Neden “Büyük Ada” Diyorlar?

UYANIŞ! YAZARI, HAWAİİ

HAWAİİ ADALARI denince insanın aklına ne gelir? Beyaz kumsallar, kirlenmemiş sular, rüzgârda hafifçe sallanan hindistancevizi ağaçları ve küçük meşalelerle aydınlatılmış teraslarda geçirilen ılık akşamlar olabilir. Bunlara bir de taze ananas, poi mezesi ve somon salatası içeren bir Polinez ziyafeti eklersek tablo neredeyse tamamlanır. İnsan başka ne ister ki?

Aslında birçok kişi Hawaii’de bunlardan daha da ilginç şeyler buluyor! Hawaii adasının Büyük Ada olarak adlandırılmasının en büyük nedenlerinden biri Hawaii Adaları’nın diğer büyük adaları olan Oahu, Maui ve Kauai adalarının üçünün bile bu ada kadar olmamasıdır Bu şaşırtıcı ada 10.432 kilometre karelik bir alanı kaplar ve hâlâ büyümektedir. Fakat buna daha sonra değineceğiz.

Konum ve İklim

Diğerlerine göre güneyde bulunduğundan Büyük Ada’nın ılıman bir iklimi vardır. Kıyıdaki tatil bölgelerinin günlük ortalama sıcaklığı yazın (Mayıs’tan Ekim’e) en çok 30 derece olurken, kışın (Kasım’dan Nisan’a) ancak 20’lere düşer, geceleri de 15 ila 18 dereceyi bulur. Adanın rüzgâr almayan tarafında yer alan Kona bölgesi genelde daha güneşlidir. Rüzgârlı Hilo bölgesi ise çok daha fazla yağış alır.

Tropikal iklim ve verimli volkanik topraklar, bol meyve ve sebzenin yetişmesine olanak sağlar. Lezzetli mangolar, papayalar, liçiler ve diğer egzotik meyvelerle birlikte güzel orkideler ve flamingo çiçeği gibi anthurium türleri de bol bol bulunur. Burada Avustralya fındığı ağacı ve kahve bitkisi de yetişir. Kona kahvesi dünyaca ünlüdür. Çeşitli ülkelerde kahve ticareti yapanlar bu kahveyi tatmak ve sipariş vermek için her yıl yapılan Kona Kahve Festivali’ne akın ederler.

Büyük Ada yağmur ormanı, çöl ve tundra gibi birçok değişik iklim kuşağını içinde barındırır. Yağmur ormanları adanın yağmurlu doğu tarafında yer alır. Orada birçok egzotik kuşla birlikte ağaçsı eğreltiotları ve çeşitli yabani orkide türleri bulunur. Yıllık ortalama yağış miktarı Kona-Kohala bölgesinde yaklaşık 25 santimetredir, Hilo bölgesinde ise 250 santimetreyi aşar.

Kilauea: Aktif Ama Zararsız Bir Yanardağ

Adada 5 ayrı yanardağ vardır: Mauna Loa, Mauna Kea, Kilauea, Kohala ve Hualalai. Kilauea isminin anlamı “çok püsküren” dir. 1979 yılında Kilauea çok büyük bir patlamayla yeniden faaliyete geçti. 1983’ten beri de sıcak kırmızı lavları neredeyse durmadan akıyor. Üç kıyı kentini harap etti ama yüzlerce hektarlık yeni toprak oluşturdu.

Lavlar güçlü bir gürlemeyle okyanusa ulaşırken, büyük buhar bulutları ve dumanın yanı sıra toz bulutları ve ince kumlu kumsallar oluşturur. Kilauea çoğu zaman yakın mesafeden güvenli şekilde izlenebildiğinden ondan bazen dünyanın yegane “arabaya servis yanardağı” olarak bahsedilir.

Faaliyetsiz bir yanardağ olan Mauna Kea 4.205 metrelik yüksekliğiyle 4.169 metrelik Mauna Loa’dan azıcık daha yüksektir ve adanın en yüksek dağıdır. Fakat deniz tabanından ölçülürse Mauna Kea, okyanusun dibinden zirvesine kadar 9.000 metre yüksekliğiyle dünyanın en yüksek dağıdır. Diğer yandan Mauna Loa da 40.000 kilometre küplük kütlesiyle dünyanın en büyük kütleli dağı olarak kendini gösterir.

Çeşitli Etkinlikler

Mauna Kea kış geldiğinde karla kaplanır; böylece kendisine takılan “Beyaz Dağ” adına uygun hale gelir. Kayak yapmak kayalık yamaçlardan dolayı tehlikeli olsa da, oranın bazı sakinleri bu spora katılırlar. Şu anda 11 ayrı ülkeyi temsil eden, dünyadaki en güçlü teleskoplardan 13 tanesi toplu halde zirvedeki Mauna Kea Bilim Rezervi’nde bulunuyor.

Büyük Ada’nın kıyı şeridi boyunca birçok eğlenceli faaliyet vardır. Su sporları yılın her dönemi yapılabilir çünkü hava ve okyanus sıcaklıkları fazla değişmez. Adada büyük talep gören beyaz kumsallı tatil bölgeleri olduğu gibi çoğunlukla sadece uzun yürüyüş yapanların veya dört çeker araçların ulaşabileceği ıssız kumsallar da var.

Büyük Ada gerçekten de birçok açıdan büyüklüğü, konumu, iklimi ve coğrafi yapısı açısından avantajlı bir yerdir. İnsanların cana yakın, ilgi dolu olduğunu ve Hawaii’nin sıcak konukseverlik ruhunu sergilemekten zevk aldıklarını göreceksiniz.

[Sayfa 16’daki harita]

(Ayrıntılı bilgi için lütfen yayına bakın)

NİHAU

KAUAİ

OAHU

HONOLULU

MOLOKAİ

MAUİ

LANAİ

KAHOOLAWE

HAWAİİ

Hilo

Kohala

Mauna Kea

Hualalai

Mauna Loa

Kilauea

[Sayfa 16, 17’deki resim]

Arka planda Mauna Kea

[Sayfa 17’deki resim tanıtım notu]

ABD Jeolojik Araştırma Kurumu/ Fotoğraf: T.J. Takahashi