DANIYELE, muntshwa loyi a a tshembeka hi ndlela leyi xiyekaka, u yisiwe evuhlongeni eBabilona loko muti wa Yerusalema wu nga si lovisiwa. Yena ni Vayuda van’wana,—lava tekiweke emfun’weni wa Yuda lowu hluriweke—a va nyikiwe ntshunxeko lowukulu hi Vababilona. Eka nkarhi wo leha lowu a wu heteke eBabilona, Daniyele u katekisiwe swinene hi Xikwembu, hambi ku ri ku pona rifu ekheleni ra tinghala ni ku kombiwa swivono swa nkarhi lowu taka. Vuprofeta bya nkoka swinene bya Daniyele a byi vulavula ngopfu hi Mesiya swin’we ni Mfumo wa Yena.

Daniyele u tive nkarhi lowu Mesiya a a ta fika ha wona. Daniyele a a byeriwe nkarhi lowu vanhu va Xikwembu va nga langutelaka ku fika ka “Mesiya lowa Murhangeri”—ku nga mavhiki ya 69 ya malembe endzhaku ka xileriso xo pfuxeta ni ku aka makhumbi ya Yerusalema. Vhiki leri tolovelekeke ri ni masiku ya nkombo; vhiki ra malembe ri ni malembe ya nkombo. Xileriso xexo xi vuriwe endzhaku ka malembe yo tala Daniyele a file, hileswaku hi 455 B.C.E. Ku sukela kwalaho, “mavhiki” ya 69 ma hele endzhaku ka malembe ya 483 hi lembe ra 29 C.E. Eka xiyenge lexi landzelaka xa broxara leyi, hi ta vona leswaku ku humelele yini hi lembe rero. Nakambe Daniyele u vone xivono xa leswaku Mesiya u ta “dlayiwa,” leswaku vanhu va rivaleriwa swidyoho.—Daniyele 9:24-26.

Mesiya a a ta va Hosi etilweni. Eka xivono lexi nga tolovelekangiki xa le tilweni, Daniyele u vone Mesiya, loyi ku vulavuriwaka ha yena tanihi “loyi a fanaka ni n’wana wa munhu,” a ya exiluvelweni xa Yehovha. Yehovha u n’wi nyike “ku fuma ni xindzhuti ni mfumo.” Mfumo wolowo wu ta tshama hilaha ku nga riki na makumu. Daniyele u kume vuxokoxoko byin’wana lebyi tsakisaka malunghana ni Mfumo wa Mesiya—Hosi yi ta fuma ni van’wana, ku nga ntlawa lowu ku vulavuriwaka ha wona tanihi “vakwetsimi va Loyi a Tlakukeke.”—Daniyele 7:13, 14, 27.

Mfumo wolowo wu ta lovisa mimfumo ya laha misaveni. Xikwembu xi nyike Daniyele vuswikoti byo hlamusela norho lowu a wu pfilunganya Nebukadnetsara hosi ya le Babilona. Hosi yi lorhe xifaniso lexikulu lexi nga ni nhloko ya nsuku, xifuva ni mavoko a swi ri swa silivhere, khwiri ni mindzhumbi a swi ri swa koporo, milenge a yi ri ya nsimbi kasi mikondzo a yi ri ya nsimbi leyi pfanganeke ni vumba. Ribye leri weke entshaveni ri be mikondzo leyi nga tiyangiki ivi ri pfotlosa xifaniso xi va mapa. Daniyele u hlamusele leswaku swirho swa xifaniso swi yimela mimfumo ya misava, ku sukela eka wa Babilona lowu fanekiseriwaka hi nhloko ya nsuku. Daniyele u swi vone ka ha ri emahlweni leswaku enkarhini wa vafumi vo hetelela va misava leyi yo homboloka, Mfumo wa Xikwembu wu ta teka goza. Wu ta pfotlosa mimfumo hinkwayo ya misava leyi. Kutani wona wu ta fuma hilaha ku nga heriki.—Daniyele, ndzima 2.

Daniyele a a dyuhale ngopfu naswona u vone muti wa Babilona wu lovisiwa. Hosi Korexe u hlule muti wolowo hilaha vaprofeta va vuleke hakona. Endzhakunyana ka kwalaho, Vayuda va ntshunxiwile evuhlongeni, va ntshunxiwe hi nkarhi lowu faneleke endzhaku ka malembe ya 70 lama profetiweke ya ku siyiwa ka muti wa vona wu ri rhumbi. Vayuda va hetelele va pfuxete Yerusalema ni ku tlhela va aka tempele ya Yehovha va ri karhi va kongomisiwa hi tindhuna to tshembeka, vaprista ni vaprofeta. Kambe, xana a ku ta humelela yini endzhaku ka malembe ya 483?

—Xi sekeriwe eka buku ya Daniyele.