Kasi ni Njani Comene-Comene Uyo Wakuwusa Caru?

Ŵantu ŵanandi ŵangazgora fumbo ili na lizgu limoza—Ciuta. Kweni, mu Baibolo mulije penepapo pakuyowoya kuti Yesu Kristu panji Ŵawiske ŵake ndiwo nadi ŵakuwusa caru ici. Mu malo mwake, Yesu wakati: “Fumu ya caru cino yiti yitayikenge kuwaro.” Wakayowoyaso kuti: “Fumu ya caru yikwiza: ndipo kuti yiri na kantu mwa Ine cara.”—Yohane 12:31; 14:30; 16:11.

Mwanteura, uyo wakuwusa caru ici ngwakususkana na Yesu. Kasi wakwenera kuŵa njani?

Kumumanya Kwizira mu Mikhaliro ya Caru

Mwambura kupwererako kantu za vyakuyezgayezga vya ŵantu ŵa maghanoghano ghaweme, caru caŵa mu masuzgo mu mudauko wake wose. Ici capangiska ŵantu ŵavinjeru kuzizwa, nga ndi umo David Lawrence wakayowoyera kuti: “‘Mtende pa caru capasi’—pafupifupi waliyose wakuwukhumba. ‘Khumbiro la kucitira viweme ŵanji’—pafupifupi waliyose wali nalo. Sono kasi cakwanangika ncici? Cifukwa ncici nkondo yikupereka wofi kwambura kupwererako kantu za khumbiro la kawiro la ŵantu?”

Cikuwoneka kuŵa cacilendo, kasi ni ntena yayi? Penepapo khumbiro la kawiro la ŵantu liri la kukhala mwamtende, iwo nyengo zose ŵakutinkana na kukomana yumoza na munyake—ndipo ŵakucita ntena mwankaza comene. Aghanaghanirani za kukomana mwankaza kwakujumpizga. Ŵantu ŵagwiriskira ncito mvuci wakukoma, misasa yakutambuzgirako ŵantu, moto, mabomba, na ntowa zinyake ziheni comene, kutambuzga na kukomana kwambura lusungu yumoza na munyake.

Kasi mukugomezga kuti ŵantu, awo ŵakukhumba mtende na cimwemwe, ŵakucitirana vintu viheni vya nga ndi ivi mwa iwo ŵekha? Kasi ndi mzimu wuli uwo ukuŵakhuŵirizga ŵantu kucita vintu viheni ivi panji kuŵakhuŵirizga ku mikhaliro  yeneiyo yikuŵacicizga kucita nkaza zanteura? Kasi muli kughanaghanapo kuti panji pali nkongono yinyake yiheni, yambura kuwoneka yeneiyo yikupangiska ŵantu kucita milimo ya ciwawa yanteura?

Ŵawusi ŵa Caru Ŵamanyikwa

Palije cifukwa ca kukayikira pa nkani iyi, pakuti Baibolo likulongosora makora kuti muntu wakucenjera wambura kuwoneka ndiyo wakuwusa ŵantu na mitundu. Ilo likuti: “Caru cose cikugona mu nkongono za muheni.” Ndipo Baibolo likumumanyikwiska iye, likuti: ‘Uyo wakucemeka Musesi na Satana . . . wakupusika caru cose ca pasi.’—1 Yohane 5:19; Civumbuzi 12:9.

Panyengo yinyake penepapo Yesu ‘wakayezgeka na Satana,’ Yesu wakakayikira cara malo gha Satana nga muwusi wa caru cino. Baibolo likukonkoska ico cikacitika: “Satana wakamutorera ku lupiri lutali comene, ndipo wakamurongora maufumu ghose gha pano pasi na ucindami waŵo; Ndipo wakanena nayo, ‘Vyose vyeneivi nditi ndikupenge, usange uwenge pasi na kundilambira.’ Penepapo Yesu wakanena nayo, ‘Wukapo, Satana.’”—Mateyu 4:1, 8-10.

Aghanaghanirani za ici. Satana wakayezga Yesu mwa kumulongora “maufumu ghose gha pano pasi.” Kweni kasi ciyezgo ca Satana cikatenge ciŵenge canadi usange iye wakaŵa mweneko cara wa maufumu agha? Yayi, cikatenge ciŵenge canadi cara. Wonaniso kuti Yesu naye wakakana cara kuti maboma ghose gha caru capasi ghali mu mawoko gha Satana, iye mpanyi wakasuska kuŵenge kuti Satana wakaŵa mweneko cara. Mwanteura, Satana Diabolosi ndiyo nadi muwusi wambura kuwoneka wa caru! Nakwenenako, Baibolo likumuthya iye “ciuta wacaru cino.” (2 Ŵakorinte 4:4) Kweni kasi ndi mwauli umo muntu muheni wakuŵa nga ndi uyu wakakhalira pa malo gha pacanya agha?

Muntu mweneuyo wakajipanga kuŵa Satana wakaŵa mungelo wakulengeka na Ciuta, kweni wakadokera malo gha Ciuta. Iye wakasuska muwuso waurunji wa Ciuta. Ndico cifukwa cake iye wakagwiriskira ncito njoka nga muyowoyeri kupusika mwanakazi wakudanga, Heva, ndipo wakamupatuska iye pamoza na mufumu wake, Adamu, kucita ivyo Iye wakayowoya mu malo  mwa kupulikira Ciuta. (Genesis 3:1-6; 2 Ŵakorinte 11:3) Iye wakayowoyaso kuti wangapatuska ŵana wose ŵa Adamu na Heva nanga ndi awo ŵakaŵa kuti ŵandababike wuwo kuŵapatuskako kwa Ciuta. Mwanteura Ciuta wakamupa nyengo Satana kuti wacite ivyo wakayowoya, kweni Satana watondeka.—Job 1:6-12; 2:1-10.

Mwambura kukayika, Satana wakuwusa yekha cara caru ici. Iye wakaruska pa kukopa ŵangelo ŵanyake kuti ŵakolerane naye pa kugarukira Ciuta. Aŵa ŵakakhala viŵanda, mabwezi ghake gha kumzimu. Baibolo likuyowoya za iwo penepapo likuciska Ŵakristu kuti: “Muŵenge na nkongono kwimikana na mauryarya gha Satana. Pakuti kulimbana kwitu kuti kuli pa ndopa na nyama  cara, kweni . . . ŵeruzgi-caru ŵa cisi cino, pa vita vya mzimu vya uheni mu vyakucanya.”—Ŵaefeso 6:11, 12.

Kanizgani Mizimu Yiheni

Ŵawusi ŵaheni ŵambura kuwoneka aŵa mbakusimikizga kupuruska mtundu wose wa ŵantu, kuŵapatuska pakusopa Ciuta. Ntowa yimoza iyo ŵakucitira ici ndiyo mwakugwiriskira ncito cisambizgo ca kupona kwa umoyo pa nyifwa, nangauli Mazgu gha Ciuta ghakuyowoya makora kuti ŵakufwa ŵakumanya kantu cara. (Genesis 2:17; 3:19; Ezekiel 18:4; Salmo 146:3, 4; Mupharazgi 9:5, 10) Mwanteura, mzimu uheni, mwakuyezgelera mazgu gha muntu uyo wali kufwa, ungayowoya na ŵabali panji mabwezi ghake ghamoyo gha muntu uyo, kwizira mu vyanusi panji mu “mazgu” ghakufumira ku malo ghambura kuwoneka. “Mazgu” agho ghangaŵa ghakukozgana na gha muntu uyo wali kufwa, kweni penepapo nciŵanda!

Mwanteura usange mukupulika “mazgu” gha nga ndi agha, mungapusikikanga cara. Mungapulikiranga cara cilicose ico cikuyowoyeka, ndipo rondezgani Yesu mwakuyowoya kuti: “Wukapo, Satana”! (Mateyu 4:10; Yakobe 4:7) Lekani kuŵa na khumbiro la kukolerana na mizimu yiheni. Kukolerana kwanteura uku kukucemeka kusopa mizimu, ndipo Ciuta wakucenjezga ŵasopi ŵake kuti ŵatceŵe kusopa mizimu kulikose. Baibolo likususka ‘waliyose uyo wakucita maula . . . panji wakufumbira ku canusi, panji kucita mintondwe, panji wakufumbira ku mizimu yiheni, panji fwiti, panji wakufumbira ku ŵakufwa.’—Duteronome 18:10-12; Ŵagalatiya 5:19-21; Civumbuzi 21:8.

Cifukwa cakuti kusopa mizimu kukupangiska muntu kuteŵetera viŵanda, mwanteura kanizgani vyose ivyo vikunjizgikamo pa kusopa mizimu nanga vingawoneka kuŵa vyakusekeska. Kusopa mizimu kukusazgapo kulaŵiska pa galasi la ng’anga, kugwiriskira ncito mathabwa gha maula, kumanya vintu mwakulota, kumanya ivyo vicitikenge mwa kulaŵiska pa tumizere twa mu cikufi, ndiposo kusanda nyenyezi. Viŵanda vyapangiskaso ŵantu kuŵa ŵaviwawa na kucita mintondwe mu nyumba izo vyasangamo malo ghakukhala.

Ndiposo, mizimu yiheni yikusangirapo mwaŵi pa makhumbiro gha ŵantu ghakubabika nagho gha kucita kwananga mwa  kugwiriskira ncito mabuku, sinema, na maprogramu gha pa wayilesi ya sinema ivyo vikulongora uzaghali. Viŵanda vikumanya kuti usange makhumbiro ghaheni ghakhalirira mu maghanoghano ghakupangiska ŵantu kucita uzaghali—nga umo viŵanda ivyo vyene vikacitira.—Genesis 6:1, 2; 1 Ŵatesalonika 4:3-8; Yuda 6.

Mbunenesko nadi kuti ŵanandi ŵangasuska ghanoghano lakuti caru cikuwusika na mizimu yiheni. Kweni kususka kwawo nkwakuziziswa cara, cifukwa Baibolo likuti: “Satana nayo wakujizgora mungelo wa kungweruka.” (2 Ŵakorinte 11:14) Satana waburumutizga ŵantu ŵanandi kuti ŵareke kumanya kuti iye na viŵanda vyake ŵaliko nadi. Kweni lekani kupusikika! Diabolosi na viŵanda vyake ŵaliko nadi, ndipo mukwenera kwimikana nawo nyengo zose.—1 Petros 5:8, 9.

Mwakukondweska, nyengo sono yaneng’enera penepapo Satana na viŵanda vyake ŵazamuŵakoso cara! “Caru [pamoza na viŵanda vyake] cikuruta,” Baibolo likutisimikizgira nteura, “kweni uyo wakucita khumbo la Ciuta, wakukhalirira muyirayira.” (1 Yohane 2:17) Mwee, naco ncipembuzgo ico cizamuŵako penepapo mizimu yiheni yizamufumiskikapo! Mwanteura, mpanyi ise taŵa ŵamoza ŵa awo ŵakucita khumbo la Ciuta na kuzakasangwa na umoyo wamuyirayira mu caru cipya caurunji ca Ciuta.—Salmo 37:9-11, 29; 2 Petros 3:13; Civumbuzi 21:3, 4.

Kulekapo kwekha usange kwalongoreka panyake, kukoreka Malemba kwafuma mu Tumbuka Bible.

[Cithuzithuzi pa peji 4]

Kasi Satana wakatenge wamupenge Yesu maboma ghose agha gha caru usange ghakaŵa ghake cara?