Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

MBOKA K’ƆNGƐNƆNGƐNƆ

Yoonge ya demba ya dimɛna ndo ekikelo

Yoonge ya demba ya dimɛna ndo ekikelo

HEMƆ KAHAKƆNƆ KANA ƐKƆMƆ KA LO DEMBA KOKA MONGA LA SHƐNGIYA YA WOLO LO LƆSƐNƆ L’ONTO. Pami kɛmɔtshi kelɛwɔ Ulf kaki ntondo la demba dia dimɛna kakayɔlaka demba akate ate: “Lakayonga l’ɔkɔmwɛlɔ w’efula. Lakashisha wolo ndo dihonga diami . . . ‘Lakakɔmɔ demba.’”

Kɛnɛ kakakomɛ Ulf toholaka dia ndooko onto lakoka nkokɛ yoonge yande tshɛ lo tshɛ. Koko sho koka mbɔsa tɛdikɔ tɔmɔtshi ta lomba dia nkitshakitsha waale wa monga la hemɔ. Ko kayotota naka alemba aso wamboleka ntshɔ otsha lo kɔlɔ? Onde kɛsɔ ayotokonya diaha monga l‘ɔngɛnɔngɛnɔ? Oko wayotodiɛna, keema. Ntondotondo, ɛsɔ tɔsɛdingole atɔndɔ amɔtshi wakimanyiya dia monga la yoonge ya dimɛna.

SALAKA “AKAMBO LA WƐDIMO.” (1 Timɔte 3:2, 11) Mbala efula, oleelo ndo ɔnwɛlɔ wa tshamba ndeko salɛka yoonge yaso kɔlɔ, ndo falanga tshɔka efula! “Tongake l’atei wa wanɛ wanɔ wanu efula, l’atei wa wanɛ wayasha efula lo deshi di’onatshi. Nɛ dia ombidjɔki wa wanu ndo kanga lɔtɔmɔ wayonga wola”​—Tokedi 23:20, 21.

TOLANYAKE DEMBA DIAYƐ. “Nyɛsɔ toyaɛdia oma lo mindo tshɛ ya demba ndo ya yimba.” (2 Kɔrɛtɔ 7:1) Anto efula mbidjaka alemba awɔ mindo etena kalɛwɔ kana kanɔwɔ mfɔka kana didjoyadjoya dia wolo. Lo dikambo di’ɔnwɛlɔ wa mfɔka, tshunda dimɔtshi dielɛwɔ Le Centre américain d’épidémiologie mbutaka dia ɔnwɛlɔ wa mfɔka “konyaka lo hemɔ ndo dikɔmɔ ndo nanyaka suke la etenyi tshɛ ka demba.”

ƆSA DEMBA NDO LƆSƐNƆ LAYƐ OKO WESHASHA WA NƐMƆ. “Oma le [Nzambi] mbeso la lɔsɛnɔ.” (Etsha 17:28) Monga la lowando lo dikambo sɔ, totshutshuyaka dia mbewɔ ndjadja lo waale tshanana, oyadi tekɔ l’olimu, tekɔ lo kɛndjakɛndja ɛngɔ kɛmɔtshi kana l’ɔsɔnwɛlɔ aso wa tɔkɛnyɔ. Bu ohomba ngɛnangɛna lo tshanda ya tshitshɛ ko ndjotshikala la ɛkɔmɔ lɔsɛnɔ l’otondo!

AHEMƐ TOKANYI TA KƆLƆ. Yimba ndo demba diayɛ kambaka kaamɛ. Diakɔ diele sala la wolo dia mbewɔ ndjakiyanya amboleka, nkɛlɛ ka tshambandeko, ɔkɔmiya ndo awui akina wakoka kosha paa efula. Osambo 37:8 mbutaka ɔnɛ: “Kimɔ nkɛlɛ ndo tshika odudu.” Bible mbutaka nto ɔnɛ: “Tanyoyakiyanyake pondjo dikambo dia loyi, nɛ dia loyi ayonga la ekiyanu alɔ.”​—Mateo 6:34.

SALA LA WOLO DIA MBIKA WASHO LO TOKANYI T’ƐLƆLƆ. Tokedi 14:30 mbutaka ɔnɛ: “Otema wele ki mbishaka demba lɔsɛnɔ.” Bible mbutaka nto ɔnɛ: “Otema wele l’ɔngɛnɔngɛnɔ ekɔ okanga wa dimɛna.” (Tokedi 17:22) Ɔsɔ ekɔ ɛtɛkɛta w’eshika lo ndjela awui wa siansɛ. Yɔnɛ Derek Cox, lele dɔkɔtɛlɛ la Écosse akate ɔnɛ: “Naka wɛ ekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ kete lo nshi y’otsha la ntondo wɛ hatoleka monga la hemɔ oleki wanɛ waha bu l’ɔngɛnɔngɛnɔ.”

ONGA LA EKIKELO. L’ɛnyɛlɔ ka Ulf ɔnɛ lakatatɛkɛtshi diande l’etatelo, mbeyaka monga ko sho ndooko l’ɔsɔnwɛlɔ wahombaso nsala koko paka sho mbikikɛ ohemba watatetemala. Sho koka menda toho takokaso ndɔshana l’ehemba. Anto amɔtshi ndjɔmɛnamaka l’ɔkɔmwɛlɔ, ndo dui sɔ ndjolekaka tɔla akambo lo kɔlɔ. Tokedi 24:10 mbutaka ɔnɛ: “Naka wɛ ambɔkɔmɔ lo lushi la paa, kete wolo ayɛ wayokitakita.”

Anto akina, ondo oma l’ɔkɔngɔ wa vɔ nshisha elongamelo ntondo, vɔ ndjoyaokaka dimɛna. Vɔ mbeyaka woho wa ndjaekesanyiya. Vɔ tanaka toho ta ntondoya. Kɛsɔ mbaki ndo lo dikambo dia Ulf. Nde akate dia l’ɔkɔngɔ wa nde nɔmba efula ndo nkana yimba la losango l’oshika l’oma lo Bible, nde “akatatɛ mɛna waaso lo dihole dia mɛna wekamu.” Laadiko dia laasɔ, l’ɛnyɛlɔ k’anto efula walɔshana l’ehemba wa weke, nde akakondja wetshelo w’ohomba wendana la kɛtshi ndo ndjadja lo dihole di’onto, ndo kɛsɔ kakootshutshutshuya dia nsambisha anto akina losango l’ekeketshelo l’oma lo Bible.

Onto okina lakasowe efula ko pami kɛmɔtshi kelɛwɔ Steve. Lam’akinde l’ɛnɔnyi 15, nde akakɔ oma l’osongo ndo demba diande diakɔlɛ oma lo wudi polo l’ɛse. Lam’akinde l’ɛnɔnyi 18, nde akayotatɛ nkamba l’anya ande. Oma laasɔ, nde akayotshɔ lo kalasa y’adidi, lɛnɛ akandatoyasha esadi eto lo didjoyadjoya, ɔnwɛlɔ wa wanu ndo awui wa mindo wa dieyanelo. Nde komonga ndooko l’elongamelo polo paka lam’akandatatɛ mbeka Bible, mbakandayonga l’ekanelo k’oyoyo lo lɔsɛnɔ ndo kɛsɔ kakookimanyiya dia ndɔshana la mbekelo yande ya kɔlɔ. Nde mbutaka ate: “Woho wakamayaokaka hwe l’edja k’ɛnɔnyi efula akayoshishɔ. Lɔsɛnɔ lami la kakianɛ laya la wɔladi, ɔngɛnɔngɛnɔ, ndo ɔngɛnɔngɛnɔ wa kɛnɛ kele la mi.”

Steve ndo Ulf toholaka ɛtɛkɛta watanaso lo Osambo 19:7, 8 wata ɔnɛ: “Ɛlɛmbɛ wa Jehowa wekɔ kokele, vɔ kaloyaka wolo. . . . Wadjango wa Jehowa wekɔ esembɔki, vɔ ngɛnyangɛnyaka otema; ɛlɛmbɛ wa Jehowa wekɔ pudipudi, vɔ mbetɛka washo ngaingai.”