Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

TALAAGA O LE SOIFUAGA

“O Maʻua Lenei! Inā Auina Atu ia i Maʻua!”

“O Maʻua Lenei! Inā Auina Atu ia i Maʻua!”

PO O e mafaufau e siitia atu i se nofoaga o loo tele ai le manaʻoga po o se isi foʻi atunuu ina ia faalautele ai lau auaunaga? Pe afai o le tulaga lenā, atonu la o le a aogā iā te oe faaaʻoaʻoga a Jack ma Marie-Line Bergame.

Na auauna faatasi Jack ma Marie-Line i le auaunaga faataimi atoa talu mai le 1988. Na la taliaina le tele o tofiga i Guadeloupe ma French Guiana, ma na iloa i laʻua i le faigofie ona faamasani i siʻomaga fou. O Guadeloupe ma French Guiana ua i lalo nei o le vaavaaiga a le lālā i Falani. Seʻi tatou fesili atu la iā Jack and Marie-Line.

O le ā na uunaʻia ai oulua e auauna faataimi atoa?

Marie-Line: A o oʻu ola aʻe i Guadeloupe, na masani ona ma talaʻi i le aso atoa ma loʻu tinā o lē na avea ma Molimau maelega. Ou te alofa i tagata, ma o le taimi lava na uma ai laʻu aʻoga i le 1985, na amata loa ona ou paeonia.

Jack: A o oʻu laʻitiiti sa masani ona matou galulue faatasi i le talaʻiga ma ē na auauna faataimi atoa. E masani ona ou paeonia lagolago i tuuaga o aʻoga. I faaiʻuga o vaiaso, e iai taimi e ma te ō ai ma loʻu tinā po o se uso foʻi o le faapotopotoga i le pasi, e galulue faatasi ma paeonia i la latou oganuu. E matou te talaʻi i le aso atoa, ae faaiʻu i se tafaoga i se matafaga. E ese le mananaia o na aso!

E leʻi leva ona ma faaipoipo i le 1988, ae ou faapea ifo loa, ʻE leai se mea o faalavelave mai, aiseā la e lē faalautele atu ai le auaunaga?’ Na ou faatasi atu loa iā Marie-Line i le auaunaga paeonia. I le tausaga na sosoo ai ina ua uma le aʻoga paeonia, na tofia loa i maʻua o ni paeonia faapito. Ae ma te leʻi siitia atu i French Guiana, sa tele tofiga na ma olioli ai i Guadeloupe.

E tele taimi na sui ai lua tofiga. O le ā na fesoasoani iā oulua e faamasani ai i siʻomaga fou?

Marie-Line: Na iloa lelei e uso i le Peteli i French Guiana, o le mau e ma te fiafia i ai o le Isaia 6:8. O lea, pe a latou vili mai e masani ona latou fia mālie ma fesili mai, “E te lua manatua foʻi le lua mau masani?” Ona ma iloa foʻi lea, o le a sui lo ma tofiga. Ia ona ma fai atu lea, “O maʻua lenei! Inā auina atu ia i maʻua!”

E ma te ʻalofia le faatusatusa o ma tofiga fou ma tofiga na ma i ai muamua, ona e ono lē maua ai se fiafia i o ma tofiga fou. Na ma tausolomua foʻi ia iloa lelei o ma uso ma tuafāfine.

Jack: E lelei faanaunauga o nisi o ma uō na taumafai e taofi i maʻua mai le siitia ese atu, ona na mananaʻo e ma te nonofo latalata atu iā i latou. Ae ina ua ma tuua Guadeloupe na faamanatu mai e se tasi uso iā i maʻua upu a Iesu i le Mataio 13:38: “O le fanua o le lalolagi lea.” O lea, pe a sui o ma tofiga e ma te manatua e tusa pe e ese le vaipanoa o loo ma auauna ai ae o le fanua lava e tasi, ona e sili atu ona tāua tagata ma le oganuu.

Pe a ma taunuu i se oganuu fou, e ma te vaaia le ola fiafia o tagata i inā. O lea e ma te taumafai ai e ola e pei o tagata i le oganuu. Atonu e ese a latou meaʻai, ae e ma te taumafai e faamasani i ai, ma feinu i vai e latou te feinu ai. E ma te taumafai foʻi e puipuia lo ma soifua mālōlōina. E ma te taumafai malosi e talanoa i mea lelei e faatatau i so o se tofiga.

Marie-Line: E tele mea na ma aʻoaʻoina mai i uso o le faapotopotoga fou. Ou te manatua le mea na tupu ina ua faatoʻā ma taunuu i French Guiana. Sa matuā tetele lava timuga, ma na ma manatu faatoʻā amata le talaʻiga pe a teʻa le timu. Ae na fesili mai se tuafafine iā te aʻu, “E ā, tatou ō?” Na ou teʻi ma fai atu, “O lea e timu.” Na ia tali mai, “Ave lou faamalu ma tatou ō i a tatou pasika.” O i inā na ou iloa ai le auala e uu ai le faamalu ma tiʻetiʻe i le pasika. Pe ana ou lē aʻoaʻoina lenā auala, semanū e lē mafai ona ou talaʻi i vaitaimi o timuga!

E faa-15 ona lua siitia. E iai se lua fesoasoani mo isi e siitia i se isi nofoaga?

Marie-Line: O se luʻi le siitia i se isi nofoaga. Ae e tāua le iai o se nofoaga e faamautū ma mālōlō ai pe a foʻi mai i le talaʻiga.

Jack: E masani ona ou toe valiina totonu o le ma fale fou. Ae pe a iloa e uso i le lālā e lē umi se taimi e ma te iai i inā, o nisi taimi e latou te ula ma fai mai, “Jack, aua e te popole e vali le fale.”

E poto tele Marie-Line e teu mea pe a oo i le taimi e ma te siitia ai. E na te tuu mea uma i totonu o atigipusa ma faailoga “fale taʻele,” “potu moe,” “umukuka.” Pe a ma taunuu i lo ma fale fou, e faigofie lava ona tuu i potu e tatau ona tuu i ai. E na te faia foʻi se lisi o mea o loo i totonu o atigipusa taʻitasi, ina ia faigofie ma vave maua mea e ma te manaʻomia.

Marie-Line: O le lelei o le auala na ma faavasega ai mea, na vave ai ona ma pipii i le ma faasologa.

E faapefea ona fai le lua faasologa ina ia faia ai ma le māeʻaeʻa le lua faiva?—2 Timo. 4:5.

Marie-Line: O Aso Gafua e ma te mālōlō ai ma sauniuni mo sauniga. Ae e amata i Aso Lua ona ma talaʻi.

Jack: E ui e i ai itula e manaʻomia ona ma ausia i le masina, ae e ma te lē uaʻi i ai. O le galuega talaʻi, o le galuega pito sili lea ona tāua i o ma olaga. E ma te taumafai e talanoa i so o se tasi e feiloaʻi i ai, i le taimi e ma te ō ese ai ma toe foʻi ai i le fale.

Marie-Line: O se faataʻitaʻiga pe a ma ō i se tafaoga, e masani ona ou alu ma ave sāvali. O isi tagata e ō mai ma fesili mo ni lomiga, e ui e ma te leʻi faailoa i ai o maʻua o ni Molimau a Ieova. O le māfuaaga lenā e ma te faaeteete ai i le auala e laʻei ma amioaʻi ai, ona e mātau e tagata mea faapena.

Jack: E ma te molimau foʻi e ala i le faaalia o le agalelei i tuaoi. Ou te taalaoina le lapisi ma ave i kalone lapisi ma faamamā le togālaau i lo ma fale. E mātau e tuaoi mea na ma o nisi taimi e latou te fesili mai, “E iai sau Tusi Paia mo aʻu?”

Na tele taimi na lua talaʻi ai i oganuu maotua. Pe e iai se mea faapitoa e te lua manatua mai i na malaga?

Jack: I Guiana, o isi oganuu e faigatā ona ō i ai. E masani ona ma malaga mo le 370 maila (600 km) i auala lauleaga i se vaiaso. E lē galo iā i maʻua le ma asiasiga i St  Élie i le vaomatua o le Amazon. E tele itula na ma malaga ai i lenā nofoaga, na faaaogā ai se taavale e mafai ona alu i auala lauleaga ma se vaaafi. O le toʻatele o tagata e nonofo i lenā vaipanoa, o tagata eli auro. Ona na latou talisapaia a tatou lomiga, na foaʻi mai e nisi fasi auro. Pe a oo i le afiafi, e ma te faaalia se vitiō a le faalapotopotoga ma e toʻatele tagata na auai.

Marie-Line: E leʻi leva tele atu talu ona talosagaina Jack e na te faia le lauga mo le Faamanatuga i Camopi. Na ma malaga i se vaaafi mo le fā itula i le vaitafe o Oyapock. Na ma matuā fiafia lava i lenā malaga.

Jack: E i ai i vaega papaʻu o le vai ia vaega aave. E mataʻutia na vaega ae e ese le mataʻina i le vaai. E tatau i le tagata e na te aveina le vaa ona iloa lelei faafoe le vaa i vaega aave o le vai. O se mea na ma fiafia i ai. E ui e na o le toʻaono uso ma tuafāfine ae e pe ā ma le 50 tagata fiafia na auai i le Faamanatuga, e aofia ai ma tagata Amerindians.

Marie-Line: E mafai e talavou e mananaʻo e faalautele atu la latou auaunaga iā Ieova ona maua lenei ituaiga faamanuiaga. Ia e maufaatuatuaina atoatoa Ieova i so o se tulaga, ma o le a faamalosia ai lou faatuatua. Na masani ona ma vaaitino i le fesoasoani a Ieova iā i maʻua.

E tele gagana na lua aʻoaʻoina. Pe na faigofie ona lua aʻoaʻoina na gagana?

Jack: E leai. Na ou aʻoaʻoina nei gagana ona sa iai se manaʻoga. Na ou faia le suʻesuʻega o le Olomatamata i le gagana Sranantongo, * ae e leʻi faia saʻu lauga o le faitauga Tusi Paia i lenā gagana. Na ou fesili i se uso pe na ā mai le faiga o le suʻesuʻega. Ae na ia tali mai, “E iai taimi e matou te leʻi malamalama ai i isi upu, ae na manaia a.” Na fesoasoani tele tamaiti iā te aʻu. E latou te faailoa mai pe a sesē saʻu upu, ae e lē faapena tagata matutua. E tele mea na ou aʻoaʻoina mai i tamaiti.

Marie-Line: I se oganuu na iai aʻu suʻesuʻega faale-Tusi Paia e tautatala i le gagana Falani, Potukali, ma le Sranantongo. Na fai mai se tuafafine e fai muamua aʻu suʻesuʻega e tautatala i le gagana ou te lē iloa lelei, ona faatoʻā fai ai lea o suʻesuʻega ia e tautatala i gagana ou te malamalama i ai. Na vave ona ou iloa le atamai o lenā fautuaga.

I se tasi aso, na fai ai aʻu suʻesuʻega faale-Tusi Paia i le gagana Sranantongo ma le gagana Potukali. Ina ua amata laʻu suʻesuʻega lona lua, na fai mai le tuafafine na ma ō, “Marie-Line, pei a e lē o malamalama le fafine i au tala.” Na faatoʻā ou iloa ai, na ou talanoa i le fafine Pasili i le gagana Sranantongo, ae lē o le gagana Potukali.

Na alofa faapelepele iā te oulua uso ma tuafāfine na outou galulue faatasi. Na mafai faapefea ona oulua māfana ma vavalalata atu iā i latou?

Jack: Ua faapea mai le Faataoto 11:25: “E faatamaoaigaina le tagata limafoaʻi.” E ma te lē faatalatū i le faia o mea lelei ma fesoasoani atu i uso ma tuafāfine. Pe a fai galuega e tausia lelei ai le Maota mo Sauniga, e fai mai isi iā te aʻu: “Tuu i le ʻautalaʻi e faia galuega na.” Ae ou te fai i ai: “Ia o aʻu foʻi o le isi tagata talaʻi. Afai e iai se galuega e manaʻomia ona fai, ou te manaʻo ia ou iai.” E ui e tatou te manaʻomia uma se taimi mo i tatou lava, ae e ma te faamanatu ifo iā i maʻua, e lē tatau ona avea taimi mo i maʻua lava e taofia ai le faia o mea lelei i isi.

Marie-Line: E ma te taumafai malosi e faaalia le naunau moni i uso ma tuafāfine. O le faia faapea, ua ma iloa ai taimi e latou te manaʻomia ai se fesoasoani i le vaaia o a latou fanau po o le piki mai i le aʻoga. Na toe sui a ma fuafuaga ina ia mafai ona ma fesoasoani atu. O lenei auala, na māfana ma malosi ai la matou faauōga. E ma te nofosauni foʻi e fesoasoani atu pe a latou manaʻomia.

O ā faamanuiaga na lua tofo i ai i le auauna i le mea o loo tele ai le manaʻoga?

Jack: O le auaunaga faataimi atoa na matuā faatamaoaigaina ai o ma olaga. Na ma maua le taimi e olioli ai i le tele o mea eseese o le natura. E ui e tele luʻi na ma fesagaʻia, ae na filemu pea o ma mafaufau, auā na ma iloa e ma te maua pea le fesoasoani ma le lagolagosua mai i tagata o Ieova po o fea lava e ma te iai.

A o oʻu talavou, na faafalepuipuiina aʻu i French Guiana ona o loʻu solitū o se Kerisiano. Ae ou te leʻi mafaufau e iai se aso o le a ou toe foʻi ai i inā o se misionare, ma faataga aʻu e asiasi i pagota. E moni lava e aaomafola Ieova i ana faamanuiaga.

Marie-Line: O loʻu fiafiaga sili o le faaavanoa lea o loʻu taimi mo isi. E ma te fiafia tele i le auaunaga iā Ieova. Ua atili vavalalata ai foʻi le ma mafutaga o se ulugalii. E iai taimi e fesili mai ai Jack, pe e mafai ona ma valaauliaina mo se taumafataga se ulugalii o loo manaʻomia ni faalaeiauga. E masani ona ou tali atu, “O le mea foʻi lenā o loo oʻu mafaufau i ai.” O le tele o taimi e tutusa mea e ma te mafaufau i ai.

Jack: E leʻi leva atu ona ou aafia i le kanesa o le polosetate (prostate cancer). E ui e lē fia talitonu Marie-Line ua ou maua i lea kanesa, ae ou te fai i ai: “Si aʻu pele, pe a ou oti taeao, ou te lē oti ona ua ou ʻmatuā toeaina.’ Ae ou te oti ma loʻu loto ua malie, ona ua ou iloa ua faatumuina loʻu olaga i le tele o mea faaleagaga ma mea e aogā.”​—Kene. 25:8.

Marie-Line: Na tatala mai e Ieova avanoa e ma te leʻi faatalitalia, ma faataga i maʻua e fai mea e ma te leʻi mafaufauina o le a ma faia. Ua matuā faatumuina o ma olaga i le tele o mea lelei. Ua ma mautinoa atoatoa i le fesoasoani a le Atua, po o fea lava la e manaʻo le faalapotopotoga e ave i ai i maʻua, o i inā e ma te ō i ai.

^ pala. 32 O le gagana Sranantongo, o le tuufaatasiga o le gagana faa-Peretania, Potukali, Holani, ma gagana Aferika, na fai e pologa Aferika.