Skip to content

KONGA 5

Ko e Moʻoni Fekauʻaki mo e Faimaná, Fakalouʻakaú mo e Fakahaʻele Faʻahikehé

Ko e Moʻoni Fekauʻaki mo e Faimaná, Fakalouʻakaú mo e Fakahaʻele Faʻahikehé

1. ʻOku mafolalahia fēfē ʻa e tui ki he faimaná, fakalouʻakaú mo e fakahaʻele faʻahikehé?

“ʻI ʻAfilika, ʻoku ʻikai ʻuhinga lelei ke ʻeke pe ʻoku ʻi ai ha kau taula faʻahikehe pe ʻikai,” ko e lau ia ʻa e tohi African Traditional Religion, pea ʻoku toe pehē ai “koeʻuhí ʻoku tui ʻa e kakai ʻAfilika kotoa pē ʻoku ʻi ai moʻoni ʻa e fakahaʻele faʻahikehe.” Ko e faʻahinga ʻoku nau tui ki he faimaná, fakalouʻakaú mo e fakahaʻele faʻahikehé ʻoku kau ki ai ʻa e faʻahinga ʻoku vale he lautohí mo e tohí pea mo e kakai ako leleí. Ko e kau taki lotu ʻIsilamí mo e Puleʻanga-Haʻa-Kalisitiané ko e kau tui foki mo kinautolu ki he fakahaʻele faʻahikehé.

2. Fakatatau ki ha tui manakoa, ʻoku haʻu mei fē ʻa e ngaahi mālohi fakafaimaná?

2 Fakatatau ki ha tui ʻoku manakoa ʻi ʻAfilika, ʻoku ʻi ai ha mālohi pe ivi fakamisiteli mo fakalaumālie. Ko e ʻOtuá ʻokú ne puleʻi iá. ʻOku lava ke ngāueʻaki ia ʻe he ngaahi laumālié mo e fanga kui kuo maté. Pehē foki ko e niʻihi ʻi he faʻahinga ʻo e tangatá ʻoku nau ʻilo ʻa e founga ke maʻu mo ngāueʻaki iá, ki he lelei (white magic) pe kovi (black magic).

3. Ko e hā ʻa e black magic, pea ko e hā ʻoku tui ʻa e kakaí te ne lava ʻo faí?

3 Ko e black magic pe fakalouʻakaú, ʻoku ngāueʻaki ia ki he filí. Ko e faʻahinga ʻoku nau ngāueʻaki iá ʻoku pehē ʻoku nau maʻu ʻa e mālohi ke fekauʻi atu ha fanga peka, manupuna, lango mo e fanga manu kehe ke nau ʻohofi ʻa e kakaí. ʻOku tui ʻa e tokolahi ko e black magic ʻokú ne fakatupu ʻa e kē, paʻa, puke, pea naʻa mo e maté.

4. Ko e hā ʻoku tui ki ai ʻa e tokolahi fekauʻaki mo e kau taula faʻahikehé, pea ko e hā ʻa e vetehia kuo fai ʻe he niʻihi naʻa nau tōʻongaʻaki ʻa e fakahaʻele faʻahikehé ki muʻa?

4 ʻOku felāveʻi ofi ia mo e fakahaʻele faʻahikehé. ʻOku pehē ko e kau taula faʻahikehé ʻoku nau mavahe mei honau sinó ʻi he poʻulí pea puna atu ke fetaulaki mo ha toe ngaahi taula faʻahikehe pe ke fakaʻauha ʻa e moʻui ʻa e faʻahinga kehé. Koeʻuhi ko e ngaahi sino ʻa e kau taula faʻahikehé ʻoku nau mohe pē ʻo ʻikai ʻilo ha meʻa, ko e ngaahi fananga ko ení ʻoku fakamoʻoniʻi ia ʻi he ngaahi vetehia ʻa e kakai kuo nau tuku ange atu ʻa e fakahaʻele faʻahikehé. Ko e fakatātaá, ʻoku lave ha makasini ʻAfilika ʻe taha fekauʻaki mo ha niʻihi ko e kau taula faʻahikehe ki muʻa (ko e tokolahi tahá ko e tamaiki fefine taʻu hongofulu tupu) ʻoku nau pehē: “Naʻá ku tāmateʻi ha kakai ʻe toko 150 ʻaki hono fakatupunga ʻa e ngaahi fakatuʻutāmaki ʻi he halá.” “Naʻá ku tāmateʻi ha fānau ʻe toko nima ʻaki hono misi kotoa honau totó.” “Naʻá ku tāmateʻi ha toko tolu hoku fanga soó koeʻuhi ko ʻenau liʻaki aú.”

5. Ko e hā ʻa e white magic, pea ko e hā ʻoku kaunga ki aí?

5 Ko e white magic ʻoku fakataumuʻa ke ne tokonaki ha maluʻi mei he koví. Ko e faʻahinga ʻoku nau tōʻongaʻaki ʻa e white magic ʻoku nau tui ha ngaahi mama pe vesa faimana. ʻOku nau inu ʻa e faitoʻo maluʻi pe miliʻaki ia honau sinó. ʻOku nau fūfuuʻi ʻa e ngaahi meʻa ʻoku pehē ʻoku ʻi ai honau mālohi fakaemaluʻi, ʻi honau ngaahi ʻapí pe ʻi he kelekelé. ʻOku nau falala ki he ngaahi meʻa ʻomi monū ʻoku tongi ai ha ngaahi fakamatala mei he Kōlaní pe Tohi Tapú.

Loi mo e Kākā

6. Ko e hā naʻe fai ʻe Sētane mo ʻene fanga tēmenioó ʻi he kuohilí, pea ʻoku totonu ke fēfē ʻetau vakai ki honau mālohí?

6 Ko e moʻoni ko Sētane mo ʻene fanga tēmenioó ko e ngaahi fili fakatuʻutāmaki ki he faʻahinga ʻo e tangatá. ʻOku nau maʻu ʻa e mālohi ke tākiekina ʻa e ʻatamai mo e moʻui ʻa e tangatá, pea ʻi he kuohilí naʻe aʻu ʻo nau hū ʻo uluisino ʻi he faʻahinga ʻo e tangatá mo e manú. (Mātiu 12:43-​45) Neongo ʻoku ʻikai totonu ke tau fakasiʻia honau mālohí, ʻoku ʻikai totonu ke tau pehē ʻoku nau mālohi fau.

7. Ko e hā ʻoku loto ʻa Sētane ke tau tui ki aí, pea ʻoku anga-fēfē hono fakatātaaʻi ení?

7 Ko Sētané ʻokú ne pāteʻi ʻi he kākaá. ʻOkú ne kākaaʻi ʻa e kakaí ke nau fakakaukau ʻokú ne maʻu ʻa e mālohi ʻoku lahi ange ʻi he meʻa ʻokú ne maʻú. Ke fakatātāʻí: Lolotonga ha tau ʻi ha fonua ʻe taha ʻi ʻAfilika, naʻe ngāueʻaki ʻe he kau sōtiá ha meʻa fakaleʻolahi ke fakailifiaʻi ʻaki honau ngaahi filí. Ki muʻa ke nau ʻohó, ʻoku tā ʻe he kau sōtiá ʻa e ngaahi hiki-leʻo leʻo-lahi ʻo ha ngaahi fana tangikē tau. Naʻa nau fiemaʻu ke fakakaukau ʻa e filí ʻoku ʻohofi kinautolu ʻe ha fuʻu kau tau mo e ngaahi meʻatau mālohi. ʻI he tuʻunga tatau, ʻoku loto ʻa Sētane ke tui ʻa e kakaí ʻoku taʻefakangatangata hono mālohí. Ko ʻene taumuʻá ke fakailifiaʻi ʻa e kakaí ke nau fai ʻa e meʻa ʻokú ne loto ki aí kae ʻikai ko e finangalo ʻa Sihová. Tau lāulea angé ki ha ngaahi loi ʻe tolu ʻoku loto ʻa Sētane ke tui ki ai ʻa e kakaí.

8. Ko e hā ʻa e loi ʻe taha ʻoku pouaki ʻe Sētané?

8 Ko e loi ʻe taha ʻoku pouaki ʻe Sētané ko e: ʻOku ʻikai hokonoa pē ʻa e koví; ko e kovi kotoa pē ʻa ia ʻoku ʻikai ke fakatupunga fakahangatonu ʻe ha taha ʻoku hoko ia fakafou ʻi ha mālohi anga-kehe. Ko e fakatātaá, tau pehē pē ʻoku mate ha kiʻi tama ʻi he malēliá. ʻOku ʻilo ʻe heʻene faʻeé ko e malēliá ko ha mahaki ia ʻoku fakamafola ʻe he namú. Ka ʻokú ne toe tui nai naʻe ngāueʻaki ʻe ha taha ʻa e fakahaʻele faʻahikehé ke fekauʻi mai ha namu ke ne uʻu ʻene tamá.

ʻI he taimi ʻe niʻihi ʻoku hokonoa pē ʻa e ngaahi meʻa ʻoku koví

9. ʻOku anga-fēfē hono fakahaaʻi ʻe he Tohi Tapú ʻoku ʻikai ko Sētane ʻokú ne fakatupunga ʻa e palopalema kotoa peé?

9 Neongo ʻoku maʻu ʻe Sētane ʻa e mālohi ke fakatupunga ha ngaahi palopalema, ʻoku hala ke tui ʻokú ne maʻu ʻa e mālohi ke fakatupunga ʻa e palopalema kotoa pē. ʻOku pehē ʻe he Tohi Tapú: “Ko e veʻe-vavé ʻoku ʻikai te ne ikuna maʻu pē ʻa e lová, pe ko e toʻá pē ʻokú ne ikuna ʻa e taú, pe ko e potó pē ʻokú ne maʻu maʻu pē ʻa e meʻakaí, pe ko e tokotaha ʻatamaiʻiá pē ʻokú ne maʻu maʻu pē ʻa e koloá, pe ko e faʻahinga pē ʻoku nau maʻu ʻa e ʻiló te nau lavameʻa maʻu pē, koeʻuhí ʻoku hoko kiate kinautolu kotoa ʻa e ngaahi taimi faingataʻa mo e ngaahi meʻa ʻoku hoko taʻeʻamanekina.” (Tangata Malanga 9:11) ʻI ha lova ʻe veʻe-vave ange nai ha taha ʻi he toenga ʻa e kau lová, ka heʻikai nai ke ne ikuna. Ko ha “meʻa ʻoku hoko taʻeʻamanekina” ʻe ʻai nai ai ke ne foʻi. Mahalo ʻokú ne humu ʻo tō pe ʻokú ne puke pe mingi hano uoua. Ko e ngaahi meʻa ko ení ʻe lava ke hoko ki ha faʻahinga tokotaha pē. ʻOku ʻikai ʻuhinga iá ʻoku fakatupunga ia ʻe Sētane pe ko ha fakahaʻele faʻahikehe; ʻoku nau hokonoa pē.

10. Ko e hā ʻoku leaʻaki fekauʻaki mo e kau taula faʻahikehé, pea ʻoku anga-fēfē ʻetau ʻilo ko ha loi ení?

10 Ko e loi hono ua eni ʻoku pouaki ʻe Sētané: ʻOku mavahe ʻa e kau taula faʻahikehé mei honau sinó ʻo fononga atu ʻi he poʻulí ke fetaulaki mo ha toe kau taula faʻahikehe pe ke mimisi pe fakaʻauha ʻa e moʻui ʻa ha niʻihi kehe. Kae ʻeke hifo angé kiate koé: ‘Kapau ʻoku lava ʻe he kau taula faʻahikehé ʻo fai eni, ko e hā leva ʻa e meʻa ʻoku mavahe mei he sinó?’ Hangē ko ia kuo tau akó, ko e laumālié ko e tokotahá ia, ʻoku ʻikai ko ha meʻa ia ʻoku lava ke mavahe mei he sinó. ʻIkai ko ia pē, ko e laumālié ko e ivi-moʻui ia ʻokú ne ʻoatu ʻa e mālohi ki he sinó ka ʻoku ʻikai malava ke ne fai ha meʻa ʻi tuʻa mei he sinó.

Ko e kau taula faʻahikehé heʻikai lava ke nau mavahe mei honau sinó

11. Ko e hā ʻoku tau ʻiloʻi ai heʻikai lava ʻa e kau taula faʻahikehé ʻo mavahe mei honau sinó, pea ʻokú ke tui ki heni?

11 Ko e laumālié heʻikai lava ke mavahe mei he sinó ʻo fai ha meʻa, lelei pe kovi. Ko ia ai, ko e kau taula faʻahikehé heʻikai lava ke nau mavahe mei honau sinó. ʻOku ʻikai ke nau fai moʻoni ʻa e ngaahi meʻa ʻoku nau taukaveʻi ke faí pe fakakaukau naʻa nau faí.

12. ʻOku anga-fēfē hono ʻai ʻe Sētane ʻa e kakaí ke nau tui naʻa nau fai ʻa e ngaahi meʻa naʻe ʻikai ke nau fai?

12 ʻE lava fēfē ke tau fakamatalaʻi ʻa e ngaahi vetehia ʻa e niʻihi naʻa nau kau ʻi he fakahaʻele faʻahikehé? Ko Sētane ʻoku lava ke ne ʻai ʻa e kakaí ke nau tui ʻoku nau fai ha ngaahi meʻa naʻe ʻikai ke nau fai. Fakafou ʻi he ngaahi vīsone, ʻoku lava ke ʻai ʻe Sētane ʻa e kakaí ke nau sioloto atu ʻoku nau sio, fanongo mo fai ʻa e ngaahi meʻa naʻe ʻikai ke nau fai. ʻI he foungá ni, ʻoku fakaʻamu ʻa Sētane ke ne fakatafokiʻi ʻa e kakaí meia Sihova pea ʻai kinautolu ke nau fakakaukau ʻoku hala ʻa e Tohi Tapú.

13. (a) ʻOku sai ʻa e white magic? (e) Ko e hā ʻoku leaʻaki ʻe he Folofolá fekauʻaki mo e faimaná?

13 Ko e loi eni hono tolú: Ko e white magic​—ʻa ia ko e faimana ʻoku fakataumuʻa ke ne fakafepakiʻi ʻa e black magic​—ʻoku sai. ʻOku ʻikai fakafaikehekeheʻi ʻi he Tohi Tapú ʻa e black magic mo e white magic. ʻOku fakahalaiaʻi ai ʻa e faimana kotoa. Fakakaukau ki he ngaahi lao naʻe ʻoange ʻe Sihova ki he puleʻanga ʻIsilelí fekauʻaki mo e faimaná mo e faʻahinga naʻa nau fai iá:

  • “Kuo pau ke ʻoua naʻa mou . . . fai ha faimana.”​—Livitiko 19:26.

  • “Ko ha tangata pē pe ko ha fefine ʻoku ngāue ko ha taula faʻahikehe pe ko ha tokotaha tala meʻa ki he kahaʻú ʻoku totonu ke mātuʻaki tāmateʻi.”​—Livitiko 20:27.

  • “ʻOku ʻikai totonu ke ʻilo ʻiate koe ha taha . . . ʻoku faimana, ha taha ʻoku kumi ki ha ngaahi fakaʻilonga, ko ha tokotaha faifakalouʻakau, ha taha ʻokú ne faimana ʻo talatukiʻi ʻa e niʻihi kehé, ha taha ʻoku kumi faleʻi ki ha taula faʻahikehe.”​—Teutalōnome 18:10-14.

14. Ko e hā naʻe faʻu ai ʻe Sihova ʻa e lao fekauʻaki mo e faimaná?

14 Naʻe fakamahino ʻi he ngaahi lao ko ení ko e ʻOtuá naʻe ʻikai ke ne loto ke fai ʻe heʻene kakaí ha faimana. Naʻe ʻoange ʻe Sihova ʻa e ngaahi lao ko ení ki heʻene kakaí koeʻuhí naʻá ne ʻofa ʻiate kinautolu pea naʻe ʻikai ke ne loto ke nau hoko ʻo pōpula ki he manavaheé mo e tui fakafaʻahikehé. Naʻe ʻikai ke ne loto ke lōmekina kinautolu ʻe he fanga tēmenioó.

15. ʻOku anga-fēfē hono fakahaaʻi ʻi he Tohi Tapú ʻoku mālohi ange ʻa Sihova ʻia Sētané?

15 Neongo ʻoku ʻikai fakaikiiki mai ʻe he Tohi Tapú ʻa e meʻa ʻe lava ke fai ʻe he fanga tēmenioó mo ʻikai lava ke nau faí, ʻoku fakahaaʻi mai ai ko Sihova ko e ʻOtuá ʻoku mālohi mamaʻo ange ia ʻia Sētane mo ʻene fanga tēmenioó. Naʻe kapusi ʻe Sihova ʻa Sētane mei hēvani. (Fakahā 12:9) Fakatokangaʻi foki naʻe kole ʻe Sētane ha ngofua ke ne ʻahiʻahiʻi ʻa Siope pea naʻá ne talangofua ki he fakatokanga ʻa e ʻOtuá ke ʻoua ʻe tāmateʻi ʻa Siopé.​—Siope 2:​4-6.

16. Ko hai ʻoku totonu ke tau hanga ki ai ki ha maluʻí?

16 ʻOku pehē ʻi he Palōveepi 18:10: “Ko e huafa ʻo Sihová ko ha taua mālohi. ʻOku lele ki ai ʻa e tokotaha māʻoniʻoní ʻo ne malu ai.” Ko ia ʻoku totonu ke tau hanga kia Sihova ki ha maluʻi. Ko e kau sevāniti ʻa e ʻOtuá ʻoku ʻikai ke nau hanga ki ha meʻa ʻomi monū pe ngaahi faitoʻo ke maluʻi kinautolu mei he ngaahi ngāue kovi ʻa Sētane mo e fanga tēmenioó, pea ʻoku ʻikai ke nau manavahē ki he ngaahi talatuki ʻa e kau faifakalouʻakaú. Ko e kau sevāniti ʻa e ʻOtuá ʻoku nau tui ki he meʻa ʻoku leaʻaki ʻe he Tohi Tapú: “Ko e ongo foʻi fofonga ʻo Sihová ʻoku fetoutoumoliliuʻaki ʻi he māmaní kotoa ke fakahāhā hono mālohí koeʻuhi ko e faʻahinga ko ia ʻoku kakato honau lotó kiate iá.”​—2 Kalonikali 16:9.

17. Ko e hā ʻoku fakapapauʻi mai ʻe he Sēmisi 4:7, ka ko e hā kuo pau ke tau faí?

17 ʻE lava foki ke ke maʻu ʻa e falala pau ko ení kapau ʻokú ke tauhi kia Sihova. ʻI he Sēmisi 4:7 ʻoku pehē ai: “Fakamoʻulaloaʻi kimoutolu ki he ʻOtuá; kae talitekeʻi ʻa e Tēvoló, pea te ne hola meiate kimoutolu.” Kapau ʻokú ke tauhi ki he ʻOtua moʻoní, ʻo fakamoʻulaloaʻi koe kiate ia, ʻe lava ke ke fakapapauʻi ʻe maluʻi koe ʻe Sihova.