1. O le ā o loo aʻoaʻoina i tatou e le Failauga 3:1, 7 e fai?

O NISI o i tatou e fiafia e talanoa, a o isi e lē fiafia e talanoa. Ae o loo faamatilatila mai e le mau autū o lenei suʻesuʻega, e iai le taimi e tautala ai ma le taimi e lē tautala ai. (Faitau le Failauga 3:1, 7.) E ui i lea, e tatou te ono mananaʻo i o tatou uso ma tuafāfine ia saʻoloto e talanoa mai, ma e tatou te mananaʻo foʻi ia faaitiitia le talanoa soo o isi.

2. O ai e iai le aiā e faataatitia ai tapulaa i le taimi ma le auala e tatau ai ona tatou tautatala?

² O le tautala o se meaalofa mai iā Ieova. (Eso. 4:10, 11; Faaa. 4:11) I lana Afioga, o loo fesoasoani mai Ieova iā i tatou ia malamalama i le auala e faaaogā lelei ai lenei meaalofa. I lenei suʻesuʻega, o le a tatou talanoaina ai faaaʻoaʻoga faale-Tusi Paia e fesoasoani iā i tatou e iloa ai le taimi e tautala ai, ma le taimi e lē tautala ai. O le a talanoaina ai foʻi faalogona o Ieova i a tatou tala e fai atu i isi. Ae muamua, seʻi o tatou talanoaina le taimi e tatau ai ona tatou tautatala.

3. E tusa ai ma le Roma 10:14, o le ā le taimi e tatau ai ona tatou tautatala?

³ E tatau ona tatou nofosauni i taimi uma e talanoa atu i tagata e faatatau iā Ieova ma le Malo. (Mata. 24:14; faitau le Roma 10:14.) O le faia faapea, ua tatou faaaʻoaʻo ai iā Iesu. O se tasi o māfuaaga autū na afio mai ai Iesu i le lalolagi, ina ia taʻu atu i isi le upu moni e faatatau i lona Tamā. (Ioa. 18:37) Ae e tatau ona tatou manatua, e tāua foʻi le auala e tatou te tautatala ai. Pe a tatou talanoa i isi e faatatau iā Ieova, e tatau ona tatou faia i le “agamalu ma le matuā faaaloalo,” ma e ao foʻi ona tatou faaalia le magafagafa i faalogona o le isi tagata, ma ona talitonuga. (1 Pete. 3:15) O lea, nai lo o le tau ina tatou talaʻi atu i le tagata, ae e tatou te aʻoaʻoina foʻi o ia ma atonu e pāʻia ai lona loto.

4. E tusa ai ma le Faataoto 9:9, e faapefea ona fesoasoani i isi a tatou tala e fai?

 ⁴ E lē tatau ona faatalatū toeaina e fai atu se tala, pe a latou iloa se uso po o se tuafafine o loo manaʻomia ona avatu i ai fautuaga. E latou te filifili le taimi e tatau ai ona tautatala ina ia aua neʻi faalumaina le tagata. E ono mananaʻo e faatali seʻia maua se nofoaga talafeagai e lē lagona atu ai i latou e isi. E taumafai toeaina e talanoa atu i se auala e faamamaluina ai pea le tagata o loo ave i ai le fautuaga. Peitaʻi, e lē tuua ai le faasoa atu o mataupu silisili o le Tusi Paia, e fesoasoani i isi e gaoioi ai ma le atamai. (Faitau le Faataoto 9:9.) Aiseā e matuā tāua ai le iai o le lototele e tautala atu ai pe a manaʻomia? Seʻi o tatou iloiloina ni faaaʻoaʻoga eseese se lua. O le faaaʻoaʻoga muamua o se tamāloa na manaʻomia ona ia faasaʻoina ona atalii. Ae o le faaaʻoaʻoga lona lua, o se fafine na talanoa atu i se tasi na avea mulimuli ane ma tupu.

5. O le ā le taimi na tatau ai ona tautala le Ositaulaga Sili o Eli?

⁵ Na iai atalii e toʻalua o le Ositaulaga Sili o Eli na alofa faapelepele i ai. E leʻi faaaloalo nei atalii iā Ieova. Sa iā i laʻua ni tulaga tāua o ni ositaulaga i le faleʻie paia. Ae na la faaaogāsesēina lo la tulaga pule. Na la matuā lē faaaloalo i taulaga na ofo atu iā Ieova, ma na la faia feusuaʻiga lē mamā na faaalia ai lo la lē kea ma faauamaaa. (1 Samu. 2:12-17, 22) E tusa ai ma le Tulafono a Mose, na tatau ona fasiotia atalii o Eli. Peitaʻi na tuufau i laʻua e Eli, e leʻi malosi le aʻoaʻiga na ia avatu i ai, ma na ia faataga pea i laʻua e auauna i le faleʻie paia. (Teu. 21:18-21) O le ā le silafaga a Ieova i le auala na taulima ai e Eli le mataupu? Na ia fetalai atu iā Eli: “Aiseā ua e faamamaluina ai ou atalii i lo o aʻu?” O lea, na faaoo ai e Ieova le oti i nei tane amioleaga.​—1 Samu. 2:29, 34.

6. O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i le mea na tupu iā Eli?

⁶ E tatou te aʻoaʻoina se lesona tāua mai i le mea na tupu iā Eli. Pe a tatou iloa se uō po o se tauaiga ua solia se tulafono a le Atua, e tatau ona tatou talanoa i ai ma faamanatu atu iā te ia tapulaa a Ieova. Ona tatou faamautinoa lea, e na te maua le fesoasoani e manaʻomia mai i ē ua tofia e Ieova. (Iako. 5:14) Ia aua neʻi sili atu lo tatou faamamaluina o se uō po o se tauaiga nai lo o Ieova, e pei ona sa faia e Eli. E tatau ona tatou lototetele e talanoa i se tagata e manaʻomia faasaʻoga, ma e mautinoa e maua ai iʻuga lelei. Ia mātau le eseesega o le faaaʻoaʻoga a Eli ma le faaaʻoaʻoga a se fafine Isaraelu e igoa iā Apikaila.

7. Aiseā na talanoa atu ai Apikaila iā Tavita?

 ⁷ O Apikaila o le avā a se tagata mauʻoa e igoa iā Napalu. Ina ua sosola ese Tavita ma ona tagata mai i le tupu o Saulo, na iai le taimi na latou vaaia faatasi ai ma leoleo mamoe a Napalu lafumanu a Napalu mai i tagata gāoi. Pe na lotofaafetai Napalu i la latou fesoasoani? E leai. Ina ua talosaga atu Tavita mo sina meaʻai ma ni vai mo ona tagata, na ita Napalu ma ʻeʻē atu iā i latou. (1 Samu. 25:5-8, 10-12, 14) O le iʻuga, na manaʻo loa Tavita e fasiotia tane uma o le aiga o Napalu. (1 Samu. 25:13, 22) Na faapefea ona ʻalofia le ono tupu o lenei faafitauli matuiā? Na iloa e Apikaila o le taimi lea ua tatau ai ona ia tautala, o lea na ia lototele ai ma alu atu e talanoa iā Tavita ma faafeiloaʻi tane e toʻa 400 ua fia ʻaai, feita, ma ua faaauupegaina.

8. O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i le faaaʻoaʻoga a Apikaila?

⁸ Ina ua feiloaʻi Apikaila iā Tavita, na ia talanoa atu i ai ma le lototele, faaaloalo ma i se auala na pāʻia ai le loto o Tavita. E ui e lē tuuaʻia Apikaila mo lenei tulaga leaga, ae na ia faatoese iā Tavita. Na iloa e Apikaila o Tavita o se tagata lelei e na te faia mea tonu. Na faalagolago foʻi Apikaila iā Ieova e fesoasoani iā te ia. (1 Samu. 25:24, 26, 28, 33, 34) E manaʻomia ona tatou pei o Apikaila, ia tautala atu ma le lototele pe a iloa se tasi o le a uia se ala e iʻu atu ai i le faia o se agasala matuiā. (Sala. 141:5) E tatau ona tatou faaaloalo, ae i le taimi e tasi e tatau foʻi ona tatou lototetele. Pe a tatou avatu i se auala alofa se fautuaga talafeagai i se tagata, ua tatou faamaonia atu ai o i tatou o ni uō moni.​—Faata. 27:17.

9-10. O le ā e tatau ona manatua e toeaina pe a avatu fautuaga i isi?

⁹ E tāua tele i toeaina ona lototetele e talanoa atu iā i latou i le faapotopotoga ua uia se ala sesē. (Kala. 6:1) E lotomaulalo foʻi toeaina  e iloa o i latou foʻi e lē lelei atoatoa, ma atonu e iai se aso e latou te manaʻomia ai fautuaga. Ae e lē avea lenā ma māfuaaga e taofia ai i latou mai i le avatu o aʻoaʻiga iā i latou e manaʻomia. (2 Timo. 4:2; Tito 1:9) Pe a fautuaina e toeaina se tagata, e latou te taumafai e faaaogā le meaalofa o le tautala e aʻoaʻo atu ai le tagata i se auala aogā ma ia onosaʻi. E alolofa toeaina i lo latou uso, ma o lenā alofa e uunaʻia ai i latou e gaoioi. (Faata. 13:24) Ae o lo latou faanaunauga autū, o le faamamaluina o Ieova e ala i lo latou faatatauina o ana tapulaa, ma puipuia ai le faapotopotoga mai i le faaleagaina.​—Galu. 20:28.

¹⁰ Ua tatou talanoaina le taimi e tatau ai ona tatou tautatala. Peitaʻi, e iai foʻi taimi e lē tatau ai ona tatou tautatala. O ā luʻi e tatou te ono fesagaʻia i nei tulaga?

11. O le ā le talafaatusa na faaaogā e Iakopo, ma aiseā e talafeagai ai?

¹¹ E faigatā ona pulea la tatou tautala. I le Tusi Paia, na faaaogā ai e Iakopo se talafaatusa talafeagai e faamatala ai le faafitauli. Na ia faapea mai: “Afai e lē sesē se tasi i lana tautala, o le tagata lea ua lelei atoatoa, auā ua mafai ona ia pulea lona tino atoa. Afai tatou te tuu faagutu i gutu o solofanua ina ia usiusitaʻi mai iā i tatou, ua mafai foʻi la ona tatou faatonutonuina solofanua.” (Iako. 3:2, 3) E tuu e se tasi se faagutu i le gutu o se solofanua. Pe a toso le faagutu, o le a mafai e le tagata tiʻetiʻe ona faatonutonu pe taofi foʻi le solofanua. Pe afai e lē mau ona taofi e le tagata tiʻetiʻe le faagutu, e mafai ona ulavale le solofanua ma lē mafai ona faatonutonu ma iʻu ai ina afāina le solofanua ma le tagata tiʻetiʻe. E faapena foʻi pe a lē pulea la tatou tautala, o le a tele faafitauli e tutupu ai. Seʻi o tatou  talanoaina ni mea e ono tutupu, lea e manaʻomia ai ona pulea le tautala ma ʻalofia le fai atu o se tala.

12. O le ā le taimi e tatau ai ona pulea la tatou tautala ma ʻalofia le faia o se tala?

¹² O le ā e te faia pe a e iloa o loo iai i se uso po o se tuafafine ni faamatalaga e lē tatau ona faalauaʻiteleina? O se faaaʻoaʻoga, pe a e feiloaʻi i se tasi e nofo i se atunuu o loo faasā ai la tatou galuega, pe e tatau ona e fesili i ai mo ni faamatalaga e faatatau i le auala o loo faia ai le talaʻiga i lenā atunuu? E lē taumatea e lelei le uunaʻiga o le a e fesili ai. E tatou te alolofa i o tatou uso, ma e tatou te fia iloa mea o loo tutupu iā i latou. E tatou te mananaʻo foʻi e taʻua patino i latou i a tatou tatalo. Peitaʻi, o le taimi lea e tatau ai ona pulea la tatou tautala ma ʻalofia le faia o se tala. Pe a tatou tauanau se tasi e faailoa mai ni faamatalaga e lē faalauaʻiteleina, ua faaalia atu ai lo tatou lē alolofa i lea tagata. E tatou te lē alolofa foʻi i o tatou uso ma tuafāfine o loo faalagolago i lea tagata, i le puipuia o a latou galuega. O le mea moni, e leai ma se isi o i tatou e manaʻo e faaopoopo atu faafitauli i o tatou uso ma tuafāfine o loo nonofo i atunuu e faasā ai le talaʻiga. E faapena foʻi ona lē manaʻo se uso po o se tuafafine o loo galue i lenā atunuu, e faailoa mai le auala o loo faatino ai e Molimau la latou galuega talaʻi, ma isi gaoioiga faa-Kerisiano.

13. E tusa ai ma le Faataoto 11:13, o le ā e tatau ona fai e toeaina ma aiseā?

¹³ E tatau i toeaina ona faatatau le mataupu silisili o le Tusi Paia o loo i le Faataoto 11:13 e ala i le lē faailoa i isi o “mataupu faalilolilo.” * (Faitau.) O se luʻi le faia faapea, aemaise lava pe afai o se toeaina ua faaipoipo. E faatumauina e se ulugalii faaipoipo le malosi o le la faiā e ala i le talanoa e lē aunoa, ma faasoa o la faalogona moni ma popolega. Ae e iloa e se toeaina e lē tatau ona ia faailoa mataupu e lē faalauaʻiteleina e faatatau i uso ma tuafāfine o le faapotopotoga. Pe a ia faia faapea, o le a lē maufaatuatuaina o ia ma faaleagaina ai lona talaaga. Ua tuu atu i toeaina tiute tauave i le faapotopotoga, e lē tatau la ona “faagutugutulua,” pe lē faamaoni. (1 Timo. 3:8.) O lona uiga, e latou te lē taufaaʻoleʻole pe faitatala. Pe a alofa se toeaina i lana avā, e na te lē faailoa atu i ai ni faamatalaga e faamamafa ai fua le mafaufau o le avā, ae e lē manaʻomia ona ia iloa.

14. E faapefea ona fesoasoani le avā a se toeaina e puipuia le talaaga lelei o lana tane?

¹⁴ E mafai ona fesoasoani se avā i lana tane e puipuia lona talaaga lelei, e ala i le lē tauanauina o ia e taʻu atu mataupu e lē tatau ona faalauaʻiteleina. Pe a faatatauina e se avā lenei fautuaga, e lē gata e na te lagolagoina lana tane, ae e faaalia ai foʻi lona faaaloalo iā i latou na talanoa i lana tane i ni mataupu e fitoitonu iā i latou lava. Ae e sili ona tāua, e na te faafiafiaina Ieova ona o lona saosaolaumea i le faatumauina o le filemu ma le autasi o le faapotopotoga.​—Roma 14:19.

15. O ā faalogona o Ieova e faatatau i aumea e toʻatolu a Iopu ma aiseā?

¹⁵ E tatou te aʻoaʻoina le tele o lesona mai i le tusi o Iopu e faatatau i le auala ma le taimi e tautala ai. A o matuā mafatia le loto o Iopu i le tele o mala, na ō ane tane e toʻafā e faamāfanafana iā te ia, ma ave i ai fautuaga. Na matuā umi se taimi e leʻi tautatala nei tane. Ae o faamatalaga na faia mulimuli ane e tane e toʻatolu, o Elifasa, Pilitati ma Sofara, e manino mai ai e latou te leʻi faaalu se taimi e mafaufau ai i se auala e fesoasoani ai iā Iopu. Ae na latou mafaufau i le auala e faamaonia ai na faia e Iopu se mea sesē. E moni e saʻo nisi o a  latou faamatalaga, ae o le tele o faamatalaga na latou faia e faatatau iā Iopu ma Ieova e lē agalelei ma e lē saʻo. E lē tonu le auala na latou faamasinoina ai Iopu. (Iopu 32:1-3) O ā faalogona o Ieova? Na matuā toʻatamaʻi Ieova i nei tane e toʻatolu. Na taʻua e Ieova i latou o ni tagata vālea, ma na ia faatonuina i latou e ō iā Iopu ina ia tatalo mo i latou.​—Iopu 42:7-9.

16. O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i le mea na tupu iā Elifasa, Pilitati ma Sofara?

¹⁶ E tele lesona e tatou te aʻoaʻoina mai i le mea na tupu iā Elifasa, Pilitati ma Sofara. Muamua, e lē tatau ona tatou faamasinoina o tatou uso. (Mata. 7:1-5) Nai lo o lea, e tatau ona tatou faalogologo lelei iā i latou ae tatou te leʻi faia se tala. O le faia o lenā mea, e faatoʻā mafai ai ona tatou malamalama i o latou tulaga. (1 Pete. 3:8) Lua, pe a tatou tautala, e tatau ona faamautinoa e agalelei a tatou upu ma saʻo lelei a tatou faamatalaga. (Efe. 4:25) Tolu, e naunau moni Ieova i a tatou tala e fai atu i isi.

17. O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i le faaaʻoaʻoga a Eliu?

¹⁷ O Eliu le tane lona fā na asiasi atu iā Iopu, o se tauaiga o Aperaamo. Na ia faalogologo lelei a o talanoa Iopu ma isi tane e toʻatolu. E mautinoa na ia uaʻi lelei atu i tala na fai, ona na mafai ona ia avatu fautuaga alofa ma tuusaʻo na fesoasoani iā Iopu e faasaʻo ai ona manatu. (Iopu 33:1, 6, 17) O le faanaunauga autū o Eliu, ia viia Ieova ae lē o ia po o se isi tagata. (Iopu 32:21, 22; 37:23, 24) Ua tatou aʻoaʻoina mai i le faaaʻoaʻoga a Eliu, e iai le taimi e lē tatau ai ona tatou tautatala, ae ia faalogo. (Iako. 1:19) Ua tatou aʻoaʻoina mai ai foʻi, pe a tatou avatu fautuaga, o lo tatou faanaunauga autū o le faamamaluina o Ieova ae e lē o i tatou.

18. E faapefea ona tatou faailoa atu e tāua iā i tatou le meaalofa o le tautala?

¹⁸ E mafai ona tatou faailoa atu e tāua iā i tatou le meaalofa o le tautala, e ala i le mulimuli i fautuaga mai i le Tusi Paia e faatatau i le taimi ma le auala e tautala ai. Na faagaeeina le tupu atamai o Solomona e tusi: “O le upu e fai atu i le taimi tatau, e pei o apu auro i totonu o mea siliva ua togitogiina.” (Faata. 25:11) Pe a tatou faalogologo lelei i tala a isi, ma mafaufau muamua ae e tatou te leʻi tautatala, o le a pei ai a tatou upu o na apu auro e tautele ma matagofie. O lea, pe e itiiti pe tele a tatou tala e fai, ae o le a atiaʻe isi i a tatou upu, ma o le a fiafia mai Ieova iā i tatou. (Faata. 23:15; Efe. 4:29) Maʻeu se auala matagofie e faaali atu ai lo tatou talisapaia mo lenei meaalofa mai i le Atua!