MUAPOSTOLA Pawulo u huhuteriwe ku tsala hi timfanelo ta kaye leti hi vaka na tona hikwalaho ka moya lowo kwetsima. (Gal. 5:22, 23) U hlamusela timfanelo leti, leti rhandzekaka tanihi “mihandzu ya moya.” * Timfanelo leti ti kombisa leswaku munhu u ambale “vumunhu lebyintshwa.” (Kol. 3:10) Tanihi leswi murhi wu tswalaka mihandzu loko wu khathaleriwa kahle ni munhu u kombisa mihandzu ya moya loko moya lowo kwetsima wu tirha eka yena.—Ps. 1:1-3.

Mfanelo yo sungula leyi Pawulo a yi boxeke i mfanelo ya nkoka swinene ku nga rirhandzu. I ya nkoka hi ndlela yihi? Pawulo u vule leswaku loko a nga ri na rirhandzu a nga “nchumu.” (1 Kor. 13:2) Kambe rirhandzu i yini naswona hi nga ri hlakulela njhani ni ku ri kombisa siku ni siku?

Hambileswi marito ma nga ta ka ma nga swi koti ku ri hlamusela kahle rirhandzu kambe ra hlamuseriwa eBibeleni. Hi xikombiso, Bibele yi vula leswaku rirhandzu ri ni “mbilu yo leha ni musa.” Yi tlhela yi vula leswaku ri “tsaka ni ntiyiso” naswona ri “byarha swilo hinkwaswo, ri kholwa swilo hinkwaswo, ri va ni ntshembo eka swilo hinkwaswo, ri tiyisela swilo hinkwaswo.” Rirhandzu ri tlhela ri katsa ku va ni xinakulobye lexikulu ni vanhu ni ku khathala swinene ha vona. Nakambe hi hala tlhelo loko munhu a nga ri na rirhandzu u swi kombisa hi ku va ni mavondzo, ku tikurisa, ku tikhoma hi ndlela leyi nga tengangiki, ku tilavela leswi vuyerisaka yena ntsena, ku va ni ximbilwambilwana ni ku va ni xikhomela. Ku hambana ni swilo leswi, rirhandzu leri hi tikarhatelaka ku va na rona “a ri lavi leswi vuyerisaka rona ntsena.”—1 Kor. 13:4-8.

“Xikwembu i rirhandzu.” Hakunene Yehovha i xikombiso lexikulu xa rirhandzu. (1 Yoh. 4:8) Mitirho ni swiendlo hinkwaswo swakwe swi kombisa leswaku u ni rirhandzu. Xikombiso lexikulu xa rirhandzu ra Yehovha eka vanhu hileswi a rhumeleke n’wana wakwe Yesu leswaku a ta xaniseka ni ku fa hikwalaho ka hina. Muapostola Yohane u tsale a ku: “Rirhandzu ra Xikwembu ri kombisiwile eka hina, hileswi Xikwembu xi rhumeke N’wana wa xona la tswariweke a ri swakwe emisaveni leswaku hi ta kuma vutomi ha yena. Rirhandzu ri tise xileswi, ku nga ri leswaku hina hi rhandze Xikwembu, kambe xona xi hi rhandzile kutani xi rhuma N’wana wa xona a va gandzelo ra ku vuyelelana ra swidyoho swa hina.” (1 Yoh. 4:9, 10) Leswi Xikwembu xi hi rhandzeke hi kota ku rivaleriwa swidyoho, hi va ni ntshembo hi vumundzuku ni ku kuma vutomi.

Yesu u kombise leswaku u rhandza vanhu loko a hlawula ku endla ku rhandza ka Xikwembu. Pawulo u tsale marito lama vuriweke hi Yesu lama nge: ‘Waswivo! Ndzi tele ku ta endla ku rhandza ka wena, hi ku rhandza loku vuriweke hi kwetsimisiwile hi ku nyiketiwa ka miri wa Yesu Kreste kan’we swi helela kwalaho.’ (Hev. 10:9, 10) A nga kona munhu la nga kombisaka rirhandzu ro tano. Yesu u te: “A nga kona la nga ni rirhandzu ro tlula leri, ra leswaku munhu a  nyiketa moya-xiviri wakwe hikwalaho ka vanakulobye.” (Yoh. 15:13) Xana leswi hi nga vanhu lava nga hetisekangiki hi nga swi kota ku tekelela rirhandzu leri Yehovha na Yesu va hi kombiseke rona? Ina. Sweswi a hi kambisiseni ndlela leyi hi nga swi endlaka ha yona.

Pawulo u te: “Leswi mi nga vana lava rhandzekaka, vanani vatekeleri va Xikwembu, mi hambeta mi famba erirhandzwini, hilaha Kreste na yena a mi rhandzeke hakona ni ku tinyiketa hikwalaho ka n’wina.” (Efe. 5:1, 2) Hi ‘hambeta hi famba erirhandzwini’ loko hi kombisa van’wana rirhandzu. Hi kombisa rirhandzu hi swiendlo ku nga ri hi marito ntsena. Yohane u tsale a ku: “Vana lavatsongo, a hi veni ni rirhandzu, ku nga ri hi marito kumbe ririmi, kambe hi swiendlo ni ntiyiso.” (1 Yoh. 3:18) Hi xikombiso, loko hi rhandza Xikwembu ni vaakelani hi ta susumeteleka ku chumayela “mahungu lamanene . . . ya Mfumo.” (Mat. 24:14; Luka 10:27) Nakambe hi famba erirhandzwini loko hi lehisela van’wana mbilu, hi va komba musa ni ku va rivalela. Nakambe Bibele yi ri: “Tanihi leswi Yehovha a mi rivaleleke hi ku ntshunxeka, na n’wina endlani sweswo.”—Kol. 3:13.

Loko hi kombisa rirhandzu ra xiviri a swi vuli swona leswaku hi ta tshika ku endla leswi faneleke. Hi xikombiso, vatswari van’wana loko n’wana a rila va n’wi miyeta hi ku n’wi nyika xin’wana ni xin’wana lexi a xi lavaka. Kambe mutswari la nga ni rirhandzu u ta tiyisa voko loko swi fanerile. Hilaha ku fanaka Xikwembu i rirhandzu kambe “loyi Yehovha a n’wi rhandzaka wa n’wi tshinya.” (Hev. 12:6) Kutani ku nyikela ndzayo loko swi fanerile swi kombisa rirhandzu. (Swiv. 3:11, 12) Kambe loko hi ri karhi hi endla tano hi fanele hi tsundzuka leswaku na hina hi vadyohi naswona hi endla swihoxo mikarhi yin’wana. Kutani hinkwerhu ka hina ku ni laha hi faneleke hi antswisa kona eku kombiseni ka rirhandzu. Hi nga swi endlisa ku yini leswi? A hi kambisiseni tindlela tinharhu.

Xo sungula, kombela Xikwembu leswaku xi ku nyika moya lowo kwetsima lowu nga ta endla leswaku u va ni rirhandzu. Yesu u vule leswaku Yehovha u nyika “moya lowo kwetsima hilaha ku tlurisaka swinene eka lava n’wi kombelaka.” (Luka 11:13) Loko hi khongelela moya lowo kwetsima ni loko hi tiyimisela ku ‘hambeta hi famba hi moya’ hi ta ya hi kombisa van’wana rirhandzu. (Gal. 5:16) Hi xikombiso, loko u ri nkulu evandlheni ra Vukreste u nga kombela moya lowo kwetsima leswaku wu ku pfuna ku kombisa rirhandzu loko u nyika van’wana ndzayo. Kumbexana loko u ri mutswari u nga kombela moya lowo kwetsima leswaku wu ku pfuna ku laya n’wana wa wena hi rirhandzu ku nga ri hi ku hlundzuka.

Xa vumbirhi, anakanyisisa hi ndlela leyi Yesu a anguleke ha yona loko a tlhontlhiwa. (1 Pet. 2:21, 23) Hi nga ha anakanya hi xikombiso xa Yesu loko hi khunguvanyisiwile kumbe loko hi khomiwe hi ndlela yo biha. Eka xiyimo xexo i swinene ku tivutisa leswaku Yesu a ta endla yini loko a ri exiyin’weni xo fana ni xa hina? Makwerhu un’wana wa xisati la vuriwaka Leigh u xiye leswaku ku anakanyisisa hi xivutiso xexo a nga si teka goza swi n’wi pfunile. U ri: “Siku rin’wana mutirhikulorhi u rhumele vatirhikulorhi lavan’wana imeyili a vula swilo swo biha ha mina ni hi ntirho lowu a ndzi wu endla. Swi ndzi twise ku vava swinene. Kambe ndzi tivutisile ndzi ku: ‘Ndzi nga n’wi tekelela njhani Yesu loko ndzi tirhisana ni munhu loyi?’ Endzhaku ka loko ndzi anakanyisise hileswi Yesu a ta swi endla eka xiyimo lexi, ndzi endle xiboho xo swi ba hi makatla. Hi ku famba ka nkarhi ndzi twe leswaku mutirhikulorhi yoloye, a a ri ni vuvabyi lebyi nga ni khombo swinene naswona a a tshikilelekile. Kutani ndzi tibyele leswaku kumbexana leswi a swi vuleke a swi nga humi embilwini. Ku anakanyisisa hi xikombiso xa Yesu xo kombisa rirhandzu hambi loko a tlhontlhiwa xi ndzi pfune leswaku na mina ndzi kombisa mutirhikulobye yoloye rirhandzu.” Hakunene loko hi tekelela Yesu mikarhi hinkwayo hi ta kombisa van’wana rirhandzu.

Xa vunharhu, ku titsona swo karhi hikwalaho ka rirhandzu i mfungho wa Vakreste va ntiyiso. (Yoh. 13:34, 35) Emhakeni leyi Matsalwa ma hi byela leswaku hi va ni “langutelo . . . ra mianakanyo” leri Yesu a ri na rona. Hambileswi a tshama etilweni “u tichulurile” hinkwalaho ka hina hambi ku ri “ku ya fika eku feni.” (Filp. 2:5-8) Loko hi tikarhatela ku tekelela xikombiso xa Kreste xa ku titsona swo karhi  hinkwalaho ka rirhandzu, hi ta endla swilo hilaha a endla hakona kutani hi rhangisa swilaveko swa van’wana eka swa hina. Hi byihi vuyelo byin’wana lebyi hi nga ta byi kuma loko hi hlakulela ku va ni rirhandzu?

Hi ta vuyeriwa ngopfu loko hi kombisa rirhandzu. A hi kambisise swikombiso swimbirhi:

• VUN’WE BYA VUMAKWERHU EMISAVENI HINKWAYO: Leswi hi rhandzanaka ha swi tiva leswaku hambi ho ya eka vandlha rihi ni rihi emisaveni hinkwayo, vamakwerhu va ta hi amukela hi rirhandzu. Mayana nkateko lowu hi nga na wona wo rhandziwa hi ‘nhlengeletano hinkwayo ya vamakwerhu emisaveni.’ (1 Pet. 5:9) Rirhandzu ro tano ri kumiwa ntsena exikarhi ka vanhu va Xikwembu.

• KU RHULA: Ku “lehiselana mbilu hi rirhandzu” swi endla leswaku hi “hlayisa vun’we bya moya exibohweni lexi hlanganisaka xa ku rhula.” (Efe. 4:2, 3) Hi vona ku rhula ko tano loko hi ri emihlanganweni ya vandlha ni le tihlengeletanweni. Xana wa swi xiya leswaku ku rhula koloko ka hlamarisa namuntlha tanihi leswi misava leyi, yi nga riki na ku rhula? (Ps. 119:165; Esa. 54:13) Loko hi tikarhatela ku va ni ku rhula ni van’wana hi kombisa leswaku ha va rhandza naswona sweswo swi tsakisa Tata wa hina wa le tilweni.—Ps. 133:1-3; Mat. 5:9.

Pawulo u tsale a ku: “Rirhandzu ra aka.” (1 Kor. 8:1) Rirhandzu ri aka hi ndlela yihi? Eka ndzima 13 ya Vakorinto wo sungula leyi van’wana va yi vitanaka “Risimu Ra Rirhandzu,” muapostola Pawulo u hlamusela ndlela leyi rirhandzu ri akaka ha yona. Nakambe, a ri lavi leswi vuyerisaka rona ntsena. (1 Kor. 10:24; 13:5) Ku engetela kwalaho leswi rirhandzu ri anakanyelaka, ri nga ni mbilu yo leha ni musa ri endla leswaku mindyangu yi rhandzana ni leswaku mavandlha ma va ni vun’we.—Kol. 3:14.

Hambiswiritano ku rhandza Yehovha i swa nkoka swinene naswona rirhandzu ro tano ri aka ku tlula swilo hinkwaswo. Rirhandzu ro tano ri hlanganisa vanhu lava kurisiweke hi tindlela to hambana, va tinxaka hinkwato ni lava vulavulaka tindzimi to hambanahambana leswaku va tirhela Yehovha hi ntsako ni “hi mbilu yin’we.” (Sof. 3:9) A hi tiyimiseleni ku kombisa mfanelo leyi ya nkoka ya mihandzu ya moya wa Xikwembu lowo kwetsima siku ni siku.