1. E faapefea ona tatou faaaʻoaʻo i lo tatou Tamā alofa o Ieova?

E ALOFA tele Ieova iā i tatou. (Ioa. 3:16) E tatou te mananaʻo e faaaʻoaʻo i lo tatou Tamā alofa o Ieova. O lea, e tatou te taumafai ai e faaalia le ʻtigā alofa, le alofa faaleuso, ma ia māfana lo tatou alofa’ i tagata uma, aemaise i ē “tatou te aiga i le faatuatua.” (1 Pete. 3:8; Kala. 6:10) Pe a feagai la sui o lo tatou aiga faaleagaga ma tulaga faigatā, e tatou te mananaʻo e fesoasoani iā i latou.

2. O le ā o le a talanoaina i lenei mataupu?

² O i latou uma e avea ma vaega o le aiga o Ieova e feagai ma tulaga faigatā. (Mare. 10:29, 30) E mautinoa foʻi o le a tatou feagai ma isi tulaga faigatā a o lata mai le iʻuga o lenei faiga o mea. O lea, e faapefea ona fesoasoani le tasi i le isi? Seʻi o tatou iloiloina lesona e tatou te aʻoaʻoina mai i tala o le Tusi Paia e faatatau iā Lota, Iopu, ma Naomi. O le a tatou talanoaina foʻi tulaga faigatā o loo fesagaʻia e o tatou uso ma tuafāfine i aso nei, ma auala e mafai ona tatou fesoasoani iā i latou e faafetaiaʻia ai faafitauli.

3. E pei ona taʻua i le 2 Peteru 2:7, 8, o le ā le filifiliga sesē na faia e Lota, ma o le ā na iʻu i ai?

³ Na faia e Lota se filifiliga sesē ina ua ia filifili e nonofo faatasi ma tagata Sotoma, o ē na faia amioga e sili ona matagā. (Faitau le 2 Peteru 2:7, 8.) E moni sa tamaoaiga le vaipanoa, peitaʻi na ia feagai ma le tele o faafitauli ina ua ia siitia atu i  inā. (Kene. 13:8-13; 14:12) E foliga mai na pipii tele le loto o le avā a Lota i le aai po o nisi na nonofo ai i inā. O lea, ina ua faatotō ifo e le Atua le afi ma le teiō, na fano ai lona ola ona o le lē usiusitaʻi. Ae e faapefea afafine o Lota? Sa la faamau i tamāloloa na faaumatia foʻi i Sotoma. Na faaumatia le fale ma meatotino a Lota, ae e sili ona tigā, na maliu ai lana avā. (Kene. 19:12-14, 17, 26) A o faagasolo na taimi faigatā, pe na mou atu le onosaʻi o Ieova iā Lota? E leai.

4. Na faapefea ona faaalia e Ieova le onosaʻi iā Lota? (Tagaʻi i le ata i le faavaa.)

⁴ E ui na filifili Lota e nofo i Sotoma, ae na auina mai ma le alofa e Ieova agelu e laveaʻia o ia ma lona aiga. Ae nai lo o le vave ona usitaʻia e Lota o faatonuga faanatinati a agelu ina ia tuua Sotoma, sa “faifaiaga pea o ia.” Na iʻu lava ina fetagofi atu agelu i lima o Lota ma lona aiga, ma fesoasoani iā i latou ina ia sosola ese mai i le aai. (Kene. 19:15, 16) Na faatonuina foʻi e agelu Lota ina ia sola i nofoaga maugā. Peitaʻi, na ia talosaga pe e mafai ona ia sola atu i se aai e latalata ane. (Kene. 19:17-20) Na faalogologo ma le onosaʻi Ieova iā Lota, ma faataga o ia e sola atu i lenā aai. Mulimuli ane, na fefe o ia e nonofo ai pea ma ona afafine i lenā aai ma siitia atu ai i nofoaga maugā, lea na faatonu o ia e Ieova e sola ai i le taimi muamua. (Kene. 19:30) Maʻeu le tele o le onosaʻi o Ieova! E faapefea ona tatou faaaʻoaʻo iā te ia?

5-6. E faapefea ona tatou faatatauina le 1 Tesalonia 5:14 a o tatou faaaʻoaʻo i le Atua?

⁵ E pei o Lota, e ono faia foʻi e se sui o lo tatou aiga faaleagaga ni filifiliga lē lelei ma ia aafia ai i faafitauli tugā. Pe a tupu lenā mea, o le ā le auala e tatou te tali atu ai? Atonu e faaosoosoina i tatou e fai atu i lenā tagata ua ia selesele lava mea na ia lūlūina. (Kala. 6:7) E ui e saʻo lenā manatu, ae e iai se isi auala lelei e mafai ona tatou tali atu ai. E mafai ona tatou faaaʻoaʻo iā Ieova i le auala na ia fesoasoani ai iā Lota. E faapefea?

⁶ Na aauina mai e Ieova ana agelu e lē gata ina ia lapataʻia Lota, ae ina ia fesoasoani foʻi e laveaʻia o ia mai i le mala na faaloloʻi ane i Sotoma. I se tulaga talitutusa, e mafai ona tatou lapataʻia se uso pe afai ua amata ona ia uia se ala e iʻu atu i faafitauli. Peitaʻi, e mafai foʻi ona tatou fesoasoani iā te ia. E tusa pe e tuai ona ia faatatauina fautuaga faale-Tusi Paia ua ia mauaina, ae e manaʻomia lava ona tatou onosaʻi. Ia tatou faaaʻoaʻo i agelu na fesoasoani iā Lota. Nai lo o le faavaivai ma faamamao ese mai i lo tatou uso, ae ia tatou saʻili pea nisi auala e mafai ona tatou fesoasoani ai iā te ia. (1 Ioa. 3:18) E mafai ona tatou fesoasoani iā te ia e tai pei o loo tatou fetagofi atu i lona lima, ma fesoasoani ai i le faatatauina o fautuaga lelei ua ia mauaina.​—Faitau le 1 Tesalonia 5:14.

7. E faapefea ona tatou faaaʻoaʻo i le auala na silasila ai Ieova iā Lota?

⁷ Sa ono mafai ona uaʻi atu Ieova i masei o Lota. Peitaʻi, na ia faagaeeina le aposetolo o Peteru e faamatala Lota o se tagata amiotonu. O se fiafiaga lo tatou iloaina e leʻi uaʻi atu Ieova i mea sesē a Lota! (Sala. 130:3) Pe e mafai ona tatou faaaʻoaʻo iā Ieova i le auala na ia silasila ai iā Lota? Pe a tatou taulaʻi i uiga lelei o o tatou uso ma tuafāfine, o le a mafai ai ona tatou onosaʻi iā i latou. O le faia faapea, o le a faigofie ai ona latou taliaina la tatou fesoasoani.

8. O le ā e uunaʻia i tatou e le tigā alofa e fai?

⁸ E ese mai iā Lota, e leʻi oo mafatiaga iā Iopu ona o ni filifiliga sesē sa ia faia. Peitaʻi, sa oo iā te ia le tele o puapuaga, faaumatia ana meatotino, aafia lona tulaga aloaʻia i lona  vaipanoa, faapea lona soifua mālōlōina. Ae e sili atu ona tigā, na maliliu uma ai lana fanau. Sa tuuaʻia foʻi Iopu e ana uō faamāfanafana pepelo e toʻatolu. O le ā se tasi o māfuaaga na faigatā ai ona faaalia e nei uō le tigā alofa iā Iopu? E latou te leʻi taumafai e malamalama lelei i mea na tutupu iā Iopu. O le māfuaaga lea na sesē ai o latou manatu ma latou faamasinoina ai ma le lē tonu Iopu. E faapefea ona tatou ʻalofia le faia o lenā mea sesē? Ia tatou manatua, e na o Ieova e silafia mea uma e faatatau i le tulaga o se tagata. Ia faalogologo lelei i faamatalaga a le tagata o loo mafatia. E lē gata i lenā, ia taumafai e malamalama i ona tigā. O le faia faapea, e faailoa atu ai lou tigā alofa i lou uso po o lou tuafafine.

9. O le ā e tatou te lē faia pe a tatou faaalia le tigā alofa, ma aiseā?

⁹ O le tigā alofa e taofia ai i tatou mai i le faasalalauina o tala lē lelei e faatatau i faafitauli o loo feagai ma isi. O se tagata faitala e lē atiaʻe ai se faapotopotoga, ae e faapogaia ai fevaevaeaʻiga. (Faata. 20:19; Roma 14:19) E lē agalelei ma lē magafagafa o ia, ma o ana faamatalaga e atili ai ona faamanuʻalia se tagata mafatia. (Faata. 12:18; Efe. 4:31, 32) Pe e lē sili atu ea ona tatou taulaʻi i uiga lelei o se tagata, ma mafaufau i ni auala e tatou te fesoasoani ai i ona mafatiaga?

10. O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i le Iopu 6:2, 3?

¹⁰ Faitau le Iopu 6:2, 3. E iai taimi na faia ai e Iopu ʻupu soonafai.’ Mulimuli ane, na ia taʻutino mai le sesē o isi faamatalaga na ia faia. (Iopu 42:6) E pei o Iopu, e faia foʻi e se tagata o loo mafatia ni faaupuga soonafai, po o ni faamatalaga e toe salamō mulimuli ane ai. O le ā le auala e tatau ona tatou tali atu ai? Nai lo o le faamasinosino, ia tatou faaalia le tigā alofa. Ia tatou manatua, e leʻi finagalo Ieova e oo mai faafitauli ma popolega o loo  tatou fesagaʻia i aso nei. O lea, e lē faateʻia la i tatou pe a faia e se auauna faamaoni a Ieova ni faaupuga soonafai, pe a lofitūina o ia i popolega. E tusa pe e na te faia ni faamatalaga lē saʻo e faatatau iā Ieova po o i tatou, ae e lē tatau ona tatou vave feita, pe faamasinoina foʻi o ia ona o ana faamatalaga.​—Faata. 19:11.

11. E faapefea ona faaaʻoaʻo toeaina iā Eliu pe a avatu se aʻoaʻiga?

¹¹ E iai taimi e manaʻomia ai ona avatu i se tagata o loo feagai ma se faafitauli tugā sina aʻoaʻiga po o se faasaʻoga. (Kala. 6:1) E faapefea ona taulima e toeaina lenā tulaga? E tatau ona latou mulimuli i le faaaʻoaʻoga a Eliu, o lona faalogologo lea iā Iopu ma le tigā alofa. (Iopu 33:6, 7) Na faatoʻā avatu e Eliu le aʻoaʻiga ina ua ia malamalama lelei i manatu o Iopu. O toeaina e mulimuli i le faaaʻoaʻoga a Eliu, e latou te faalogologo lelei ma taumafai e malamalama i le tulaga o le tagata. O lea, pe a avatu se aʻoaʻiga, o le a faigofie ona pāʻia ai le loto o le tagata.

12. O le ā le aafiaga iā Naomi o le maliliu o lana tane ma lana fanau?

¹² O Naomi o se fafine faamaoni na alofa iā Ieova. Ina ua mavae le maliu o lana tane ma lana fanau tama e toʻalua, ona ia manaʻo lea e suia lona igoa mai iā Naomi iā “Mara,” o lona uiga “matuā oona.” (Ruta 1:3, 5, 20, 21) I na taimi faigatā, e leʻi tuua Naomi e Ruta, le avā a se tasi o ana tama. E lē gata na saunia e Ruta mea na manaʻomia e Naomi, ae na ia faamāfanafana atu foʻi iā Naomi. Na lagolagosua Ruta iā Naomi, ma faailoa atu lona alofa i ni faaupuga faigofie ma faamaoni.​—Ruta 1:16, 17.

13. Aiseā e manaʻomia ai e i latou ua maliliu a latou paaga le lagolagosua?

¹³ E manaʻomia foʻi ona tatou lagolagosua i se tasi o lo tatou aiga faaleagaga pe a maliu lana paaga. E faatusa se ulugalii i ni laau se lua e ola faatasi aʻe. A o faagasolo tausaga, o le a fili faatasi aa o nei laau. O lea, pe a liaʻiina ma pē se tasi o laau, o le a matuā aafia ai lava le isi laau. I se tulaga talitutusa, pe a maliu le paaga faaipoipo a se tasi, o le a matuā aafia ai lava ona faalogona mo se taimi umi. Na faafuaseʻi ona maliu le tane a Paula, * ua faapea mai o ia: “Na suia atoatoa loʻu olaga, ma e pei ua leai soʻu faamoemoe. Ua leai laʻu uō pele. Ou te talanoa i laʻu tane i mea uma lava. Sa ma fiafia faatasi ma na ia fesoasoani mai iā te aʻu i taimi faigatā. Sa ou tua iā te ia i taimi na ou mafatia ai. Ua matuā tuia lava loʻu fatu.”

14-15. E faapefea ona tatou faamāfanafana i sē ua maliu lana paaga?

¹⁴ E faapefea ona tatou faamāfanafana i sē ua maliu lana paaga? O se tasi o laasaga tāua o lou talanoa lea iā te ia, e tusa pe e te lē mautonu i sau tala e fai atu. Ua faapea mai Paula lea na taʻua muamua: “Ou te iloa o le maliu o se tagata e lē o se mea faigofie. E popole tagata neʻi sesē se tala e fai mai. Ae e sili atu lenā nai lo o le leai o se tala e fai.” E lē faatalitalia e le tagata o loo faavauvau e tatou te fai atu ni faaupuga mataʻina. Ua faapea atili mai Paula: “Ou te talisapaia pe a tau lava ina faapea mai aʻu uō, ʻMālō lava le onosaʻi.’”

¹⁵ Na maliu le avā a William i nai tausaga ua mavae. Ua faapea mai o ia: “Ou te matuā fiafia pe a toe faamatala e se tasi ni tala e manatua ai laʻu avā, ou te iloa ai sa alofagia ma faaaloalogia o ia. E telē le aogā o lenei mea iā te aʻu. E matuā faamāfanafanaina ai aʻu, auā e pele laʻu avā iā te aʻu ma sa tāua tele o ia i loʻu olaga.” Ua faapea mai foʻi Bianca lea ua maliu lana tane: “Ou te lagona le māfanafana pe a matou tatalo faatasi ma isi ma faitau ni mau se  tasi pe lua. E fesoasoani lo latou talanoa mai e faatatau i laʻu tane, ma pe a latou faalogo mai foʻi a o oʻu talanoa e faatatau iā te ia.”

16. (a) E faapefea ona tatou fesoasoani i sē ua maliu lana paaga? (e) E tusa ai ma le Iakopo 1:27, o le ā la tatou tiute tauave?

¹⁶ E pei ona lē tuua e Ruta Naomi ina ua maliu lana tane, e manaʻomia foʻi ona tatou lagolagosua pea iā i latou ua maliliu ē e pele iā i latou. Ua faapea mai Paula lea na taʻua muamua: “Ina ua maliu laʻu tane, sa ou maua le tele o le fesoasoani. Ae a o faagasolo taimi, na toe foʻi tagata i o latou olaga masani. Peitaʻi, na suia atoatoa loʻu olaga. E telē le fesoasoani pe a iloa e isi, e manaʻomia pea e se tagata o loo faavauvau le lagolagosua i masina po o tausaga talu ona mavae le maliu.” O le mea moni, e eseese tagata. O nisi e vave ona faamasani i o latou tulaga fou. Peitaʻi, o nisi e umi o tau faamasani i nei suiga, ona e latou te toe manatua a latou paaga ua maliliu, pe a latou faia mea sa masani ona latou faia faatasi. E eseese foʻi auala e faavauvau ai tagata. Ia tatou manatua, ua tuuina mai e Ieova iā i tatou le faaeaga ma le tiute tauave o le tausia lea o i latou ua maliliu a latou paaga.​—Faitau le Iakopo 1:27.

17. Aiseā e manaʻomia ai e i latou ua tuua e a latou paaga la tatou lagolagosua?

¹⁷ Ua lofitūina nisi i mafatiaga ma faalogona ita ona ua tuua e a latou paaga. Na tuua Joyce e lana tane ae nonofo ma se isi fafine. Ua faapea mai o ia: “E pei e sili atu ona tigā iā te aʻu le teteʻa nai lo o le maliu o laʻu tane. Pe ana faapea e maliu o ia i se faalavelave po o se maʻi, e lē o se mea lea na ia filifili e fai. Peitaʻi,  na filifili ma le loto i ai laʻu tane e tuua aʻu. Na matuā faalumaina aʻu ma lagona ai le leai o se aogā.”

18. O ā ni auala e mafai ona tatou fesoasoani ai i ē ua leai ni a latou paaga?

¹⁸ Pe a tatou faia ni gaoioiga agalelei iā i latou ua lē toe iai a latou paaga, e mafai ona faamautinoa atu ai iā i latou lo tatou alolofa. Talu ai ua tuua na o i latou, o loo latou manaʻomia foʻi ni uō moni. (Faata. 17:17) E faapefea ona faamaonia atu o oe o se uō moni? E mafai ona e valaaulia i latou mo se taumafataga māmā. E mafai foʻi ona faaalu se taimi ma i latou e tafafao ai pe galulue i le faiva i le fanua. O se isi auala o le valaaulia lea o i latou i nisi taimi i le tou tapuaʻiga a le aiga. O le faia faapea, o le a faafiafiaina ai Ieova auā e ʻlatalata mai o ia i ē e loto momomo,’ ma e na te puipuia “fafine ua oti a latou tane.”​—Sala. 34:18; 68:5.

19. E tusa ai ma le 1 Peteru 3:8, o le ā ua tatou maumauaʻi e fai?

¹⁹ Ua toe o se aga ona oo lea i le taimi e ʻgalo ai mafatiaga,’ pe a pule le Malo o le Atua i le lalolagi. E tatou te tulimataʻia le taimi e ʻlē toe manatua ai mea sa iai muamua, e lē toe alu aʻe foʻi i le loto.’ (Isa. 65:16, 17) Ae a o leʻi oo mai lenā taimi, seʻi o tatou lagolagosua le tasi i le isi, ma faamaonia atu i a tatou upu ma gaoioiga lo tatou alolofa i lo tatou aiga faaleagaga.​—Faitau le 1 Peteru 3:8.