Skip to content

Fakafiemālie ki he Kau Loto-Mafasiá

Fakafiemālie ki he Kau Loto-Mafasiá

Fakafiemālie ki he Kau Loto-Mafasiá

“ʻOku fai ʻo aʻu ki he taimí ni ʻa e fetoʻeaki mo e langā ʻa e meʻa fakatupú kotoa.” (Loma 8:22NW) Naʻe lahi ʻa e faingataʻaʻia ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá ʻi he taimi naʻe tohi ai eni ʻi he taʻu ʻe 1,900 kuo maliu atú. Ko e tokolahi naʻa nau loto-mafasia. Ko ia ai, naʻe naʻinaʻi ki he kau Kalisitiané: “Fakafiemalie ki he kau loto foi [pe loto-mafasiá].”—1 Tesalonaika 5:14PM.

ʻI he ʻahó ni, ʻoku toe lahi ange ʻa e mamahi ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá, pea ʻoku tokolahi ange ai ʻa e kakai ʻoku nau loto-mafasiá ʻi ha toe taimi ki muʻa. Ka, ʻoku totonu ke tau ʻohovale ʻi he meʻa ko iá? ʻIkai, he ʻoku fakamatalaʻi ʻe he Tohi Tapú ʻa e ngaahi meʻá ni ko e “kuonga fakamui” pea ui kinautolu ko e “ngaahi taimi faingataʻa.” (2 Timote 3:1-5) Naʻe tomuʻa tala ʻe Sīsū Kalaisi ʻo pehē ʻi he lolotonga ʻo e kuonga fakamuí, ʻe ʻi ai ʻa e “ngaahi fuʻu meʻa fakailifia.”—Fakaʻītali ʻamautolu; Luke 21:7-11; Mātiu 24:3-14.

ʻI he taimi ʻoku hokosia ai ʻe he kakaí ʻa e loto-moʻuá, ilifia, loto-mamahi, pe ha ngaahi ongoʻi kehe taʻepau pehē ʻo fuoloá, ʻoku nau faʻa hoko ai ʻo loto-mafasia. Ko e tupuʻanga nai ʻo e loto-mafasiá pe mamahi fuʻu tōtuʻá ko e mate ʻa ha taha ʻokú te ʻofa ai, ko ha vete mali, ko e mole ʻo ha ngāue, pe ko ha mahaki ʻoku ʻikai fakaʻau ke siʻi ange. ʻOku toe hoko ʻa e kakaí ʻo loto-mafasia ʻi he taimi ʻoku nau hoko ai ʻo fakakaukau ʻoku ʻikai toe ʻi ai hanau ʻaongá, ʻi he taimi ʻoku nau ongoʻi ai ko ha kau taʻelavameʻa kinautolu pea kuo ʻikai te nau fakahoko ʻa e meʻa ʻoku ʻamanekina mai ʻe he niʻihi kehé. ʻE lōmia nai ha taha pē ʻe ha tuʻunga fakakulukia, ka ʻi he taimi ʻoku hoko ai ha taha ʻo fakakaukau ʻoku ʻikai ha toe ʻamanaki pea ʻikai malava ke ne toe sio ki ha founga ke hao ai mei ha tuʻunga koví, ʻoku iku nai ai ki ha loto-mafasia lahi ʻaupito.

Naʻe hokosia ʻe he kakai ʻi he kuonga muʻá ha ngaahi ongoʻi meimei tatau. Naʻe faingataʻaʻia ʻa Siope ʻi ha mahaki mo ha tuʻutāmaki fakaeia. Naʻá ne ongoʻi ne liʻaki ia ʻe he ʻOtuá, ko ia naʻá ne fakahaaʻi ha ongoʻi fiu ʻi he moʻuí. (Siope 10:1; 29:2, 4, 5) Naʻe loto-mafasia ʻa Sēkope ʻi he hā ngali kuo mate hono fohá, ʻo ne fakafisi ki ha fakafiemālie peá ne loto ke ne mate. (Senesi 37:33-35) ʻI he ongoʻi halaia ʻi ha faihala mamafa, naʻe tangilaulau ʻa Tuʻi Tēvita: “Oku ou alu mamahi be i he aho kotoa. Oku ou vaivai.”—Sāme 38:6, 8PM; 2 Kolinito 7:5, 6.

ʻI he ʻahó ni, kuo hoko ʻa e tokolahi ʻo loto-mafasia koeʻuhi ko ʻenau fakaongosiaʻi kinautolu, ʻi he feinga ke muimui ki ha founga moʻui tuʻumaʻu fakaʻaho ʻa ia ʻokú ne lakasi ʻenau ngaahi malava fakaefakakaukaú, fakaeongó, mo fakaesinó. ʻOku ngalingali ko e ngaahi meʻa fakakulukia, fakataha mo e ngaahi fakakaukau mo e ngaahi ongoʻi taʻepaú, ʻoku malava ke ne uesia ʻa e sinó pea fakatupunga ai ha taʻemafamafatatau fakakemikale ʻi he foʻi ʻutó, ʻo tupu ai ʻa e loto-mafasiá.—Fakafehoanaki mo Palovepi 14:30.

Tokoni ʻOku Fiemaʻu Kiate Kinautolú

Ko ʻEpafalotaitó, ko ha Kalisitiane ʻi he ʻuluaki senitulí mei Filipai, naʻá ne hoko ʻo “hohaʻa lahi [pe loto-mafasia], koeʻuhi kuo . . . fanongo [hono ngaahi kaungāmeʻá] ʻoku ne mahaki.” Ko ʻEpafalotaitó, naʻá ne hoko ʻo puke ʻi he hili ʻa hono fekau atu ia ki Loma ʻe hono ngaahi kaungāmeʻá ke ʻalu mo e ngaahi tokoni ki he ʻapositolo ko Paulá, naʻá ne ongoʻi nai naʻe ʻikai te ne fakahoko ʻa e ngaahi ʻamanekina ange ʻa hono ngaahi kaungāmeʻá, pea kuo nau lau ia ko ha tokotaha taʻelavameʻa. (Filipai 2:25-27; 4:18) Naʻe anga-fēfē ʻa e tokoni ʻa e ʻapositolo ko Paulá?

Naʻá ne fekau ʻa ʻEpafalotaito ke foki fakataha mo ha tohi ki he ngaahi kaungāmeʻa Filipaí ʻa ia naʻe pehē: “Mou tali lelei [ʻa ʻEpafalotaito] ʻi he ʻEiki mo e fuʻu fiefia, pea mou mahuʻingaʻia ʻi he kakai pehe.” (Filipai 2:28-30) Ko e moʻoniʻi meʻa ko ia ʻo hono fakaongoongoleleiʻi lahi ia ʻe Paulá pea mo hono talitali lelei ia ʻe he kau Filipaí ʻi he loto-māfana mo e anga-ʻofá, ʻoku pau pē naʻá ne fakafiemālieʻi ʻa ʻEpafalotaito pea mo tokoniʻi ia ʻi hono fakanonga hono loto-mafasiá.

ʻOku ʻikai ha toe veiveiua, ko e faleʻi ʻa e Tohi Tapú ke ‘fakafiemālie ki he kau loto-mafasiá’ ko e lelei tahá ia. “ʻOku fiemaʻu ke te ʻilo ʻoku tokanga mai ʻa e niʻihi kehé kiate kita ko ha tokotaha,” ko e lea ia ʻa ha fefine ʻa ia naʻá ne tofanga ʻi he loto-mafasiá. “ʻOku fiemaʻu ke te fanongo ʻoku pehē mai ʻe ha taha, ‘ʻOku mahino kiate au; te ke hoko pē ʻo lelei.’”

ʻOku faʻa fiemaʻu ki he tokotaha ʻoku loto-mafasiá ke ne ʻuluaki fai ha meʻa ʻaki ʻene kumi ki ha tokotaha kaungāongoʻi ke ne talanoa ki ai. Ko e tokotaha ko iá ʻoku totonu ko ha tokotaha fanongo lelei pea mātuʻaki anga-kātaki. ʻOku totonu ke ne fakaʻehiʻehi mei hono ngāhiʻi ʻa e tokotaha loto-mafasiá pe ko hono fai hano fakamaauʻi ʻaki ʻene pehē, ‘ʻOku totonu ke ʻoua te ke ongoʻi pehē,’ pe, ‘Ko e fakakaukau hala ia.’ ʻOku pelepelengesi ʻa e ngaahi ongoʻi ʻa e tokotaha loto-mafasiá, pea ko e ngaahi lea fakaanga peheé te ne ʻai ai ia ke ne toe ongoʻi kovi ange ʻo kau kiate ia.

ʻOku ongoʻi nai ʻe he tokotaha ʻoku loto-mafasiá ʻoku ʻikai hano toe ʻaonga. (Siona 4:3) Ka, ʻoku totonu ke te manatuʻi ko e meʻa ʻoku lau moʻoní ko e anga ʻo e vakai ʻa e ʻOtuá kiate kitá. Naʻe vakai ʻa e tangatá kia Sīsū Kalaisí naʻe “taʻe mahuʻinga,” ka naʻe ʻikai liliu ʻe he meʻá ni ia ʻa hono mahuʻinga moʻoní ki he ʻOtuá. (Aisea 53:3) Ke ke ʻiloʻi fakapapau, hangē tofu pē ko e ʻofa ʻa e ʻOtuá ki hono ʻAlo ʻofeiná, ʻokú ne toe ʻofa kiate koe foki.—Sione 3:16.

Naʻe fakaʻofaʻia ʻa Sīsū ʻi he faʻahinga naʻe mamahí peá ne feinga ke tokoniʻi kinautolu ke nau ʻilo honau mahuʻinga fakatāutahá. (Mātiu 9:36; 11:28-30; 14:14) Naʻá ne fakamatala ʻo pehē ʻoku fakamahuʻingaʻi ʻe he ʻOtuá naʻa mo e fanga kiʻi misi iiki, mo taʻemahuʻingá. Naʻá ne pehē: “ʻOku ʻikai tuku taʻe manatu hanau toko taha ʻi he ʻafio ʻa e ʻOtua.” Huanoa hake ai ʻa e mahuʻinga kiate ia ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá ʻoku nau feinga ke fai hono finangaló! Naʻe pehē ʻe Sīsū fekauʻaki mo e faʻahingá ni: “Naʻa mo e ngaahi tuʻoni louʻulu ʻomoutolu kuo ʻosi lau fakalāutelau.”—Luke 12:6, 7.

ʻOku moʻoni, ʻe faingataʻa nai ki ha taha ʻoku mātuʻaki loto-mafasia, ʻa ia ʻoku lōmekina ʻe heʻene ngaahi vaivaí mo ʻene ngaahi tō nounoú, ke ne tui ʻoku mātuʻaki fakamahuʻingaʻi lahi pehē ia ʻe he ʻOtuá. ʻOkú ne ongoʻi fakapapau nai ʻoku ʻikai te ne taau ke maʻu ʻa e ʻofa mo e tokanga ʻa e ʻOtuá. “ʻOku fakahalaia kitautolu ʻe hotau loto,” ko e lau ia ʻa e Folofola ʻa e ʻOtuá. Ka ko e meʻa ia ʻokú ne fai hotau fakapapauʻí? ʻIkai, ʻoku ʻikai ke pehē. ʻOku ʻafioʻi ʻe he ʻOtuá ʻoku fakakaukau taʻepau nai ʻa e faʻahinga ʻo e tangata angahalaʻiá pea aʻu ʻo nau fakahalaiaʻi pē kinautolu. Ko ia ʻoku fakafiemālieʻi kinautolu ʻe heʻene Folofolá: “ʻOku lahi ʻa e ʻOtua ʻi hotau loto, pea ʻoku ne meaʻi ʻa e meʻa kotoa pe.”—1 Sione 3:19, 20.

ʻIo, ʻoku vakai mai ʻa ʻetau Tamai fakahēvani anga-ʻofá ʻo mahulu atu ia ʻi heʻetau ngaahi angahalá mo ʻetau ngaahi fehālaakí. ʻOkú ne ʻafioʻi ʻa e ngaahi tuʻunga ʻoku ala fakatonuhiaʻí, ʻa hotau ʻalunga moʻuí fakalūkufua, ʻa ʻetau ngaahi fakaueʻilotó mo ʻetau ngaahi taumuʻá. ʻOkú ne ʻafioʻi kuo tau maʻu tukufakaholo ʻa e angahalá, mahamahakí mo e maté pea ko ia ai, ʻoku tau maʻu ʻa e ngaahi fakangatangata lahi. Ko e moʻoniʻi meʻa ko ia ʻoku tau ongoʻi loto-mamahi mo ʻita kiate kitautolu peé ʻoku fakamoʻoniʻi ai ʻoku ʻikai te tau loto ke faiangahala pea ʻoku kei ʻi ai ha ʻamanaki kiate kitautolu. ʻOku pehē ʻe he Tohi Tapú ko kitautolú naʻe “fakamoʻulaloa . . .  ki he muna” ʻo ʻikai ko haʻatau loto ki ai. Ko ia ʻoku kaungāongoʻi mai ʻa e ʻOtuá ki hotau tuʻunga fakaloto-mamahí, pea ʻokú ne manavaʻofa ʻo manatuʻi hotau ngaahi vaivaiʻangá.—Loma 5:12; 8:20.

“ʻOku manavaʻofa mo angalelei ʻa Sihova!” ko hono fakapapauʻi mai ia kiate kitautolú. “Hange ko hahake mo hihifo hona vamamaʻo, ʻoku mamaʻo pehe ʻene ʻave ʻiate kitaua ʻeta ngaahi maumau lao. He ʻoku ne ʻilo ʻe ia hota anga; ʻoku ne manatu ai pe ko e efu pe kitaua.” (Sāme 103:8, 12, 14) Ko e moʻoni, ko Sihová ko e “Otua oe fiemalie kotoabe; Aia oku ne fakafiemalieʻi akimautolu i he e mau mamahi kotoabe.”—2 Kolinito 1:3, 4PM.

Ko e tokoni ʻoku fiemaʻu lahi taha ki he faʻahinga loto-mafasiá ʻoku maʻu ia ʻi he ʻunu ke ofi ki honau ʻOtua mohu manavaʻofá pea tali ʻene fakaafe mai ke ‘lī ʻenau kavengá kiate ia.’ ʻOku malava moʻoni ke ne “fakamanavahake ʻa e loto ʻo e kau mafesi.” (Sāme 55:22; Aisea 57:15) Ko ia ʻoku fakalototoaʻi mai ʻe he Folofola ʻa e ʻOtuá ʻa e lotú, ʻi heʻene pehē: “Li atu ā hono kotoa ʻo hoʻomou lotomoʻua [kia Sihova]; he ʻoku ne mamahiʻi kimoutolu.” (1 Pita 5:7) ʻIo, ʻoku malava ki ha taha ke ʻunu ʻo ofi ki he ʻOtuá fakafou ʻi he lotu mo e hū pea fiefia ʻi he “melino oe Otua, aia oku lahi hake aubito i he faa iloa.”—Filipai 4:6, 7PM; Sāme 16:8, 9.

Ko hono fai ʻa e ngaahi liliu ʻaonga ʻi he founga moʻuí ʻoku toe malava ke tokoni ia ke te ikuʻi ai ʻa e ongoʻi loto-mafasiá. Ko e fakamālohisinó, kai ha meʻakai fakatupu moʻuilelei, maʻu ha ʻea lelei mo ha mālōlō feʻunga, pea fakaʻehiʻehi mei he mamata TV ʻo fuʻu tōtuʻá ʻoku mahuʻinga kotoa. Kuo tokoniʻi ʻe ha fefine ʻe taha ha faʻahinga loto-mafasia ʻaki hono ʻai kinautolu ke nau fai ha lue longomoʻui. ʻI he taimi naʻe pehē ai ʻe ha fefine loto-mafasia: “ʻOku ʻikai te u fie luelue au,” naʻe tali fakaalaala kae fakapapauʻi ange ʻe he fefiné: “ʻIo, kuo pau ke ke lue.” Naʻe fakamatala ʻe he fefiné: ‘Naʻá ma lue he kilomita ʻe ono. ʻI heʻema fokí, naʻá ne helaʻia, ka naʻá ne ongoʻi lelei ange. ʻOku faingataʻa ke ke tui ki he ʻaonga lahi ʻo e fakamālohisino longomoʻuí kae ʻoua kuó ke fai ia.’

Kae kehe, ʻi he taimi ʻe niʻihi ʻoku taʻemalava ke ikuʻi fakaʻaufuli ʻa e loto-mafasiá, naʻa mo e taimi kuo ʻahiʻahiʻi ai ʻa e meʻa kotoa pē, kau ai ʻa e ngaahi founga fakafaitoʻó. “Kuó u ʻahiʻahi fai ʻa e meʻa kotoa pē,” ko e lau ia ʻa ha fefine matuʻotuʻa, “ka ʻoku ou kei loto-mafasia pē.” ʻI he founga meimei tatau, ʻoku faʻa taʻemalava he taimí ni ke fakamoʻui ʻa e kuí, tulí pe ko e heké. Ka, ʻoku malava ʻa e faʻahinga loto-mafasiá ke nau maʻu ʻa e fiemālie mo e ʻamanaki ʻaki hono lau maʻu pē ʻa e Folofola ʻa e ʻOtuá, ʻa ia ʻokú ne tokonaki mai ʻa e ʻamanaki papau ki he fiemālie tuʻuloa mei he ngaahi mahaki kotoa pē ʻo e tangatá.—Loma 12:12; 15:4.

Taimi ʻE ʻIkai Toe Loto-Mafasia Ai ha Taha

ʻI he fakamatala ʻa Sīsū ki he ngaahi meʻa fakalilifu ʻe hoko mai ki he māmaní ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí, naʻá ne tānaki atu ki ai: “ʻI he kamata hoko ʻa e ngaahi meʻa ko ia, mou hiki homou ʻulu, ʻo hanga hake; he ʻoku ofi ai homou huhuʻi.” (Luke 21:28) Naʻe lave ʻa Sīsū ʻo fekauʻaki mo e fakahaofi atu ki he māmani foʻou māʻoniʻoni ʻa e ʻOtuá, ʻa ia ʻe “fakatauʻatāinaʻi foki ai ʻa e meʻa fakatupú tonu mei he pōpula ki he ʻauʻauhá pea maʻu ʻa e tauʻatāina lāngilangiʻia ʻa e fānau ʻa e ʻOtuá.”—Loma 8:21NW.

Ko ha fakafiemālie lahi ē ʻe hoko ki he faʻahinga ʻo e tangatá ʻi hono fakatauʻatāinaʻi mei he ngaahi mafasia ʻo e kuohilí pea ke nau malanga hake he ʻaho taki taha mo e ʻatamai matala, ʻo vēkeveke ke fai ʻa e ngāue ʻo e ʻahó! ʻE ʻikai ke toe fakafaingataʻaʻiaʻi ai ha taha ʻe he loto-mafasiá. Ko e talaʻofa papau ki he faʻahinga ʻo e tangatá ko e ʻOtuá “te ne holoholo ʻa e loʻimata kotoa pē mei honau mata; pea ʻe ʻikai toe ai ha mate, pea ʻe ʻikai toe ai ha mamahi, pe ha tangi, pe ha ongosia; kuo mole ʻa e ngaahi meʻa muʻa.”—Fakaha 21:3, 4.

Ko e Konga Tohi Tapu ʻoku ngāueʻaki hení ʻoku toʻo ia mei he Ko e Tohitapu Katoa (1966), pea ka ʻikai ʻe fakahaaʻi atu. ʻOku fakahaaʻi ʻe he PM ʻa e Koe Tohi Tabu Katoa (1884), pea ʻoku fakahaaʻi ʻe he NW ʻoku liliu ʻa e Konga Tohi Tapú mei he New World Translation of the Holy Scriptures ʻi he lea faka-Pilitāniá.