1, 2. a) Hikuyini Hana a nga kala a nga tsaki a xikhati lexi a nga longisela lipfhumba? b) Hi nga gonza yini ka tlhatlhambutelo wa Hana?

HANA i wa khomekile nguvu hi ku longisela lipfhumba, na a zama ku nga alakanyeli a zikarato zakwe. Xi wa fanele kuva xikhati xa kutsaka; lembe ni lembe Elkana, a nuna wakwe, i wa tolovela ku famba ni ngango wakwe wontlhe le Xilo lezaku va ya khozela Jehova tabernakelini. Jehova i wa lava lezaku a zikhati lezo ziva za litsako. (Gonza Deuteronome 16:15.) Niku kusukela wunwananeni gakwe, handle ko kanakana Hana i wa yi tsakela nguvu a mibuzo leyo. Kanilezi ka malembe ya zezanyana a zilo zi wa mu cicele.

² Ive ni thomo ga ku ranziwa hi nuna wakwe. Kanilezi Elkana i wa hi ni munwani sati. A vito gakwe hi Penina, niku zi wonekisa ku khwatsi i wa hi ni kungo ga ku maha Hana a nganwi mati hi khokho. Penina i wa kumile ndlela ya ku xanisa Hana hambu ka masiku lawa ya mubuzo. Hi ndlela muni? Niku, xana a kukholwa loku Hana a nga hi nako ha Jehova ku mu vunisile kuyini a ku yimisana ni xiyimo lexi xo karata nguvu? Loku u tshuka u yimisana ni zikarato zi ku yivelako litsako, a tlhatlhambutelo wa Hana wu ta ku chavelela nguvu.

3, 4. Zikarato muni za zimbiri za hombe lezi Hana a nga yimisana nazo, niku hikuyini a xiyimo xinwe ni xinwani xi nga hi xikarato?

³ A Biblia gi hi bikela zikarato zimbiri za hombe lezi Hana a nga yimisana nazo. Zitsongwani nguvu a nga zi kota ku maha hi xikarato xakwe xo ranga niku i wa nga hi na ntamu wa ku maha nchumu hi xikarato lexi xa wumbiri. Xa kusangula, a nuna wakwe i wa hi ni vasati vambiri, niku Hana i wa vengiwa hi katakulobye. Xa wumbiri, i wa hi ngonwa. A kuva ngonwa za bayisa nguvu ka ni wihi wasati a lavako vana; kanilezi masikwini ya Hana ni hi kuya hi mudawuko wakwe a kuva ngonwa zi wa neha kubayisa ka hombe nguvu. A ngango wunwe ni wunwani wu wa xuva kuva ni vana lezaku a vito ga ngango gi nga fuvi. A wungonwa gi wa woniwa kota xiruko xa hombe.

⁴ Kuzilava Hana na a timisele a wungonwa gakwe loku ku wa nga hi Penina. A kuva ni vasati vo tala a hi zi nene. A kuphikizana, kulwisana ni kubayiseka zi tolovelekile nguvu ka makati lawo. Lezo zi hambene  kule nguvu ni mahela legi Nungungulu a gi yimisileko le sinwini ga Edeni — ga kuva ni sati kutani nuna munwe ntsena. (Gen. 2:24) A Biblia gi komba lezaku a kuva ni vasati vo tala a hi zi nene, niku lezi zi mahekileko ngangweni wa Elkana zi tiyisa a mhaka leyo.

5. Hikuyini Penina a nga lava lezaku Hana a xaniseka, niku i wa mu xanisisa kuyini?

⁵ Elkana i wa mu ranza nguvu Hana. Hi kuyelana ni mukhuwo wa xiJuda, Elkana i rangile hi ku chada Hana zonake anzhako ka malembe yo kari a chada Penina kambe. Kani lezo lisine kutani ahihi, a lisine hi lezaku Penina, loyi a nga mu venga nguvu Hana, i kumile tindlela to tala nguvu ta ku xanisa a katakulobye. Lexi xi nga maha Penina ava ni ntamu wa ku xanisa munghana hi lezi yena a nga kari a pswala kuveni Hana i wa hi ngonwa. Penina i lo pswala vana niku laha a vana vakwe va ngaya va tala i wa tizwa matshanza. Wutshanwini ga ku zwela wusiwana Hana a tlhela a lavetela tindlela ta ku mu chavelela kuxanisekeni kakwe, Penina i no lonzowota a xiyimo lexi kasi ku mu xanisa. A Biblia gi ngalo Penina i wa chepeta Hana “kasi ku mu zwisa kubayisa.” (1 Sam. 1:6) Penina i wa maha zilo na a hi ni kungo ga ku zwisa kubayisa Hana, niku i zi kotile.

6, 7. a) Hambu lezi Elkana a nga zama ku chavelela Hana, hikuyini Hana a nga kala ku mu hlawutela zontlhe lezi a nga yimisana nazo? b) Xana a wungonwa ga Hana gi wa wula lezaku Jehova i wa nga xalali hi yena? Tlhamusela. (Wona a tlhamuselo wa lahasi.)

⁶ Ko khwatsi a xikhati lexi Penina a nga xi tsakela nguvu kasi ku zwisa Hana kubayisa ku wa hi xikhati lexi a ngango wontlhe wu nga enza lembe ni lembe wuya Xilo. Ka n’wana munwe ni munwani wa Penina — vontlhe vana vakwe va vafana ni vanhanyana — Elkana i wa va nyika ziavelo zabye za muphahlo wa Jehova. Kanilezi Hana, wo ranzeka, i wa nyikiwa xiavelo xo hlawuleka. Hikwalaho Penina i wa chepeta Hana laha ka kuza a sangula ku rila a tlhela a swihala kuga. Elkana i wa zi wona lezaku a sati wakwe wo ranzeka, Hana, i wa bayiseka niku i wa ngagi, hikwalaho i loya mu chavelela. I lo mu wutisa lezi, “Hana, u rilela yini? Hi yini u nga giko zakuga? Yi karatekela yini a mbilu ya wena? Kasi mina a nzi hunzi khume ga vana ka wena ke?” — 1 Sam. 1:4-8.

⁷ Hi wutsongwani ga kona Elkana i zi polile lezaku Hana i wa bayiseka hi lezi a nga hi ngonwa. Niku handle ko kanakana Hana i tsakile hi ku tiyisekiswa lezaku wa ha ranziwa. * Kanilezi Elkana a nga wulangi nchumu hi matshoho ya Penina; niku hambu a Biblia a gi wuli lezaku Hana i wulawulile hi zona na Elkana. Kuzilava Hana i zi  wonile lezaku a ku paluxa Penina zi wa to kulisa xikarato xakwe ntsena. Xana hakunene Elkana i wa ta zi kota ku cica a xiyimo lexo? Xana Penina i wa nga ta simama a mu chepeta nguvu Hana a tlhela a kuca a vana ni malanza yakwe lezaku vonawu va mu chepeta ke? Hana i wa ta tizwa na a nyenyiwa nguvu laha mutini wakwe.

8. Loku u mahelwa kubiha, hikuyini zi chavelelako a ku tiva lezaku Jehova i Nungungulu wa kululama?

⁸ Kani Elkana i wa gi tiva a wubihi gontlhe legi Penina a nga kari a mahela Hana kutani ahihi, a lisine hi lezaku Nungungulu i wa zi wona zontlhe. A Mhaka yakwe yi komba lezaku yena i wona zontlhe zi mahekako, hi kumaha loko yi nyika xitlharihiso xo tiya ka ni wihi munhu a nga ha tsakiswako hi xiluse xi wonekisako ku khwatsi xi tsongwani ni zimaho zi vangelako vanwani kubayisa. Tlhatakumbiri, a vanhu vo kala nanzu ni va kurula vo fana na Hana va nga chavelelwa hi ku tiva lezaku a Nungungulu wa kululama i lulamisa timhaka tontlhe hi xikhati xakwe ni hi ndlela yakwe. (Gonza Deuteronome 32:4.) Kuzilava Hana i wa zi tiva lezo, hakuva i tsutsumele ka Jehova kasi a ya kuma xivuno.

9. A kutiyimisela ka Hana a kuya Xilo hambu lezi a nga zi tiva lezi a katakulobye a nga wa ta maha, ku hi gonzisa yini?

⁹ Na ga ha hi mixo nguvu, laha mutini vontlhe va wa sina va khomekile nguvu. Vontlhe va wa ti longisela ku enza, a ku patsa ni vanana. Kasi va chikela Xilo, a ngango wontlhe wu wa ta famba tikilometro to hunza 30 zitsungeni za Efraime. * Kasi ku chikela seyo va wa ta famba siku gontlhe kutani masiku mambiri hi milenge. Hana i wa zi tiva lezi a katakulobye a nga wa ta maha. Hambulezo, a nga salangi kaya. Hikwalaho, i lo veka xikombiso xi nene ka vakhozeli va Nungungulu va masikwini ya hina. A hi wutlhari a ku tsika a mahanyela ya hava ya vanwani ma colopetela a wukhozeli ga hina ka Nungungulu. Loku hi ma vumelela ma hi colopetela, hi ta luza a makatekwa lawa hi ma lavako kasi hi timisela a ziyimo zo binza.

10, 11. a) Hikuyini Hana a nga tekela ku tsutsumela tabernakelini laha a nga kuma mole wa ku maha lezo? b) Xana Hana i chululisile kuyini a mbilu yakwe ka Dadani wakwe hi mukhongelo?

¹⁰ Anzhako ka ku famba siku gontlhe na va noma zitsunga hi tindlela to gombonyekela, a ngango wontlhe wu lo chikela kusuhani ni Xilo. A wutshamu lego gi wa ranzelwe hi zitsunga zo leha. Laha va nga kari va chikela, kuzilava Hana i sangulile ku alakanyela lezi a nga wa ta zi wula mukhongelweni wakwe ka Jehova. Loku va chikele, a ngango wu loga zinwe zakuga. Neti ku nga vululeka mole, Hana i lo ti hambanyisa ni ngango a nghena tabernakelini ga Jehova. Mupristi wa Hombe, Eli, i wa hi kwalomo, i wa tshamile kusuhani ni mhanze ya laha nyangweni.  Kanilezi Hana a nga mu wonangi Eli hakuva a kupima kakwe ku wa hi mukhongelweni lowu a nga wa ta maha ka Nungungulu wakwe. Hana i wa tsumba lezaku i wa ta zwiwa laha tabernakelini. Hambu loku ku nga hi na munhu a nga zwisisa a xiyimo xakwe xo bayisa, a Dadani wakwe wa le tilweni i wa mu zwisisa. A mbilu yakwe yi lo tala hi kubayiseka zonake a sangula ku rila.

¹¹ Laha a miri wakwe wontlhe wu nga sangula ku rurumela hi lezi a nga kari a rila, Hana i lo wulawula na Jehova hi lomu mbilwini. A nomu wakwe wu wa rurumela a xikhati lexi a nga kari a tlhavinyetela magezu lomu mbilwini yakwe kasi ku wula lezi a nga ti zwisa zona. I khongelile hi xikhati xo leha nguvu, a chululela Dadani wakwe zontlhe zi nga hi lomu mbilwini yakwe. Kanilezi i mahile zo hunza ku kombela Nungungulu lezaku a tatisa a kuxuva kakwe ka kuva ni n’wana. Hana i wa nga xuvi ntsena ku amukela makatekwa ya Nungungulu kanilezi i wa xuva kambe ku nyika Jehova lezi a nga hi nazo. Hikwalaho i lo hlambanya, a tsumbisa Jehova lezaku loku i wo kuma n’wana i wa ta mu nyikela lezaku a tirela Jehova a wutomi gakwe gontlhe. — 1 Sam. 1:9-11.

12. Kota lezi hi zi wonako ka xikombiso xa Hana, zini hi faneleko ku zi alakanya a xikhati lexi hi khongelako?

¹² Hana i vekele xikombiso xi nene a malanza wontlhe ya Nungungulu loku zita mhakeni ya ku khongela. Hi wunene, Jehova i ramba vanhu vakwe lezaku va chulula timbilu tabye kakwe na va nga chavi nchumu, va mu byela lezi zi va karatako a ku fana ni lezi a nwanana a mahako ka papai wo ranzeka. (Gonza Tisimu 62:8; 1 Va Le Tesalonika 5:17.) Mupostoli Pedro i pimiselwe ku tsala a magezu lawa yo chavelela xungetano hi ku khongela ka Jehova: “Vekani hehla ka yena kontlhe a kukarateka ka nwina, hakuva wa mu khatalela.” — 1 Ped. 5:7.

13, 14. a) Zini lezi Eli a nga tekela ku zi alakanyela hi Hana niku hikuyini? b) Hikuyini a hlamulo wa Hana ka Eli wu vileko xikombiso xi nene xa kukholwa lexi hi faneleko ku xi lanzela ke?

¹³ Kanilezi, a vanhu a va zi koti ku zwisisa kutani ku zwela wusiwana a ku fana na Jehova. Laha Hana a nga kari a rila ni ku khongela, i lo dzuka hi kuzwa gezu. Ku wa hi Eli, a mupristi wa hombe, loyi a nga kari a mu cuwukisela. I te ngalo: “U ta popiwa kala rini? Famba u ya kalamuka kupopiwa ka wena!” Eli i wa wonile lezaku a milomu ni miri wa Hana zi wa ninginika, niku i wa karatekile. Wutshanwini ga ku wutisa xigelo xa kona, i lo alakanya lezaku i wa popilwe. — 1 Sam. 1:12-14.

¹⁴ Xikhatini lexo xa kukarateka, a hi kubayiseka loku Hana kuzilava a vileko nako hi ku lumbetwa hi wanuna loyi a nga hi ni wutihlamuleli ga lisima! Kanilezi ka khati legi kambe, i hi vekele xikombiso xi nene xa kukholwa. A nga tsikangi a kungambheleli ka munhu ku colopetela a wukhozeli gakwe ka Jehova. Hi xichawo i lo tlhamusela a xiyimo xakwe ka Eli. Eli i lo mu byela lezi, kuzilava hi gezu go tangalisa, kota lezi a nga zi wona lezaku i wa phazamile aku: “Famba hi kurula, Nungungulu wa ka Israeli a ku nyike lezo u kombeleko.” — 1 Sam. 1:15-17.

15, 16. a) Hana i khumbisilwe kuyini hi lezi a nga chulula mbilu yakwe ka Jehova a tlhela a mu khozela tabernekelini? b) Hi nga xi lanzelisa kuyini a xikombiso xa Hana loku hiva ni kutizwa ka hava?

 ¹⁵ Hana i khumbisilwe kuyini hi lezi a nga chulula mbilu yakwe ka Jehova a tlhela a mu khozela tabernakelini? A tlhatlhambutelo wu ngalo: “I lo khoma ndlela yakwe a ti fambela, a yaga, a nghohe yakwe yi nga ha tsanwi.” (1 Sam. 1:18) A wuhunzuluseli ginwani ga Biblia (Jerusalem Bible) gi ngalo: “A nghohe yakwe yi wa nga ha tsuvangi.” Makunu Hana i wa pepile moyeni. Hi ndlela yo kari i wa rulile a nzhwalo wakwe wo binza a wu rwexa munwani munhu wa ntamu nguvu ku hunza yena, ku nga Dadani wakwe wa le tilweni. (Gonza Tisimu 55:22.) Xana ku na ni xikarato xo binza nguvu laha ka kuza Jehova a nga zi koti ku xi rwala? Ne ni kutsongwani — a xi seva kona, a xi kona, niku xi nga ta tshuka xiva kona!

¹⁶ Loku hi binziwa hi nzhwalo wo kari, hi maha khwatsi hi ku lanzela xikombiso xa Hana hi ku wulawula na hi tlhatlhekile ni Loyi a Biblia gi mu vitanako ‘Muzwi wa mikhongelo.’ (Tis. 65:2) Loku hi maha lezo na hi hi ni kukholwa, a kukarateka ka hina ku ta valetwa hi “kurula ka Nungungulu, loku ku nga hiko na kupimiwa.” — Fil. 4:6, 7.

17, 18. a) Xana Elkana i zi kombisisile kuyini lezaku i wa vumela a xihlambanyo xa Hana? b) Zini lezi Penina a nga kala a nga ha zi koti ku mahela Hana?

¹⁷ Ka mixo yi nga lanzela Hana i lo tlhela tabernakelini zinwe na Elkana. Kuzilava i mu byelile a xikombelo lexi a nga xi mahile ni lezi a nga tsumbisile Jehova, hakuva a Nayo wa Mosi wu wa nyika a nuna a fanelo ya ku beletela sati a ku tatisa a xihlambanyo lexi a xi mahileko na a nga zi tivi. (Mitse. 30:10-15) Hambulezo, a wanuna loyi wo tsumbeka a nga mahangi lezo. A kuhambana ni lezo i lo ya khozela Jehova na Hana le tabernakelini na va nga se tlhela kaya.

¹⁸ Hi rini laha Penina a nga wona lezaku Hana a nga ha swireki hi kuchepeta kakwe? A tlhatlhambutelo a wu wuli, kanilezi a magezu ‘i wa nga ha tsuvangi’ ma komba lezaku Hana i wa tsakile niku i wa nga ha karateki kusukela ka xikhati lexo. A lisine la kona hi lezaku Penina i tekele ku zi wona lezaku a kuchepeta kakwe ku wa nga ha bhinzuli. Niku a Biblia a ga ha kumbuki kambe a vito gakwe.

19. Makatekwa muni lawa Hana a ma kumileko, niku i zi kombisisile kuyini lezaku wa mu tiva loyi a mu katekisileko?

¹⁹ Anzhako ka tihweti, a kurula ka Hana ku lo hunzuka litsako li nga tlhamuselekiko. I wa hi ni nyimba! Litsakweni lakwe, Hana a nga tshukangi a rivakelwa loyi a nga mu katekisile. Laha a n’wana a nga pswaliwa i lo mu chula ku hi Samueli, lezi zi wulako ku “Vito ga Nungungulu,” niku zi te dlunya lezaku lezo zi wula ku tsumba a vito ga Nungungulu, khwatsi hi lezi Hana a nga mahile. Ka lembe lego, Hana a nga yangi Xilo na Elkana zinwe ni vanwani va ngango. I lo tshama malembe manharu laha kaya ni n’wana wakwe kala a mu lumula. Zonake i lo ti boha xiwuno  lezaku ava ni hlana wa ku yisa n’wana wakwe wo ranzeka tabernakelini.

20. Xana Hana na Elkana va xi tatisisile kuyini a xihlambanyo xabye ka Jehova?

²⁰ A ku siya n’wana wakwe zi wa nga ta vevuka. Lisine lezaku Hana i wa zi tiva ku Samueli i wa ta hlayiseka khwatsi le Xilo, kuzilava i wa ta hlayisiwa hi vavasati lava va nga tira le tabernakelini. Hambulezo, i wa ha hi mu tsongwani, niku hi wihi mamani a tsakiswako hi ku tshama kule ni n’wana wakwe ke? Hambu zi hi tano, Hana na Elkana va lo neha a mufana wabye, na va nga kurumetiwi, kanilezi hi kuziranza. Va lo nyikela miphahlo ndlwini ya Nungungulu, zonake va nyikela Samueli ka Eli, va mu alakanyisa a xihlambanyo lexi Hana a nga xi mahile malembe nzhako.

21. Xana a mukhongelo wa Hana ka Jehova wu ku kombisisa kuyini a kukholwa ko tiya loku a nga hi nako? (Wona kambe a kwadru “ Mikhongelo yimbiri yo hlawuleka.”)

²¹ Anzhako ka lezo, Hana i lo maha mukhongelo lowu Nungungulu a nga wu wona na wu ringanelwa hi kuva Mhakeni yakwe yi pimisilweko. Laha u lerako a magezu yakwe ma tsalilweko ka 1 Samueli 2:1-10, ka linya yinwe ni yinwani u ta wona a kukholwa ko tiya loku Hana a nga hi nako ha Nungungulu. Hana i lo dzunza Jehova hi lezi a tirisako a ntamu wakwe hi ndlela yo hlamalisa — hi kota ya wuzikoti ga ku wisa tingana lava va matshanza, ga ku katekisa lava va hlokisiwako, ga ku daya kutani ku tirula vanhu kufeni. I dumisile a Dadani wakwe hi kubasa kakwe ku nga ecanyiswiko, kululama kakwe ni kutsumbeka kakwe. Hi xigelo xi nene, Hana i te: ‘Ku hava ribye go fana ni Nungungulu wa hina.’ Jehova wa tsumbeka hi kumbhelela niku a nga cicacici, wuchavelo ka vontlhe va xanisiwako lava va tsutsumelako kakwe lezaku va vuniwa.

22, 23. a) Hikuyini hi nga tiyisekako lezaku Samueli i kulile na a zi tiva lezaku a vapswali vakwe va wa mu ranza? b) Xana Jehova i mu katekisisile kuyini Hana hi kuanzileko?

²² Handle ko kanakana, Samueli i wa katekile hi kuva ni mamani loyi a nga hi ni  kukholwa ko tiya nguvu ha Jehova. Hambu lezi a nga xuva nguvu mamani wakwe a xikhati lexi a nga kari a kula, Samueli a nga zangi a tizwa na a tsikilwe. Lembe ni lembe, Hana i waya Xilo ni nghanjwana a ya nyika Samueli lezaku a tira hi yona tabernakelini. Hana wutsumbu i wa rungile a nghanjwana leyo kota xikombiso xa liranzo lakwe ha yena. (Gonza 1 Samueli 2:19.) A hi mu alakanyeleni na a bohisa Samueli a nghanjwana leyo, a yi lungisela na a mu byela magezu yo tiyisa. Samueli i wa katekile hi kuva ni mamani wa tshamela lego niku yenawu i kulile ava xikatekiso ka vapswali vakwe ni ka tiko gontlhe ga Israeli.

²³ Hana yenawu a nga tsikiwangi. Jehova i mu vululile marumbu zonake a pswalela Elkana a vana vanwani va ntlhanu. (1 Sam. 2:21) Kanilezi, kuzilava a makatekwa ya hombe lawa Hana a nga hi nawo ku wa hi kuzwanana kakwe ni Dadani wakwe, Jehova, loku ku ngaya ku tiya nguvu hi kufamba ka malembe. Ngha ziva lezo ka wenawu a xikhati lexi u pimanyisako a kukholwa ka Hana.