Nghena endzeni

Hundzela eka leswi nga endzeni

Bethele Ya Brooklyn—100 Wa Malembe Ya Matimu

Bethele Ya Brooklyn—100 Wa Malembe Ya Matimu

Kaya ra Bethele 122-124 Columbia Heights

13-17 Hicks Street (1909-1918)

LEMBE ra 1909 a ri ri ra nkoka swinene eDorobeni ra New York. Ku pfuriwe Buloho ra Queensboro leri hlanganisaka xidorobana xa Queens ni xa Manhattan, naswona ku pfuriwe Buloho ra Manhattan leri nakambe ri hlanganiseke xidorobana xa Manhattan ni xa Brooklyn.

Lembe leri ri tlhele ri va ra nkoka swinene eka Timbhoni ta Yehovha. Emahlweni ka kwalaho, Charles Taze Russell, presidente wa Watch Tower Bible and Tract Society, ku nga nhlangano wa le nawini lowu tirhisiwaka hi Timbhoni ta Yehovha, u vone leswaku a swi ta koteka ku ndlandlamuxa ntirho wo chumayela mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu. (Matewu 24:14) A a tshemba leswaku ku rhurhisa ntsindza wa nhlangano wolowo wu suka edorobeni ra Pittsburgh, exifundzheni xa Pennsylvania wu ya exidorobanini xa Brooklyn, exifundzheni xa New York, a swi ta pfuna swinene entirhweni wo chumayela. Malunghiselelo yo rhurha ma sungule ku endliwa hi 1908 naswona ku rhurhiwe eku sunguleni ka lembe leri landzeleke.

Ha Yini Ku Rhurheriwe eBrooklyn?

Lava a va kongomisa ntirho wo chumayela hi nkarhi wolowo a va swi tiva leswaku ku chumayela hi ku tsala tinkulumo ta Bibele eka maphepha-hungu a ku ri ndlela leyinene yo chumayela ntiyiso wa Bibele. Entiyisweni, hi lembe ra 1908 tinkulumo ta Bibele ta vhiki na vhiki ta Russell a ti gandlisiwa eka maphepha-hungu ya 11 lawa vhiki rin’wana ni rin’wana a ku gandlisiwa tikopi ta wona ta 402 000.

Hambiswiritano, Russell u tsale a ku: “Vamakwerhu lava yi twisisaka kahle ndlela leyi swihloko leswi fanaka swa maphepha-hungu swi gandlisiwaka ha yona eka maphepha-hungu laman’wana . . . va vula leswaku loko tinkulumo ta Bibele leti tsariwaka vhiki na vhiki to gandlisiwa eka phepha-hungu leri humaka [edorobeni leri dumeke swinene] a swi ta endla leswaku tinkulumo leti ti hangalasiwa etikweni hinkwaro ra United States; naswona a ti ta va se ti hangalasiwa hi maphepha-hungu ya madzana ku nga si hela ni lembe.” Hikwalaho ka sweswo, va sungule ku lava ndhawu leyinene leyi a yi ta endla leswaku ntirho wo chumayela wu ndlandlamuxiwa.

Tinkulumo ta Russell eka phepha-hungu

Ha yini ku rhurheriwe eBrooklyn? Russell u te: “Endzhaku ko khongela hi mhaka leyi eka Yehovha, hinkwerhu hi gimete hileswaku xidorobana xa Brooklyn lexi nga exifundzheni xa New York, lexi nga ni vanhu vo tala . . . naswona xi vuriwaka ‘Doroba ra Tikereke’ a xi ta va ntsindza wo endla ntirho wo tshovela.” Vuyelo bya kona byi swi kombisa kahle leswaku xexo ku ve xiboho xa vutlhari. Swi nga siya kwihi, maphepha-hungu ya 2 000 se a ma gandlisa tinkulumo ta Bibele ta Russell.

Nakambe ku ni xivangelo xin’wana lexi endleke leswaku ku rhurhela exifundzheni xa New York ku va xiboho lexinene. Hi 1909, se a ku simekiwe marhavi eGreat Britain, eJarimani ni le Australia naswona man’wana yo tala a ma ta simekiwa ku nga ri khale. Hikwalaho, a swi twala ku rhurhela ntsindza wa misava hinkwayo wa Timbhoni ta Yehovha edorobeni leri nga ehlalukweni leri nakambe ri nga ni magondzo ni swiporo swo tala leswi yaka etindhawini tin’wana.

Ha Yini Wu Thyiwe Vito Leri Nge Bethele?

18 Concord Street (1922-1927)

117 Adams Street (hi 1927 ku ta fikela namuntlha)

Ntsindza wo sungula wa Watch Tower Bible and Tract Society wu simekiwe hi va-1880 endhawini leyi vuriwaka Allegheny (leyi sweswi yi nga xiphemu xa doroba ra Pittsburgh), exifundzheni xa Pennsylvania. Hi nkarhi wolowo a wu vitaniwa Yindlu ya Bibele. Hi 1896, a ku ri ni vanhu va 12 lava a va tirha emuakweni wolowo.

Kambe loko ku rhurheriwe eBrooklyn hi 1909, muako lowuntshwa lowu vatirhi va kwalaho a va tshama eka wona a wu vitaniwa Bethele. * Ha yini wu thyiwe vito leri nge Bethele? Muako lowu Watch Tower Society yi wu xaveke lowu nga eka 13-17 Hicks Street a wu ri wa Henry Ward Beecher, mufundhisi loyi a a dumile, naswona a wu vuriwa Bethele ya Beecher. Nakambe ku xaviwe muako lowu Beecher a a tshama eka wona lowu a wu ri eka 124 Columbia Heights. Xihondzo xo Rindza xa March 1, 1909, xi te: “Swa tsakisa hakunene leswi hi kumeke Bethele ya khale ya Beecher naswona hi tlheleke hi kuma muako lowu a a tshama eka wona hi xiwelo. . . . Kaya lerintshwa hi ta ri thya ‘Bethele’ naswona tihofisi ni holo leyikulu leyintshwa hi ta yi thya ‘Tabernakela ya Brooklyn’; mavito lawa ma ta siva leri nge ‘Yindlu ya Bibele.’”

Namuntlha, miako ya le Brooklyn leyi ndlandlamuxiweke swinene swin’we ni miako ya le tindhawini tin’wana timbirhi ta le Xifundzheni xa New York, ku nga eWallkill ni le Patterson, ku katsa ni miako yo tshama eka yona, vugandliselo ni tihofisi, na yona yi vitaniwa Bethele. Entiyisweni, emisaveni hinkwayo sweswi ku ni makaya ya Bethele ematikweni ya 113. Ma ni vatirhi lava tlulaka 19 000 lava pfunaka ku hangalasa rungula ra Bibele.

35 Myrtle Avenue (1920-1922)

Vaendzi Lava Amukeriweke Hi Mandla Mambirhi

Miako yoleyo yi nyiketeriwe hi January 31, 1909. Musumbhunuku wa ti-6 ta September, 1909, a wu vekeriwe ku amukela vaendzi eBethele. Madzana ya Swichudeni swa Bibele hilaha Timbhoni ta Yehovha a ti vitaniwa hakona hi nkarhi wolowo, swi tile swi ta valanga miako leyi. Swo tala swa swona a swi huma hi le ntsombanweni wa Vukreste lowu a wu khomeriwe endhawini ya le Saratoga Springs, leyi nga kwalomu ka tikhilomitara ta 320 en’walungwini wa Doroba ra New York. Charles Taze Russell hi yena loyi a amukeleke vaendzi ni ku va xeweta. *

Ninamuntlha vaendzi va amukeriwa hi mandla mambirhi loko va ya valanga eBethele. Entiyisweni, lembe ni lembe vanhu lava tlulaka 40 000 va valanga miako ya le Brooklyn. Bethele ya Brooklyn yi hambeta yi hoxa xandla swinene eku ndlandlamuxiweni ka timhaka leti khumbaka Mfumo wa Yehovha naswona sweswo swi endla leswaku vanhu va timiliyoni va vuyeriwa.

Vugandliselo bya le Wallkill

Ntsindza wo Dyondzisa ePatterson

^ par. 11 Rito ra Xiheveru leri nge “Bethele” ri vula leswaku “Yindlu ya Xikwembu.” EBibeleni, Bethele a ku ri muti lowu dumeke wa le Israyele. A ku ri wona ntsena muti wa le Yerusalema lowu ku vulavuriwaka ngopfu ha wona.

^ par. 14 Leswaku u kuma rungula leri engetelekeke ra matimu lawa, vona buku leyi nge Timbhoni Ta Yehovha—I Vahuweleri Va Mfumo Wa Xikwembu, eka matluka 718-723, leyi kandziyisiweke hi Timbhoni ta Yehovha.