Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

E te Silafia?

E te Silafia?

E te Silafia?

Aiseā e faafesootaʻi ai e le Tusi Paia le tapuaʻiga i le atua sesē o Paala, ma faiga tau feusuaʻiga lē pulea?

O le atua o tagata Kanana o Paala, o le atua o le fanautama. Na talitonu ona tagata tapuaʻi o ia e māfua ai ona fua tele mai o latou fanua ma lafumanu. E tusa ai ma le faamatalaga a le tusi, Manners and Customs in the Bible, “o feusuaʻiga e faia i o latou malumalu sa fuafua ina ia fuatele mai ai o latou fanua, i le uunaʻia o le atua o matagi o Paala ma lana paaga o Asaira, e faia feusuaʻiga lea e faapogaia ai se seleselega tele o faatoʻaga ma le tele o lafumanu.”

E talitonu tagata Kanana faapea, e alu ifo Paala i le eleele i le taimi o le tau mātūtū pe a faatoʻilalo e le atua o Moto, le atua o le faanoanoa ma le oti. Ae a toe amata tau timuga, sa manatu i ai o se faailoga lea o le toe foʻi mai o le malosi o Paala, ma iʻu ai i le faateleina o fua o le laueleele ma le faateleina o le ola i meaola. E faamanatu e tagata Kanana lenei vaitau e ala i le faia o feusuaʻiga lē pulea. Ua manino mai i inei, o le fesootaʻi atu o tagata Isaraelu iā Paalapeoro, ua iʻu ai ina latou “faitaaga . . . ma fafine o Moapi.”—Numera 25:1-3.

O le ā na uiga i ai Iesu ina ua ia fetalai, ua pei le ʻautusiupu ma le ʻau Faresaio o “tuugamau ua vali papaʻe”?

Na taʻusalaina e Iesu le ʻautusiupu ma le ʻau Faresaio o ni tagata faafiaamiotonu, ma taʻu atu iā i latou e faapea: “Ua pei outou o tuugamau ua vali papaʻe, ua foliga matagofie mai fafo a o totonu ua tumu i ponaivi o tagata oti ma mea lē mamā uma.” (Mataio 23:27) Sa masani ona fai e tagata Iutaia maa faamanatu o tuugamau, ia faigofie ona iloa e ala i le vali papaʻe i le faaiʻuga o le tau timuga, i le aso lona 15 o Atara, le masina a o leʻi oo i le Paseka. O timuga e tafiesea ai le vali paʻepaʻe.

E tusa ai o le tusi, The Jewish Encyclopedia, o le valiina o tuugamau sa fai ina ia puipuia ai mai le palapalā i “le tele o tagata feoaʻi i le taimi o le tausamiga o le Paseka.” Ua taʻua i le tulafono o loo i le Numera 19:16, o i latou uma e paʻi atu i le tino o se tagata oti, se ivi o se tagata, po o tuugamau, e leaga o ia i pō e fitu. O nei mea e taofia ai tagata Isaraelu mai le auai i gaoioiga o le tapuaʻiga mamā, ma iʻu ai i le oti. (Levitiko 15:31) Na taʻua e Iesu lenei tala faataʻitaʻi i nai aso a o leʻi oo i le Paseka; o lona uiga la, o loo manatua lelei e lana ʻaufaalogologo le valiina papaʻe faaletausaga o tuugamau. O le manatu na faia e Iesu, o foliga vaaia o tagata lotu na tetee iā te ia, e lē o lo latou tulaga moni lea, ma o le fesootaʻi ma i latou sa faaleagaina ai faaleagaga.

[Ata i le itulau 15]

Le maa o Paala o uilaemo, i le senituri lona 14/13 T.L.M.

[Ē Ana le Ata]

Musée du Louvre, Paris