ไม่ได้เป็นแค่ของเล่น
ไม่ได้เป็นแค่ของเล่น
ชาวอียิปต์ใช้แผ่นไม้ทำ, ชาวญี่ปุ่นใช้กระดาษพับ, ชาวเยอรมันทำมันจากกระเบื้องเคลือบ, และชาวเอสกิโมใช้หนังแมวน้ำทำมันขึ้นมา. พวกผู้ใหญ่สะสม. เด็ก ๆ รักและทะนุถนอม. มันคืออะไร? ตุ๊กตานั่นเอง.
สารานุกรม เดอะ เวิลด์ บุ๊ก กล่าวว่า “สิ่งที่คล้ายกับตุ๊กตาส่วนใหญ่ในสมัยก่อนถูกใช้เป็นของขลังหรือเป็นวัตถุที่เกี่ยวข้องกับศาสนา ไม่ใช่ของเล่นสำหรับเด็ก.” ชาวอียิปต์ยุคโบราณวาดลวดลายเสื้อผ้าลงบนแผ่นไม้พายเล็ก ๆ และเอาลูกปัดดินเหนียวมาร้อยแทนเส้นผม. พวกเขานำ “ตุ๊กตาไม้พาย” เหล่านี้ใส่ในหลุมศพเพราะเชื่อว่าตุ๊กตาจะคอยปรนนิบัติผู้ตายในภพหน้า. ที่หมู่เกาะอินดิสตะวันตก คนที่อาฆาตแค้นจะเอาเข็มปักหุ่นตุ๊กตาวูดูโดยหวังจะให้เกิดอันตรายแก่ศัตรูของตน.
ในวัฒนธรรมของหลายชาติ มีการใช้ตุ๊กตาในพิธีกรรมเพื่อการเจริญพันธุ์ของสตรี. ตัวอย่างเช่น ในประเทศกรีซยุคโบราณ ไม่นานก่อนเด็กสาวแต่งงาน พวกเธอจะวางตุ๊กตาของตนไว้บนแท่นบูชาอาร์เตมิส เทพธิดาแห่งการเจริญพันธุ์. ปัจจุบัน พวกผู้หญิงเผ่าอาชานตีในประเทศกานา แอฟริกา ได้พกหุ่นตุ๊กตาไว้ในผ้าคาดเอวโดยหวังว่าหุ่นจะช่วยให้ได้ลูกหน้าตาดี. เด็กสาว ๆ ในซีเรียแขวนตุ๊กตาไว้ที่หน้าต่างเป็นการแจ้งให้คนที่ผ่านไปมารู้ว่าพวกเธออยู่ในวัยที่พร้อมจะแต่งงานได้แล้ว.
วันที่ 3 มีนาคมของทุกปีที่ประเทศญี่ปุ่นมีการใช้ตุ๊กตาในเทศกาลที่เรียกกันว่าฮินะมัตสุริหรือเทศกาลตุ๊กตา. อนึ่ง งานนี้ยังเป็นที่รู้จักกันว่าเป็นเทศกาลสำหรับเด็กผู้หญิงซึ่ง “มีต้นตอจากธรรมเนียมประเพณีหลากหลาย” ดังที่กล่าวในเจแปน—แอน อิลลัสเตรตเตด เอ็นไซโคลพีเดีย. “ธรรมเนียมหนึ่งคือพิธีชำระตัวให้บริสุทธิ์แบบชาวจีน ซึ่งจัดขึ้นตามแม่น้ำในช่วงต้นเดือนสามทางจันทรคติ. ในสมัยเฮอัน (794-1185) ในวันที่สามของเดือนสาม บรรดาข้าราชสำนักได้เชิญหมอเวทมนตร์มาขจัดความไม่บริสุทธิ์สะอาดของพวกเขาให้ไปอยู่ในตุ๊กตากระดาษแทน . . . ซึ่งถูกทิ้งลงในแม่น้ำหรือทะเล.”
ตุ๊กตาเป็นของเล่น
ในญี่ปุ่นสมัยเอโดะ (1603-1867) ตุ๊กตาที่ทำเป็นพิเศษสำหรับเด็กจะทำให้มีลักษณะเหมือนคนจริง ๆ และมาพร้อมกับชุดแต่งกายหลากหลาย. ตุ๊กตาแบบอื่น ๆ ถูกออกแบบให้เคลื่อนไหวได้โดยใช้เชือก, ขดลวดสปริง, รอก, และกลไกที่เป็นไม้. ยิ่งกว่านั้น ตุ๊กตาแบบหนึ่งสามารถยกถ้วยน้ำชาไปเสิร์ฟแขกและนำถ้วยชาเปล่ากลับมาได้!
สารานุกรมเล่มหนึ่งบอกว่า ในประเทศทางตะวันตกก่อนศตวรรษที่ 18 “ความเป็นเด็กอย่างที่เรารู้จักไม่มีหรอก. ถือกันว่าพวกเด็ก ๆ คือผู้ใหญ่ตัวเล็กและถูกคาดหมายให้ประพฤติตนเหมือนผู้ใหญ่.” การประดิษฐ์ตุ๊กตาสำหรับผู้ใหญ่ก็มีมากพอ ๆ กับการประดิษฐ์ตุ๊กตาสำหรับเด็ก. กระนั้น ในช่วงศตวรรษที่ 19 ความสำคัญของการให้เวลาเล่นสนุกเพื่อพัฒนาการของเด็กจึงเริ่มเป็นที่ยอมรับ. ผลคือ อุตสาหกรรมตุ๊กตาในยุโรปเจริญเฟื่องฟู.
พอถึงปี 1824 ชาวเยอรมันสามารถประดิษฐ์กลไกให้ตุ๊กตาพูด คำว่า “พ่อ” และ “แม่” ได้. ต่อมา ในช่วงศตวรรษนั้นเอง พวกเขาก็ผลิตตุ๊กตาเดินได้. โทมัส เอดิสัน นักประดิษฐ์ชาวอเมริกันคิดทำเครื่องเล่นแผ่นเสียงขนาดจิ๋วขึ้นมา ซึ่งทำให้ตุ๊กตาบางตัวดูเหมือนพูดได้. ในระหว่างนั้น ชาวฝรั่งเศสได้ประดิษฐ์ตุ๊กตาที่เรียกว่าเบเบกูร์มองซึ่งกินอาหารได้. ฝรั่งเศสยังมีชื่อเสียงด้านประดิษฐ์ตุ๊กตาใส่ชุดเสื้อผ้าสวยงามเป็นแฟชั่นตามสมัยนิยม. เจ้าของอาจซื้อหาของจุกจิกสำหรับตุ๊กตาประเภทนี้ได้ เช่น หวี, ผ้าขนสัตว์, พัด, และเครื่องตกแต่งภายในเรือน.
ในศตวรรษที่ 20 มีการประดิษฐ์ตุ๊กตาเพิ่มขึ้นอย่างมากมาย. ในทศวรรษ 1940 การใช้พลาสติกเปิดช่องให้ผู้ผลิตสามารถผลิตตุ๊กตาที่ราคาไม่แพง อีกทั้งฝีมือก็ประณีตอย่างน่าทึ่ง. ตุ๊กตาบาร์บี้พลาสติกเป็นตุ๊กตาที่นิยมซื้อขายกันมากที่สุดนับตั้งแต่นำออกขายครั้งแรกในปี 1959. มีการจำหน่ายไปแล้วมากกว่าหนึ่งพันล้านตัว และเฉพาะปี 1997 ปีเดียว ตุ๊กตาบาร์บี้ทำเงินให้ผู้ผลิต 1.8 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ.
ตุ๊กตาเป็นเหมือนครู
ที่จะสอนบุตรหลานเรื่องเทพเจ้าประจำเผ่า ชาวอินเดียนแดงเผ่าพิวโบลทางตะวันตกเฉียงใต้ของประเทศสหรัฐได้ใช้รากกระบองเพชรหรือไม้สนแกะสลักเป็นหุ่นตุ๊กตาคาชินา. ในวาระพิธีกรรมพิเศษ คนหนึ่งในเผ่าแต่งกายและออกท่าทางเหมือนเทพเจ้าองค์หนึ่ง. จากนั้น พ่อแม่ก็ได้มอบตุ๊กตารูปร่างเหมือนเทพเจ้าองค์นั้นแก่ลูก เมื่อลูกเล่นกับตุ๊กตา ลูก ๆ ก็ได้มาคุ้นเคยกับเทพเจ้า.
สารานุกรม เดอะ เวิลด์ บุ๊ก กล่าวว่า ตุ๊กตาเป็น “ทางออกสำหรับเด็กที่จะระบายความรู้สึกเจ็บช้ำ, ความโกรธ, และความรู้สึกอื่น ๆ. การเล่นกับตุ๊กตาทำให้เด็กสามารถซ้อมบทบาทที่พวกเขาใฝ่ฝันอยากจะเป็นเมื่อโตขึ้น.” วันเทศกาลเด็กที่ประเทศญี่ปุ่นทุกเดือนพฤษภาคมมีการจัดแสดงตุ๊กตานักรบหนุ่มสวมชุดนักรบโบราณครบชุด. ตุ๊กตาถูกใช้เป็นบุคคลที่ควรเอาเป็นแบบอย่าง เพื่อสนับสนุนเด็กผู้ชายให้เติบโตเป็นคนเข้มแข็ง เป็นสมาชิกที่มีหน้ามีตาของสังคมตามวัฒนธรรมท้องถิ่น.
เนื่องจากความผูกพันระหว่างเด็กกับตุ๊กตา พ่อแม่ที่สุขุมจึงถือว่าอิทธิพลของตุ๊กตาต่อพัฒนาการของเด็กเป็นเรื่องสำคัญมาก. ตัวอย่างเช่น บางคนเชื่อว่ารูปลักษณ์และสารพัดชุดเสื้อผ้าของตุ๊กตาบางประเภทอาจยังผลเสียหายแก่เด็กผู้หญิง. นักวิจารณ์คนหนึ่งกล่าวว่าตุ๊กตาประเภทนี้อาจมีผลเสียต่อเด็กผู้หญิง “โดยการเร้าเด็ก ๆ ให้สนใจรูปร่างหน้าตาและชุดเสื้อผ้ามากกว่าบุคลิกภาพของตัวเอง.”
สิ่งที่ปรากฏชัดแก่คนที่เคยเห็นเด็ก ๆ เล่นตุ๊กตา ไม่ว่าทำด้วยผ้า, กระดาษ, ไม้, พลาสติก, หรือวัสดุชนิดอื่น ก็คือมันไม่ได้เป็นแค่ของเล่น. มันคือเพื่อนเล่นและเป็นเพื่อนที่เด็กไว้วางใจได้ด้วยซ้ำ.
[กรอบ/ภาพหน้า 27]
ตุ๊กตาโบราณ ได้รับความสนใจอีกครั้ง
การสะสมตุ๊กตากลายมาเป็นงานอดิเรกที่หลายคนนิยมไม่น้อย. ในทศวรรษ 1970 ความนิยมเริ่มมีมากขึ้น ซึ่งนำไปสู่การซื้อการขายระหว่างประเทศเลยทีเดียว. พวกนักสะสมพยายามเสาะหาตุ๊กตาพลาสติกถูก ๆ ราคาเพียงไม่กี่เหรียญ หรือตุ๊กตาที่หายากเช่น ตุ๊กตาเคมแมร์และตุ๊กตาไรน์ฮาดท์. ตุ๊กตาประเภทดังกล่าวตัวหนึ่งที่ทำในประเทศเยอรมนีในช่วงต้นศตวรรษ 20 มีการประมูลในราคา 277,500 ดอลลาร์สหรัฐ! หนึ่งในที่ที่รวบรวมตุ๊กตาที่ใหญ่ที่สุดคือพิพิธภัณฑ์ของเล่นสตรองก์ ในเมืองโรเชสเตอร์ รัฐนิวยอร์ก ประเทศสหรัฐซึ่งมีตุ๊กตาประมาณ 12,000 ตัว.
[กรอบ/ภาพหน้า 28]
ตุ๊กตา สิ่งสำคัญที่พ่อแม่พึงเอาใจใส่
พ่อแม่จะป้องกันลูกของตนให้พ้นจากอิทธิพลที่มีผลเสียของตุ๊กตาบางประเภทได้อย่างไร? หนังสือพิมพ์เดอะ วอชิงตัน โพสต์ แสดงความข้องใจว่า “เช่นเดียวกับอุตสาหกรรมยาสูบในอดีต อุตสาหกรรมบันเทิงและของเล่นโดยทั่วไปก็ปฏิเสธความรับผิดชอบ และคงจะไม่ทำการเปลี่ยนแปลงใด ๆ ด้วยตนเอง.” เห็นได้ชัดว่า พ่อแม่จำต้องรับผิดชอบ.
คัมภีร์ไบเบิลสั่งให้พ่อแม่สั่งสอนลูก ๆ ในทางที่ดีเป็นประจำทุกวัน. (พระบัญญัติ 6:6-9; สุภาษิต 22:6) พ่อแม่จะสอนและช่วยลูกของตนให้พ้นอิทธิพลที่อาจมีผลเสียของตุ๊กตาบางประเภทได้อย่างไร? มารดาคนหนึ่งพูดว่าเธอได้อ่านคำพรรณนาใน 1 ติโมเธียว 2:9 ให้ลูกฟัง ที่พูดถึงการแต่งตัวด้วยเสื้อผ้าที่เรียบร้อยและช่วยลูกหาเหตุผลในเรื่องนี้. การสนทนาดำเนินไปในทำนองนี้:
แม่: ตุ๊กตาเหล่านี้ดูเหมือนเด็กหรือหญิงสาวจ๊ะ?
ลูกสาว: หญิงสาวค่ะ.
แม่: ทำไมลูกตอบอย่างนั้น?
ลูกสาว: เพราะดูรูปร่างเป็นสาว เสื้อผ้าและรองเท้าก็เป็นแบบที่หญิงสาวใช้.
แม่: ลูกพูดถูก. และหลังจากเราได้อ่านจากคัมภีร์ไบเบิลด้วยกันแล้ว ลูกคิดว่าเสื้อผ้าที่ตุ๊กตาพวกนี้ใส่เหมาะสำหรับคริสเตียนไหม?
ลูกสาว: ไม่ค่ะ.
แม่: ทำไมล่ะ?
ลูกสาว: เพราะกระโปรงสั้นเกินไป . . . คอเสื้อก็เว้าลึก . . . และเป็นแบบรัดรูปโชว์สัดส่วน.
เป็นที่ยอมรับว่าการสอนลูกโดยใช้หลักการของพระเจ้าที่ช่วยพวกเขาได้ข้อสรุปเช่นนั้นต้องใช้ความพยายาม. แต่ผลที่ตามมาคุ้มค่าทีเดียว! พ่อแม่หลายคนได้รับประโยชน์จากหนังสือจงเรียนจากครูผู้ยิ่งใหญ่ จัดพิมพ์โดยพยานพระยะโฮวาเพื่อช่วยพ่อแม่ทั้งหลายพร่ำสอนและปลูกฝังหลักการของพระเจ้าแก่ลูก ๆ ของตน.
คุณอาจขอรับหนังสือที่มีภาพประกอบสวยงาม หนา 256 หน้านี้ได้ โดยเขียนถึงมูลนิธิส่งเสริมการศึกษาพระคัมภีร์ ตู้ ปณ. 7 คลองจั่น กรุงเทพฯ 10240. โปรดแจ้งว่าคุณอยากรับหนังสือจงเรียนจากครูผู้ยิ่งใหญ่.
[ภาพหน้า 26]
ตุ๊กตาญี่ปุ่นเสิร์ฟน้ำชา
[ภาพหน้า 26]
ตุ๊กตาบรูของฝรั่งเศส
[ที่มาของภาพหน้า 26]
Top: © SHOBEI Tamaya IX; middle: Courtesy, Strong National Museum of Play, Rochester, New York; bottom: © Christie’s Images Ltd
