Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

Otshikitanu wa djudjungudungu ndo nshi yaso yayaye—Kakɔna kata Bible lo dikambo sɔ?

Otshikitanu wa djudjungudungu ndo nshi yaso yayaye—Kakɔna kata Bible lo dikambo sɔ?

 “Otshikitanu wa djungudungu aya tshondo ya waale. Nkɛtɛ kayanga nkoma dihole diahakoke anto mbidjasɛ.”—The Guardian.

 Anto waya l’okakatanu wa wolo woyayangewɔ vɔamɛ. Ambeyi wa siansɛ efula suyaka dia kɛnɛ kasala anto mbele lo kiɔkɔ ya woho waya laladi la dja wolo l’andja w’otondo. Wodelo wa djungudungu ambotshikitanya awui efula ndo ambela etombelo wa kɔlɔ wele oko:

  •   Taanyi ta wolo, avula, tshitshi ya wolo, mpɛpɛ ya wolo, ɔwɔ wa wolo, dola ndo dja yalongoya ekonda l’eswe.

  •   Okamelo w’ashi ndo loonge l’ekama.

  •   Wodelo w’ashi lo waa ndjale.

 Andja w’otondo wekɔ lo diɛnɛ la wodelo wa djungudungu. L’ɔkɔngɔ wa mbuta woho weta awui lo wedja 193, jurnalɛ mɔtshi, (New York Times) yakadje ombeka ɔnɛ: “Okama aso wa nkɛtɛ wekɔ lo waale.” L’ɔtɛ wavɔ anto efula oma lo wodelo wa djungudungu, Organisation mondiale de la santé akate dia dui sɔ diekɔ “waale woleki tshɛ wendana la yoonge l’andja w’otondo.”

 Koko, tekɔ l’ɔkɔkɔ wa nongamɛ dia nshi yayaye yayonga amɛna. Bible kakatatɛkɛtshi di’awui wɛnaso ɛlɔ kɛnɛ ndo ɔkɔkɔ walongamɛso dia Nzambi ayekɛ lonya. Ndo tɔ tewoyaka kɛnɛ kayondosala dia sho monga la nshi yayaye y’amɛna.

Onde otshikitanelo wa djungudungu wekɔ lo nkotsha profɛsiya ya lo Bible?

 Eelo. Ekakatanu waya lo woho waya laladi la dja wolo l’andja w’otondo mbɔtɔnɛka la kɛnɛ kakate Bible dia kayosalema lo nshi yaso nyɛ.

 Prɔfɛsiya: Nzambi ayanga “ndanya wanɛ watalanya nkɛtɛ.”—Ɛnyɛlɔ 11:18, nɔtɛ.

 Bible kakatɛkɛta di’etena kele kɛnɛ kasala anto kayolanya nkɛtɛ. L’ɔtɛ wataleke laladi la dja mbidɛ, nkɛtɛ kekɔ lo talana woho wetɔ atalanaka.

 Prɔfɛsiya kɛnɛ mɛnyaka lande na kahatakoke nongamɛ di’anto wayɔlɔngɔsɔla nkɛtɛ. Teye dia Nzambi ayosala dui dimɔtshi paka ko l’etena ‘katalanya anto nkɛtɛ.’ Laasɔ ayadi welo kana tɛdikɔ takoka mbɔsa kaanga anto wele l’eyango w’amɛna dia dia mbekɛ lonya diaha nkɛtɛ ntetemala ndanya hawotondoyaki pondjo dia nshimba olanyelo wa nkɛtɛ.

 Prɔfɛsiya: “Akambo wa wɔma wayoyala.”—Luka 21:11.

 Bible kakatatshi dia “akambo wa wɔma,” kana wa kɔlɔ efula wayosalema lo nshi yaso nyɛ. Otshikitanu wa djungudungu ambela awui wa kɔlɔ efula l’andja w’otondo. Ɛlɔ kɛnɛ, anto amɔtshi wotata wɔma w’olanelo w’ahole wadjasɛ anto oko tshondo ya hemɔ.

 Prɔfɛsiya: “Lo nshi y’ekomelo, tena dia paa dia wolo mbikikɛ diayoyala. Nɛ dia anto wayoyalanga, wayolanga falanga,. . . waha la kɔlamelo, . . . wahalange mbokana, . . . afungi, akanga w’ɛtɛ wolo.”—2 Timɔte 3:1-4.

 Bible kakatatshi waonga wayɔkɛnɛmɔla anto ndo kɛnɛ kayosala anto dia ndanya djungudungu. Ewandji wa lɛɛta ndo amundji w’okanda ndekaka ndjasha lo falanga lo dihole dia ndjakiyanya dia nɔnga yayaye. Kaanga etena kasanganawɔ dia kandola dikambo dia wodelo wa djungudungu, hawosange lolemi lo tɛdikɔ tahombama diaha dui sɔ ntetemala l’andja w’otondo.

 Prɔfɛsiya kɛsɔ mɛnyaka dia hatohombe nongamɛ di’anto efula wayotshikitanya dionga diawɔ ndo wayotatɛ nkokɛ nkɛtɛ. Koko Bible mbutaka di’anto wayanga paka wahɔ awɔ hita “wayoleka mpama lo kɔlɔ.”—2 Timɔte 3:13.

Ɔkɔkɔ weso l’eshikikelo ɔnɛ Nzambi ayɔsa yɛdikɔ mɔtshi

 Bible mɛnyaka dia Jehowa a Nzambi, Otungi aso ndjakiyanyaka efula dikambo dia nkɛtɛ ndo dia wanɛ wodjashi lɔkɔ. Tende avɛsa asato wa lo Bible wɛnya dia Nzambi ayosala dui dimɔtshi.

  1.  1. Nzambi “[kotonga nkɛtɛ] otongatonga, koko akayikenge dia anto mbidjasɛka lɔkɔ.”—Isaya 45:18.

     Nzambi ayokotsha sangwelo diande lo dikambo dia nkɛtɛ. (Isaya 55:11) Nde hatoyitshika dia yɔ ndanyema ndo hetawɔ dia yɔ monga dihole diahakoke anto nsɛna.

  2.  2. “Akanga wa memakana wayokita nkɛtɛ, ndo vɔ wayɔngɛnangɛnaka heyama la wɔladi w’efula. Anto w’ɛlɔlɔ wayokita nkɛtɛ, ndo wayodjasɛka lɔkɔ pondjo pondjo.”—Osambo 37:11, 29.

     Nzambi akalake di’anto wayodjasɛka lo nkɛtɛ pondjo pondjo ndo lo wɔladi.

  3.  3. “Koko akanga wa kɔlɔ wayonyɛma oma la nkɛtɛ.”—Tokedi 2:22.

     Nzambi akalake dia ndanya wanɛ watetemala nsala kɔlɔ, mbidja ndo wanɛ walanya nkɛtɛ.

Kɛnɛ kayosala Nzambi lo dikambo dia nshi yaso yayaye

 Ngande wayokotsha Nzambi daka diande lo dikambo dia nkɛtɛ? Nde ayosala dui sɔ lo tshimbo ya lowandji layɔmbɔla andja w’otondo lelamɛ Diolelo dia Nzambi. (Mateo 6:10) Diolelo sɔ diayolɛ oma l’olongo. Diɔ hadiotokana la mandji yalɔmbɔla ɛlɔ kɛnɛ lo dikambo dia nkɛtɛ ndo dia ahole wadjasɛ anto. Diolelo dia Nzambi diayɔhɛna mandji tshɛ yalɔmbɔla ɛlɔ kɛnɛ.—Danyɛlɛ 2:44.

 Kɛnɛ kayosala Diolelo dia Nzambi ekɔ lokumu l’ɔlɔlɔ le anto tshɛ ndo lo dikambo di’okama aso wa nkɛtɛ. (Osambo 96:10-13) Tende kɛnɛ kayosala Jehowa lo tshimbo ya Diolelo diande.

  •   Ayɔlɔngɔsɔla ahole wadjasɛ anto wakalanyema

     Kɛnɛ kata Bible: “Oswe wa shɛnga ndo nkɛtɛ y’ofumbo yayɔngɛnangɛna, ndo laandja l’oswe layonga l’ɔlɔ ndo layɔmɔnga oko dɛmbɔlɛmbɔ dia safra.”—Isaya 35:1.

     Kɛnɛ kalembetshiya dui sɔ lo dikambo dia nshi yaso yayaye: Jehowa ayɔlɔngɔsɔla okama aso wa nkɛtɛ, oyadi ahole wakalanyema efula oma le anto.

  •   Ayosala diaha taanyi ta wolo, tshitshi ndo avula wa wolo monga

     Kɛnɛ kata Bible: “[Jehowa] mbɔladiaka lɔpɛpɛ la wolo; asuku wa lo ndjale mbɔlamaka yɔɔ.”—Osambo 107:29.

     Kɛnɛ kalembetshiya dui sɔ lo dikambo dia nshi yaso yayaye: Jehowa ekɔ la wolo wa mbahemɛ ɛngɔ tshɛ. Anto hawotodiɛnɛ nto la taanyi, mpɛpɛ kana avula wa wolo.

  •   Ayetsha anto woho wa nɔngɔsɔlaka nkɛtɛ

     Kɛnɛ kata Bible: “Dimi layokosha shɛnɔdi ndo layokɛnya mboka kahombayɛ ntshɔ.”—Osambo 32:8.

     Kɛnɛ kalembetshiya dui sɔ lo dikambo dia nshi yaso yayaye: Jehowa akasha anto ɔkɛndɛ wa nɔngɔsɔlaka nkɛtɛ. (Etatelo 1:28; 2:15) Nde ayotetsha woho wa nkotsha dimɛna ɔkɛndɛ ɔsɔ ndo woho wa nsɛna dimɛna la diangɔ diakatongama.

a Jehowa mbele lokombo la Nzambi. (Osambo 83:18) Enda sawo diele l’ɔtɛ wa dui ɔnɛ: “Ele Jehowa”?