LOKO u ri mutswari, xana u tshame u humeleriwa hi xiyimo lexi fanaka ni lexi nga laha henhla? Loko u langutane ni xiyimo lexi, xana wa tivutisa leswaku u nga n’wi pfuna njhani n’wana wa wena ni leswaku xana u fanele u n’wi tshinya? Xana swi hoxile ku tshinya vana va wena?

EBibeleni rito leri nge ku tshinya a ri vuli ku xupula. Ku tshinya ku fambisana ni swiletelo, dyondzo ni ndzayo. A swi fambisani nikatsongo ni ku xanisa kumbe tihanyi.—Swivuriso 4:1, 2.

Ndlela leyi vatswari va nyikaka ndzayo ha yona yi nga fanisiwa ni ku khathalela masimu. Murimi u lunghiselela misava, a cheleta, a chela manyoro, a sirhelela swimilana swakwe eka switsotswana a tlhela a hlakula. Loko swimilana swi ri karhi swi kula, murimi a nga ha boheka ku swi hlakulela leswaku swi ta kula kahle. Murimi wa swi xiya leswaku ku khathalela ximilana hi tindlela to hambana-hambana swi ta endla leswaku xi kula kahle. Hilaha ku fanaka, vatswari va khathalela vana va vona hi tindlela to hambana-hambana. Kambe minkarhi yin’wana, va fanele va tshinya, ku fana ni ku hlakula va nga lulamisa mikhuva leyi hoxeke ka ha ri ni nkarhi ni ku pfuna vana va vona leswaku va kula kahle. Hambiswiritano, ku hlakula swi fanele swi endliwa hi vukheta handle ka swona ximilana xi nga fa. Hilaha ku fanaka, vatswari va fanele va tshinya vana va vona hi ndlela ya rirhandzu.

Yehovha, Xikwembu lexi ku vulavuriwaka hi xona eBibeleni, u vekele vatswari xikombiso lexinene emhakeni leyi. Ndlela leyi a va tshinyaka ha yona vagandzeri vakwe lava yingisaka va laha misaveni ya va pfuna naswona va yi ‘rhandza ndzayo’ yakwe. (Swivuriso 12:1) Va ‘namarhela ndzayo naswona a va yi tshiki yi famba.’ (Swivuriso 4:13) U nga kota ku pfuna n’wana wa wena leswaku a amukela ndzayo hi ku va u tekelela tindlela tinharhu ta nkoka leti Yehovha a ti tirhisaka loko a nyikela ndzayo: ku va  ni (1) rirhandzu, (2) ku anakanyela ni (3) ku nga cinca-cinci.

Rirhandzu hi rona ri endlaka leswaku Xikwembu xi nyikela ndzayo. Bibele yi ri: “Loyi Yehovha a n’wi rhandzaka wa n’wi tshinya, hilaha tatana a endlaka hakona eka n’wana wakwe la n’wi tsakisaka.” (Swivuriso 3:12) Ku tlula kwalaho, Yehovha u ni ‘tintswalo ni nsovo, u hlwela ku hlundzuka.’ (Eksoda 34:6) Xisweswo, Yehovha a nga na nsele. A nga tirhisi marito ya vukarhi, a nga xopaxopi, a nga sapateli hi ndlela yo vava, ku nga swilo leswi fanaka “ni ku tlhava ka banga.”—Swivuriso 12:18.

I ntiyiso leswaku a swi nge koteki ku va vatswari va xi tekelela hi ku helela xikombiso xa Xikwembu xa ku tikhoma. Minkarhi yin’wana swi ta tika ku lehisa mbilu kambe tsundzuka leswaku hakanyingi ku xupula vana u karihile swa tshikilela, u ta hundzeleta naswona a swi nge antswisi xiyimo. Nakambe loko u xupula vana u karihile u va u nga ri ku va tshinyeni. Kambe sweswo i ku tsandzeka ku tikhoma.

Loko u tshinya hi rirhandzu ni ku tikhoma, swi nga va ni vuyelo lebyinene. Xiya ndlela leyi vatswari lava tshahiweke laha henhla George na Nicole va swi endleke ha yona sweswo.

“Loko n’wana wa hina Jordan a fika, mina ni nghamu ya mina a hi lava ni ku buluka hi ku hlundzuka kambe hi ringete ku tikhoma hi n’wi yingisela loko a hlamusela. Leswi a ku ri vusiku, hi vone swi antswa leswaku hi bula na yena nimixo. Hi khongele na yena ivi hi ya eku etleleni. Hi siku leri landzeleke se a hi vohlile, hi vulavule na yena hi mhaka leyi hi ndlela yo rhula naswona hi kote ku fikelela mbilu ya n’wana wa hina. U pfumerile ku va a endla hilaha hi n’wi byelaka ha kona hileswi a nga yingisangiki. Hi tsakile hikuva hi swi xiyile leswaku loko vanhu va hatla va teka xiboho va ha hlundzukile a swi pfuni nchumu. Loko hi sungula hi ku yingisela, ku va ni vuyelo lebyi tsakisaka.”—George.

“A ndzi hlundzuke ngopfu loko ndzi vona ndlela leyi xifanyetana xa hina xi n’wi vaviseke ha yona sesi wa xona. Ematshan’weni yo xi tshinya hi nkarhi wolowo, ndzi xi kombele leswaku xi ya ekamareni ra xona hileswi a ndza ha hlundzukile naswona a ndzi nga lavi ku xi tshinya hi ndlela leyi nga riki yinene.” Loko se ndzi vohlile, ndzi kote ku xi hlamusela leswaku madzolonga ma bihile ni ndlela leyi makwavo wa xona a tweke ku vava ha yona. Ndlela leyi ndzi vulavuleke na xona ha yona yi pfunile swinene. Xi kombele ndzivalelo eka sesi wa xona xi tlhela xi n’wi angarha.”— Nicole.

 Ku tshinya hi ndlela leyinene swi fambisana ni rirhandzu hambiloko swi katsa ku xupula.

Minkarhi hinkwayo Yehovha u tshinya “hi mpimo lowu faneleke.” (Yeremiya 30:11; 46:28) U xiya swiyimo hinkwaswo ku katsa ni leswi nga riki erivaleni. Xana vatswari va nga swi endlisa ku yini sweswo? Stephen loyi ku vulavuriweke ha yena laha henhla u ri: “Hambileswi a hi twa ku vava naswona hi nga twisisi leswaku ha yini Natalie a hambeta a kaneta mhaka ya ku yiva xingwavila, hi anakanye hi malembe ya yena ni leswaku a nga si kula hilaha ku eneleke.”

Robert nuna wa Nicole na yena u ringeta ku xiya swiyimo hinkwaswo. Loko n’wana a tlula nawu, u tivutisa hi ku phindha-phindha a ku: ‘Xana leswi u swi endla ro sungula kumbe ko va mukhuva? Xana u karhele kumbe a nga titwi kahle? Xana leswi a swi endleke swi kombisa leswaku ku ni swin’wana swi n’wi karhataka?’

Nakambe vatswari va fanele va tsundzuka leswaku vana a va si kula hilaha ku eneleke. Muapostola Pawulo la nga Mukreste u swi xiyile sweswo loko a tsala a ku: “Loko ndza ha ri xihlangi, a ndzi vulavula tanihi xihlangi, ndzi ehleketa tanihi xihlangi.” (1 Vakorinto 13:11) Robert u ri: “Lexi ndzi pfunaka leswaku ndzi kota ku lawula xiyimo ndzi tlhela ndzi papalata ku hundzeleta, i ku tsundzuka leswi na mina a ndzi swi endla loko ndza ha ri xifanyetana.”

I swa nkoka leswaku u nga languteli swo tala eka n’wana wa wena naswona u nga swi bi hi makatla swihoxo swa yena. U fanele u tiva leswi a kotaka ku swi endla, leswi a tsandzekaka eka swona ni swiyimo swin’wana naswona sweswo swi ta endla leswaku u n’wi tshinya hi ku ringanisela.

Malakiya 3:6 yi ri: ‘Hi mina Yehovha; a ndzi hundzuki.’ Leswi swi endla leswaku malandza ya Yehovha ma n’wi tshemba naswona ma titwa ma sirhelelekile. Vana na vona va lava ku titwa va sirhelelekile loko va tshinyiwa. Loko milawu ya wena yi cinca-cinca, n’wana wa wena a nga pfilunganyeka.

Tsundzukani leswaku Yesu u te: “Ina wa n’wina a a ve Ina, e-e wa n’wina a va e-e.” Marito lawa ma tirha kahle eku kuriseni ka vana. (Matewu 5:37) Anakanyisisa u nga si vula swilo leswi u nga ta ka u nga swi hetisisi. Loko u byela n’wana leswaku loko a nga yingisi u ta n’wi xupula hi ndlela yo karhi, tiyiseka leswaku u endla hilaha u vuleke hakona.

Loko vatswari va vulavurisana swi endla leswaku va nga cinca-cinci loko va tshinya vana. Robert u ri: “Loko vana va hina va kota ku ndzi endla ndzi pfumela nchumu lowu nsati wa mina a va byeleke leswaku va nga wu endli naswona ndzi swi xiya, ndzi tlhela ndzi vulavula na vona ndzi va byela leswi mana wa vona a swi vuleke.” Loko vatswari va nga pfumelelani hi mhaka yo karhi, i swinene leswaku va sungula va bula ha yona exihundleni va pfumelelana hi nchumu wun’we.

Loko u tekelela rirhandzu, ku anakanyela ni ku nga cinca-cinci ka Yehovha, u nga tiyiseka leswaku matshalatshala ya wena ma ta vuyerisa vana va wena. Nkongomiso wa wena wa rirhandzu wu nga pfuna vana va wena leswaku va va lava wupfeke, va tiyimela va tlhela va ringanisela. Bibele yi ri: “Letela mufana hi ndlela leyi nga yakwe; hambiloko a kurile a nge hambuki eka yona.”—Swivuriso 22:6.