1-2. Pasalmi 25:14 kaa ér, ka nyi i gbe keng u se er ve se ya ijende a Yehova kôôsôô?

 KA AEREN a nyi nahan u hen wer, gba keng u se lu a mi ve se ya ijende a or shi se lu vea nan kôôsôô? Adooga u na mlumun sha mpin la wer, u iorov uhar ve ya ijende shi ve lu kôôsôô yô, saa vea doo ayol a ve shi vea wasen ayol a ve. Adooga u nenge wer, saa vea cian ayol a ve ve vea lu kangenaa ga. Nahan kpa, er ivur i ngeren ne a har sha mi la i kaa nahan, mba ve soo u yan ijende a Yehova kôôsôô yô, gba keng u vea ‘cian un.’—Ôr Pasalmi 25:14.

² Sea civir Yehova ica ia gba nan nan kpa, se cii gba u se za hemen u cian un sha mimi. Kpa u cian Aôndo la inja na ér nyi? Se er nan ve se fa u cian Yehova? Ka nyi se fatyô u henen sha kwagh u cian Aôndo la hen Obadia u nengen sha ya u tor la, man Pristi u Vesen Yehoyada kua Tor Yoashi?

3. Pase er mciem ma a fatyô u wasen se la.

³ Aluer se na jighjigh ser kwaghbo una fatyô u tseren se yô, alaghga mciem ma a gba se iyol. Mciem mara nahan ka ma dedoo, sha ci u ka ma wase se u eren akaa sha kwaghfan. Ikyav i tesen yô, ka se cia u zenden karen ikyua ikyua a kurugh ku ijem, sha ci u se fa ser se fatyô u dolough gban shimi. Shi zum u se nenge kwagh u vihin or iyol a lu van yô, se cia se yevese se kar kera. Ka sea cian ser or a va pav ijende a vese yô, se palegh u ôron kwagh shin eren kwagh u una vihi nan yô.

4. Satan soo ér ior ve cian Yehova nena?

⁴ Satan soo ér ior ve de cie Yehova sha mimi ga. Ngu samber a mhen u Elifasa la, ér ior ve na jighjigh ér Yehova ne or injô  sha kwaghbo u nan ga, nyoon ishima, shi mayange or eren kwagh sha ishima na ga. (Yobu 4:18, 19) Satan soo ér kwagh u Yehova a cier se iyol kpishi, je yô se de u civir Un. Kwagh u se er ve se palegh imeen ne yô, a gba u se hen u cian Aôndo sha gbenda u vough.

5. U cian Aôndo la inja na ér nyi?

⁵ Or u nan cie Aôndo sha mimi yô, Aôndo ka a doo nan ishima, shi nan soon ér nana er kwagh u una fatyo u vihin mlu u nan vea Aôndo ga. Kape Yesu yange “cian Aôndo” je la. (Heb. 5:7) Yange cian Aôndo gighir gighir ga. (Yes. 11:2, 3) Aôndo yange doo un ishima sha mimi, nahan soo ér una ungwan imo na. (Yoh. 14:21, 31) Se mba cie Yehova sha mimi shi se mba ne un icivir kpishi sha ci u ngu a dooshima man kwaghfan man tahav, shi eren kwagh sha mimi. Se fa kpaa ser se doo Yehova ishima kpishi, shi kwagh gba un sha gbenda u se dondon ityesen na la. Ka sea hemba Yehova ato yô, i vihi un kpishi. Kpa ka sea ungwa imo na yô, i saan un iyol.—Ps. 78:41; Anz. 27:11.

6. Pase gbenda môm er se hen u cian Aôndo yô. (Pasalmi 34:11)

⁶ Mba maren se a mar a ieren i cian Yehova la ga, ka i gba u saa se hen a hen. (Ôr Pasalmi 34:11.) Gbenda môm u se er kwagh ne yô, ka sha u kenger akaa a Aôndo a gbe la zulee. Aluer sea nenge er “akaa a [Yehova] a gbe la” a tese kwaghfan na man tahav nav man er a lu a dooshima kpishi yô, se seer cian un shi una seer doon se ishima. (Rom. 1:20) Anmgbian u kwase ugen, iti na ér Adrienne, a kaa ér: “Ka mea kenger hanma kwagh u Yehova a er man mea nenge er akaa shon a tese ér ngu a kwaghfan kpishi la yô, kwagh shon a kpiligh mo iyol, shi kwagh ne a wasem u nengen er i lu un a fe kwagh u a hembe doon sha ci u wam yô.” Er lu henen sha kwagh ne hanma shighe yô, a mase kaan ér: “M soo u eren ma kwagh u una na mlu wam vea Yehova una vihi ga, sha ci u ka un a nem uma ye.” Ker iyange ken kasua ne, nahan tôô shighe hen sha ma kwagh u Yehova a gbe yô. Aluer u ngu eren nahan yô, u seer cian Yehova shi una seer doon we ishima.—Ps. 111:2, 3.

7. Msen una wase se u cian Yehova sha mimi nena?

⁷ Kwagh ugen u se er ve se lu mbacian Aôndo yô, ka u eren msen hanma shighe. Hanma shighe u se er msen hen Yehova yô, ka se seer fan un. Sha ci u hanma shighe u se sônon ser, a na se agee a wan ishima a ican yô, ka se umbur er a lu a tahav kpishi yô. Ka sea sughun un sha iyua i wan na u a ne sha ci u wase la yô, se umbur er se doo Un ishima yô. Shi ka sea zamber a Yehova ser a wase se u sôron zayol yô, se umbur er a lu a kwaghfan kpishi yô. Mbamsen mban ka ve wase se u seer cian Yehova. Shi ka ve na yô, se soo ser, se za hemen u palegh u eren nyityôkwagh i ia na se pav a na cii.

8. Ka nyi se er ve se za hemen u cian Aôndo?

⁸ Aluer se mba henen Bibilo a awashima u henen kwagh ken ior mba Bibilo i kaa ér yange ve ver ikyav i dedoo kua mba ve ver ikyav i dedoo ga la yô, se za hemen u cian Aôndo her. De se time sha kwagh u iorov uhar mba yange ve cian Yehova sha mimi yô. Ve yô, ka Obadia, u yange nengen sha ya u Tor Ahaba la, kua Pristi u Vesen Yehoyada. Se been yô, se nenge kwagh u se fatyô u henen hen Tor Yoashi, tor u Yuda u yange hii sha inja, kpa ken masejime va de u civir Yehova la.

9. Obadia yange cian Yehova nahan, kwagh la wase un nena? (1 Utor 18:3, 12)

⁹ Hen ijiir i Bibilo i hii teren iti i Obadia b la, i kaa ér: “Obadia yô, lu or u cian TER tsung je.”  (Ôr 1 Utor 18:3, 12.) Obadia yange cian Yehova sha mimi nahan, kwagh la wase un nena? Gbenda môm u mciem mara wase un yô, yange hingir or u eren kwagh sha mimi, shi ior na un jighjigh. Sha nahan yô, tor gema akaa a hen ya na cii wa un sha ikyev ér a nengen sha mi. (Nenge Nehemia 7:2.) Er Obadia cian Aôndo yô, kwagh la wase un lu or u taver ishima kpishi, ieren i yange gba u una lu a mi keng keng yô. Yange lu uma sha ayange a Tor Ahaba, iferor u “er kwaghbo sha ishigh ki TER, hemba [ator a yange] vande lun a na cii” la. (1 Utor 16:30) Shi kwase u Ahaba, Yesebel, u civir Baal la kpa, yange kôr Yehova ihyom kpoghuloo, je yô nôngo ér hanma or ken Tartor u Iserael u ikwe pue la, nana de u civir Yehova. Shi yange wua uprofeti mba Aôndo kpishi je kpaa. (1 Utor 18:4) Obadia yange civir Yehova hen shighe u taver je kwagh u henen a hen ga.

10. Ka nyi i tese ér Obadia yange lu or u taver ishima kpishi?

¹⁰ Obadia yange tese ér un ngu or u taver ishima kpishi nena? Shighe u Yesebel hii u keren uprofeti mba Aôndo ér una wua ve la, Obadia yer uprofeti mbagenev deri. Yange pav ve ker iniongo ihiar, za yer ve ‘ken ubar, iorov akunduahargber, akunduahargber, lu koson ve sha kwaghyan kua mngerem.’ (1 Utor 18:13, 14) Yesebel yange una fe kwagh ne yô, ma wua Obadia u lu or u taver ishima la keng. Ka keng yange a cier Obadia iyol er hanma orumace je kpa, a cier nan iyol nahan. U ngu wer Obadia yange soo u kpen ga, kpa Yehova kua mba civir un cii doo un ishima hemba uma na.

11. Mbacivir Yehova mba sha ayange ase ne mba er Obadia nahan sha nyi gbenda? (Shi nenge foto kpaa.)

¹¹ Nyian ne, mbacivir Yehova kpishi mba ken ityar i i cir tom wase yô. Mba ne mbautahav mba ve lu sha ikyev ve la icivir i i lu i ve yô. Kpa anmgbianev mba nomso man mba kasev mba doon ishima mban lumun ér ma kwagh a yange ve u civir Yehova ga, er Obadia nahan. (Mat. 22:21) Mba tesen ér ve mba mbacian Aôndo sha u ungwan imo na, geman palegh u ungwan imo i or. (Aer. 5:29) Mba eren kwagh ne sha u pasen loho u dedoo her, shi nyôron mbamkombo ken myer. (Mat. 10:16, 28) Ka ve nôngo ér anmgbianev vev mba nomso man mba kasev ve zua a akaa a aa wase ve vea za  hemen u lun kôôsôô vea Yehova la keng keng. Nenge ase ikyav sha kwagh u anmgbian ugen, iti na ér Henri. Ngu hen tar u yange i cir tom wase ker shighe wa karen yô, ken veghertar u Afrika. Shighe u i cir tom wase la, Henri na iyol na u zenden karen anmgbianev mba nomso man mba kasev ityakeda i pasen Bibilo. A nger ér: “M cie ashe, nahan m na jighjigh mer, ka er m cie Yehova sha mimi ve yange m zua a ishimataver i eren kwagh la ye.” U fatyô u nengen iyol iyou wer u ngu or u taver ishima er Henri nahan kpa? U fatyô u lun or u taver ishima, aluer u ngu cian Aôndo sha mimi yô.

12. Pristi u Vesen Yehoyada vea kwase na yange ve tese sha gbenda u vesen ér ve var a Yehova nena?

¹² Pristi u Vesen Yehoyada yange cian Yehova, nahan mciem mara mgbegha un u varen a Yehova shi samber a mcivir u mimi. Se fatyô u nengen a ikyav i kwagh ne shighe u wan u Yesebel u kwase, Atalia, hingir Torkwase u hemen Tartor u Yuda sha igyosor la. Kwagh u Atalia yange cier ior iyol kpishi, man lu sha inja je. Sha ci u lu a ityoron ishima, shi soo ér saa una lu Torkwase keng keng, je yô nôngo ér una wua ônov mba ônov nav mba nomso mba ken tsombor u tor la cii, sha er una hemen Tartor la yô. (2 Kron. 22:10, 11) Wan u wan na ugen, Yoashi, yange war sha ci u kwase u Yehoyada, Yehoshabeati war un. Un vea nom na yange ve yer Yoashi, ve lu nengen sha a na. Kwagh u Yehoyada vea Yehoshabeati er ne wase tsombortor u Davidi la za hemen u lun her. Yehoyada yange za hemen u civir Yehova sha mimi, de ér kume u Atalia la u yange un u eren kwagh u vough ga.—Anz. 29:25.

13. Shighe u Yoashi lu anyom ataankarahar la, Yehoyada shi tese ér un ngu or u mimi nena?

¹³ Shighe u Yoashi lu anyom ataankarahar la, Yehoyada shi tese er un var a Yehova yô. Yange er mhen sha kwagh u wa ishima u eren yô. Lu u aluer a fatyô u kuren awashima na la yô, Yoashi una hingir tor, or u ken tsombor u Davidi, u una tema tor sha ikyônough ki torough ki Davidi kira yô. Nahan kpa, lu u aluer Yehoyada fatyô u kuren awashima na la ga yô, a taver u a war sha ikyev i Atalia. Kpa sha iwasen i Yehova yô, Yehoyada er kwagh u wa ishima u eren la kure doo doo. Yange mbavesen mba nengen sha ikwe shojaa kua Mbalevi sue Yehoyada, ve ver Yoashi tor, ve gema ve wua Atalia. (2 Kron. 23:1-5, 11, 12, 15; 24:1) Mba been yô, Yehoyada maa “er tor kua ior ve ya ikyur a TER ér vea lu ior mba Aôndo; shi tor kpaa ya ikyur a ior nav.” (2 Utor 11:17) Yehoyada shi “ver mbakuran sha ihinda i iyou i TER sha ci u or u nan lu wang ga yô, shin a lu sha hanma gbenda kpaa, nana̱ de nyer ker ga yô.”—2 Kron. 23:19.

14. Yehoyada yange cia Yehova nahan, un di i gema i er kwagh a na sha icivir nena?

¹⁴ Yehova yange vande kaan ér: “Mba ve cian Mo yô, Mo kpaa me er kwagh a ve sha icivir.” Yehova yange er kwagh u ôr ne a Yehoyada. (1 Sam. 2:30, NWT.) Ikyav i tesen yô, yange kaa i nger akaa a dedoo a Yehoyada er la ken Bibilo, sha er se fatyô u henen kwagh ker yô. (Rom. 15:4) Yehoyada yange va kpen yô, i er kwagh u icivirigh sha ku na, u i er sha ikyu i mbagenev er un nahan ga yô. I “ii un ken gar u Davidi a utor imôngo, gadia a er tom u dedoo ken Iserael sha ci u Aôndo kua iyou Na kpaa.”—2 Kron. 24:15, 16.

15. Ka nyi se fatyô u henen ken kwagh u Yehoyada u Bibilo i ôr laa? (Shi nenge foto kpaa.)

¹⁵ Kwagh u Yehoyada u i nger ken Bibilo la una wase se cii se hen u cian Aôndo. Mbakristu mba ve lu mbakuran la vea fatyô u dondon ikyav i Yehoyada la sha u lun tsevaa hanma shighe cii, man sha u kuran  iyôngo i Aôndo sha mimi. (Aer. 20:28) Kwagh u Yehoyada ne una fatyô u wasen anmgbianev asev mba ve bee iyol la u nengen ér, aluer mba cian Yehova shi ve za hemen u civir un sha mimi yô, Una er tom a ve u kuren awashima Na. Ve de nengen ér Yehova venda ve ga. Agumaior aa fatyô u nengen er Yehova yange er kwagh a Yehoyada yô, shi vea dondo ikyav i Yehova la sha u eren kwagh a anmgbianev asev mba nomso man mba kasev mba ve bee iyol la sha civir, hemban cii je yô, mba ve civir Yehova anyom kpishi la. (Anz. 16:31) U masen yô, se cii se fatyô u henen kwagh ken mbahemenev mba lun a ior sha ikyev kua Mbalevi mba yange ve sue Yehoyada la. Se sue nen anmgbianev asev “mba ve lu hemen hen ato [wase]” la, sha mimi sha u ungwan imo ve.—Heb. 13:17.

16. Ka nyi i tese ér Tor Yoashi yange lu or u tseen ishima ga?

¹⁶ Ka Yehoyada yange wase Tor Yoashi ve lu or u injaa ye. (2 Utor 12:2) Nahan shighe u tor lu gumor la, soo u eren ishima i Yehova. Kpa Yehoyada va kpen kera yô, Yoashi gema keghen ato a atiator a yange undu Yehova yô. Nahan nyi i ere? Un kua mba ve lu sha ikyev na la cii, “ve gba civir Asherim man ieev.” (2 Kron. 24:4, 17, 18) Er kwagh ne vihi Yehova kpishi yô, Yehova “a tindi uprofeti hen a ve er ve̱ hide . . . , kpa ve ver ato ga.” Shi Sekeria u lu profeti u Yehova kua pristi na shi lu anmgbian u Yoashi la je kpa, ve lumun u keghen ato a na ga. Jighilii yô, Tor Yoashi yange na zwa i wua Sekaria je kpaa, shin er tsombor u Sekaria wase un kpishi nahan kpaa.—2 Kron. 22:11; 24:19-22.

17. Kwagh u Yoashi yange za kure nena?

 ¹⁷ Yoashi yange kera za hemen u cian Yehova sha mimi ga, nahan kwagh za a na doo ga cii. Yehova yange kaa ér: “Mba ve laham yô, vea kera gba kwagh ga.” (1 Sam. 2:30) Shighe karen yô, shoja i Mbaashiria i i lu ior kpuaa tseegh la i hemba “zegeikyumutya” i Yoashi ityav, shi un iyol na “ve undu un a angev mbu nyoon tsung” shin ve vihi un iyol kehelee. Mbaashiria mba hidi mba yemen yô, mbatomov mba Yoashi hide wua un, sha ci u yange wua Sekaria yum. Yange ior nenge ér tor ne wa ifer kpishi je yô, “ve ii un ken iwar i utor ga.”—2 Kron. 24:23-25; Nenge Mateu 23:35.

18. Yeremia 17:7, 8 kaa ér, se er nan ve se lu er Yoashi nahan ga?

¹⁸ Ka nyi se fatyô u henen ken ieren i Yoashi laa? Yoashi lu inja er kon u u we amise i ze shin inya ga, u i lu itine i u tseegh u ker u u tile nahan. Yehoyada u yange sue Yoashi ve fatyô u tilen la va kpen kera yô, Yoashi maa gema keghen ato a mba ve undu Yehova yô. Nahan kera fatyô u civir Yehova sha mimi ga. Kwagh ne tese wang ér gba u se ungwan imo i Yehova di tsô sha ci u se nenge mba hen tsombor wase shin mbagenev ken tiônnongo mba eren nahan yô, se kpa se er er ve nahan ga. Kwagh u se ayol ase se er ve se za hemen u lun vea Yehova kôôsôô yô, saa una seer doon se ishima shi se seer cian un sha u henen Bibilo, gbidyen kwar sha kwagh u se hen la shi eren msen hen a na.—Ôr Yeremia 17:7, 8; Kol. 2:6, 7.

19. Ka nyi Yehova a soo ér se ere?

¹⁹ Yehova soo ér se er kwagh kpishi ga. I pase kwagh u a soo ér se er la cii ken Orpasenkwagh 12:13. Ivur la kaa ér: “Cia Aôndo, waan atindi Na ikyo; gadia ngun ka kwagh u ior cii ma ve er je ne.” Aluer se mba cian Aôndo yô, sea va tagher a atsan ken hemen je kpa, se fatyô u tilen her dông, er Obadia man Yehoyada nahan. Kwagh môm una fatyô u paven se a Yehova ga.