Ungwa Kwagh U Jijingi A Lu A Mi U Ôron la
Ungwa Kwagh U Jijingi A Lu A Mi U Ôron la
“Ato ou kpaa aa ungwa kwaghôron ken ijime you u kaan er: Ka gbenda je ne, za nen sha u, zum u á sar ne u geman ken iyan shin ken imese la yô.”—YESAIA 30:21.
1, 2. Er i gbe je tsô, Yehova ndera lamen a uumace nena?
SHA tar jimin cii ka ke’ icile i Puerto Rico ànár u hemban kehen u í yaren tom a mi u ngohol abaver a akaa a ke’ iamegh ica hííníí shi a hembe eren tom sha inja la á lu ye. Mbatôvonkwaghfan ndera keghen hegen upuembaanyomov imôngo ér vea va ngohol ilyoho he’ akaauma a á lu sha la sha ikyev i zege ànár ne. Kpa i gbe je mba a̱ ngohol imba loho la mayange ga. Kpa kwagh u a gem a lan ishima yô, ilyoho i wanger wang ngi duen sha ijiir i uumace ve lu her ga la man hanmô wase nana fatyô u ngohol í hanma shighe cii—a u yaren tom a ma ànár u wan kperegh kperegh shio. Ilyoho la ngi dugh he’ Imbor i i hembe taven a nyityô ijiir i or nana fatyô u henen ér uuma mba shami cii yô. Ka an nan lu Imbor i amba a ilyoho laa, man ka unô ve lu ngohol ilyoho shono? Ilyoho shon ngi kaan ér nyi jimi?
2 Bibilo ngi a ngeren u tesen ér ashighe kpishi yange akenge a uicighan mbailyohov a due sha man uumace ve ungwan sha ato ve. Ashighe agen yange i lu ujijingi mba ve ze Aôndo ityom la ve va a ilyoho shon ye. (Genese 22:11, 15; Sekaria 4:4, 5; Luka 1:26-28) Yange i úngwà imo i Yehova iyol na kuma acin atar. (Mateu 3:17; 17:5; Yohane 12:28, 29) Aôndo shi yange a lam sha ikyev i uprofeti mba ve lu uumace la, man ve kpishi ve nger akaa a yange í na ve ér ve̱ ôr la. Ainge se mba a Bibilo i i lu a ngeren u akaaôron ne ker kpishi kua atesen a Yesu man á mbahenen nav la. (Mbaheberu 1:1, 2) Sha kpôô yô, Yehova ngu nan uumace mkaanem nam her.
3. Kanyi i lu awashima u ilyoho i Aôndo la, man í soo ér se er nena?
3 Ilyoho i Aôndo a ne i nger la cii í pase kwagh u sha man tar kpuaa tseegh. Í har sha akaa a a hembe lun hange hange shi a gbe a bende a uuma asev hegen man ke’ hemen la. (Pasalmi 19:7-11; 1Timoteu 4:8) Yehova yaren tom a ilyoho ne sha u pasen se ishima na shi tesen se gbenda kpaa. Í kpa ka gbenda môm u mkaanem ma profeti Yesaia ma lu ivin yô, mkaanem ma shon mà ma kaa nahan ne, ér: “Ato ou kpaa aa ungwa kwaghôron ken ijime you u kaan er: Ka gbenda je ne, za nen sha u, zum u á sar ne u geman ken iyan shin ken imese la yô.” (Yesaia 30:21) Yehova kighir se ér saa se̱ kegh ato sha “kwaghôron” na ga. Ka shima yase u dondon ityesen i Aôndo shi zenden sha gbenda na kpaa. Sha ityôkyaa la yô, Ruamabera wa se kwagh ér se̱ kegh ato sha akaaôron a Yehova a er la. Ke’ takerada u Mpase la, ishimataver i̱ i ne ér i̱ “ungwa kwagh u Jijingi A lu ôron” la due kwa taankaruhar.—Mpase 2:7, 11, 17, 29; 3:6, 13, 22.
4. Ka sha inja u veren ashe ér Yehova a lam a vese shaala jighilii?
4 Yehova kera kéndén lamen a vese ainge jighilii shaala ga. Sha ayange a Bibilo la je kpa, amba a ilyoho a kpilighyol ne yange a za ihyen kpishi, sha ashighe agen je yô yange uderimbaanyomov ve nyôr her atô imôngo cii i ungwa ikyenge na ye. Er i gbe je tsô, Yehova hembe lamen a ior nav ke’ igbenda i i lu pon pon ga yô. Sha ayange ase ne kpaa kape kwagh a lu vough je la. De se nenge sha igbenda itiar i Yehova a lamen a vese nyian yô.
‘Icighanruamabera Cii I Na a Na Ve I Nger Ye’
5. Ka hanma ikyagh ki tomough Yehova a lu eren tom a mi u lamen a vese nyiana, man a hii nan ve se zua a iwasen sha ki?
5 Gbenda u vesen u Aôndo a lamen a uumace yô ka Bibilo. Ka Aôndo a ne i nger i̱ ye, shi hanma kwagh u a lu ke’ i̱ cii una fatyô u lun a iwasen he’ a vese. (2 Timoteu 3:16) Bibilo iv a akav a tesen a ior kpôô kpôô mba yange ve yar tom a ian ve i eren kwagh vangertiôr la sha u tsuan shin a̱ lu ve u̱ ungwan imo i Yehova shin í ior yô. Amba a akav ne umbur se u fan er i hii ve i lu keng keng u veren ato sha kwagh u jijingi u Aôndo a lu ôron cii yô. (1 Mbakorinte 10:11) Bibilo shi ngi a kwaghfan u mimi ker sha u wan se kwagh sha ashighe a se tagher a zayol u tsuan kwagh u se soo u eren ke’ uma wase yô. Ka inja er Aôndo ngu se ke’ ijime ngu kaan a vese ke’ to ivarvase ér: “Ka gbenda je ne, za nen sha u” nahan.
6. Er nan ve Bibilo i hembe hanma ngeren mbagen ca je?
6 Sha u se̱ ungwa kwagh u jijingi a lu ôron a vese ke’ Bibilo la yô, saa se ôron i̱ hanma shighe cii. Bibilo gban kan di takerada u i nger ú doo doo shi í fe ú wuee shi ú dumbur tsô ga. Ka sha jijingi i nger Bibilo ye, shi ka mbamhen mba Aôndo ve lu ker kpaa ye. Mbaheberu 4:12 kaa ér: “Mkaanem ma Aôndo ma uma je, ma tem gbilin ga, ma hemba esen a hanma sanker u esen akur ahar cii, ka ma nyôr zan zan ma pav uma a jijingi man shi uijuan a mshiam kpaa, ka ma kar mbamhen kua mbaawashima kpaa.” Ka sea ôron Bibilo yô, atôakaa a keregh la a kúmá a nyôr ken ato u mbamhen asev e̱r ka sanker nahan shi a mgbegha se, nahan ape uuma asev ve zough sha ishima i Aôndo i za kighir la i mase duen ke’ igbar.
7. Er nan Bibilo i ôron i lu hange hange, man i taver se ishima ér se̱ ôron i̱ i̱ kuman kwa me̱?
7 “Mbamhen kua mbaawashima” vea fatyô u geman er shighe a lu karen shi akaa a dedoo man a taver a lu eren se la. Aluer se mba henen Mkaanem ma Aôndo hanma shighe ga yô, mbamhen asev man aeren a ase man asema a ase cii aa kera zua sha atindiakaa a Aôndo ga. Bibilo i wa se kwagh ér: “Zer karen nen ayol a en sha u né fa aluer nea lu ken jighjigh u nan yô, zer timen nen sha mlu u ayol a en.” (2 Mbakorinte 13:5, NW ) Aluer ka u se za hemen u ungwan kwagh u jijingi a lu ôron yô, gba u se kura kwaghwan u i we ér se̱ ôron Mkaanem ma Aôndo hanma sev la.—Pasalmi 1:2.
8. Ka mkaanem ma apostoli Paulu ma nyi ma a wase se u karen ayol a ase sha m-er u ôron Bibilo?
8 Kwagh u hange hange u mbaôron Bibilo vea hungur ga yô ka un ne: Naan ian i ia kuman u ú kengese kwagh u ú er la yô! Mayange se gbaa di ôron ityouv imôngo ayem ayem a u fan kwagh u se lu ôron la shio, sha ci u se soo u ungwan kwaghwan u i we se ér se̱ ôron Bibilo hanma sev la yum ga. Er u ôron Bibilo nduur nduur la i lu kwagh u hange hange nahan kpa, isharen yase i de luun di u ôron i̱ za aren sha iaven i se ver ishima u aren sha mi la tsô ga; se lu nen a isharen i mimi i henen kwagh u Yehova man mbaawashima nav kpaa. Sha nahan yô, alaghga se yar tom a mkaanem ma apostoli Paulu man sha u karen ayol a ase. Yange ngur ngeren mba ve lu Mbakristu a na imôngo mbara kwagh yô, a kaa ér: “M ngu guren anu sha ishigh ki Ter. . . . M ngu sônon mer . . . Kristu A̱ tema ya ken asema a en sha jighjigh u nan er ne we amise ken dooshima, i tim ne ker dông yô, i̱ na ne agee a uicighanmbaiorov imôngo cii u kaven er igbanger man iniembe man mtav man mze u dooshima u Kristu u a gande u fan la a lu yô man shi u kaven un, sha u né iv zan zan m-iv u Aôndo cii” yô.—Mbaefese 3:14, 16-19.
9. Se fatyô u maan isharen yase i henen kwagh he’ Yehova la shi kangen ishima sha mi nena?
9 Sha marami u mbagen yô takerada ngu ze ve zwa u ôron ga, kpa mbagenev di yô ngu yen ve a yina u ôron. Mlu wase únà lu nan kpaa, se fatyô u maan isharen i henen kwagh he’ Yehova shi kangen ishima sha mi kpaa. Apostoli Peteru yange pase ér se̱ lu a isharen i zuan a mfe u Bibilo la, shi yange kav e̱r alaghga a gba u a kem a kem imba isharen shon kpaa yô. Yange nger kwagh kaa ér: “Atumba a man a mimi a sha kwaghôron u Aôndo la a̱ sar ne tsung er anikundanev mba forototo nahan, sha er né vese sha mi u zan ken myom yô.” (1 Peteru 2:2, ka se se nger i yier ye.) Aluer ka u Bibilo i henen ia ‘sar se tsung’ yô, saa se lu a iyol kôron tsaha. Di vough er kwaghyan u se lu a̱ vande fan un ga kpa una fatyô u saren se shighe u se bende un ke’ zwa kwa imôngo la nahan, kape mnenge u se nengen takerada u ôron man kwaghhenen la kpa una fatyô u hemban doon se, aluer se tsaha iyol yase sha u dondon aaven a se ser se ver la hanma shighe cii je la.
“Kwaghyan sha Ashighe Ashighe”
10. Ka unô ve kohol ve lu “wanakiriki u jighjigh man u fan kwagh” la, man Yehova ngu yaren tom a ve nyian nena?
10 Yesu yange pase gbenda ugen u Yehova a yaren tom a mi sha u lamen a vese ainge la ke’ Mateu 24:45-47. Yange ôr kwagh he’ ijiir la tér tiônnongo u Mbakristu—ka “wanakiriki u jighjigh man u fan kwagh” u i tsough un ér a naan ‘kwaghyan u ke’ jijingi sha ashighe ashighe’ je la. Ve asange asange cii ve hingir ‘ikyav mbi ke’ ya’ u Yesu. Ve kua “zegeikpelaior” i i lu “iyôngo igen” la cii mba zuan a ishimataver shi mba hemen ve kpaa. (Mpase7:9; Yohane 10:16) Kwaghyan u sha ashighe ashighe ne hembe van ke’ ngeren mba i gber a gber anza er Iyoukura, man Awake!, kua ityakerada igenegh nahan. Shi mba seer nan kwaghyan u ke’ jijingi sha ikyev i akaaôron man akav a tesen a sha mbamkohol mbatamen man mbamkohol mbakiriki kua mbamkombo mba ke’ tiônnongo kpaa.
11. Se tese ikyav ser se rumun kwagh u jijingi a lu ôron se sha ikyev i “wanakiriki u jighjigh man u fan kwagh” la nena?
11 I sôr mkaanem ma “wanakiriki u jighjigh man u fan kwagh” a ne mara i ver sha u taver jighjigh wase shi tsaase mkav u ken asema ase kpaa. (Mbaheberu 5:14) Alaghga imba kwaghwan la ia gba lun wuee tsô, sha u nan hanma or ian i dondon kwaghwan la sha mlu u nan ikyangegh yô. Shi sha ashighe kpishi ka i shi nan se kwaghwan u a bende sha aeren ase agen jighilii yô. Kanyi ieren nahan í doo u se lu a mi aluer mimi je se mba keghen ato sha kwagh u jijingi a lu ôron se sha ikyev i wanakiriki u fan kwagh laa? Apostoli Paulu na mlumun nahan ér: “Ungwan nen imo i mbahemenev enev, hide nen a ayol an en ijime.” (Mbaheberu 13:17) Sha mimi yô, ior mba i er kwagh ve mban cii ka mba ve yen yô. Nahan cii kpa, doo Yehova u yaren tom a mbacivir un mba ve lu uumace mban sha u hemen se ke’ shighe u mkur ne, shin er ve yen nahan kpaa.
Gbendatesen u Imoshima Yase
12, 13. Kanyi kwagh igen Yehova a ne se i̱ tesen se gbenda? (b) Ka mlu u dedoo u nyi imoshima i mba ve lu a mfe u vough u Mkaanem ma Aôndo ga la je kpa vea fatyô u lun a mini?
12 Yehova na se kwagh ugenegh u tesen se gbenda—ka imoshima je la. Yange gba or a mlu u ke’ atô u fan kwagh u dedoo man u bo. Ka marami wase. Apostoli Paulu pase ke’ washika na u a nger he’ Mbaromanu la nahan ér: “Zum u atôatyev a a lu a atindi ga la aa eren akaa a sha tindi la sha gbaaôndo u a yô, á hingir tindi sha ci u ayol a a shin er a lu a atindi ga nahan kpaa. Ve mba tesen er i nger ieren i sha atindi la ken asema a ve je. Imo ve i ken ishima la kpaa ngi eren shiada, mbamhen vev mba nan ibo ayol a ve, gayô, mba nan ishô ayol a ve.”—Mbaromanu 2:14, 15.
13 Ior kpishi mba ve lu a̱ fa Yehova ga kpa vea fatyô u panden kôôm mbamhen vev man aeren a ve sha u a zua sha akaawan a Aôndo a we sha gbaa u kwagh u dedoo man u bo la. Ka inja er mbá ungwan imo ke’ atô ve híín híín ngi tesen ve gbenda u vea za sha mi yô. Aluer kape mba ve lu a mfe u vough u Mkaanem ma Aôndo ga mbara kpa kwagh ve a lu la yô, hile Mbakristu mba mimi di ve, an imo u ke’ atô u híín híín la una kera lam a ve ga yee? Sha mimi yô, imoshima i Orkristu i i lu mfe u vough u fan Mkaanem ma Aôndo a ser í ve í lu eren tom kwagh môm a icighan jijingi u Yehova yô ia fatyô u hemen or sha gbenda u mimi.—Mbaromanu 9:1.
14. A er nan ve imoshima i Bibilo i̱ tsaase í la ia fatyô u wasen se u dondon hemen u jijingi u Yehova?
14 Imoshima i dedoo i i lu Bibilo i̱ tsaase í la ia fatyô u umbur se igbenda i jijingi a soo ér se̱ karen sha mi la. Ashighe agenegh nga a alaghga se tagher ishigh a kwagh u Ruamabera a ze zwa sha mi jighilii ga shin ityakerada yase i i har sha Bibilo ne kpa i we zwa sha mi ga yô. Nahan kpa, alaghga imoshima yase ia kpusugh se, sha u tan se icin sha kwaghbo u a kegh iyol u va eren se la. Aluer kwagh er nahan yô, u huren mkpusugh u imoshima yase i kpusugh se kera la, á lu u̱ tesen ér se mba huren kwagh u jijingi u Yehova a lu ôron se la kera. Gema sha vegher ugen yô, aluer se mba henen u suur sha imoshima i Orkristu i i tsaase i la yô, se fatyô u tsuan u eren akaa a dedoo shin a lu shighe u i tese kwagh u i lu u eren la shín kwaghngeren bong ga je kpaa. Kpa kwagh u hange hange u i doo u se wa ke’ ishima yô ka un ne, zum u icighan kwaghwan i lu sha ma kwagh ga, shin ma tindi kpa i we sha ma kwagh ga yô, aluer se kighir mba ve lu Mbakristu a vese imôngo mbara ser ve̱ dondo mnenge u imoshima yase sha akaa a í lu u̱ hanma or nana tsua u eren a ishima i nan la yô, a lu shami ga.—Mbaromanu 14:1-4; Mbagalatia 6:5.
15, 16. Kanyi ia na imoshima yase ia kera er tom sha inja ga, man a er nan ve se fatyô u yangen kwagh la?
15 Imoshima i Bibilo i tsaase í, í lu wang la ka iyua i dedoo i Aôndo a ne yô. (Yakobu 1:17) Kpa aluer se soo ser i er tom tsembelee i̱ lu ikyagh ki kuran ieren yase sha inja yô, gba u se kura iyua ne sha u palegh i a aeren a bo. Aluer se dondo gado u ior man aeren a uter man anza a a hendan a atindi a Aôndo la yô, aa fatyô u kpughur imoshima yase la, zan zan ia de u kpusugh se u eren tom sha inja la. Alaghga se kera fatyô u kaven mlu u akaa vough ga, shin alaghga je yô se fatyô u tsughun ayol a ase ser kwagh u bo la ka u dedoo.—Tôô kar sha Yohane 16:2.
16 Aluer se za hemen u huren icin i imoshima yase i te se la kera yô, ikyenge i i la ia hingir u vôron zan zan asema a ase aa hingir juhuluu shin kwagh a kera tseen se ga. Orpasalmi yange ôr kwagh u ambaaior la shighe u a kaa nahan la ér: “Ishima ve ngi juhuluu, er ahôm yô.” (Pasalmi 119:70) Ior mba ve vende mkpusugh u imoshima ve yô ka ve kera fatyô u henen kwagh tsembelee ga. Kera mba eren kwagh sha atindi a Aôndo ga shi ka taver ve u tsuan kwagh u a lu u shami la kpaa. U palegh ambaakaa la yô, se wa nen ikyo sha hemen u imoshima yase i Orkristu la, shin a̱ lu sha akaa a i lu inja er ka a cuku je kpaa.—Luka 16:10.
Saan Mba Ve Ongo shi Ve Eren Sha Mi la Iyol
17. Se nguren ungwan ‘imo i ke’ ijime yase’ shi se waan ikyo sha imoshima yase i Bibilo i tsaase la yô, se zua a iveren nena?
17 Er se we imaagh ki m-ongo u ungwan ‘imo i ke jime yase’—e̱r í dugh ke’ Ruamabera kua sha ikyev i wanakiriki u jighjigh man u fan kwagh la—shi se we ikyo sha mba m-umbur mba imoshima yase i Bibilo i tsaase í la yô, Yehova una na se iveren sha jijingi na. Icighan jijingi una gema a na se agee a ngohol kwagh u Yehova a ôron se la shi kaven kwagh shon kpaa.
18, 19. A er nan ve ityesen i Yehova ia fatyô u wasen se ke’ tom wase ne man ke’ uuma asev kpaa?
18 Jijingi u Yehova shi una na se vangertiôr u tagher ishigh a mbamzeyol mba ve tsoghul la sha kwaghfan man shima i taver kpaa. Di er he’ mbaapostoli kpa lu nahan, se kpa jijingi u Aôndo una fatyô u númún tahav asev mbu ke’ vanger mbura shi hanma shighe una wasen se u eren akaa shi lamen iliam i i zough sha akaawan a ke’ Bibilo yô. (Mateu 10:18-20; Yohane 14:26; Aerenakaa 4:5-8, 13, 31; 15:28) U maghen jijingi u Yehova man iniôngon yase la una va se a mzehemen er se lu tsuan u eren akaa a hange hange ke’ uuma asev la shi kwagh la una na se ishimataver i eren akaa shon a se tsough u eren la za kuren. Ikyav i tesen yô, alaghga ú lu henen u nyôôsu mlu u uma wou sha u ú hemba veren shighe sha akaa a ke’ jijingi yô. Shin alaghga ú tagher ishigh a kwagh u a gbe hange hange u tsuan u una gema uma wou yô, amba er u tsuan or u ú vôso, shin u ngohol tom u i tee ú la, shin u yamen ya nahan. A u kôôm mbamhen ou sha u ve̱ hingir tamen kwagh u hemen we u tsuan akaa yô, doo pe se kegh ato sha kwagh u jijingi u Aôndo a lu ôron se la shi se za sha gbenda u a lu tesen la kpaa.
19 Mimi je se mba a iwuese sha mba m-umbur mba sha mhôôn man akaawan a ka se ngohol he’ mba ve lu Mbakristu a vese imôngo kua mbatamen la kpaa. Nahan cii kpa, ka u hanma shighe cii se de ser saa mbagen ve̱ va ôron se a ôr akaa ne ga. Aluer se fa gbenda u u hembe doon u dondon, shin inja man ieren i i gbe u se sôr sha u i̱ doo Aôndo a vese yô, de se er nen nahan. Yesu lu kaa ér: “Aluer nea fa akaa ne, man nea eren sha mi yô, á saan ne iyol.”—Yohane 13:17.
20. Ka averen a nyi mba ve keghen ato a ‘imo i ke’ ijime ve’ la ve zough a mini?
20 Cii man Mbakristu vea fa u̱ eren sha ishima i Aôndo yô, gba u saa vea ungwa imo ia due sha genger genger ga, shin saa ortyom naná va ve inya kpaa ga. I na ve iveren sha u lun a Mkaanem ma Aôndo mà i nger la kua ityesen i sha dooshima i sha ikyev i nongo na u mba i shigh ve mkurem ve lu shin tar la. Aluer ve ungwa ‘imo i ke’ ijime ve’ ne man ve dondo ityesen i imoshima i Bibilo i tsaase í la yô, vea za ikyula ke’ m-er u ve eren ishima i Aôndo la. Nahan vea nenge a m-iv u ityendezwa i apostoli Yohane la kpee je, ér: “U nan eren ishima i Aôndo yô, nan ngu lun gbem sha won.”—1 Yohane 2:17.
U Hiden Kimbir Kpase Kpase
• Er nan Yehova a lamen a uumace nav mba un gbe laa?
• Se fatyô u zuan a iwasen sha u sôron ian i ôron Bibilo nduur nduur la nena?
• Se wongor mtese u nongo u wanakiriki la u tesen se gbenda la nena?
• Er nan i lu u se hure gbendatesen u imoshima i Bibilo i̱ tsaase í la kera ga?
[Study Questions]
[Pictures on page 25]
Gba u saa or a lu a mbaanar mba wan kperegh kperegh ve naná ngohol ilyoho he’ Aôndo ga
[Credit Line]
I zua a mi sha ikyev i Arecibo Observatory/David Parker/Science Photo Library
[Pictures on page 27]
Yehova lamen a vese ke’ Bibilo kua sha ikyev i “wanakiriki u jighjigh man u fan kwagh”