Skip to content

Skip to table of contents

Kutundulula Banakazi Ndipenzi Lidumide Nyika Yoonse

Kutundulula Banakazi Ndipenzi Lidumide Nyika Yoonse

Kutundulula Banakazi Ndipenzi Lidumide Nyika Yoonse

IBUZUBA bwa November 25 mbuzuba bubikkidwe Muzisi Zyoonse Bwakumanya Penzi Lyakutundulula Banakazi. Ibuzuba oobu bwakazumizyigwa mu 1999 kumuswaangano mupati wambunga ya United Nations wakajisi makanze aakuba abuzuba bwakuzyibya buleya kujatikizya mbozisotokwa zyeelelo zyabanakazi. Nkaambo nzi ikuba abuzuba oobu ncokwakabonwa kuti kulayandika?

Muzisi zinji banakazi babonwa kuti tabakwe mpindu. Balasalululwa kapati. Kutundulula banakazi munzila ziindene-indene ndipenzi lizumanana nomuba mumasi aasumpukide. Ikweelana a Kofi Annan, iwakali Mweendelezi wambunga ya UN, “kutundulula banakazi ndipenzi lidumide munyika yoonse, alimwi molili muziinga amisyobo yabantu yoonse. Ndipenzi lyabakatazya banakazi kunyina makani amukowa, musyobo, bukkale, nkwaakazyalilwa naa mpuwo iimbi iili yoonse.”

Radhika Coomaraswamy, iwakali Sikuvwuntauzya Akuluula makani aakutundulula banakazi Waalubazu mumbunga ya United Nations Commission on Human Rights (UNCHR) waamba kuti kubunji bwabanakazi, imakani aakutundulula banakazi “ngacisapi, alisisidwe muziinga zyabantu alimwi mmakani aausisya nsoni.” Imyeelwe yakapegwa ambunga iilanganya kutundululwa kwabanakazi itondezya kuti 23 pasenti yabanakazi mucisi cimwi caku South America, naa mwanakazi omwe mubanakazi bone balatundululwa munzila imwi aaŋanda. Mbubwenya buyo, imbunga iitegwa Council of Europe yaamba kuti mwanakazi omwe mubanakazi bone ku Europe ulatundululwa abanamukwasyi mubuumi bwakwe. Ikweelana acibeela camfwulumende cilanganya zyamucisi citegwa British Home Office, mumwaka walino-lino ku England a Wales, ibanakazi bobile bakali kujayigwa amvwiki azisyamwali nzyobajisi lino naa nzyobakajisi musyule. Imagazini iitegwa India Today International yakaluula kuti “ibanakazi mucisi ca India mbocizulwa balayoowa lyoonse, alimwi cintu ncobayoowa kapati nkujatwa nkaambo kulakonzya kubacitikila ciindi cili coonse, mube mumugwagwa nomuba mubusena bwakubuleya buli boonse.” Imbunga iilanganya zyeelelo zyabantu iitegwa Amnesty International yaamba kuti kutundulula banakazi abasimbi ndipenzi “limwaikide kapati.”

Sena zicitika eezyi zyaambwa atala aawa zitondezya mbwalimvwa Leza kujatikizya banakazi? Mubuzyo ooyu ulabandikwa mucibalo citobela.