga saʻo. E tatau iā i tatou uma lava ona atiaʻe lenā uiga. O se faataʻitaʻiga, e manatu nisi pe a uō se tama ma se teine, e tatau lava ona la faaipoipo. O le ā le aafiaga o lenā manatu i Kerisiano nofofua? Ua faapea mai Melissa, o se tuafafine nofofua i le Iunaite Setete: “Pe a uō se uso ma se tuafafine, e faatalitalia e isi uso ma tuafāfine i laʻua e faaipoipo. O le iʻuga, ua faaauau pea e nisi a latou faigāuō, e ui e lē o toe mananaʻo e uō. Ae o nisi ua manatu, e sili lava le aua neʻi faia se uō. O le mea moni, e matuā lē faigofie le fai o se uō ona o manatu o isi.”

IA FAAMASANI LELEI LE TASI I LE ISI

5-6. O ā mea e tatau ona iloa e le tasi e faatatau i le isi i le taimi o le faigāuō? (1 Peteru 3:4)

⁵ Pe afai o loo iai sau uō, o le ā e fesoasoani iā te oe e filifili ai pe e lua te faaipoipo pe leai? Ia faamasani lelei le tasi i le isi. Atonu e iai nisi o mea na e iloa e faatatau iā te ia, a o leʻi amata le lua faigāuō. Ae o lea ua e maua le avanoa e iloa ai “le tagata lilo i totonu.” (Faitau le 1 Peteru 3:4.) E aofia ai lou iloa atili e faatatau i lona itu faaleagaga, o ona uiga, ma ona mafaufauga. A o faagasolo taimi, ua tatau ona e iloa tali o fesili nei: ʻPe faamata e talafeagai ona avea lenei tagata ma aʻu paaga faaipoipo?’ (Faata. 31:​26, 27, 30; Efe. 5:33; 1 Timo. 5:8) ʻPe e mafai e le tasi ona faamalieina manaʻoga tau faalogona o le isi? Pe e mafai e le tasi ona onosaia vaivaiga o le isi?’ b (Roma 3:23) A o faamasani pea le tasi i le isi, ia manatua: E lē fua pe e talafeagai se tasi mo oe i le tutusa uma o mea e lua te fiafia i ai, ae e fua i le auala e fetuutuunaʻi ai i mea e lua te eseese ai.

⁶ O ā nisi mea e tatau ona e iloa e faatatau i  le isi i le taimi o le lua faigāuō? A o leʻi amata ona malosi le alofa o le tasi i le isi, atonu e te manaʻo e talanoa i nisi o mataupu tāua e pei o ona sini. Ae e faapefea isi mataupu e pei o le soifua mālōlōina, tulaga tautupe, po o aafiaga ona o se mea lē lelei na tupu iā te ia i le taimi ua teʻa? E lē manaʻomia ona talanoa i mataupu uma i le amataga o se faigāuō. (Faatusatusa i le Ioane 16:12.) Pe afai e te manatu e lē o le taimi lea e tali ai nisi o fesili e fitoitonu iā te oe, e lelei ona faailoa atu i lau uō. Peitaʻi, e iai lava le taimi e manaʻomia ona iloa ai e lau uō na faamatalaga, ina ia mafai ai ona ia faia se filifiliga lelei. O lea, e iai le taimi o le a manaʻomia ai ona e talanoa atu ma le faamaoni i lau uō.

7. E faapefea ona iloa lelei e le tasi le isi i le taimi o le faigāuō? (Tagaʻi foʻi i le pusa “ Pe Afai e Eseese Atunuu po o Vaipanoa e Nonofo Ai.”) (Tagaʻi foʻi i ata.)

⁷ E faapefea ona e iloa lelei le isi tagata? O se tasi o auala, ia saʻoloto le auala e talanoa atu ai, fai atu ni fesili, ma faalogologo lelei. (Faata. 20:5; Iako. 1:19) Atonu e fesoasoani le faia o ni fuafuaga ina ia faigofie ai ona maua ni avanoa e talatalanoa ai, e pei o le aai faatasi, savalivali faatasi i nofoaga faitele, ma talaʻi faatasi. E mafai foʻi ona e iloa lelei le isi, pe a faaalu se taimi ma ona aiga ma uō. E lē gata i lea, ia faatulaga ni mea eseese e fai faatasi ma isi. O le faia faapea, o le a e iloa ai le ituaiga o tagata e iai lau uō i le auala e feutagaʻi ai ma isi. Seʻi mātau le mea na taumafai Aschwin mai i Netherlands e fai. Na ia faapea mai e faatatau i le la faigāuō ma Alicia: “Na ma saʻili avanoa e faifaimea faatasi ai, ma iloa lelei ai e le tasi le isi. Na aofia ai mea masani e pei o le faia faatasi o meaʻai, po o le faia faatasi o feʻau. O na taimi, na iloa lelei ai e le tasi uiga lelei ma vaivaiga o le isi.”

8. I le taimi o le faigāuō, o ā ni aogā o le suʻesuʻe faatasi?

⁸ E mafai foʻi ona iloa lelei e le tasi le isi, e ala i le suʻesuʻe faatasi o mataupu faaleagaga. Pe a e faaipoipo, o le a manaʻomia ona e faatulaga se taimi mo le tapuaʻiga a le aiga, ina ia avea ai Ieova ma vaega autū o lau faaipoipoga. (Fai. 4:12) O lea, i le taimi lenei a o lua uō, o se mea lelei le faatulaga o se taimi e suʻesuʻe faatasi ai. Ae ia manatua, e leʻi avea oulua o se ulugalii faaipoipo, ma e leʻi avea foʻi le uso ma ulu o le lua aiga. Peitaʻi, o le suʻesuʻe faatasi e lē aunoa, o le a iloa lelei ai e le tasi le  tulaga faaleagaga o le isi. Na iloa e Max ma Laysa, o se ulugalii mai i le Iunaite Setete, se isi aogā o le suʻesuʻe faatasi. Ua faapea mai Max: “I le taimi na faatoʻā amata ai le ma faigāuō, na ma suʻesuʻe faatasi ai mataupu e faatatau i faigāuō, faaipoipoga, ma le olaga faaleaiga. O le faia faapea, na faigofie ai ona talanoa i isi mataupu tāua lea sa ono faigatā ona faailoa atu.”

ISI VALA E ILOILO

9. O ā vala e tatau ona iloilo pe a filifili po o ai e faailoa atu i ai le lua faigāuō?

⁹ O ai e tatau ona faailoa atu i ai le lua faigāuō? O le filifiliga lenā e fai lava e oulua. I le amataga o le lua faigāuō, atonu e lē toʻatele nisi e faailoa atu i ai. (Faata. 17:27) O le faia faapea, atonu o le a ʻalofia ai le tele o fesili ma manatu eseese e faatatau i le lua faigāuō. Peitaʻi, e iai foʻi le lamatiaga: O le a faigofie ai ona lua ō na o oulua, ona o le popole neʻi iloa e isi le lua faigāuō. O lea, o se gaoioiga atamai, le faailoa atu pea iā i latou e mafai ona saunia mai fautuaga lelei ma fesoasoani aogā. (Faata. 15:22) O se faataʻitaʻiga, e mafai ona faailoa atu i nisi o le tou aiga, se uō taʻumatuaina, po o se toeaina o le faapotopotoga.

10. E faapefea ona tausia pea le mamā o se faigāuō? (Faataoto 22:3)

¹⁰ E faapefea ona tausia pea le mamā o le lua faigāuō? O le mea moni, o le a faasolo ina malolosi faalogona fetosinaaʻi o le tasi i le isi. O le ā e fesoasoani iā te oulua ina ia tausia ai pea le mamā tauamio? (1 Kori. 6:18) Ia ʻalofia talanoaga i mea e lē mamā, iai faatasi na o oulua i se nofoaga, ma le inu tele. (Efe. 5:3) O na mea e mafai ona faagaee ai faalogona lē mamā, ma faafaigatā ai ona oulua faia le mea saʻo. Ia fai ma masani le talanoa faatasi i mea e mafai ona oulua faia, ina ia tausia ai pea le mamā o le lua faigāuō. (Faitau le Faataoto 22:3.) Ia mātau le mea na fesoasoani iā Dawit ma Almaz mai i Aitiope. Na la faapea mai: “E ma te faifaimea faatasi i nofoaga e toʻatele ai tagata, po o faatasiga e iai a ma uō. E leʻi iai lava se taimi na ma iai na o i maʻua i se taavale po o se fale. O lea, na ma ʻalofia so o se tulaga na ono faaosoosoina ai i maʻua.”

11. I le taimi o le faigāuō, o ā vala e tatau ona iloilo pe a mafaufau e fefaaaliaʻi lagona alofa e le tasi i le isi?

¹¹ Pe e talafeagai le fefaaaliaʻi o lagona alofa e le tasi i le isi? Atonu e iai ni gaoioiga e ono talafeagai ona fai. (Pese 1:2; 2:6) Peitaʻi, pe afai e malosi ou faalogona taufeusuaʻiga, e ono faigatā la ona e faia le mea saʻo. O gaoioiga e faaalia ai le alofa, e vave foʻi ona iʻu atu ai i le faia o amioga lē mamā. (Faata. 6:27) O lea, i le amataga o le lua faigāuō, ia talanoa po o ā gaoioiga e talafeagai ona oulua faia e ōgatusa ma mataupu silisili o le Tusi Paia. c (1 Tesa. 4:​3-7) Ia fesili ifo: ʻO le ā le vaaiga a tagata a lo matou vaipanoa pe a ma faaalia lagona alofa o le tasi i le isi? Pe e mafai e na gaoioiga ona faagaee ai o ma faalogona taufeusuaʻiga?’

12. I le taimi o le faigāuō, o ā faafitauli ma feeseeseaʻiga e tatau ona nofouta ai?

¹² E faapefea ona oulua taulimaina faafitauli ma feeseeseaʻiga? Pe afai e iai taimi e lua te feeseeseaʻi ai, po o lona uiga la o le a lē taulau manuia le lua faigāuō? Atonu e leai, ona o faigāuō uma lava, e iai taimi e feeseeseaʻi ai. Ina ia malosi se faaipoipoga, e tatau ona galulue faatasi le tane ma le avā e foʻia mea o loo la feeseeseaʻi ai. O lea, o le auala e lua te foʻia ai faafitauli i le taimi lenei, atonu e iloa ai po o  le a taulau manuia le lua faaipoipoga. Ia fesili ifo: ʻPe e ma te talanoaina ni mataupu i se auala toʻafilemu ma faaaloalo? Pe e tausolomua le tasi e faailoa atu i le isi lona sesē ma taumafai e faaleleia? Pe e vave ona gauaʻi, faatoese atu, ma faamagalo e le tasi le isi?’ (Efe. 4:​31, 32) Peitaʻi, pe a fai ma masani le feeseeseaʻi i le taimi o le lua faigāuō, atonu o le a lē faaleleia pe a uma ona oulua faaipoipo. Pe afai e te iloa e lē talafeagai lenā tagata mo oe, o se gaoioiga atamai mo oulua uma le faamuta o le lua faigāuō. d

13. O ā vala e fesoasoani ina ia iloa ai le umi e faia ai se faigāuō?

¹³ O le ā le umi e tatau ona lua uō ai? O le vave ona faia o se faaiʻuga, e ono oo atu ai i ni iʻuga lē lelei. (Faata. 21:5) O lea, e tatau ona lava se taimi e faamasani lelei ai le tasi i le isi. Peitaʻi, e lē tatau ona faaumiumia se faigāuō e aunoa ma se māfuaaga tatau. Ua faapea mai foʻi le Tusi Paia: “O le faamoemoe ua tuai ona taunuu e maʻi ai le loto.” (Faata. 13:12) E lē gata i lea, o le umi lava e uō ai, o le atili faigatā foʻi lenā ona teena o faaosoosoga taufeusuaʻiga. (1 Kori. 7:9) Nai lo o le mafaufau po o le ā le umi e tatau ona lua uō ai, ia fesili ifo: ʻO le ā se isi mea e manaʻomia ona ou iloa e faatatau i laʻu uō, ina ia mafai ai ona fai saʻu filifiliga?’

E FAAPEFEA I ISI ONA LAGOLAGOSUA I SE FAIGĀUŌ?

14. O ā auala e mafai ona lagolagosua ai isi i se uso ma se tuafafine o loo uō? (Tagaʻi foʻi i le ata.)

¹⁴ E faapefea ona tatou fesoasoani atu i se uso ma se tuafafine o loo uō? E mafai ona tatou valaaulia i laʻua e tatou te faiʻaiga faatasi, auai i le tapuaʻiga a le aiga, pe tafafao faatasi foʻi. (Roma 12:13) O avanoa faapena, o le a atili ai ona iloa lelei e le tasi le isi. Pe e la te manaʻomia se tagata e latou te toʻatolu, faaaogā se taavale e ō faatasi ai, pe valaaulia i laʻua i lou fale ina ia mafai ai ona la talanoa? Pe afai e la te manaʻomia, pe e mafai ona tatou fesoasoani atu? (Kala. 6:10) Na faamatalaina e Alicia lea na taʻua muamua, lo la lotofaafetai i mea na faia e isi mo i laʻua ma Aschwin. Na faapea mai Alicia: “Na ma lagona le fiafia ina ua faailoa mai e isi uso ma tuafāfine, e avanoa o latou fale pe a manaʻomia se mea e ma te talanoa ai, ae ia iloa atu e isi.” Pe a talosagaina oe pe e mafai ona outou ō toʻatolu, ia vaai i ai o se faaeaga. Ia faaeteete ina ia aua  neʻi tuua na o i laʻua. Peitaʻi, ia taumafai e iloa le taimi e la te mananaʻo e talanoa ai, ae i le taimi e tasi o loo iloa atu pea i laʻua.—Fili. 2:4.

15. O ā nisi auala e mafai ona lagolagosua ai i se uso ma se tuafafine o loo uō? (Faataoto 12:18)

¹⁵ E mafai foʻi ona tatou lagolagosua i se faigāuō, e ala i a tatou faamatalaga. O nisi taimi, atonu e manaʻomia ona pulea a tatou faamatalaga. (Faitau le Faataoto 12:18.) O se faataʻitaʻiga, atonu e tatou te naunau lava e faailoa atu i isi se uso ma se tuafafine ua amata le la faigāuō. Ae atonu o le mea lenā na la mananaʻo e fai e i laʻua lava. E lē tatau ona tatou faitatala e faatatau i se faigāuō, pe faia ni tala lē lelei e faatatau i mataupu e patino iā i laʻua. (Faata. 20:19; Roma 14:10; 1 Tesa. 4:11) E lē tatau foʻi ona tatou faia ni faamatalaga po o ni fesili, e la te manatu ai ua tatau ona la faaipoipo. Ua faapea mai se tuafafine e igoa iā Elise ma lana tane: “Na ma lagona le māsiasi ina ua fesili mai isi e faatatau i a ma fuafuaga mo le faaipoipoga. Peitaʻi o le taimi lenā, e ma te leʻi talanoa i ni fuafuaga.”

16. O le ā le auala e tatau ona tatou tali atu ai pe a faamuta se faigāuō?

¹⁶ Ae e faapefea pe a filifili se uso ma se tuafafine e faamuta le la faigāuō? E lē tatau ona tatou isuisu fua i mataupu a isi, pe faaituʻau foʻi. (1 Pete. 4:15) Ua faapea mai se tuafafine e igoa iā Lea: “Na ou faalogo o fai e isi tala i le māfuaaga ua ma lē toe feoaʻi ai ma le uso, ma na ou matuā mafatia ai lava.” E pei ona taʻua muamua, o le faamuta o se faigāuō, e lē faapea ai ua lē taulau. Nai lo o lea, ua ausia le fuafuaga o se faigāuō, o le fesoasoani lea iā i laʻua uma e faia se filifiliga lelei. Peitaʻi, o lenā filifiliga atonu e oo ai iā i laʻua faalogona tigā ma le matuā faanoanoa. O lea, ia tatou mataalia i auala e lagolagosua ai iā i laʻua.—Faata. 17:17.

17. O le ā e manaʻomia ona faia pea e se uso ma se tuafafine o loo uō?

¹⁷ E pei ona tatou talanoaina, e ui lava e iai luʻi i faigāuō, ae o se taimi foʻi e fiafia ai. Ua faapea mai Jessica: “O le mea moni, e tele taumafaiga e manaʻomia ina ia faatumauina ai se faigāuō. Peitaʻi, na alu aogā lo ma taimi ma le malosi.” Pe afai o loo iai sau uō, ia faaauau pea ona taumafai le tasi e iloa lelei le isi. O le faia faapea, o le a taulau manuia ai le lua faigāuō, ma o le a fesoasoani iā te oulua uma e faia se filifiliga atamai.